Forum Lingwistyczne

Wstęp – kilka uwag na temat perswazji

Adam Warzecha — 2023-12-29

Wizerunek kryzysu migracyjnego na granicy Białorusi z Unią Europejską w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Dzienniku Gazecie Prawnej” w perspektywie framing analysis

Rafał Leśniczak — 2023-11-28

Celem podjętych badań jest rekonstrukcja wizerunku kryzysu migracyjnego na granicy Unii Europejskiej z Białorusią w ogólnopolskich dziennikach opinii – w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Dzienniku Gazecie Prawnej”. Podjęto próbę wskazania dominującej ramy, przez którą były relacjonowane wydarzenia kryzysu migracyjnego w przywołanych tytułach prasowych. Posłużono się metodą analizy ramowania (framing analysis) oraz pomocniczo metodą analizy dyskursu. Odnotowano, że dominującą ramą w artykułach prasowych była rama odpowiedzialności oraz rama ludzkich spraw. Poddane analizie publikacje najrzadziej były przypisywane do ramy moralnej i ramy ekonomii. Artykuł zwiększa wartość poznawczą w obszarze mediatyzacji polityki i badań nad wizerunkiem kryzysów migracyjnych w polskiej prasie opinii.

Kto manipuluje? Komunikacja?

Michael Fleischer — 2023-11-22

Syndrom rozpadu społeczeństwa został ukazany na przykładzie manipulacji oraz pytań: Jak stabilne są dyskurs i jego adresowanie w kontekście tekstów politycznych? W jakim stopniu filter bubble recepcji pozwala wyjść z danego dyskursu i zobaczyć świat dookoła? Jakie środki językowe, jakie koncepty komunikacyjne są potrzebne, by zmienić wymowę i adres tekstu? Jak trudna/łatwa jest manipulacja w wypowiedziach politycznych? Na te i podobne kwestie autor niniejszego opracowania stara się odpowiedzieć w rezultacie eksperymentu na konkretnym tekście.

Pragmatic Function of Ellipsis in Political Interview

Azad Mammadov — 2023-10-17

Any interview reflects the general trend of economy and efficiency in terms of language use. It implies that language is a crucial tool at the disposal of the participants of interview. In this connection, political interview draws a special interest as it serves as an excellent platform that demonstrates how a balance between explicitness and implicitness could be found for successful social interaction. Since success is critical for both participants of political interview, they are eager to achieve it using all available linguistic devices. From this perspective, the role of ellipsis appears to be crucial because of its unique ability to provide minimum explicit linguistic devices and at the same time to deliver necessary message relying on extra-linguistic and linguistic contexts. Thus, the paper aims to explore the pragmatic functions of various elliptical constructions extensively used in political interview. The conversation analysis of these constructions suggests that the instances of their usages are motivated by both linguistic and extra-linguistic contexts.

Komunikacja perswazyjna w filmach animowanych dla dzieci

Jaśmina Śmiech — 2023-12-18

W lingwistyce mediów poświęca się wiele uwagi komunikowaniu perswazyjnemu jako jednemu z mechanizmów wpływu mediów na społeczeństwo. Przedmiotem opisu w niniejszym artykule są wypowiedzi o charakterze perswazyjnym obecne w wybranych współczesnych polskich seryjnych filmach animowanych dla dzieci. Celem opisu jest odpowiedź na pytanie: W jaki sposób komunikowanie perswazyjne sprzyja realizowaniu funkcji kulturotwórczych mediów? Towarzyszy mu założenie, że treści adresowane do dziecięcego odbiorcy przybierają specyficzne formy językowe, w których uwzględnia się określoną wizję odbiorcy oraz projekcję jego zainteresowań i kompetencji. Analizie poddano takie aspekty wypowiedzi perswazyjnych, jak modalność, emocjonalność oraz obecność leksyki wartościującej. Płynące z niej wnioski mówią o nasyceniu polskich filmów animowanych dla dzieci wypowiedziami perswazyjnymi o wysokim stopniu jawności oraz ostrożnym stosunku do środków perswazyjnych wymagających od odbiorcy samodzielności interpretacyjnej.

Wizualno-słowna gra z odbiorcą: O perswazyjności plakatu słów kilka

Elwira Bolek — 2023-12-29

Tematem rozważań jest perswazyjność plakatu, czyli możliwy wpływ artefaktu na odbiorcę i jego kulturowe decyzje. Celem artykułu jest próba dostrzeżenia i opisania plakatowych narzędzi perswazji i udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak plakat działa (może działać) na odbiorcę. W prowadzonych analizach multimodalnych dostrzega się, że „współrozumienie” znaczeń kreowanych w plakatowych światach to zauważenie całej sieci relacji międzyznakowych oraz licznych kontekstów znakowych, tekstowych, sytuacyjnych i kulturowych. Sensy plakatów ciągle balansują między odwoływaniem się do tego, co rozpoznawalne, znajome, bliskie, czasem wręcz oczywiste, a możliwością odkrywania nowych aluzji. Prowadzi to do wniosku, że metafora, metonimia, symbol i powtórzenie odsyłają odbiorcę do tego, co konwencjonalne i znane, ale też kierują ku multiplikacji znaczeń, pobudzając odbiorczą aktywność, angażując widza w interpretację, w efekcie, wzmacniając funkcję perswazyjną plakatu – komunikatu multimodalnego.

Perswazja i propaganda polityczna na sztrajfach z lat 1945–1955

Marta Śleziak — 2023-11-22

Celem podjętym w artykule jest przedstawienie sztrajfu (z niem. Streifen), wyjątkowej formy druku ulotnego, i jego roli w komunikowaniu politycznym w Polsce w okresie tużpowojennym. Sztrajfy to wąskie poziome karty papieru zawierające hasło lub slogan. Były one nośnikiem użytecznych informacji skierowanych do szerokiej publiczności i dotyczących codziennych problemów ludności. Jednocześnie tego rodzaju druki stanowiły ważne narzędzie propagandy, emitując treści, których celem było wychowanie w rzeczywistości socjalistycznej. Analizę przeprowadzono na 105 sztrajfach, z których wynotowano hasła i slogany, a następnie podzielono je na dwie grupy: sztrajfy o dominującej funkcji informacyjno-perswazyjnej oraz sztrajfy o dominującej funkcji propagandowej. W toku obserwacji zauważono, że język sztrajfów (w obrębie leksyki, składni, frazeologii) ma cechy nowomowy, choć w pierwszej grupie wiele było takich tekstów, które można uznać za edukacyjne, wręcz neutralne.

Les formes de persuasions dans le discours de Greta Thunberg [Formy perswazji w przemówieniu Grety Thunberg]

Christine Martinez — 2023-12-29

Artykuł analizuje formy perswazji w dyskursie Grety Thunberg oraz krytykę jej przemówienia w tekstach dziennikarskich dostępnych online. Wyróżnia się trzy poziomy dyskursywne: logos, ethos i pathos, a także cztery elementy dyskursu perswazyjnego, tj. exordium, narrację, potwierdzenie i zreasumowanie. Analizując przemówienie w wersji tekstowej oraz nagrania wideo (w celu zbadania języka niewerbalnego), pokazujemy brak równowagi między trzema składnikami triady perswazyjnej. Poddane analizie zostają także elementy przemówienia, w których znajdziemy formuły patosu. W podsumowaniu potwierdzamy, że pomimo kontrowersji i mieszanego odbioru dyskurs Grety Thunberg jest perswazyjny dzięki pewnym jego komponentom.

Externe und interne Textsortenmerkmale des Feuilletons am Beispiel der Zeitschriften „Be active“ und „Vegan World“ – eine Fallstudie

Katarzyna Penar — 2023-12-27

Otwartość, rozmyte granice lub subiektywizm charakteryzujące felieton, są głównym powodem, dla których określenie jego cech gatunkowych w dwóch obszarach badawczych można uznać za ciekawe przedsięwzięcie. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie felietonu jako gatunku prasowego w badaniach polonistycznych i germanistycznych. Przedmiotem badań jest ukazanie zewnętrznych i wewnętrznych wyznaczników gatunkowych felietonu na przykładzie dwóch magazynów lifestylowych, polskiego „Be active” i niemieckiego „Vegan World”, za pomocą metody badawczej studium przypadku.twartość, rozmyte granice lub subiektywizm charakteryzujące felieton, są głównym powodem, dla których określenie jego cech gatunkowych w dwóch obszarach badawczych można uznać za ciekawe przedsięwzięcie. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie felietonu jako gatunku prasowego w badaniach polonistycznych i germanistycznych. Przedmiotem badań jest ukazanie zewnętrznych i wewnętrznych wyznaczników gatunkowych felietonu na przykładzie dwóch magazynów lifestylowych, polskiego „Be active” i niemieckiego „Vegan World”, za pomocą metody badawczej studium przypadku.

Autoprezentacja (perswazyjna) profili lekarzy na niemieckich i polskich portalach służących ocenie lekarzy

Marcelina Kałasznik — 2023-12-29

Celem podjętym w artykule jest analiza tekstów autoprezentacyjnych pochodzących z profili niemieckich i polskich lekarzy na portalach umożliwiających użytkownikom internetu ocenę przedstawicieli tego zawodu. Treści zawarte na profilach medyków nie tylko służą informowaniu o usługach medycznych, stanowią także niebezpośrednią zachętę do skorzystania z nich, dlatego przedmiotem artykułu uczyniono perswazyjność autoprezentacji lekarzy. Korpus badawczy tworzą profile lekarzy pochodzące z jednego niemieckiego (jameda.de) i jednego polskiego (ZnanyLekarz.pl) portalu oceniającego lekarzy, co pozwoli na uchwycenie różnic oraz wskazanie podobieństw między tego typu tekstami w badanych językach. Aby zrealizować zakładany cel, w części teoretycznej artykułu scharakteryzowano portale publikujące ocenę lekarzy, przybliżono termin autoprezentacja oraz zdefiniowano proces perswazji językowej.

Język włoski w polskiej reklamie

Katarzyna Maniowska — 2023-12-29

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zagadnienia dotyczącego obecności języka włoskiego w polszczyźnie oraz przyczyn i konsekwencji tego zjawiska. Punktem wyjścia dla analizy językowej będą teksty oraz wybrane spoty reklamowe w języku polskim, w których występują leksykalno-morfologiczne elementy języka włoskiego, jak również pozajęzykowe sposoby porozumiewania się. Analiza będzie rozpatrywała dwie grupy italianizmów obecnych w przestrzeni publicznej: zapożyczenia włoskie, jak również pseudoitalianizmy, tzn. słowa pozbawione znaczenia, wykorzystujące jednak zasady słowotwórcze obowiązujące w języku włoskim.

Humor pomostem między wczoraj i dziś: Analiza realizacji humoru intertekstualnego na wybranych przykładach kampanii reklamowej Lidla na Facebooku

Anna Stwora — 2023-12-29

Niniejszy artykuł przedstawia działanie humoru intertekstualnego w dyskursie marketingowym na wybranych przykładach kampanii reklamowej Lidla na Facebooku. Zbiór reklam zebranych na potrzeby badania został wyłoniony na podstawie kryteriów intertekstualności i zabawności. Analiza treści odsłania humor opierający się na grze słów, najczęściej na paronomazji. Dominuje opozycja skrypt rzeczywisty / skrypt nierzeczywisty, w myśl której faktyczna forma tekstu przeszłego ulega przekształceniu w inny, nowy (kon)tekst. Zastosowany mechanizm humorystyczny powiązany jest ściśle z występowaniem odniesień intertekstualnych, które odsyłają odbiorcę do sfery tytułów i cytatów filmowych, sceny muzycznej, postaci popkultury i przestrzeni dyskursów internetowych.

Groźba karalna zabójstwa jako przestępstwo językowe w świetle orzecznictwa polskich sądów karnych

Anna Falana-Jafra — 2023-11-22

Celem podjętym w artykule było poddanie analizie orzeczeń polskich sądów karnych dotyczących jednego z przestępstw lingwistycznych – groźby karalnej. W artykule przybliżono pojęcie przestępstwa lingwistycznego oraz typologie przestępstw lingwistycznych. Analizę orzecznictwa polskiego prowadzono pod kątem sprawdzenia, które jednostki leksykalne traktowane są jako wypełniające kryteria groźby karalnej penalizowanej w art. 190 § 1 Kodeksu karnego, a które nie i z jakich przyczyn. W celu zawężenia pola badawczego pod uwagę wzięto wyłącznie orzeczenia odnoszące się do groźby pozbawienia życia jako prototypowej w pryzmacie językoznawstwa kognitywnego. Analizę osadzono ponadto w językoznawstwie współczesnym, w związku z czym pod uwagę wzięto orzeczenia wydane przez polskie sądy karne w ostatniej dekadzie – od 2012 do 2022 r. włącznie. Uzyskane wyniki badawcze omówiono w perspektywie pragmatyczno-kognitywnej.

„Dbałość i medycyna" – reklama medyczna jako tekst kultury. Spostrzeżenia wstępne

Tomasz Bielak — 2023-10-23

W artykule podstawę analizy stanowią wciąż rosnąca liczba i zakres reklam leków z grupy OTC (bez recepty). Nazywam te reklamy medycznymi. Badam zjawisko w kontekście praktyk odbioru, społecznej teorii przemian, zwrotu w stronę praktyk kulturowych (w tym silnego powiązania z teorią recepcji i korzyści odbioru mediów). Powstałe charakterystyki i osiągnięte rezultaty analiz prowadzą m.in. do wniosków, iż reklamy leków są istotnym elementem duchologicznego okresu transformacji ustrojowej (reklama jako edukacja), umożliwiają wskazanie punktu początkowego przemian społecznych oraz wpływają na wieloetapowe budowanie społeczeństwa polskiego jako „globalnego” i opartego na pozornie „samozdobywanej” wiedzy (dobrostan i zdrowie jako elementy globalne). Artykuł wpisuje się w tzw. dyskurs maladyczny i może być punktem wyjścia do analiz językoznawczych, medioznawczych prowadzonych na podstawie badań ilościowych i jakościowych.

Semantyczne zmiany słowa „polityczny" we współczesnej polszczyźnie

Jolanta Antas — 2023-12-29

Próby podporządkowania języka władzy politycznej nie są zjawiskiem nowym. O propagandzie i jej mechanizmach pisali m.in. Orwell, Klemperer, Barańczak, Baecker, Głowiński, Bralczyk czy Markowski. W artykule skupiono się na analizie mechanizmu wykluczenia z dyskursu (i wspólnoty politycznej) charakterystycznym dla nowej nowomowy (pisomowy, piszczyzny). Chodzi mianowicie o dokonywane przez władzę operacje semantyczne dotyczące słów polityczny, apolityczność i zwrotu protest polityczny, które to zmienione znaczenia wchodzą następnie niestety do uzusu. Prześledzono wybrane przykłady różnego rodzaju wypowiedzi politycznych z ostatnich lat. Tekst stanowi językoznawczo, społecznie i politycznie zaangażowany głos sprzeciwu wobec tego rodzaju prób zawłaszczania i demolowania polskiej kultury.