Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Chowanna

Zmiana stopnia pewności podmiotu względem posiadanych i odbieranych w toku kształcenia informacji (wybrane aspekty analizy samorzutnych pytań i stwierdzeń uczniów klas młodszych)

Beata Oelszlaeger

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2009 | Abstrakt | s. 221-238

W artykule autorka wskazuje na spontaniczne pytania i wypowiedzi uczniów w edukacji wczesnoszkolnej jako na swego rodzaju odzwierciedlenie celów i treści nauczania. Oba te typy wypowiedzi opisano z odniesieniem do obecności modalności w stopniu pewności siebie podmiotu co do wcześniej posiadanych informacji i informacji pozyskanych w toku zajęć. Metody analizy danych przedstawiono przez pryzmat elementów działań edukacyjnych – obiektów, do których uczniowie odwołują się w swoich pytaniach lub wypowiedziach. Dane do analizy pozyskano za pomocą obserwacji w klasie przeprowadzonej w pierwszej i trzeciej klasie szkoły podstawowej.

2009-12-30



Czasopismo: Chowanna

Spór o motywacyjne źródła twórczości

Alicja Gałązka

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2002 | Abstrakt | s. 8-36

Powiązanie badań nad motywacją wewnętrzną z twórczością wydaje się dość naturalne. Intuicyjnie bowiem twórczość to działanie podejmowane ze względu na samą aktywność. W kontekście szeroko dyskutowanej edukacji twórczej, jej szans i barier nasuwa się pytanie o uwarunkowania i determinanty procesu twórczego, z jakimi niejednokrotnie styka się nauczyciel w swej pracy. Różnorodność i wielość uwarunkowań z pewnością stanowi — z jednej strony — znaczącą barierę edukacji twórczej, z drugiej zaś — istotną szansę. W artykule tym podjęto próbę analizy uwarunkowań procesu twórczego w świetle wybranych teorii i koncepcji psychologicznych. Proces twórczego rozwiązywania problemów jest związany nie tylko ze specyficznymi uzdolnieniami czy z umiejętnością przełamywania schematów działania, ale również z motywacją i kontrolą działania jednostki. Twórczość w tym artykule ma dwojakie znaczenie; po pierwsze, dotyczy analizy procesu prowadzącego do twórczych rozwiązań, po drugie, oznacza, że intencjonalna aktywność sama w sobie ma charakter twórczy.

2002-12-30



Czasopismo: Chowanna

Opór w szkole. Z doświadczeń wychowanków zakładów poprawczych

Krzysztof Sawicki

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2017 | Abstrakt | s. 85-107

Celem artykułu jest analiza doświadczeń edukacyjnych młodzieży z zakładów poprawczych w kontekście teorii oporu. Podstawą teoretyczną analizy jest szkoła birminghamska, ze szczególnym uwzględnieniem pracy Paula Willisa („Learning to Labour”). Narracje zebrane podczas częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z nieletnimi z ośmiu polskich zakładów poprawczych stanowią empiryczną podstawę analizy jakościowej. Głównym przedmiotem zainteresowania w zakresie oporu była obowiązkowa edukacja nieletnich (sprzed umieszczenia ich w zakładzie poprawczym). Analizując specyfikę oporu, szczególną uwagę zwrócono na jego źródła, formy działania i skutki.

2017-12-30



Czasopismo: Chowanna

Modalne aspekty edukacji i pedagogiki

Wojciech Kojs

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2009 | Abstrakt | s. 23-38

W artykule tym analizowane jest pojęcie modalności i taksonomii, a także koncepcja edukacji i pedagogiki. Pokazano wzajemne powiązania między różnymi typami modalności a strukturą i funkcjami edukacji i pedagogiki. Wskazano również na konsekwencje analizy edukacji zorientowanej na modalność dla określenia procesu jej projektowania i osiągania jej celów, a także skutki dla pedagogiki wynikające z poszerzenia zakresu jej analizy. Szczególny nacisk położono na modalności subiektywne (epistemiczne, życzeniowe) i modalności duchowe (antropologiczne i deontyczne).

2009-12-30



Czasopismo: Chowanna

Kategorie analityczne w badaniach pedeutologicznych - w świetle założeń refleksyjnych nurtów poznawczych w naukach społecznych

Wanda Dróżka

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2006 | Abstrakt | s. 26-48

W artykule autorka podejmuje próbę przybliżenia kategorii analitycznych, pojęć oraz „pól problemowych” w badaniach pedeutologicznych z perspektywy założeń tzw. refleksyjnych orientacji i nurtów poznawczych w naukach społecznych. Podjęte zamierzenie jest związane z poszukiwaniem możliwie najbardziej adekwatnych, teoretyczno-metodologicznych podstaw analizy materiałów empirycznych o charakterze jakościowym - autobiografii, pamiętników, dzienników, listów oraz innych wypowiedzi autobiograficznych nauczycieli. Materiały te zostały zgromadzone w kolejnych dwóch edycjach ogólnopolskiego konkursu na pamiętniki i inne wypowiedzi autobiograficzne nauczycieli: w roku 1992/1993 - dla nauczycieli młodych (do 35. roku życia) pod hasłem: „Młode pokolenie nauczycieli”; w roku 2003/2004 - dla średniego pokolenia nauczycieli (35-55 lat) pod hasłem: „Nauczycielska dojrzałość”. Ogółem zgromadzono blisko 300 prac. W pierwszym „konkursowym” badaniu uzyskano ponad 120 prac, z czego do analiz wykorzystano 111. W następnym zaś konkursie, którego zakończenie nastąpiło 15 maja 2004 roku, wzięło udział ponad 160 nauczycieli i pedagogów z różnego typu szkół i placówek oświatowo-wychowawczych z terenu całego kraju. Istotne wydaje się również nawiązanie do analizy danych autobiograficznych w postaci 287 wypowiedzi trzech pokoleń nauczycieli biorących udział w badaniach przeprowadzonych na przełomie 1989/1990 roku. Zgromadzony materiał badawczy ukazuje znaczący dla badań pedeutologicznych obszar refleksyjności i autorefleksyjności nauczycieli jako aktywnych, świadomych i kompetentnych podmiotów sfery edukacji oraz życia społecznego w Polsce po 1989 roku. Autorzy wypowiedzi autobiograficznych, zainicjowanych przez badania oraz powstałych na konkurs, podejmują rodzaj społecznego dyskursu nad sytuacją obecną oraz przyszłością edukacji i nauczycieli w Polsce, w jej wielorakich uwarunkowaniach.

2006-12-29



Czasopismo: Chowanna

Osobowościowe uwarunkowania zachowań manipulacyjnych

Irena Pilch , Renata Rosmus

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2004 | Abstrakt | s. 164-175

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytania o skłonność do manipulowania otoczeniem przez makiawelistów, czy istnieją związki między makiawelizmem a podejmowaniem ryzyka, strategie maniupalacyjne w sytuacjach konfliktowych. Związki niektórych zmiennych osobowościowych ze skłonnością do manipulacji określony jest już poprzez ich definicję - tak jest w przypadku syndromu osobowości makiawelistycznej czy też osobowości „bezwzględnego gracza” („hardball practitioner”) opisanej przez Etheredge’a. Ważne jest także poszukiwanie innych właściwości człowieka, których związek z tą skłonnością nie jest tak oczywisty. Współczesna teoria osobowości rozumianej jako zespół cech zakłada, że istnieją cechy nadrzędne wobec pozostałych, możliwe do wyodrębnienia przy pomocy analizy czynnikowej. Rywalizują między sobą koncepcje „wielkiej trójki” i „wielkiej piątki”. Autorzy szukając osobowościowych korelatów makiawelizmu, wykorzystali pierwsze z tych podejść. Referowane badania analizują związki pomiędzy podstawowymi wymiarami osobowości opisanymi przez Eysencka (ekstrawersja - introwersja, neurotyzm, psychotyzm), syndromem makiawelizmu, skłonnością do ryzyka oraz deklarowaną gotowością do zachowań manipulacyjnych w określonych sytuacjach społecznych. W analizowanych przez osoby badane sytuacjach zastosowanie strategii manipulacyjnej jako sposobu rozwiązania konfliktu wiązało się z rożnym poziomem ryzyka. Jednostka, realizująca cele, w sytuacji społecznej może posługiwać się manipulacją społeczną, wywierając wpływ w taki sposób, aby maksymalizować szansę wystąpienia pożądanych zachowań partnera, starając się jednocześnie nie dopuścić do uświadomienia sobie przez niego faktu, że podlega oddziaływaniom. Przewidując prawdopodobieństwo tego typu zachowań, należy uwzględnić, oprócz czynników sytuacyjnych, motywacyjnych, umiejętności i wiedzy podmiotu, także czynniki osobowościowe. Związek niektórych zmiennych osobowościowych ze skłonnością do manipulacji określony jest już poprzez ich definicję - tak jest w przypadku syndromu osobowości makiawelistycznej czy też osobowości „bezwzględnego gracza” („hardball practitioner”) opisanej przez Etheredge’a. Ważne jest także poszukiwanie innych właściwości człowieka, których związek z tą skłonnością nie jest tak oczywisty. Współczesna teoria osobowości rozumianej jako zespół cech zakłada, że istnieją cechy nadrzędne wobec pozostałych, możliwe do wyodrębnienia przy pomocy analizy czynnikowej. Rywalizują między sobą koncepcje „wielkiej trójki” i „wielkiej piątki”.

2004-12-30



Czasopismo: Chowanna

Między kłączem i dekonstrukcją wobec kompleksów polskiej humanistyki. Znaniecki w kontekstach lektury (po)lacanowskiej

Klaudia Węc

Język: PL | Data publikacji: 25-11-2023 | Abstrakt | s. 1-26

Prezentowany tekst jest próbą ukazania zarysu dwóch strategii metodologicznych: Parallaxic praxis oraz badań rizomatycznych na tle analizy książki Lecha Witkowskiego Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: dziedzictwo idei i jego pęknięcia. Prowadzone rozważania osadzone są w paradygmacie badań spekulatywnych wywodzących się z badań krytycznych, które po etapie badań demaskacyjnych (zrealizowanych przez L. Witkowskiego) osadzają dyskurs w polu badań post-krytycznych. Przyjmuję założenie, że badania post-krytyczne pozwalają na afirmację wizji podmiotu prowadzącej do inicjacji jego działań osadzonych w przestrzeni wolności i uznania. W perspektywie poznawczej chodzi również o ukazanie możliwej aplikacji prac Znanieckiego z uwypukleniem psychoanalitycznych korzeni odnoszących się do takich znaczących jak: kompleks, pragnienie/życzenie, afekt, sublimacja, twórczość, wychowanie czy kultura. W warstwie interpretacyjnej zostają przedstawione aspekty mające swe źródło w transmetodologii np. twórczość, której działanie ujawnia się w podmiocie albo dla podmiotu. Aspekt krytyczny odnosić się będzie do współczesnych ograniczeń metodologicznych wynikających z uproszczonej wizji podmiotu i jego pozycji wobec natury, kultury oraz uwarunkowań społecznych. Dla dyskursu pedagogicznego w polu założeń badawczych sformułowane zostanie pytanie: jak rozwijać „arystokrację umysłową”, by zaistniała możliwość wydobycia się z marazmu intelektualnego? Przedstawione analizy mają na celu podążanie za koniecznością uruchomienia zmiany myślenia o historii oraz rozwoju współczesnej myśli humanistycznej również, jako wizji zmiany metodologicznej możliwej dzięki transmetodologicznych postulatów uwalniających badaczy z rygoru badań empirycznych. Przyjęty paradygmat badań spekulacyjnych można potraktować jako pretekst pozwalający uruchomić interpretację osadzoną w ramach (post)lacanowskiego dyskursu psychoanalitycznego. Ostatecznie chodzi o pewną intelektualną grę językową prowadzącą do przekroczenia horyzontu rozumu instrumentalnego oraz wyjście poza tendencję instrumentalizowania człowieka, jako takiego w sprzeciwie wobec podporządkowania podmiotu władzy determinantów poznawczych osadzonych w porządku tego, co w perspektywie transmetodologii możemy nazwać metodologicznym kolonializmem. Ontologiczny i epistemologiczny wymiar tekstu zbudowany jest w oparciu o narzędzia interpretacji psychoanalizy Jacquesa Lacana.

2023-11-25



Czasopismo: Chowanna

Twórczość literacka studentów piotrkowskiej polonistyki

Danuta Mucha

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 163-171

Prace literackie studentów zostały przedstawione z uwzględnieniem analizy strukturalnej oraz psychologii i pedagogiki twórczości. Analizy dotyczą utworów poetyckich opartych na metaforze. Prace te zostały napisane podczas obowiązkowych zajęć w Katedrze Literatury Polskiej w Piotrkowie Trybunalskim przez studentów, którzy wcześniej nigdy nie tworzyli poezji.

2011-06-30



Czasopismo: Chowanna

Ubóstwo, marginalizacja i wykluczenie w kontekście asynchronii zmian społecznych. Wybrane problemy

Ewa Bielska , Andrzej Radziewicz-Winnicki

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2003 | Abstrakt | s. 7-24

Przemiany ekonomiczne i społeczne - dokonujące się w warunkach wprowadzania mechanizmów gospodarki wolnorynkowej - niosą ze sobą wiele nowych, często nieoczekiwanych i bardzo negatywnych w odczuciu społecznym skutków, takich jak: masowo występujące bezrobocie, ograniczenie sfery działań opiekuńczych państwa, obniżenie jakości i dostępności usług infrastruktury społecznej utrzymywanej do niedawna przez subsydia i dotacje budżetowe itp. Zwraca uwagę fakt, iż rozmiary ubóstwa społecznego oceniane są w środkach masowego przekazu w naszym kraju bardzo rożnie, kontrowersyjnie, od 2,5 miliona aż po 18 milionów obywateli Rzeczypospolitej. U podstaw podjętej przez wielu autorów analizy pewnych subiektywnych i obiektywnych konsekwencji zróżnicowania społecznego (w tym także pauperyzacji) pewnych grup bądź też środowisk społecznych legło przekonanie, dawno już wypowiedziane przez nestora polskiej socjologii, profesora Jana Szczepańskiego, iż zachodzące w każdym społeczeństwie przemiany związane z postępem technologicznym i daleko idącymi zmianami społecznymi są dla jego członków źródłem wielu napięć psychicznych; zmiany te mogą być rozpatrywane z punktu widzenia pewnego typu upośledzeń. Oczywiście, podjęty problem upośledzenia na tle analiz zakresu występowania ubóstwa społecznego jest rozpatrywany nie ze stanowiska pedagogiki specjalnej, lecz ze stanowiska pedagogiki społecznej, polityki społecznej, socjopatologii oraz wielu innych subdyscyplin naukowych. Niedostatek rozważany jest nie tylko jako zjawisko ze sfery ekonomii, ale przede wszystkim jako problem psychospołeczny, skoro myślimy o podejmowaniu działań natury profilaktyczno-kompensacyjnej. Marginalizacja czy też wykluczanie społeczne to zjawisko, które – jak wiemy - przybrało w dzisiejszej Polsce niespotykane rozmiary, a zasadniczą kwestią staje się uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Jak zahamować, odwrócić dotychczasowe trendy rozwojowe wyzwalające nowe obszary marginalności społecznej (bezdomność, żebractwo, niski stan zdrowotności społecznej, przestępczość, dewiacje itp.). Wystąpienie wspomnianych zjawisk związane jest m.in. z warunkami rzeczywistości społecznej charakteryzującej się pewnymi elementami stanu anomii w ujęciu R. Mertona, co pociąga za sobą zróżnicowane jakości dostosowania się do doświadczanej rzeczywistości przez aktorów życia społecznego (jako egzemplifikację potraktować można środowiska "underclass", grupy pozostające w stanie permanentnego bezrobocia, ubóstwa). Nie bez znaczenia jest specyficzny system awansu społecznego, niejednokrotnie niepodporządkowany w swoim funkcjonowaniu zasadom merytokracji czy też zasadom funkcjonalistycznej adekwatności inwestycji kierowanej przez wykonawcę funkcji społecznych do uzyskiwanych przez niego profitów. Przedstawione analizy skłaniają do wysunięcia licznych sugestii dotyczących optymalizacji jakości funkcjonowania systemu zatrudnienia, edukacji, instytucji pomocy społecznej oraz synchronizowania charakteru ich funkcjonowania z aktualnie występującymi potrzebami społeczeństwa. W tymże też kontekście wyłania się wiele zadań stanowiących wyzwanie dla działań z zakresu pedagogiki społecznej.

2003-12-30



Czasopismo: Chowanna

Akceptacja mediacji jako formy rozwiązywania konfliktów rodzinnych

Hanna Przybyła-Basista

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 251-278

Artykuł analizuje korzyści wynikające z zastosowania mediacji rodzinnej jako alternatywnej metody rozwiązywania konfliktów rodzinnych oraz problemy pojawiające się przy jej wprowadzaniu do życia społecznego we współczesnych społeczeństwach. Z analizy wynika, że rozwój mediacji rodzinnej w Polsce przebiegał podobnie jak w innych krajach europejskich. W Polsce, podobnie jak w innych państwach Europy, mediacja rodzinna została najpierw „odkryta” przez profesjonalistów zajmujących się konfliktami rodzinnymi, następnie uzyskała odpowiedni status prawny i została włączona do kodeksów cywilnych. Kolejną fazą był długotrwały proces akceptacji metody mediacji przez prawników, strony konfliktu oraz innych specjalistów, którzy mogliby wspierać rozwój mediacji rodzinnej. W ramach analizy korzyści z mediacji rodzinnej przeprowadzono przegląd stanu badań dotyczących skuteczności procesu mediacyjnego i satysfakcji klientów, wskazując na krótkoterminowe i długoterminowe zalety tej metody. Artykuł dowodzi, że nie istnieje liniowy związek między skutecznością procedur mediacyjnych a akceptacją tej metody w praktyce sądowej i w społeczeństwie. Dlaczego więc ludzie nie wybierają mediacji, mimo jej logicznych przewag nad konfrontacyjnym procesem sądowym? W poszukiwaniu odpowiedzi autor przedstawia analizę potencjalnych źródeł oporu wobec mediacji, posługując się pojęciami oporu moralnego i oporu społecznego. Oba te pojęcia pomagają zrozumieć, dlaczego strony konfliktu wolą konfrontacyjne postępowania sądowe z wyraźnym „zwycięzcą” i „przegranym” od pokojowego rozwiązania, jakie oferuje mediacja, umożliwiającego porozumienie i „zachowanie twarzy”.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Rak szyjki macicy w świadomości młodzieży ponadgimnazjalnej. Na przykładzie projektu kampanii społecznej dotyczącej profilaktyki raka szyjki macicy

Agnieszka Skorupa

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2013 | Abstrakt | s. 255-269

Jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych, który powinien być objęty działaniami z zakresu promocji zdrowia, jest rak szyjki macicy (WHO, 2009). W Polsce prowadzonych jest wiele kampanii społecznych, jednak żadna z nich nie jest skierowana do młodzieży ze szkół średnich. Wyjątkowy projekt kampanii społecznej skierowanej do młodzieży powstał w ścisłej współpracy Uniwersytetu Śląskiego i Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Kampania jest prowadzona od września 2009 roku. Projekt podzielono na dwa etapy. W pierwszym etapie zdiagnozowano poziom świadomości i postaw wobec chorób nowotworowych wśród młodzieży szkół średnich (przebadano 622 osoby). W drugim etapie, na podstawie wiedzy zdobytej w pierwszej fazie, stworzono interaktywne warsztaty. Uczniowie biorący udział w warsztatach wypełniają dwukrotnie kwestionariusz diagnozujący zmianę ich postaw wobec zdrowia (dane w trakcie analizy). Analiza danych z pierwszego etapu badań pokazuje, że większość respondentek nigdy nie była u ginekologa. 39,5% uczennic przejawia nierealistyczny optymizm w odniesieniu do możliwości zachorowania. Występują poważne braki w wiedzy na temat raka szyjki macicy. Co więcej, najniższy poziom świadomości prozdrowotnej obserwuje się w grupie dziewcząt aktywnych seksualnie (23% badanych).

 

2013-06-30



Czasopismo: Chowanna

Rodzinna socjalizacja w zakresie zdrowia — poglądy, perspektywy

Alicja Kaiser

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 33-48

Rodzina stanowi podstawowe środowisko wychowawcze, w którym przekazywane są podstawowe wartości kulturowe. Autorka przedstawia koncepcję zdrowia rodziny, analizuje rodzinę jako osadę, omawia analizy rodziny jako miejsca transmisji międzypokoleniowej w zakresie zdrowia.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Teoretyczne i metodologiczno‑warsztatowe problemy w psychologicznym opiniodawstwie sądowym w sprawach o przysposobienie

Justyna Trepka-Starosta

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 213-240

Naturalną i charakterystyczną potrzebą człowieka jest stawianie pytań dotyczących wymiaru osobowościowego oraz pytań związanych z własnym istnieniem, jego sensem i wartością. Tym, co nadaje ludzkim zachowaniom szczególny charakter, jest dążenie do poszukiwania racjonalnych odpowiedzi i uzasadnień dotyczących osobowości i egzystencji. Zachowanie to nabiera szczególnego znaczenia u osób decydujących się na adopcję dziecka. Motywacja, uznawane wartości oraz relacje interpersonalne są przedmiotem szczegółowych badań i analiz prowadzonych metodą studium przypadku. Celem tych badań i analiz jest również poszukiwanie odpowiedzi dotyczących znaczenia podmiotowego, osobowego „ja” w procesie ludzkiego bycia i stawania się. Mam nadzieję, że zebrane dane oraz przeprowadzone badania i analizy staną się źródłem informacji pogłębiających wiedzę o człowieku, a także podstawą do sformułowania wniosków, które mogłyby zostać wykorzystane przez ośrodki adopcyjne w procesie adopcji i właściwego doboru rodzin.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Psychologia mądrości – w trosce o integralny rozwój uczniów zdolnych

Andrzej Sękowski , Tomasz Knopik

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2014 | Abstrakt | s. 95-110

Artykuł poświęcony jest wspieraniu rozwoju uczniów zdolnych według współczesnych psychologicznych koncepcji mądrości (autorstwa P. Baltesa, R. Sternberga i D. Kramera). Głównym celem jest omówienie założeń tych teorii w odniesieniu do specyfiki psychospołecznego funkcjonowania osób zdolnych oraz niezadowalającego stanu społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Na podstawie tej analizy możliwe będzie zaprojektowanie innowacyjnych form pracy z osobami zdolnymi w środowisku szkolnym. Włączenie kształcenia mądrości do systemu edukacji osób zdolnych nie tylko służy ich integralnemu rozwojowi osobowości (równowadze między inteligencją analityczną, praktyczną i kreatywną), ale także pomoże przyjąć zaangażowanie na rzecz budowania dobra wspólnego.

2014-12-30



Czasopismo: Chowanna

Religijność młodzieży szkół średnich w procesie przemian (2015–2022) ‒ analiza socjologiczna

Janusz Mariański

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-34

Dzisiaj ważne jest szukanie odpowiedzi nie tyle na pytanie, czy się zmienia – bo wiemy, że tak jest – ile na pytanie, jak się zmienia religijność młodzieży, jakie czynniki przyspieszają ten proces, które aspekty religijności podlegają przyspieszonej dekonstrukcji, jakie są mechanizmy tych przemian. W niniejszym studium socjologicznym religijność młodzieży szkolnej opisano na przykładzie wybranych parametrów religijności: autodeklaracje wyznaniowe, przynależność religijna, wiara i wierzenia religijne, praktyki religijne obowiązkowe. Postawiono hipotezę, że religijność w społeczeństwie postpandemicznym nie osiągnęła poziomu, jaki miała w okresie przed pandemią, zwłaszcza w dziedzinie praktyk religijnych. Religijność młodzieży szkolnej w naszym kraju przedstawiono w ramach analizy socjologicznej wyników badań socjologicznych i sondaży opinii publicznej zrealizowanych w latach 2015–2022.

2022-12-29



Czasopismo: Chowanna

Zapobieganie wykluczeniu społecznemu uczniów przez wzmacnianie ich reziliencji

Wioletta Junik

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 207-222

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zastosowania koncepcji rezyliencji w praktyce pedagogicznej szkoły w celu wspierania odporności psychicznej uczniów z grupy ryzyka, którzy są potencjalnie zagrożeni wykluczeniem społecznym. Wspieranie rezyliencji uczniów ma na celu osiągnięcie pozytywnej adaptacji, rozumianej jako pomyślne przystosowanie mimo zagrożeń i przeciwności losu. Na początku artykułu przedstawiono charakterystykę zjawiska rezyliencji oraz podstawowe założenia tej koncepcji, wyjaśniając mechanizmy funkcjonowania tego zjawiska. Następnie, na podstawie analizy indywidualnego przypadku, zaproponowano sposób zastosowania tej koncepcji do planowania procesu wspierania rezyliencji u uczniów.

2012-06-30



Czasopismo: Chowanna

Przerwana historia ojcostwa: jak uwięzieni mężczyźni postrzegają swoje ojcostwo?

Joanna Knapik , Hanna Przybyła-Basista

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 183-202

Niniejszy artykuł dotyczy doświadczeń ojców odbywających karę pozbawienia wolności, ich postrzegania ojcostwa oraz relacji z dziećmi. Jest to praca badawcza o charakterze eksploracyjnym, przeprowadzona z udziałem 35 mężczyzn skazanych na karę pozbawienia wolności. Celem badań było pogłębienie rozumienia ojcostwa wśród ojców odbywających karę pozbawienia wolności. Postawiono następujące pytania badawcze: „Co to znaczy być ojcem?”, „Czy pobyt w więzieniu oznacza przerwę w byciu ojcem?”, „Jak mężczyźni odbywający karę pozbawienia wolności rozumieją swoją rolę jako ojcowie?”. Uzyskane wyniki pozwoliły na lepsze zrozumienie specyfiki bycia ojcem odbywającym karę pozbawienia wolności i pomogły w skonstruowaniu kwestionariusza mierzącego zaangażowanie ojców odbywających karę pozbawienia wolności. Na podstawie analizy wyników opracowano program edukacyjny dla ojców odbywających karę pozbawienia wolności.

2015-06-30



Czasopismo: Chowanna

Prawna ochrona wartości dziecka i dzieciństwa

Anna Nowak

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2010 | Abstrakt | s. 119-126

Analizy przedstawione w artykule koncentrują się na problematyce prawnej ochrony dziecka oraz wartości dzieciństwa. Omówiony został status małoletniego w prawie cywilnym i rodzinnym, a także wskazana została zasada dobra dziecka jako nadrzędna idea, którą dorośli powinni się kierować przy rozpatrywaniu spraw prawnych dotyczących dzieci. Przeanalizowano możliwości ochrony dobra dziecka poprzez ingerencję sądu w opiekę nad nim, z wykorzystaniem różnych środków prawnych. Przedstawiono również odniesienia do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i jej regulacji prawnych dotyczących ochrony dziecka i dzieciństwa.

2010-06-30



Czasopismo: Chowanna

Zadowolenie z pracy jako komponent jakości życia współczesnego człowieka

Agata Chudzicka-Czupała

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2013 | Abstrakt | s. 13-38

Autor artykułu przedstawia wyniki badań przeprowadzonych wśród pracowników polskich organizacji, dotyczących uwarunkowań satysfakcji z pracy. Analizy przeprowadzono w kontekście takich zmiennych, jak doświadczanie nieetycznych zachowań w pracy z perspektywy ofiary i obserwatora, klimat organizacyjny, wielkość i rodzaj organizacji.

2013-06-30



Czasopismo: Chowanna

Dwa wymiary bezradności społecznej jako wskaźniki (utraty) jakości życia osób z lekkim upośledzeniem umysłowym

Zenon Gajdzica

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2008 | Abstrakt | s. 83-95

Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji grupy społecznej osób z lekkim upośledzeniem umysłowym. Zjawisko bezradności społecznej, rozpatrywane w dwóch wymiarach, jest narzędziem analizy tej sytuacji. Pierwszy wymiar jest zawarty w paradygmacie postrzegania obiektywnego (pomiar i opis), drugi wprowadza wymiar subiektywny i mieści się w paradygmacie postrzegania subiektywnego, wyrażanego w odczuciach badanych.

2008-06-30



Czasopismo: Chowanna

Opór w terapii psychodynamicznej dorosłych, dzieci i młodzieży

Aleksandra Wieteska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2017 | Abstrakt | s. 57-70

Współcześnie istnieje stała potrzeba posiadania wiedzy terapeutycznej przez pedagogów i innych specjalistów wspierających rozwój dorosłych, dzieci i młodzieży. Procesowi temu towarzyszy wzrost świadomości różnych zjawisk występujących w terapiach oraz popularyzacja terminów psychoanalitycznych w praktyce pedagogicznej i sferze społecznej. Artykuł przedstawia sposób rozumienia oporu w procesie psychoterapii psychodynamicznej dorosłych, dzieci i młodzieży oraz możliwość pracy nad oporem – od źródła oporu po zastosowanie technik terapeutycznych i wykorzystanie analizy kontrolnej.

2017-12-30



Czasopismo: Chowanna

Charakterystyka mężczyzn — sprawców przemocy w rodzinie w świetle psychologicznego opiniodawstwa sądowego (art. 207)

Danuta Rode

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 179-211

Celem badań było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy można wyróżnić różne typy sprawców przemocy domowej, biorąc pod uwagę określony profil czynników osobowościowych i cech temperamentu oraz sposoby radzenia sobie w sytuacjach stresowych? Badania przeprowadzono w grupie 325 mężczyzn skazanych za przemoc wobec członków rodziny. Wśród cech osobowości sprawców przemocy uwzględniono: umiejscowienie kontroli, samoakceptację, agresywność, wrogość, poziom IQ oraz cechy temperamentu.
W badaniu wykorzystano następujące techniki badawcze: Skalę Inteligencji Wechslera, Skalę Samoakceptacji Bergera, Kwestionariusz Delta R. Drwala, Kwestionariusz SABD (Bussa-Durkee), Inwentarz Temperamentu FCZ-KT autorstwa J. Strelaua, Kwestionariusz Radzenia Sobie WCQ autorstwa R.S. Lazarusa i S. Folkman, wywiad skategoryzowany oraz analizę akt sądowych. W wyniku przeprowadzonej analizy wyodrębniono cztery podgrupy (klastry) sprawców różniących się pod względem wybranych cech osobowościowych: sprawcy agresywni reaktywnie, sprawcy o niskich kompetencjach prewencyjnych, sprawcy psychopatyczni i odwetowi oraz sprawcy o dużym potencjale adaptacyjnym. Następnie scharakteryzowano te grupy pod względem strategii radzenia sobie ze stresem, wykazując, że procesy psychologiczne związane z radzeniem sobie z trudnościami przebiegały odmiennie w analizowanej grupie.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Porównanie postaw wobec jąkania wśród polskich i angielskich studentów

Marta Węsierska , Kenneth O. St. Louis

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2014 | Abstrakt | s. 263-284

Wyniki otrzymane w polskiej grupie badawczej wskazują, że udział w zajęciach związanych tematycznie z jąkaniem prowadzi do poprawy nastawienia wobec jąkania, jak i zwiększenia wiedzy o tym zaburzeniu oraz podniesienia ogólnego poziomu tolerancji. Wyniki porównawcze obu grup - polskiej i brytyjskiej - wskazały, że angielscy studenci manifestują bardziej pozytywne postawy wobec jąkania oraz posiadają większą wiedzę na temat tego zaburzenia. Z kolei polscy studenci wyżej oceniali swoją znajomość zaburzenia oraz otrzymywali wyższe wyniki w zakresie ogólnej tolerancji. W obu krajach przeczytanie tekstu na temat jąkania przed wypełnieniem kwestionariusza pozytywnie wpłynęło na postawy wobec zaburzenia. Znajomość z osobą jąkającą się okazała się współzależna z wyższymi wynikami w zakresie postaw, ogólnej tolerancji oraz oceny własnej wiedzy o jąkaniu. Z powyższych wyników badacze wywnioskowali, że postawy wobec jąkania mogą być zmienione przez kontakt z osobą jąkającą się - zarówno osobisty, jak i za pośrednictwem nagrania wideo. Badanie wykazało potrzebę dalszej, bardziej dogłębnej analizy postaw wobec różnych ludzkich cech, takich jak jąkanie. Upowszechnianie wyników badań w zakresie postaw wobec jąkania jest ważnym elementem w procesie podnoszenia świadomości na temat tego zaburzenia w społeczeństwie.

2014-06-30



Czasopismo: Chowanna

Europejski priorytet zdrowego żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości

Teresa Socha

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 217-231

W artykule podjęto próbę analizy europejskich priorytetów zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości. Autor artykułu opiera się na licznych dokumentach europejskich, w tym dokumentach WHO, zwracając szczególną uwagę na konieczność walki z nadwagą i otyłością we współczesnych społeczeństwach.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Ulica, uliczka. Przestrzeń publiczna środowiska lokalnego jako społeczne i wychowawcze miejsce znaczące

Alicja Żywczok

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2019 | Abstrakt | s. 33-54

Ulica należy do charakterystycznych form miejskiej przestrzeni publicznej i jako taka powinna być badana nie tylko przez przedstawicieli socjologii, filozofii, etnografii czy architektury, ale także przez pedagogów (wśród pojęć używanych zarówno przez teoretyków, jak i praktyków wychowania są szczególnie: „dzieci ulicy”, „pedagog ulicy” i „pedagogika ulicy”). Oprócz wyników analizy hermeneutycznej interdyscyplinarnych tekstów naukowych, autorka przedstawia również niektóre wyniki aktualnych badań empirycznych, które profiluje zgodnie z następującymi aspektami: funkcją ulic i ich nazw, znaczeniem i zakresem terminu „ulica” oraz pokrewnych pojęć, synonimów, a także znaczeniem, jakie młodzi dorośli – studenci pedagogiki na Uniwersytecie Śląskim – przypisują ulicom. W swoich badaniach autorka wykorzystała metodę indywidualnych przypadków oraz dwie techniki: analizę osobistych próbek pisarskich (narzędzie: eseje) oraz prowokowanie rozmowy (narzędzie: pytania/instrukcje do rozmowy). W badaniu przeprowadzonym w 2018 roku wzięło udział 50 studentów, z których większość miała miłe wspomnienia związane z ulicami, które kojarzyły się z ich dzieciństwem i młodością. Większość respondentów stwierdziła, że ulice z ich dzieciństwa miały dla nich emocjonalne znaczenie i że odegrały znaczącą rolę w ich indywidualnym/społecznym rozwoju, kształtując ich charakter, osobowość, zaradność, kreatywność, zmysł orientacji i umiejętność współpracy z innymi.

2019-06-30



Czasopismo: Chowanna

Wykluczenie edukacyjne niedostosowanych społecznie

Andrzej Czerkawski

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 109-120

Analizy podjęte w artykule koncentrują się na problemie wykluczenia edukacyjnego osób niedostosowanych społecznie. Problem ten został przedstawiony w kontekście wykluczenia społecznego, a rozważania odnoszą się do dwóch aspektów: pierwszy dotyczy wykluczenia dzieci i młodzieży z powszechnego systemu edukacji, drugi koncentruje się na problemach edukacji młodzieży niedostosowanej społecznie w kontekście instytucji resocjalizacyjnych.

2012-06-30



Czasopismo: Chowanna

Ruch społeczny jako czynnik rewitalizacji (analiza w kontekście założeń pedagogiki społecznej)

Ewa Bielska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 19-29

Znaczenie kategorii ruchów społecznych w procesach rewitalizacji społeczności lokalnych stanowi przedmiot przedstawionej analizy. Ruch społeczny został przedstawiony jako struktura oparta na kategoriach takich jak więzi społeczne, sieć społeczna, identyfikacja i potencjał emancypacyjny. Odwołując się do teorii Ulricha Becka, wskazano ruch społeczny jako pochodną kapitału społecznego. Odniesiono się do klasycznej dla pedagogiki społecznej koncepcji – koncepcji sił społecznych, a także do wybranych elementów teorii aktywności i aktywizacji społecznej oraz teorii empowermentu.

2015-06-30



Czasopismo: Chowanna

Korczakowski witraż dziecięcy

Jadwiga Bińczycka

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2010 | Abstrakt | s. 27-38

Artykuł, na tle refleksji nad różnymi formami krzywdzenia dzieci, które mimo obowiązujących regulacji prawnych nadal dotykają współczesne dzieci, podejmuje próbę analizy tego zjawiska. Autorka wskazuje, że wiele form krzywdzenia dziecka ma swoje korzenie w przeszłości — zmienia się ich kontekst, natężenie i miejsce występowania, ale nie ich istota ani destrukcyjny wpływ na rozwój dziecka. Przywołana zostaje postać Janusza Korczaka — jego zainteresowanie dzieckiem i wrażliwość na trudne sytuacje dzieci żyjących w jego czasach. Cytowane są fragmenty tekstów Korczaka i innych autorów, w których opisano krzywdzenie dzieci, m.in. nieludzką pracę dzieci i przemocową dyscyplinę. Autorka podkreśla geniusz Korczaka w umiejętności słuchania dzieci i w ukazywaniu bolesnych obrazów dzieciństwa. Prezentując obraz dzieciństwa z początku XX wieku, zadaje pytanie: czy ten obraz pasuje również do dziecka z początku XXI wieku? Kiedy będzie można napisać książkę „Dzieciństwo — szczęśliwy obraz”?

2010-06-30



Czasopismo: Chowanna

Rodzina jako podmiot całożyciowej edukacji dorosłych

Józef Kargul

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2005 | Abstrakt | s. 50-55

W artykule autor stara się odpowiedzieć na pytanie, czego i jak człowiek dorosły się uczy w kolejnych fazach życia rodzinnego, nie zwracałem uwagi na to, że niektórzy ludzie w swej pamięci zachowują fakty, zdarzenia i sytuacje, które każą im postrzegać rodziców i innych członków rodziny jako osoby znaczące, pełniące funkcje przewodników życiowych przez całe lata, a nie tylko w dzieciństwie czy młodości. Badacze rodziny, zarówno socjologowie, jak i pedagodzy, zajmując się tą kwestią, przytaczają i opisują fakty świadczące o tym, że rodzice, mając na uwadze bycie w świecie społecznym własnego potomstwa, wprowadzają je w system wzorów i wartości kulturowych uznawanych nie tylko przez rodzinę, ale także przez szerszą społeczność, opisują działania edukacyjne rodziców, starają się odpowiedzieć na pytanie, czego i jak młody człowiek uczy się w rodzinie. Jednakże w tej wypowiedzi pominę szczegółowe analizy rodziny jako podmiotu nadającego habitus własnym dzieciom, aczkolwiek wspomnę o tym, a uwagę skupię na próbie pokazania rodziny jako miejsca uczenia się jej dorosłych członków.

2005-12-30



Czasopismo: Chowanna

Dynamika relacji między cechami temperamentu a nasileniem objawów pourazowego zaburzenia stresowego (PTSD) po wypadku drogowym. Efekt podatności i komplikacji

Bogdan Zawadzki , Agnieszka Popiel

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2012 | Abstrakt | s. 67-87

Artykuł analizuje związek między cechami temperamentalnymi a nasileniem objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD), a także zmianę kierunku wpływu obu zmiennych w zależności od czasu, jaki upłynął od urazu. Badania podłużne przeprowadzono wśród około 700 uczestników wypadków drogowych: pierwsza ocena miała miejsce w ciągu 24 miesięcy od wypadku, a druga — 12 miesięcy później. Analiza efektów opóźnionych wykazała, że w podgrupie badanej wcześniej po wypadku (N = 362; po 1—6 miesiącach) można zidentyfikować kluczową rolę cech temperamentalnych, co wskazuje na „wrażliwość temperamentalną” na PTSD. W podgrupie badanej później (N = 337; po 12—24 miesiącach) zidentyfikowano odwrotny efekt — wpływ objawów PTSD na cechy temperamentalne, co wskazuje na proces „komplikacji”, czyli zmian temperamentalnych wywołanych PTSD. Podkreślono znaczenie przedstawionych wyników dla analizy psychologicznych konsekwencji traumy oraz ich implikacje dla rozumienia „trwałej zmiany osobowości po doświadczeniu katastroficznym” jako kategorii diagnostycznej w ICD‑10.

2012-12-30



Czasopismo: Chowanna

Wstęp

Teresa Borowska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2008 | Abstrakt | s. 5-6

Niniejszy tom „Chowanny” zajmuje się jakościami egzystencjalnymi – będącymi przedmiotem analizy filozofii i socjologii, ale też i psychiatrii oraz psychologii - stają się także coraz większym wyzwaniem dla pedagogiki i edukacji. Wszyscy Autorzy tego tomu, reprezentujący zresztą różne dyscypliny naukowe, koncentrują się głównie na jednej z tych jakości, tj. na wartości. Skoro V. Frankl w swej słynnej książce „Homo patiens” uważa, że życie człowieka realizuje się w świecie wartości, a K. Dąbrowski w „Poszukiwaniu zdrowia psychicznego” twierdzi, że to dzięki tej jakości może dojść do zapewniającej rozwój jednostki „integracji wtórnej”, to wartość staje się ważnym zadaniem dla pedagogiki.

2008-06-30



Czasopismo: Chowanna

Humanistyka zaangażowana, humanistyka wyalienowana – potencjał polityczny uniwersytetu, humanistyki, nauk społecznych

Ewa Bielska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2017 | Abstrakt | s. 83-94

Analizy przedstawione w artykule dotyczą problemów zaangażowania i alienacji nauk społecznych i humanistycznych w społeczeństwie postmodernistycznym, postindustrialnym i neoliberalnym. Nauki humanistyczne i społeczne są przedstawione w kontekście uniwersytetu, w którym rozwijają się poprzez realizację i publikację badań społecznych, podejmowanie dyskusji naukowych, polemik, sporów naukowych, poprzez reprodukcję wiedzy zakorzenionej w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, a także poprzez kształtowanie habitusu i wyobraźni specyficznej dla nauk humanistycznych. Można założyć, że współczesna systemowa lokalizacja uniwersytetu stwarza ryzyko jego alienacji, a czynnikami ryzyka są: komercjalizacja badań naukowych i ich wyników, biurokratyzacja nauk, upowszechnienie się edukacji uniwersyteckiej wśród mas. Nakładanie na klasyczną rolę i funkcje uniwersytetu matryc neoliberalnych może stwarzać ryzyko zmniejszenia jego potencjału krytycznego i emancypacyjnego.

2017-06-30



Czasopismo: Chowanna

Psychologia i prawo. Węzłowe problemy teoretyczne i aplikacyjne

Jan M. Stanik

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 13-98

Autor dokonuje ogólnego przeglądu kluczowych problemów, które — jego zdaniem — pojawiają się na styku psychologii i prawa, formułując na tym tle własne teoretyczne tezy. Omawia więc: (1) relacje psychologii z prawem, (2) psychologiczne i prawne podejście do analizy zachowań, (3) metodologiczną perspektywę tego, co obiektywne, ogólne i idiograficzne w psychologii, (4) pojęcie „informacji specjalnej” jako kryterium i podstawy powoływania biegłych, (5) przedmiot i zadania psychologii sądowej, (6) niektóre metodologiczne i zasadnicze problemy psychologa jako biegłego oraz (7) problemy etyczno-zawodowe biegłego psychologa.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Uwarunkowania emocjonalno-obronnej strategii radzenia sobie młodzieży w trudnej sytuacji społecznej w aspekcie czynników społeczno-rodzinnych

Danuta Borecka-Biernat

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2004 | Abstrakt | s. 144-163

Celem artykułu jest ukazanie społeczno-rodzinnych uwarunkowań emocjonalno-obronnych strategii radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Analizie poddano sposoby reagowania młodych osób w kontekście wyzwań interpersonalnych, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów obronnych oraz strategii skoncentrowanych na emocjach. Zwrócono uwagę na znaczenie struktury i funkcjonowania rodziny, stylów wychowawczych oraz jakości relacji z rodzicami jako czynników wpływających na kształtowanie się tych strategii. Przedstawiono również rolę poczucia bezpieczeństwa, poziomu wsparcia emocjonalnego oraz modelowania zachowań przez opiekunów. Podkreślono, że środowisko rodzinne może zarówno wspierać rozwój konstruktywnych mechanizmów radzenia sobie, jak i sprzyjać powstawaniu postaw unikania, wycofania lub agresji. Wnioski płynące z analizy mogą stanowić podstawę do planowania działań wychowawczo-profilaktycznych wspierających młodzież w efektywnym radzeniu sobie z trudnościami społecznymi.

2004-12-30



Czasopismo: Chowanna

Udział w działaniach animacyjnych jako element budowania poczucia sprawstwa wśród młodzieży

Edyta Widawska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2014 | Abstrakt | s. 187-204

Działania w obszarze animacji społecznej są ukierunkowane na zmiany w lokalnym środowisku poprzez stymulowanie aktywności społecznej oraz proces samopoznania uczestników. Ten drugi aspekt animacji społecznej — spersonalizowany, indywidualny zysk uczestnika w formie poznania samego siebie — został w artykule szczególnie uwypuklony, ze szczególnym podkreśleniem znaczenia tego procesu dla młodych ludzi. Biorąc pod uwagę proces podejmowania decyzji, ukazany w kontekście edukacyjnej analizy transakcyjnej, podjęto próbę przedstawienia związku między uczestnictwem w działaniach animacji społecznej a poczuciem sprawczości u młodych uczestników tego procesu.

2014-06-30



Czasopismo: Chowanna

Uwarunkowania aktywności osób w podeszłym wieku

Katarzyna Popiołek , Agata Chudzicka-Czupała

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 203-215

Autorzy artykułu prezentują wyniki badań przeprowadzonych wśród uczestników Uniwersytetu Trzeciego Wieku dotyczących uwarunkowań aktywności osób starszych. Analizy prowadzone są w kontekście takich aspektów, jak aktywność i percepcja światła dziennego, aktywność i wsparcie społeczne, aktywność i transgresja oraz aktywność i nadzieja.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Płciowość jako kategoria pedagogiczna

Paulina Nowotarska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2018 | Abstrakt | s. 303-324

Złożoność zjawiska seksualności powoduje trudności w jednoznacznym zoperacjonalizowaniu tego pojęcia zarówno w naukach społecznych, jak i przyrodniczych. Rozmawiając o seksualności, należy pamiętać, że płeć jest kategorią graniczną – dotyczy zarówno sfery prywatnej, jak i publicznej, a jednocześnie występuje na poziomie biologicznym i społeczno-kulturowym. Artykuł skupia się na naturze i znaczeniu seksualności analizowanej w kontekście współczesnej rzeczywistości edukacyjnej. Próba ta ma na celu uczynienie seksualności „mapą rozmaitych sposobów myślenia o edukacji” (J. Rutkowiak), czyli traktowanie jej jako konstruktu, przez pryzmat którego można formułować, omawiać i rozwiązywać problemy edukacji, wychowania i socjalizacji (Z. Kwieciński). Taki sposób pozwoli na wyodrębnienie nowych obszarów analizy związanych z pedagogiką ciała i pedagogiką seksualną. Rozważania pedagogiczne dotyczące seksualności zostaną osadzone w personalistycznym pojęciu człowieka, w szczególności w kontekście holistycznego rozumienia ludzkiej natury.

2018-06-30



Czasopismo: Chowanna

Pojęcie, istota, przyczyny, mechanizmy marginalizacji i wykluczenia społecznego

Anna Nowak

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 17-32

W artykule przeanalizowano różne perspektywy i interpretacje pojęć: marginalizacji społecznej i wykluczenia, a także podjęto próbę ich systematyzacji. Przedstawiono obszary aktywności, w których występują różne formy marginalizacji. Wskazano również oficjalne interpretacje tych pojęć, stosowane w dokumentach polityki społecznej. Kolejnym obszarem analizy są złożone czynniki warunkujące stan marginalizacji społecznej oraz etiologia i mechanizmy wykluczenia społecznego ukazane w świetle wybranych koncepcji teoretycznych. Zwrócono również uwagę na zmiany społeczne zachodzące w Polsce po 1989 roku oraz na proces globalizacji. Ważne kwestie poruszane w artykule dotyczą problemów ubóstwa i nierówności społecznych, w szczególności związanych z nierównym dostępem do edukacji.

2012-06-30



Czasopismo: Chowanna

Krajowe Ramy Kwalifikacji z perspektywy rozwoju człowieka

Piotr Błajet , Beata Przyborowska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2014 | Abstrakt | s. 253-266

Artykuł ma na celu analizę porównawczą założeń Krajowych Ram Kwalifikacji (NQF) dla uczenia się przez całe życie – dynamika spiralna przesłanych przez C. Gravesa i uzupełnionych o strefę najbliższego rozwoju (ZPD) L. Wygotskiego. Treść NQF została przeanalizowana pod kątem kompetencji społecznych w odniesieniu do opisów poziomów rozwoju zgodnie z dynamiką spiralną. Analizy pokazują, że NQF nie uwzględnia zasad wsparcia rozwoju człowieka w zadowalającym stopniu. Ponadto w założeniach NQF podejście atomistyczne wydaje się przeważać nad relacyjnym. Może to dowodzić, że zgodnie z NQF, które ledwo obejmują kompetencje postkonwencjonalne, edukacja staje się nieadekwatna dla Europy postkonwencjonalnej.

2014-12-30



Czasopismo: Chowanna

Konieczność, możliwości i powinności w grach dydaktycznych

Rafał Kojs

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2009 | Abstrakt | s. 308-319

W tym artykule podejmuję próbę analizy zasad gier dydaktycznych stosowanych w edukacji młodych uczniów, skupiając się na nakazach, zakazach, obowiązkach i możliwościach dokonywania autonomicznych wyborów (tworzenia możliwych wariantów ukończenia gry). Wraz z zachętami, bonusami i nagrodami tworzą one system motywacji i regulacji działań przed, w trakcie i po grze dydaktycznej. System ten ma na celu stworzenie warunków odpowiednich do osiągnięcia celów edukacyjnych.

2009-12-30



Czasopismo: Chowanna

Pytania, uwagi, recenzje – głosy w dyskusji wokół książki Lecha Witkowskiego Uroszczenia i transaktualność w humanistyce. Florian Znaniecki: dziedzictwo idei i jego pęknięcia (Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego, 17 listopada 2022 roku)

Zbigniew Kwieciński , Andrzej Radziewicz-Winnicki , Stanisław Z. Kowalik , Tadeusz Lewowicki , Stefan M. Kwiatkowski , Jerzy Nikitorowicz , Bogusław Dzięcioł , Sławomir Banaszak , Andrzej Przestalski , Wojciech Wrzosek

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-43

Tekst jest zbiorem pytań, refleksji skierowanych do autora książki i stanowi dyskusję środowiska pedagogów, socjologów, historyków. Dziesięciu znakomitych polskich naukowców podkreśliło głębię analiz, wielopryzmatowość i polifoniczność dzieła Lecha Witkowskiego, a jednocześnie zadało autorowi pytania o sens pojęcia „humanistyczna socjologia”, zwróciło się z prośbą o wyjaśnienie braku tła historycznego w niektórych książkach Znanieckiego. Autorzy tych krótkich tekstów zgodnie podkreślają, że dla wszystkich socjologów, pedagogów, psychologów społecznych książka Witkowskiego ma niekwestionowalne znaczenie poznawcze, jest inspiracją do dalszych analiz, znakomitym studium z wykorzystaniem „metody uroszczeń”.

2023-12-29



Czasopismo: Chowanna

Warunki tworzone w uniwersytecie do autoedukacji studentów

Violetta Rodek

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2012 | Abstrakt | s. 403-414

Głównym celem artykułu była analiza warunków stworzonych na uczelni dla wspierania autoedukacji w percepcji studentów pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W badaniu zastosowano metodę analizy dokumentów. Analizie i interpretacji poddano dokumenty celowo wytworzone — eseje, czyli pisemne wypowiedzi studentów dotyczące tematów istotnych z perspektywy naukowej. Zadaniem uczestników było wyrażenie opinii na temat konkretnych elementów działalności uczelni, tj. metod i form kształcenia, treści programowych, relacji nauczyciel–student, miejsca, czasu, warunków finansowych i organizacyjnych, w kontekście ich znaczenia dla przebiegu i poziomu autoedukacji studentów.

2012-12-30



Czasopismo: Chowanna

Wieloznaczność rzeczywistości edukacyjnej z perspektywy pedagoga specjalnego

Adam Stankowski

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2007 | Abstrakt | s. 77-86

Autor przygląda się rzeczywistości edukacyjnej. Przedmiotem jego analizy są procesy edukacyjne uznane za istotne zarówno w podstawowym zakresie działania, jak i w kontekście języka naukowego oraz zjawisk i kategorii o charakterze podmiotowym. Podstawą rozważań są dwa główne wątki: pierwszy związany z „filozofią” rozwoju człowieka i edukacji, drugi – określony przez kulturę organizacyjną instytucji edukacyjnych oraz politykę edukacyjną, zdrowotną i społeczną.

2007-12-30



Czasopismo: Chowanna

Dorośli przestępcy traktowani jak dzieci versus zmiana w traktowaniu osadzonych w instytucji penitencjarnej

Danuta Raś

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2016 | Abstrakt | s. 231-249

Artykuł dotyczy analizy sytuacji osób skazanych na karę pozbawienia wolności i przebywających w zakładzie karnym. Skupia się on w szczególności na procesie resocjalizacji i jego wynikach w kontekście skutków izolacji oraz zmian w dojrzałości, odpowiedzialności i kompetencjach społecznych skazanych. W wyniku tych analiz zaproponowano nową metodę postępowania ze skazanymi, a także zadania i funkcje personelu zakładu karnego. Personel zakładu karnego zamiast edukować i opiekować się skazanymi powinien pełnić rolę doradcy, ewentualnie terapeuty, kuratora i kierownika placówki. W przeciwnym razie pobyt w więzieniu utrwala wymagające nastawienie, brak nawyku podejmowania jakiegokolwiek wysiłku, pracy lub samodyscypliny. „Nie ma resocjalizacji”, jak wielokrotnie twierdzą skazani, co rzeczywiście znajduje odzwierciedlenie w praktyce. Warto wspomnieć o przesłaniu Marii Grzegorzewskiej i odnieść je do skazanych: „nie ma przestępców – są ludzie”. Przestępcy traktowani jak osoby niedojrzałe, niezdolne do wzięcia odpowiedzialności za swoje życie i decyzje po kilku latach spędzonych w zakładzie karnym zachowują się raczej jak dzieci, a nie dorośli. Skazani są osobami dorosłymi i powinni być tak traktowani, aby mogli pełnić swoje dorosłe role.

2016-12-30



Czasopismo: Chowanna

Mandala jako forma ekspresji młodzieży. W kręgu jungowskich inspiracji

Ryszarda Ewa Bernacka , Dorota Turska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 207-225

C.G. Jung wprowadził do psychologii pojęcie mandali jako formy wiecznej i archetypowej. Uważał, że rytmy procesu zbliżania się i oddalania Ego od Jaźni zapisane są w formach mandali i że kierują one życiem psychicznym człowieka. Artykuł przedstawia podstawowe zasady psychologicznej analizy rysunku mandali: analizę koloru, liczby i kształtu, a także etapy Wielkiego Okręgu. Ukazuje terapeutyczną, diagnostyczną, a przede wszystkim ekspresyjną wartość mandali w procesie konstruowania tożsamości młodych ludzi.

2011-06-30



Czasopismo: Chowanna

Rola teorii atrybucji w poznaniu procesów zaradczych człowieka bezrobotnego

Katarzyna Ślebarska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2004 | Abstrakt | s. 54-62

Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań, których celem było określenie związków występujących pomiędzy rodzajem dokonywanej atrybucji przez bezrobotnych absolwentów a rodzajem podejmowanych przez nich zachowań zaradczych. Zbadano także związki zachodzące pomiędzy wewnętrznym umiejscowieniem poczucia kontroli wzmocnień a aktywnością zaradczą. Człowiek, postrzegając swoje otoczenie, nie ogranicza się tylko do jego odbioru, ale dąży do poznania przyczyn zachodzących w nim zjawisk. Proces ten nasila się w zależności od wartości, jaką osoba przypisuje danemu zdarzeniu. Niewątpliwie sytuacja bezrobocia, która odbierana jest przez doświadczającego ją człowieka jako trudna, a nawet krzywdząca, skłania podmiot do analizy własnego położenia. Wnioski, do jakich dojdzie podmiot, pozwalają zrozumieć własną sytuację, a także mają związek z dalszym zachowaniem. W wyjaśnieniu tego problemu możemy posłużyć się teorią atrybucji, czyli teorią wnioskowania o przyczynach zdarzeń oraz przyczynach zachowań własnych, a także innych ludzi. Teorie atrybucji pomagają człowiekowi w ustaleniu przyczyny zaistniałego stanu rzeczy, a przez to przywracają rozumienie otaczającego go świata. Tworzenie atrybucji przyczyn zaistniałego stanu rzeczy pomaga osobie w zrozumieniu sytuacji, co z kolei sprzyja podejmowaniu skutecznych i sensownych działań.

2004-12-30



Czasopismo: Chowanna

Jakość życia jako kategoria pedagogiczna - doświadczanie życia przez młode pokolenie w perspektywie teoretycznej

Ewa Wysocka

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2014 | Abstrakt | s. 21-43

Niniejsza praca podejmuje próbę przedstawienia teoretycznej analizy jakości życia młodych ludzi z perspektywy psychopedagogicznej i społecznej. Autorka prezentuje główne podejścia do pojęcia jakości życia, obejmujące perspektywy subiektywną, obiektywną, normatywną, aksjo-afektywną oraz holistyczną; i wskazuje na znaczną potrzebę interdyscyplinarnego badania wspomnianego zagadnienia w pedagogice. W opracowaniu podkreślono, że jakość życia powinna być analizowana pod kątem poziomu, wskaźników oraz determinant. Autorka ukazuje także, iż badania nad pojęciem jakości życia odgrywają istotną rolę w dziedzinie pedagogiki. Obecna autorka podkreśla znaczące funkcje rozwojowe i edukacyjne jakości życia, wskazując, że została ona uznana za kluczowy czynnik wpływający na postrzeganie i wizję życia jednostki oraz jako siłę motywującą do realizacji celów. Ponadto autorka prezentuje różnorodne podejścia do jakości życia stosowane w różnych obszarach pedagogiki i sugeruje podjęcie zintegrowanych badań nad tym zagadnieniem, co ułatwiłoby proces tworzenia teorii edukacji młodego pokolenia.

2014-06-30



Czasopismo: Chowanna

Czynnościowe bóle brzucha jako zaburzenie funkcjonowania psychospołecznego dzieci

Igor Radziewicz-Winnicki

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 129-142

Artykuł zawiera analizy dotyczące czynnościowych bólów brzucha w kontekście medyczno-społecznym. Autor podkreśla rolę nauk humanistycznych w działaniach promujących profilaktykę w czynnościowych zaburzeniach zdrowia.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Pojęcie uzależnienia w lokalnym środowisku – diagnoza i profilaktyka

Iwona Malorny

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2017 | Abstrakt | s. 313-326

Badania stanowiące podstawę niniejszego artykułu mają na celu ocenę ryzyka wystąpienia różnych uzależnień wśród młodzieży w wieku szkolnym w Bytomiu, a następnie opracowanie lokalnego programu profilaktyki uzależnień. Analizy przedstawione w niniejszym tekście wyraźnie potwierdzają potrzebę kompleksowego podejścia do zjawiska uzależnień, które nie tylko badałoby przyczyny, ale także proponowało praktyczne rozwiązania. Skuteczny i efektywny program profilaktyczny powinien być opracowany w ramach współpracy międzyinstytucjonalnej. W związku z tym autor opracowuje zestaw proponowanych rozwiązań zdiagnozowanych problemów.

2017-12-30



Czasopismo: Chowanna

Temperamentalne i rodzinne dyskryminanty unikowego sposobu radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych

Danuta Borecka-Biernat

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 301-319

Celem badań była ocena temperamentalnych i rodzinnych uwarunkowań kształtowania strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami kontaktów społecznych u młodzieży emocjonalnej (skoncentrowanej na unikaniu i przejawiającej zachowania unikowe).
Do pomiaru zmiennych zastosowano autorski kwestionariusz do badania radzenia sobie młodzieży z trudnymi sytuacjami społecznymi (RTSS), Inwentarz Temperamentu Strelaua, autorski kwestionariusz do badania strategii radzenia sobie rodziców z trudnymi sytuacjami społecznymi w percepcji ich dorastających dzieci (RRTSS) oraz kwestionariusz PCR Form III opracowany przez A. Roe i M. Siegelmana. Badaniami empirycznymi objęto 460 nastolatków (246 dziewcząt i 214 chłopców) w wieku 13–15 lat. Przeprowadzone analizy wykazały, że typ układu nerwowego ma znaczenie w kształtowaniu postawy unikowej wobec trudnych sytuacji społecznych. Ponadto wzorzec postaw emocjonalnych między rodzicami a dzieckiem wywiera istotny wpływ na jego rozwój społeczny, stanowi model funkcjonowania w społeczeństwie oraz sposób radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Potwierdzono również, że spośród rodzinnych determinant strategii skoncentrowanej na unikaniu istotne znaczenie ma przekazywanie przez rodziców określonych wzorców strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami społecznymi.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Poczucie własnej skuteczności w rozwijaniu zdolności i uzdolnień uczniów w narracjach nauczycieli twórczości

Monika Modrzejewska-Śmigulska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2014 | Abstrakt | s. 197-214

Artykuł jest wynikiem analizy narracji przekazanych przez nauczycieli/liderów projektu edukacyjnego „Szkoła wspierająca umiejętności” poprzez wywiady w formie swobodnej. Dzięki takim wywiadom rozmówcy byli w stanie opisać rzeczywistość z własnej perspektywy, tak jak jej doświadczali. Obraz samoskuteczności w rozwijaniu umiejętności i talentów został ujawniony podczas dyskusji z nauczycielami. Wyniki wywiadów zostały uporządkowane według następujących kryteriów: pogląd na role zawodowe w kontekście dyskusji o samoskuteczności, a także obszary aktywności zawodowej związane z samoskutecznością.

2014-12-30



Czasopismo: Chowanna

Modalność językowa (werbalna) i modalność rysunkowa dziecka a kształtowanie się znaku plastycznego w jego twórczości

Urszula Szuścik

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2009 | Abstrakt | s. 285-295

W artykule przedstawiono nowe podejście w analizie badawczej rysunków dziecięcych z zaleceniem poszerzenia zakresu badań o zagadnienia semiotyki. Zwrócono uwagę na kształtowanie się obrazu rzeczy – znaku plastycznego w rozwoju rysunków dziecięcych z udziałem znaku werbalnego (słowa). Język (mowa) i rysunek są formami symbolicznymi i modalnościami, ważnymi dla rozwoju poznawczego dziecka i jego edukacji, co wyjaśniono w artykule. Wzajemne relacje między tymi procesami poznawczymi (werbalnymi i niewerbalnymi) przedstawiono na podstawie teorii Allana Paivio, Stefana Szumana i Lwa S. Wygotskiego. Analizę rysunków dziecięcych omówiono na podstawie wyżej wskazanego założenia badawczego, odwołując się do szerszej analizy tego zagadnienia w publikacji autora. Tego rodzaju podejście badawcze oferuje nową perspektywę w opracowaniu treści i metod nauczania w edukacji artystycznej i ogólnej dzieci.

2009-12-30



Czasopismo: Chowanna

Pamięć przeszłości w społeczeństwie przyszłości. Studium na przykładzie gimnazjalistów z Czeskiego Cieszyna

Agata Cabała , Andrzej Kasperek

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2012 | Abstrakt | s. 95-107

Z jednej strony problem konstruowania i przekazywania wiedzy o własnej przeszłości, z drugiej zaś rozwiązywania sporów dotyczących pamięci o przeszłości stanowią wyzwania, przed którymi stoi społeczeństwo oparte na wiedzy. Współczesna szkoła jest instytucją odgrywającą jedną z najważniejszych ról w tym procesie. Rozważania autorów koncentrują się wokół polsko-czeskiego sporu o pamięć historyczną. Interesują ich opinie uczniów z Czeskiego Cieszyna. W niniejszym tekście analizują odpowiedzi młodych Polaków i Czechów uczących się w szkołach średnich na tym obszarze na pytania dotyczące pamięci o przeszłości. Autorzy podejmują dylemat pamięci historycznej jako istotnego elementu edukacji humanistycznej w szkołach regionu Zaolzia. Przedmiotem analizy są także zagadnienia związane z rolą szkoły jako miejsca polsko-czeskiego pojednania, niezależnie od rozbieżnych interpretacji.

2012-12-30



Czasopismo: Chowanna

Prof. zw. dr hab. Wincenty Okoń, dr h.c. Życie i twórczość naukowa

Stanisław Juszczyk

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2006 | Abstrakt | s. 179-189

Autor artykułu dokonuje analizy życia i twórczości naukowej oraz działalności organizacyjno-społecznej tego wyjątkowego Człowieka, Humanisty i wybitnego Naukowca, które skłania do wielopłaszczyznowych refleksji. Dziś, z perspektywy 92 lat godnego, pracowitego i twórczego życia, można powiedzieć, że Profesor Wincenty Okoń najwięcej energii, czasu i serca poświęcił rozwojowi edukacji i nauki polskiej. W artykule prześledzimy koleje życia Profesora i Jego wielostronne zainteresowania teoretyczno-badawcze.

2006-12-30



Czasopismo: Chowanna

Skłonność do moralnego dystansowania się studentów a ich intencje nieuczciwego zachowania się i reakcji na nieuczciwość akademicką innych

Agata Chudzicka-Czupała , Lidia Baran

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2016 | Abstrakt | s. 251-272

Artykuł omawia rolę mechanizmu deangażowania moralnego w kontekście intencji zachowań moralnych. W badaniu wzięło udział 244 studentów uczelni wyższych ze Śląska. Analizy prowadzone są w kontekście tendencji do różnych form deangażowania moralnego. Wyniki pokazują, że studenci o różnym poziomie deangażowania moralnego różnią się pod względem intencji nieuczciwych zachowań na uczelni i w przyszłej pracy oraz w reakcji na nieuczciwość akademicką innych. Wskazano kierunek przyszłych badań.

2016-06-30



Czasopismo: Chowanna

Komputer w procesie rozwijania gotowości szkolnej dzieci 6-letnich - doniesienie z badań

Anna Watoła

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2003 | Abstrakt | s. 161-173

Tematem niniejszego artykułu jest analiza procesu komputerowego wspomagania wybranych sfer rozwoju dzieci 6-letnich, które to sfery wpływają na osiąganie przez nie gotowości szkolnej. Głównym celem poznawczym zaprojektowanych badań empirycznych było określenie możliwości i skuteczności wykorzystania komputera wraz z edukacyjnymi programami komputerowymi intencjonalnie dobranymi do procesu kształtowania gotowości szkolnej dzieci w przedszkolu. Celem prakseologicznym było uświadomienie, sformułowanie oraz uzasadnienie nauczycielom przedszkoli i rodzicom dzieci w wieku przedszkolnym zasadności włączenia komputera w poczet mediów wspomagających proces osiągania gotowości szkolnej dzieci. Cel praktyczny bezpośrednio korespondował z celem poznawczym i dotyczył określenia roli komputera w życiu dziecka i jego związku z procesem edukacyjnym zachodzącym już na pierwszym szczeblu edukacji instytucjonalnej. Podjęte badania empiryczne w początkowej fazie dotyczyły analizy funkcjonowania placówek wychowania przedszkolnego, w których wykorzystuje się sprzęt komputerowy zarówno w procesie dydaktyczno-wychowawczym, jak i w procesie zarządzania i kierowania przedszkolem. Wytypowane do badań przedszkola mieściły się głównie na terenie województwa śląskiego, natomiast uzupełniające materiały badawcze zebrano w wyniku sondażu wśród nauczycieli placówek przedszkolnych z terenu województwa pomorskiego, mazowieckiego i dolnośląskiego. Do realizacji założonych celów wykorzystano głównie metodę naturalnego eksperymentu pedagogicznego, który w prowadzonych badaniach stanowił podstawę do wyciągnięcia wniosków i twierdzeń.

2003-12-30



Czasopismo: Chowanna

Wokół roli nauczyciela w kulturze — nauczycielskie interpretacje

Beata Pituła

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2013 | Abstrakt | s. 231-243

Tekst prezentuje wyniki badań dotyczących roli nauczyciela we współczesnej kulturze w ich własnych opiniach i ocenach. Analizy opierają się na swobodnych wypowiedziach nauczycieli na temat „Nauczyciel we współczesnej kulturze”. Zastosowane procedury metodologii humanistycznej pozwoliły na rekonstrukcję, odczytanie i interpretację funkcji oraz zadań nauczyciela w kontekście wymagań współczesnej kultury.

2013-12-30



Czasopismo: Chowanna

Negatywne doświadczenia dziecięce a zdrowie

Ewa Jarosz

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 107-127

Autorka artykułu przedstawia analizy negatywnych doświadczeń dziecka wywołanych przez środowisko rodzinne, wskazując na ich związki z problemami zdrowotnymi dziecka. Opisuje także różne rodzaje konsekwencji negatywnych doświadczeń z dzieciństwa.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Medialne wzory kultury zdrowotnej jako wyzwanie dla edukacji

Anna Gaweł

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2017 | Abstrakt | s. 239-253

Rozważania skupiają się na edukacyjnych aspektach kształtowania kultury zdrowia. Autor zakłada, że kultura zdrowia leży w rzeczywistości edukacyjnej. Odwołując się do psychologicznych i socjologicznych podejść do kultury, autor pokazuje kulturowe odniesienia do zdrowia jako wartości oraz znaczenia przypisywane ciału ludzkiemu we współczesnej kulturze i próbuje zdefiniować pojęcie kultury zdrowia. Na podstawie analizy informacji medialnych dotyczących ciała i zdrowia autor stwierdza, że obecnie tylko edukacja może chronić człowieka przed negatywnymi skutkami socjalizacji dla jego zdrowia i prawidłowego rozwoju. Autor podkreśla rolę edukacji zdrowotnej w procesie kształtowania świadomości zdrowotnej i stwierdza, że jej skuteczność wymaga działań edukacyjnych, które przygotowują człowieka do racjonalnego funkcjonowania w przestrzeni medialnej.

2017-12-30



Czasopismo: Chowanna

Interdyscyplinarność współczesnej ekspertyzy dokumentów

Tadeusz Widła , Marek Leśniak

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2011 | Abstrakt | s. 279-298

Celem niniejszego artykułu było podkreślenie interdyscyplinarnego charakteru współczesnej sądowej analizy pisma ręcznego. Autorzy zilustrowali to na przykładach spraw, w których biegły z zakresu pisma musiał posiadać podstawową wiedzę z innych dziedzin. Przytoczono przypadki, w których na ruchy pisma wpływały schorzenia somatyczne lub psychiczne. W takich sytuacjach wydanie trafnej opinii było bardzo trudne (lub niemożliwe), jeśli ekspert nie wiedział, w jaki sposób zaburzenia te oddziałują na funkcje psychomotoryczne (zautomatyzowane ruchy pisma). Autorzy podkreślili także znaczenie współpracy i spotkań ekspertów reprezentujących różne dziedziny kryminalistyki.

2011-12-30



Czasopismo: Chowanna

Tożsamość jako projekt refleksyjny a ambiwalencje jej statusu wobec matryc władzy dyscyplinującej

Ewa Bielska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2014 | Abstrakt | s. 153-163

Przedmiotem prezentowanej analizy jest tożsamość traktowana jako obszar emancypacji i transgresji agentów społecznych. Przedstawiono zagadnienia związane z wybranymi aspektami tożsamości, emancypacji i polityki życiowej. Wskazano również na specyfikę statusu tożsamości w kontekście nowoczesnej i postmodernistycznej matrycy władzy dyscyplinarnej.

2014-12-30



Czasopismo: Chowanna

New Opportunities in Korczakian Documentary Research. Love and Friendship Among Pupils in the Orphans’ Home

Wojciech Lasota

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-26

Głównym celem artykułu jest propozycja szerszego wykorzystywania w badaniach korczakowskich nowych możliwości, które pojawiły się w związku z rozwojem historii cyfrowej oraz niedawno przekazanymi lub niewykorzystywanymi dotąd zasobami archiwalnymi. W artykule przyjmuję również perspektywę pogłębiania znajomości tych aspektów korczakowskiego pola badawczego, które nie są bezpośrednio związane z Januszem Korczakiem, jego biografią i pedagogiką. Uważam za istotne eksplorowanie tematów i biografii osób znajdujących się w otoczeniu Korczaka, nie tylko Stefanii Wilczyńskiej, ale również dzieci, bursistów czy pracowników. Im pełniejszy będzie obraz korczakowskiego uniwersum, tym lepiej będziemy rozumieć wielokierunkowe wpływy i powiązania pomiędzy osobami i tematami. Moją ambicją było także przybliżenie badaczom i badaczkom niepolskojęzycznym rzadko tłumaczonych z polskiego korczakowskich materiałów źródłowych. Jako przykład wykorzystania nowych możliwości posłużyły moje wstępne badania, oparte na niemal nieznanych źródłach z zasobu archiwum Lohamei HaGeta'ot w Izraelu (Ghetto Fighters' House Archives). Przyjąłem podejście mikrohistoryczne i dokonałem analizy dokumentów osobistych, przede wszystkim listów wychowanek i wychowanków Domu Sierot z lat 1938/1939 – 1941. Zawartość źródeł pozwoliła przyjrzeć się relacjom miłosnym i przyjacielskim wśród nastoletnich podopiecznych Domu Sierot.
Intymne historie, rozgrywające się w tym gronie, stanowią uzupełnienie wiedzy o historii i sposobie funkcjonowania Domu Sierot, którą czerpiemy z pism Korczaka, tekstów Wilczyńskiej oraz innego rodzaju dokumentów. Umiejętności intrapersonalne oraz interpersonalne, które można uchwycić w badanych przeze mnie źródłach, pozwalają zaś przypuszczać, że również w aspekcie relacji miłosnych i przyjacielskich możemy uchwycić pozytywny wpływ Domu Sierot na jego wychowanków i wychowanki.

2022-12-29



Czasopismo: Chowanna

Formy wsparcia i pomocy edukacyjno‑wychowawczej dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych w Niemczech

Justyna Kusztal

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 247-255

Niniejszy artykuł przedstawia ramy funkcjonowania systemu wsparcia i pomocy edukacyjnej skierowanej do dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Niemczech. Przedmiotem analizy są współczesne niemieckie systemy edukacji ogólnej i specjalnej, a także formalne i nieformalne formy wsparcia dla dzieci, młodzieży i rodzin znajdujących się w sytuacji wykluczenia społecznego lub zagrożonych takim wykluczeniem. Przykład przywołany w artykule dotyczy sposobu funkcjonowania wspomnianych instytucji w jednym z krajów związkowych — Nadrenii Północnej-Westfalii.

2012-06-30



Czasopismo: Chowanna

Indywidualne "ścieżki" rozwoju moralno-społecznego a implikacje resocjalizacyjne

Adam Stankowski

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2006 | Abstrakt | s. 91-101

Indywidualne doświadczanie wpływów socjalizacyjnych w rozwoju społeczno-moralnym dzieci i młodzieży kształtuje ich postawy wobec otaczającej rzeczywistości społecznej. Twierdzenie tak sformułowane jest odbierane jak truizm, a przecież w wielu przypadkach bagaż doświadczeń, jakie gromadzi jednostka na drodze określania własnych kompetencji społecznych, uspołecznienia, wrastania w kulturę społeczną, zdecyduje o ocenie tej rzeczywistości i ustosunkowaniu się do niej. Fakt ten ma jeszcze inny wymiar – wymiar zapobiegania ewentualnym zakłóceniom, utrudnieniom dla rozwoju społeczno-moralnego, a także oddziaływań korygujących, reedukacyjnych w przypadku, gdy takie zakłócenia mają miejsce. Dysonans poznawczy, zawierający się w określaniu relacji pomiędzy normami moralnymi, społecznymi i prawnymi, uwidacznia się wtedy, gdy dokonujemy analizy genezy ich powstawania. Normy moralne określa się jako normy przymusu wewnętrznego, będące rezultatem wielu skomplikowanych, niesformalizowanych procesów. Natomiast normy prawne są normami przymusu zewnętrznego i jako takie tworzone są przez instytucje, klasy, sformalizowane struktury życia państwowego i społecznego.

2006-12-30



Czasopismo: Chowanna

Preferencje aksjologiczne studentów pedagogiki

Małgorzata Kitlińska-Król

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2016 | Abstrakt | s. 153-174

Artykuł stanowi głos w dyskusji na temat wartości preferowanych przez współczesnego człowieka, funkcjonującego w ponowoczesnej rzeczywistości społecznej. Jest on próbą podjęcia debaty na temat wartości deklarowanych przez przyszłych pedagogów oraz implikacji, jakie wynikają z ich wychowawczego oddziaływania na młode pokolenie Polaków. Spośród wielu istotnych zagadnień, szczególną wagę przypisano problematyce wartości jako kluczowemu pojęciu, a samej edukacji nadano rangę wartości. Podkreślono również kwestie dotyczące hierarchii i klasyfikacji wartości oraz znaczenia nauczyciela/pedagoga w procesie edukacyjnym. Podjęto także próbę analizy zgodności wartości deklarowanych przez pedagogów z wyznaczonymi, aktualnymi wartościami cywilizacyjnymi w kontekście doprecyzowania celów edukacji.

2016-06-30



Czasopismo: Chowanna

Działania twórcze w dydaktyce języka francuskiego jako obcego w perspektywie współczesnych podręczników

Elżbieta Jastrzębska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2011 | Abstrakt | s. 133-150

Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie twórczości i ekspresji w nauczaniu/uczeniu się języków obcych. Autorka pragnie ukazać znaczenie ekspresji w działalności twórczej, ukierunkowanej na rozwój produktywnych sprawności językowych, ze szczególnym uwzględnieniem technik dramaturgicznych. W tym celu przedstawia wnioski wynikające z literatury przedmiotu oraz wyniki analizy wybranych współczesnych podręczników do języka francuskiego, stosowanych w szkołach ponadgimnazjalnych, przeprowadzonej we własnym zakresie.

2011-06-30



Czasopismo: Chowanna

Pomiędzy zmieniającym a byciem zmienianym. Zmiana jako element zawodowego funkcjonowania nauczyciela

Anna Gajdzica

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2013 | Abstrakt | s. 51-60

Zmiana to kategoria trwale wpisana w ścieżkę zawodową nauczyciela. Dlatego istotne wydaje się, jak nauczyciele definiują to pojęcie oraz jaki mają stosunek do zmian. W niniejszym tekście przedstawiono analizy badań przeprowadzonych wśród aktywnych nauczycieli — takich, którzy wyróżniają się w swoim środowisku zawodowym i lokalnym poprzez podejmowane działania i zaangażowanie. W tak wyselekcjonowanej grupie powinna dominować pozytywna postawa wobec zmian i innowacji. Kto inny, jeśli nie właśnie tacy nauczyciele, powinien zmieniać szkolną rzeczywistość i uczestniczyć w przemianach społecznych?

2013-12-30



Czasopismo: Chowanna

Socjalizacja językowa jako nabywanie umiejętności komunikacji interpersonalnej

Danuta Dramska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2008 | Abstrakt | s. 49-64

Komunikacja interpersonalna stanowi kluczowy element w zdobywaniu umiejętności służących zdrowiu. Autorka artykułu podejmuje próbę analizy potrzeby nabywania tych umiejętności na kolejnych etapach procesu rozwoju dziecka.

2008-12-30



Czasopismo: Chowanna

Zielony romantyzm, kontrkultura i ekologia. Kilka uwag na temat romantycznych inspiracji ekologicznego oporu

Andrzej Kasperek

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2017 | Abstrakt | s. 123-140

W artykule zaproponowano szerokie rozumienie kontrkultury i kontrkulturowego oporu. Autor sugeruje poszerzenie analizy kontrkulturowego oporu o opór romantyczny i ekologiczne ruchy oporu. Jednocześnie w swoich analizach zwraca uwagę na znaczenie i przejawy „potrzeby romantycznej”. Podkreślono również znaczenie idei natury, która zdaniem autora została przejęta przez romantyków z tradycji ezoterycznej, a następnie zinterpretowana na nowo i kontynuowana w kontrkulturze młodzieżowej XX wieku oraz w środowiskach ekologicznych.

2017-12-30



Czasopismo: Chowanna

Wspieranie rozwoju zdolności uczniów w szkołach w Bułgarii – kierunki zmian

Teresa Giza

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2014 | Abstrakt | s. 111-125

Przedmiotem analizy są wybrane działania mające na celu identyfikację i rozwój talentów uczniów w ogólnodostępnych szkołach w Bułgarii. W szczególności – zmiany, jakie obecnie zachodzą pod wpływem nowych regulacji prawnych dotyczących organizacji zajęć pozalekcyjnych i olimpiad przedmiotowych oraz innowacji w przygotowywaniu nauczycieli do pracy z uczniami uzdolnionymi i utalentowanymi. Celem artykułu jest analiza zagadnień rozwoju potencjału ludzkiego z perspektywy wybranych działań edukacyjnych. Międzynarodowe badania porównawcze pokazują, że w systemach szkolnych różnych krajów stosowane są podobne zestawy metod, form pracy i opieki nad uczniami uzdolnionymi. Różnice są wynikiem odmienności kulturowych, dominujących ideologii edukacyjnych, tradycji edukacyjnych, możliwości finansowania zajęć, kompetencji i motywacji nauczycieli.

2014-12-30



Czasopismo: Chowanna

Logika modalna: analizy dla potrzeb dydaktyki

Wiesław Walentukiewicz

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2009 | Abstrakt | s. 39-46

W artykule tym dokonano selektywnego przeglądu znaczenia niektórych pojęć logiki modalnej dla dydaktyki. Logika klasyczna, logika trójwartościowa i logika modalna zostały wybrane jako podstawa rozważań. Autor koncentruje się głównie na interpretacji modalnej terminów semantycznych: „konieczności odwoływania się”, „możliwych światów” i „przestrzeni logicznej”. Jak można się spodziewać, sugeruje się, że pojęcia modalne mają znaczenie etyczne.

2009-12-30



Czasopismo: Chowanna

Rola odkrywania i rozwijania siebie w kształceniu przyszłych nauczycieli – analizy i refleksje z praktyki akademickiej

Aleksandra Pyrzyk-Kuta

Język: PL | Data publikacji: 05-12-2022 | Abstrakt | s. 1-20

The paper addresses the contexts of pedeutology, incidentally revealed in the literature, considering personal development as an important educational element preparing for the role of a teacher. Pedagogy is a praxeological science, linked to continuous development and inspiration search, the acquisition of new theoretical knowledge and methodological skills, supplemented with the development of interpersonal competences and improvement of self-knowledge. Hence, an important element of the academic training of
future teachers is personal development classes. It is also necessary to develop a curriculum of courses with the widest possible range of optional workshop classes, which help students build their self-knowledge, recognise and discover their individual areas of self-fulfilment, and develop self-creation competences. The analyses of the narratives of pre-school education students and early childhood pedagogy of the University of Silesia in Katowice show the relevance and efficiency of self-improvement through participation in workshops based on dance and movement, and in other expressive activities, which are indeed an integral part of academic education.

2022-12-05



Czasopismo: Chowanna

Refleksja nad wybranymi uwarunkowaniami marginalizacji roli współczesnego nauczyciela

Beata Pituła

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2012 | Abstrakt | s. 223-233

Tekst dotyczy narastającego problemu marginalizacji roli zawodowej nauczyciela zarówno w systemie edukacji, jak i w opinii publicznej. Przedstawiono kontekst historyczny tego zagadnienia oraz jego genezę. Podjęto również próbę analizy kilku złożonych rozwiązań tego problemu.

2012-06-30



Czasopismo: Chowanna

Teoretyczne podstawy metodyki resocjalizacji w Polsce na przestrzeni dekad (wybrane konteksty)

Ewa Bielska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2019 | Abstrakt | s. 37-48

Przedstawione w artykule analizy koncentrują się na wybranych teoretycznych podstawach metodologii resocjalizacji, wypracowanych w polskim dyskursie naukowym. W pracy omówiono zarówno matryce teoretyczne dominujące w klasycznej refleksji, odnoszącej się do środków zaradczych wobec nieprzystosowania społecznego, jak i kierunki w resocjalizacji, które zyskały popularność w ciągu ostatnich dwóch dekad. Ponadto wskazano również na interdyscyplinarną pozycję metodologii działań resocjalizacyjnych w polskiej tradycji.

2019-12-30



Czasopismo: Chowanna

Zmiana społeczna wywołana upadkiem komunizmu w Polsce w percepcji dwóch pokoleń: pracowników socjalnych i ich dorastających dzieci

Maria Chodkowska , Zdzisław Kazanowski

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2015 | Abstrakt | s. 203-218

Tematem niniejszego artykułu jest percepcja jednej z najistotniejszych zmian, jakich doświadczył naród polski, czyli upadku komunizmu w Polsce. W artykule uwzględniono różnice pokoleniowe, oceniając zmiany w różnych sferach aktywności społecznej, takich jak funkcjonowanie jednostki, życie narodu polskiego i los świata. Na potrzeby naszych badań opracowano oryginalną i unikalną procedurę, którą zapewnia autorskie narzędzie badawcze. W badaniu ogólnym przebadano 490 osób, w tym 245 dorosłych i ich 245 dzieci, które ukończyły szkołę podstawową. Analiza uwzględnia różnice pokoleniowe w percepcji intensywności konsekwencji zmian, a także ich wartość, pozytywną lub negatywną, w zależności od rzeczywistej oceny wpływów. Analizę wyników badań poprzedza wstęp, w którym przedstawiono pojęcie zmiany społecznej jako przedmiot analizy nauk społecznych.

 

2015-06-30



Czasopismo: Chowanna

Dynamika (nie)wiedzy, chaos, kultura

Marek Adamiec

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2010 | Abstrakt | s. 51-75

Artykuł dotyczy analizy sytuacji wiedzy — w bardzo szerokim rozumieniu — w społeczeństwie, które staje się „virealne” — co oznacza syntezę rzeczywistości i świata wirtualnego z jego potężnymi narzędziami. Tworzy to całkowicie nowe konteksty funkcjonowania wiedzy, nauki i wszystkich działań symbolicznych w naszym świecie. Według tego modelu wiedza nie jest rzeczą, lecz ciągłym dynamicznym procesem, przepływem między stanem chaosu, czyli brakiem jasnych pytań i odpowiedzi, a stanem uporządkowania: z jasnymi pytaniami i jasnymi odpowiedziami. Chaos definiuje się nie tylko jako nieporządek, ale także jako potencjalne źródło możliwych porządków (wiedzy). Istnieje pewien rodzaj recyklingu wiedzy i wszystkich struktur symbolicznych, w tym sensie, że mniejsze fragmenty porządku są wyciągane z „chaosu” i „ponownie wykorzystywane” w nowych konstrukcjach symbolicznych. Chaos ma potencjał twórczy i motywujący, więc kultura otwarta na chaos i tolerująca go jest być może bardziej dynamiczna i pomysłowa. W tym sensie istnieje analogia między chaosem a wirtualną sferą świata. Internet wraz z jego rozszerzeniami jest ogromnym zbiornikiem wiedzy, informacji, pomysłów — chaotycznym, ale w pozytywnym sensie, ponieważ daje możliwość tworzenia nowych i złożonych porządków, służących ludzkim celom w życiu codziennym. Współcześnie Internet i cyfrowe narzędzia rewolucjonizują samo pojęcie wiedzy i wypierają stare instytucje oraz formy tworzenia informacji, wiedzy i nauki. Celem tekstu jest pokazanie, jakie mamy nowe instrumenty dla tego tworzenia i rozwoju wiedzy w kulturze „nowej wiedzy”, oraz jakie postawy osobiste i kompetencje są wymagane do tworzenia wiedzy w świecie wirtualnym.

2010-12-30