Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Er(r)go...

Wojciech Kalaga

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2016 | Abstrakt

Wstęp autorstwa redaktora naczelnego wprowadzający kluczowe zagadnienia dla współczesnej teorii literatury i kultury, a także komentujący zagadnienia, którym poświęcony jest niniejszy numer.

2016-06-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Hydra czy hybryda? Liberatura jako gatunek (jednak) literacki

Katarzyna Bazarnik

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2016 | Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest ulokowanie liberatury w szerszej perspektywie historycznej i teoretycznej oraz zaproponowanie jej rozumienia jako gatunku. Przez wiele lat, materialność literatury nie była pełnoprawnym przedmiotem badań literackich, znajdując schronienie jedynie w bibliotekoznastwie, badaniach nad informacjami, czy znajdując zainteresowanie u redaktorów. W ostatnim czasie, ten trend uległ gwałtownym przemianom, głownie dzięki licznym teoriom elektronicznej literackości, literackości nowomedialnej czy wizualnych aspektów dzieł literackich, a także licznym studiom badawczym traktującym o powyższych tematach. Liberatura nie jest w tej kwestii wyjątkiem. Rosnące zainteresowanie nią i jej repcja dostarczają obiecującej przestrzeni czytania jej jako samodzielnego gatunku. Podążając za takim założeniem, musimy jednak przemyśleć kategorię gatunku na nowo, nie jako zbiór wiążąchych reguł i porządkujących kategorii, a raczej jako dialogiczną i twórczą sferę wpływów i odniesień do innych teekstów. Tym smym, liberatura, zauważona poprzez polską krytykę literacką, może służyć swojemu najistotniejszemu celowi: odkrywania odświeżających i efektywnych metod czytelnicznych, które obejmują tradycję liberacką (choć nie tylko ją). W gruncie rzeczy, mogą one stymulować nowe interpretacje licznych, już istniejących tekstów, których aspekty wizualne i materialne były dotychczas niezauważalne.

 

2016-06-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Ukryty, jawny, zdystansowany: Richarda Shustermana The Adventures of the Man in Gold: Paths Between Art and Life. A Philosophical Tale

(Recenzja w języku polskim)

Anna Budziak

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2020 | Abstrakt | s. 203- 215

Proponowane tu omówienie książki Richarda Shustermana koncentruje się głównie na jej wymiarze literackim, stawiając pytania o gatunek tego tekstu i jego usytuowanie w kontekście tradycyjnych motywów tematycznych. Ową publikację można bowiem odczytywać jako przykład nie tylko opowiastki filozoficznej, lecz także fotoeseju ożywiającego tradycję paragone (rywalizacji obrazu ze słowem), bajki, romansu opartego na motywie poszukiwania i opowiadania fantastycznego, wykorzystującego motyw doppelgängera. Ten ostatni wątek został  zinterpretowany (między innymi) w kontekście eseju literaturoznawczego Shustermana "Wilde and Eliot” i jego spostrzeżeń na temat sposobów kształtowania własnego wizerunku publicznego przez obu autorów. Ponadto w przedstawianym omówieniu rozważa się relacje pomiędzy autorem tekstu, jego narratorem i bohaterem, podkreślając znaczenie ironii jako strategii, która zapobiega wzajemnemu utożsamieniu tych trzech postaci – pomimo tego, że sam tekst zawiera jawne wątki autobiograficzne. W konkluzji niniejsza interpretacja proponuje, by spojrzeć na postać człowieka w złocie – literackiego ingénu – jako na filozoficzne przeciwieństwo Rortiańskiej ironistki.

2020-12-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Opowiedzieć człowieka, śpiewając pieśń Femiosa. W stronę estetyki biografii

(Article in English/Artykuł w języku angielskim)

John Matteson

Język: EN | Data publikacji: 30-12-2021 | Abstrakt | s. 9-21

Opierając się na teoretycznych pismach Tzvetana Todorova i Georga Lukácsa poświęconych powieści, esej niniejszy postuluje szersze uznanie biografii za gatunek literacki. Autor tekstu określa gatunek biografii jako gatunek radykalnej niekompletności, omawiając jednoczesne poszukiwanie prawdy i skłonność do fragmentacji w dążeniu biografa jako jakości, która cechuje nie tylko źródła, z jakich biograf korzysta, ale także determinuje przygodny, nieciągły charakter intelektualnej i emocjonalnej przestrzeń, którą zamieszkuje zarówno podmiot biograficzny, jak i sam biograf.

2021-12-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Popularyzowanie diet bezmięsnych w oparciu o koncepcję krążenia wzorców konsumpcyjnych Thorsteina Veblena

Hanna Mamzer

Język: PL | Data publikacji: 12-12-2018 | Abstrakt

Biologiczne przesłanki wskazują na to, że dieta ludzka, powinna być zbliżona do szympansiej. Jako gatunek,homo sapiens sapiens, nie jest stricte mięsożerny. Społeczno-kulturowe uwarunkowania doprowadziły do sytuacji powszechnego spożywania mięsa. Na spożywanie mięsa w niektórych częściach globu wpływa też swoisty klimat, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia pozyskiwanie produktów roślinnych (choćby w Mongolii, Kirgistanie, regionach polarnych). Człowiek nie tylko je mięso, ale nadaje mu też silne kulturowe naznaczenia (spożywanie mięsa białego- powszechnie przypisuje się kobietom, podczas kiedy mężczyźni „powinni” spożywać mięso czerwone). Obok takich utartych przekazów, zakorzenionych mocno w kulturze zachodniej, pojawia się jednak nowy silny i dynamiczny trend, jakim jest odrzucenie produktów odzwierzęcych. Liczba osób nie jedzących mięsa wzrasta. Czy jest to zatem powrót do natury człowieczej czy też odstępstwo od niej? Niektórzy autorzy uważają, że diety bezmięsne stanowią przywilej klas społeczno-ekonomicznych ulokowanych w wyższych sferach społecznych. Czy jest możliwe niejedzenie mięsa przez całe społeczności, szczególnie jeśli diety bezmięsne zostaną uznane za atrakcyjną formę konsumpcji?

 

2018-12-12



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Korekta za pomocą literówki. Liberatura w kontekście rozważań genologicznych

Irena Chawrilska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2016 | Abstrakt

Głównym punktem zainteresowania niniejszego artykułu jest genologiczna analiza liberatury, terminu zaproponowanego przez Zenona Fajfera w 1999 roku i zjawiska opisywanego jako "literatura totalna". Wywód składa się z trzech części. Najpierw, autorka rozważa, w jakim stopniu możemy mówić o liberaturze jako ruchu literackim. Teza ta jest jednak wysoce problematyczne, ponieważ zakłada niejasny związek między liberaturą rozumianą jako pionierski projekt (rozpoczęty przez Zenona Fajfera i Katarzynę Bazarnik) oraz element szerszej historycznej panoramy, zainspirowany przez takich "proto-liberatów", jak William Blake, George Herbert czy Stephané Mallarmé. Następnie, liberatura jest rozpatrywana jako niezależny gatunek, wyrosły dzięki rosnącej wartości formalnego i materialnego wymiaru dzieła literackiego. W końcu, autorka podnosi problem ontologicznej hybrydyczności dzieł liberackich, mając na uwadze przecinanie się semantyki i materialności medium charakterystyczne dla tych dzieł. Jak wskazuje, liberatura i jej efemeryczne, osobliwe i heterogeniczne wytwory, w tym wypadku, mogą być rozpatrywane jako system składający się wyłącznie z różnic.

2016-06-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

To nasze miejsce. Queerowa ruralność i (eko)poetyka nowego przyrodopisarstwa (Mike Parker, Luke Turner, Amanda Thomson)

Robert Kusek

Język: EN | Data publikacji: 18-12-2024 | Abstrakt | s. 31-51

Artykuł poświęcony jest hybrydycznym formom literatury niefikcjonalnej znajdującym się na przecięciu pisarstwa queerowego i przyrodopisarstwa i proponującym nową konceptualizację relacji pomiędzy queerowym podmiotem a ruralnością. Analizowane w artykule teksty, a określone przez autora mianem „nowego queerowego przyrodopisarstwa”, nie proponują prostego rewersu tradycyjnego sposobu myślenia o agonistycznym charakterze relacji wieś-queer. Przeciwnie, uznając potencjał i możliwość queerowej egzystencji poza przestrzenią miejską, postulują konieczność wytworzenia nowych form konceptualizowania i pisania o queerowej ruralności. Głównym celem artykułu jest tym samym identyfikacja wyznaczników nowego queerowego przyrodopisarstwa i wykazanie jego specyficznej (eko)poetyki opartej na takich kategoriach jak queerowe dziedzictwo, anty-pastoralizm oraz auto(eko)teoretyczny impuls.

2024-12-18



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Ksenogeneza albo "stawanie się Innym” – w stronę posthumanistycznej wizji społeczeństwa przyszłości

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)

Krzysztof Loska

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2022 | Abstrakt | s. 213-230

Ksenogeneza albo "stawanie się Innym” – w stronę posthumanistycznej wizji społeczeństwa przyszłości

Wychodząc z założenia, że fantastyka naukowa stanowi jedno z narzędzi myślenia spekulacyjnego, czyli pozwala na podjęcie krytycznej refleksji nad skutkami działalności człowieka, autor artykułu zastanawia się nad możliwością wypracowania alternatywnej ścieżki rozwoju ludzkości, którą w trylogii Xenogenesis wyznaczyła Octavia E. Butler. W swoich powieściach amerykańska pisarka wyobraża sobie przyszłość, w której zniesione zostały różnice między naturą i kulturą, światem ludzkim i przyrodniczym. Nie proponuje jednak eskapistycznej fantazji, lecz formułuje polityczną wypowiedź na temat problemów, z którymi musimy się
zmierzyć, jeśli chcemy przetrwać jako gatunek, oraz zwraca uwagę na warunki konieczne do powstania nowej wspólnoty, nieopartej na hierarchicznym podporządkowaniu (rasowym, płciowym, etnicznym, ekonomicznym), lecz na etyce relacyjnej, ukształtowanej wskutek przemiany, jaka dokona się w człowieku poprzez “stawanie się Innym”.

2022-12-30



Czasopismo: Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Codzienność (od)pamiętana. Projekt „autobiografii zbiorowej” Georges’a Pereca

(Article in Polish/Artykuł w języku polskim)

Małgorzata Cieliczko

Język: PL | Data publikacji: 28-07-2020 | Abstrakt | s. 85-101

Czy błędne wspomnienia mogą być prawdziwe? Co stanowi fundament kultury – trwały mit, a może zmienna codzienność? Czy można stworzyć autobiografię zbiorową? A jeśli tak, czym taki gatunek miałby się charakteryzować? Między innymi z takimi pytaniami mierzy się autorka artykułu, biorąc na teoretyczny i interpretacyjny warsztat Pamiętam że (1978, przeł. Krzysztof Zabłocki) Georges’a Pereca. Książeczka zbudowana jest z 480 krótkich wspomnień, jednozdaniowych „okruchów codzienności”, błahych drobiazgów sprzed lat i przez lata odpamiętywanych. Ten prosty koncept z pogranicza poetyki i „pracy przypominania” przynosi fascynujące rezultaty; nie tylko buduje alternatywny dla historycznych przekazów obraz powojennej Francji, ale przede wszystkim istotnie oddziałuje na czytelnika – także współczesnego, także polskiego. Zderzenie tego tekstu z kategoriami pamięci komunikatywnej i pamięci kulturowej Jana Assmanna pozwala podjąć refleksję m.in. nad indywidualnością i zbiorowością wspomnień oraz rodzajem pamięci, która rzeczywiście łączy pokolenia i kultury.

2020-07-28