Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania, możliwości, perspektywy

Beata Duda , Karolina Lisczyk

Język: PL | Data publikacji: 22-12-2018 | Abstrakt

Digital Tools in the Polish Language Academic Didactics – Applications, Possibilities, Prospects

The aim of the article is to present the selected digital tools for language analysis which may be applied in the academic didactics during course classes in linguistics. In the first part of the article advanced corpus search engines were discussed, for instance, National Corpus of Polish (NKJP), National Photo-corpus of the Polish Language (NFJP), as well as ChronoPress – Press Texts Portal, Spokes – corpora of conversational speech, and corpus search engine Monco PL. The second part is dedicated to the tools and applications for the individual creation of browsable language resources (Korpusomat, Virtual Laboratory of Transcription), as well as for the complex analysis of the relationships between language units (plWordnet) and the measurement of the degree of the text comprehension (Jasnopis).

Key words: digital humanities, digital linguistics, digital tools, academic didactics

2018-12-22



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Było, (nie) minęło. Przypomnienie tekstu Tony’ego McEnery’ego i Nicka Ostlera A New Agenda for Corpus Linguistics – Working with All of the World’s Languages

Jarosław Pacuła

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 119-124

In this text I refererate and comment the work from two decades ago. I recall an article important for corpus linguistics – the work of Tony McEnery and Nick Ostler from 2000. In their paper they argue that corpus linguistics needs to expand to cover a wider set of languages. The challenge of building a multilingual corps is admittedly current. The development of corpus linguistics still depends on technical capabilities, but today we see significant changes in this field. In the article I not only present the reflections of British linguists, but I also show current and outdated problems.

2020-11-20



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL

Piotr Pęzik

Język: PL | Data publikacji: 21-11-2020 | Abstrakt | s. 133-150

This paper introduces the methodology of compiling and maintaining MoncoPL, a large monitor corpus of web-based Polish. Furthermore, an overview of the search engine of the same name is provided to show how the size and composition of the corpus, currently reaching over 5.6 billion word tokens, facilitates research on distributional properties of rare words, neologisms and phraseological units. Finally, the article exemplifies some advantages of using a densely-sampled diachronic corpus for the purposes of observing frequency trends and cycles of various constructions in online media discourse.

2020-11-21



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Językoznawstwo korpusowe – próba oceny nowych narzędzi badawczych na podstawie książki Corpus Linguistic for Grammar. A Guide for Research Christiana Jonesa i Daniela Wallera (London–New York 2015, 201 s.)

Kinga Wąsińska

Język: PL | Data publikacji: 19-12-2019 | s. 145-150

2019-12-19



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Badania aspektu w językach polskim, czeskim i rosyjskim za pomocą korpusów i baz danych (pierwsze podsumowanie tematu)

Björn Wiemer , Joanna Wrzesień-Kwiatkowska , Marek Łaziński

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 45-58

The article is connected to the project “DiAsPol250” in which Polish is compared to Czech and Russian from the perspective of the evolution of their aspect systems (http://www.diaspol.uw.edu.pl/). We make use of existing synchronic and diachronic electronic corpora and are building a corpus of our own with annotated aspect pairs; we also create a database of aspect triplets whose role we consider as particularly important for the system. We want to assess which changes have occurred since the mid-18th century in prefixing and suffixing strategies of verb stems, both in general and by comparing particular prefixes and suffixes, especially so-called natural (vs. specialized) prefixes (according to Janda et al., 2013). The article supplies a sketch of the general premises of the project, and it summarizes our experience with existing large corpora and databases which we have been employing. We also present a case study in order to demonstrate a procedure designed to compare the distribution of the Czech prefix z- in triplets and in the corpus. This procedure is meant to check more general tendencies; it also illustrates why electronic corpora cannot be replaced in research on distributional properties and why their role does not consist simply in providing examples for the illustration of hypotheses.

2020-11-20



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Czasownik leksykalny, łącznikowy, posiłkowy – badanie korpusowe statusu składniowego czasownika blîven (‘(po)zostać’) w tekstach średnio-dolno-niemieckich

Marta Woźnicka

Język: PL | Data publikacji: 18-12-2024 | Abstrakt | s. 1-13

W ramach tekstu przedstawiono wyniki analizy składniowo-semantycznej średnio-dolno-niemieckiego czasownika blîven, który został zapożyczony do języków nordyckich i którego semantyka oraz status składniowy zarówno w języku wyjściowym, jak i w językach docelowych są sporne. Badanie obejmuje szerszy niż dotychczas materiał językowy z okresu między XIII a XV w., a stanowią go teksty dostępne w ramach anotowanego korpusu Referenzkorpus Mittelniederdeutsch/Niederrheinisch (ReN) i teksty korpusu Diachrony of passive voice in North Germanic (DiaPass). Zawężenie czasowe badanych tekstów pozwoliło stwierdzić, że rozwoju peryfrastycznej strony biernej w języku szwedzkim z bli(va) nie można przypisać wpływom dolnoniemieckim. Tenże wniosek potwierdza sporadyczne użycie blîven w połączeniu z imiesłowem biernym w materiale dolnoniemieckim z równoczesnym wzrostem ogólnej częstotliwości występowania tej konstrukcji w języku szwedzkim w XV w. Wykorzystanie obu korpusów pozwoliło wykluczyć różnice w użyciu czasownika blîven między tekstami dolnoniemieckimi spisanymi na obszarze dolnoniemieckim (ReN) a tekstami dolnoniemieckimi z obszaru skandynawskiego (DiaPass).

2024-12-18



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Jak współcześnie badać frazeologię w tekstach dawnych? Możliwości wykorzystania narzędzi cyfrowych w pracy historyka języka

Aleksandra Ryś

Język: PL | Data publikacji: 04-12-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Celem prezentowanych badań jest przekroczenie ograniczeń związanych z systemową analizą frazeologii w tekstach dawnych dzięki wykorzystaniu wybranych narzędzi cyfrowych: Korpusu dawnych polskich tekstów dramatycznych (1772–1939) oraz analizatora emocji tekstu Wydźwięk. Prezentowana analiza stanowi próbę odpowiedzi na postawione w tytule artykułu pytanie. Zgromadzony materiał jest badany na dwóch poziomach: pragmalingwistycznym (w kontekście funkcji językowych wyróżnionych przez Michaela Hallidaya i wydźwięku emocjonalnego wypowiedzi) oraz socjolingwistycznym (z wykorzystaniem wybranych czynników socjologicznych zawartych w korpusie, które mogą korelować z wyborem frazeologii w określonym kontekście). Wyniki przedstawiono w osobnej sekcji, zestawiając je z aktualnym stanem badań (analizą systemową) oraz poczuciem językowym badacza. Perspektywy wykorzystania narzędzi cyfrowych w badaniach nad frazeologią w tekstach dawnych sformułowano w zakończeniu.

2024-12-04



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Żemła, kołacz, krepel… – wokół dawnego słownictwa związanego z polem tematycznym JEDZENIE obecnego w śląszczyźnie

Beata Kiszka-Pytel

Język: PL | Data publikacji: 30-10-2024 | Abstrakt | s. 1-11

Celem podjętym w artykule jest obserwacja zmian znaczenia wybranych archaizmów leksykalnych żywych w śląszczyźnie, a zapomnianych lub wychodzących z użycia w polszczyźnie ogólnej, związanych z tradycyjną kuchnią regionu. Materiał badawczy wyekscerpowano z prac leksykograficznych notujących słownictwo regionalne, tj. z Małego słownika gwary Górnego Śląska, cz. 1 oraz ze Słownika gōrnoślōnskij gŏdki i skonfrontowano z leksyką zgromadzoną w Małym słowniku gwar polskich. Rozważania poczynione w opracowaniu doprowadziły do następujących ustaleń: analizowane jednostki leksykalne, dawniej zasilające zasób słownictwa aktywnego w polszczyźnie ogólnej, w śląszczyźnie nadal zachowują swoją żywotność i niejednokrotnie zyskują nowe, symboliczne znaczenie; widoczne jest również ścieranie się dwóch sprzecznych tendencji w kulturze – odchodzenia pewnych leksemów funkcjonujących w języku ogólnopolskim do słownictwa pasywnego, a także powrotu do tradycji i mody na regionalizm. Wykorzystanie analizy historycznojęzykowej i kulturowej oraz odwołanie do Korpusu Języka Polskiego PWN pozwoliło wnioskować o ograniczonym zakresie funkcjonowania danej jednostki leksykalne.

2024-10-30



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

„Polszczyzna mówiona miast” – kontynuacja badań z lat 80. XX wieku z wykorzystaniem narzędzi lingwistyki cyfrowej

Anna Majewska-Tworek , Monika Zaśko-Zielińska , Piotr Pęzik

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 71-87

The subject of the research are old texts recorded as part of the “Spoken Polish of cities” project, which was carried out in Katowice, Kraków, Łódź and Wrocław in the last decades of the 20th century. The main aim of the article is to present a new study of Wrocław oral data from that period. The tools of digital humanities and corpus linguistics were used in the new study. The result of the team’s work is the Speech of Wrocław collection in Spokes resources.

2020-11-20



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Rivisitazione dei concetti di fame e sazietà secondo S. Caterina da Siena [Nowe rozumienie pojęć głodu i nasycenia u św. Katarzyny Sieneńskiej]

Alcune riflessioni sopra il lessico mistico del Dialogo della Divina Provvidenza [Kilka refleksji na temat słownictwa mistycznego w Dialogu o Bożej Opatrzności]

Małgorzata Jabłońska

Język: PL | Data publikacji: 12-06-2024 | Abstrakt | s. 1-30

Celem artykułu jest ukazanie sposobu konceptualizacji pojęć głodu i sytości w Dialogu o Bożej Opatrzności św. Katarzyny Sieneńskiej. Przedstawiono zarys stanu badań nad językiem mistycznym oraz wskazano jego cechy charakterystyczne, a następnie dokonano analizy zwrotów i kolokacji odnoszących się do sposobu rozumienia ww. pojęć przez tę czternastowieczną mistyczkę. Analizowany korpus składa się z przykładów metafor zawierających słowa związane znaczeniowo z domeną głodu i sytości, takie jak: kosztować, głód, pokarm, spożywać, stół, karmić (się), głodny, sytość i nienasycenie. Zwroty i wyrażenia odnoszące się do zaspokajania głodu lub do nasycenia, obok metafor związanych ze światłem i ogniem, należą do najliczniej reprezentowanych w całym dziele. Ponieważ mistycy nie są w stanie opisać w pełni swoich doświadczeń duchowych, korzystają ze słownictwa codziennego, rozszerzając zakres semantyczny wyrazów. Św. Katarzyna kieruje swą myśl ku rzeczywistości nadprzyrodzonej, zatem słów wyrażających głód i sytość używa ona przede wszystkim w kontekście duchowym.

2024-06-12



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Projektowanie metadanych w korpusie tekstów polskich do 1500 roku – wielopoziomowa struktura informacji

Mariusz Leńczuk

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 59-69

The subject of research are selected metadata that should characterize the texts collected in the corpus of the oldest attestations of the Polish language. The author of the article compares and analyses the factors affecting the development of the basic data structure used in synchronic and diachronic corpora (author, title, date of the text, text channel, text classification, source of citation). Without those factors taken into account the disambiguation of the object in the database becomes impossible, and the use of grammatical information is unreliable and impractical. The result of the presented analysis is a proposal to extend the level of description for individual markers.

2020-11-20



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Autoprezentacja (perswazyjna) profili lekarzy na niemieckich i polskich portalach służących ocenie lekarzy

Marcelina Kałasznik

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-17

Celem podjętym w artykule jest analiza tekstów autoprezentacyjnych pochodzących z profili niemieckich i polskich lekarzy na portalach umożliwiających użytkownikom internetu ocenę przedstawicieli tego zawodu. Treści zawarte na profilach medyków nie tylko służą informowaniu o usługach medycznych, stanowią także niebezpośrednią zachętę do skorzystania z nich, dlatego przedmiotem artykułu uczyniono perswazyjność autoprezentacji lekarzy. Korpus badawczy tworzą profile lekarzy pochodzące z jednego niemieckiego (jameda.de) i jednego polskiego (ZnanyLekarz.pl) portalu oceniającego lekarzy, co pozwoli na uchwycenie różnic oraz wskazanie podobieństw między tego typu tekstami w badanych językach. Aby zrealizować zakładany cel, w części teoretycznej artykułu scharakteryzowano portale publikujące ocenę lekarzy, przybliżono termin autoprezentacja oraz zdefiniowano proces perswazji językowej.

2023-12-29



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Językowe sposoby budowania relacji z odbiorcą radiowych programów informacyjnych

Michalina Weronika Pokorska

Język: PL | Data publikacji: 21-01-2022 | Abstrakt | s. 1-14

Głównym celem autorki artykułu jest zaprezentowanie językowych sposobów budowania relacji z odbiorcą radiowych serwisów informacyjnych. Przeanalizowano kilkanaście serwisów informacyjnych następujących rozgłośni radiowych: Programu Pierwszego Polskiego Radia, Programu Trzeciego Polskiego Radia, Radia RMF FM, Radia Zet, Radia Maryja oraz Radia Niepokalanów. O doborze tych stacji zadecydował czynnik własnościowy oraz popularności – wybrane stacje reprezentują trzy grupy nadawców medialnych: publicznego, komercyjnego oraz społecznego. Niniejsza analiza wpisuje się w nurt badań mediolingwistycznych – zakładających perswazyjny charakter mediów. Szeroka oferta dostępna na rynku medialnym sprawia, że nadawcy medialni zabiegają o odbiorcę poprzez budowanie partnerskiej relacji tak, by odbiorca czuł się dostrzeżonym współuczestnikiem komunikacji. Językoznawcza analiza korpusu tekstu wykazała następujące językowe zabiegi pełniące funkcję fatyczną: „my” inkluzywne, „my” eksluzywne, nieoficjalne i oficjalne formy adresatywne czasownika, potoczne elementy języka. Na podstawie przeprowadzonej przez pryzmat użycia języka w funkcji budowania relacji z odbiorcą analizy najbardziej reprezentatywnych stacji radiowych w Polsce można potwierdzić dużą kreatywność językową nadawców komercyjnych, objawiającą się między innymi licznym zastosowaniem szeroko pojętych gier komunikacyjnojęzykowych.

2022-01-21



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Cyberprzestrzeń w polskim dyskursie parlamentarnym

Joanna Przyklenk

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 17-32

The subject matter of the article is the conceptualization of cyberspace in the Polish parliamentary discourse. It was recognised as important to identify how representatives of legislature perceived cyberspace in 2001–2018. The source of analyses were texts excerpted from the Polish Parliamentary Corpus. In the research ethnolinguistic and cognitive linguistics approach (linguistic and discursive worldview) and diachronic linguistics approach were applied to establish fixed and variable elements of cyberspace conceptualization. The following components were identified as fixed: the perception of cyberspace in threat terms (legal and military contexts) and its definitional elusiveness. In turn, the transition from treating the studied phenomenon as a novelty to its empowerment may be seen as the main change here.

2020-11-20



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

Analiza zmienności pojęcia jako perspektywa dla semantyki historycznej

Beata Raszewska-Żurek

Język: PL | Data publikacji: 03-06-2025 | Abstrakt | s. 1-15

Artykuł poświęcony jest ewolucji semantycznej leksemów z pola pojęcia zabawa w ujęciu onomazjologicznym. Celem jest prezentacja projektu stworzenia modelu ewolucji semantycznej wyrazów na przykładzie leksemów z tego pola. Pozwoli to zweryfikować słuszność któregoś z dwóch teoretycznych poglądów na temat rozwoju znaczeniowego wyrazów – o jego regularności lub chaotyczności. Przedmiot badań stanowią wszystkie leksemy z pola w odróżnieniu od dotychczasowych diachronicznych analiz onomazjologicznych, które zajmują się tylko głównymi reprezentantami pojęcia. Analiza wymaga uwzględnienia różnych etymologicznie leksemów i dokładnego śledzenia losów wyrazów przez całą historię polszczyzny, odpowiednio do zmian kształtu kulturowego pojęcia zabawa. W analizie wykorzystana zostanie wypracowana w polskich badaniach historycznojęzykowych metoda synkretyczna, a podstawę materiałową stanowią korpusy tekstów wszystkich okresów rozwoju polszczyzny. Tekst poświęcony jest projektowi, więc wnioski są jedynie spodziewane, ostatecznie ma to być rozstrzygnięcie, czy ewolucja semantyczna wyrazów przebiega regularnie czy chaotycznie.

2025-06-03



Czasopismo: Forum Lingwistyczne

#naukanatwitterze. O multimodalnym designie informacji w dyskursie cyfrowym

Magdalena Makowska

Język: PL | Data publikacji: 20-11-2020 | Abstrakt | s. 89-104

The subject of the article are the ways of popularizing scientific and popular science knowledge by using Twitter as a social media platform. The research corpus comprises 100 tweets which come from institutional and individual senders, including both representatives of the world of science as well as of the media that aim to popularize scientific knowledge. As a result of the medialinguistic analysis, which focused on the structural and functional plane of the studied media texts, the high representativeness of multimodal tweets was noted. Namely, language and image contextualize each other: the image allows us to fill the semantic gap resulting from the ellipticalness of the verbal layer of a given tweet. Thus, the contribution of the multimodal information design to knowledge transfer in digital discourse has been demonstrated.

2020-11-20