Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN <p>„Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” - to międzynarodowy periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk społecznych i humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyką społeczną. Czasopismo jest platformą dyskusji o regionach poprzemysłowych i pogranicza kulturowego.</p> pl-PL <p><strong>Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.<br><br></strong>1. Licencja<br><br>Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/</a>). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.<br><br>2. Oświadczenie Autora<br><br>Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.<br><br>Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.<br><br>UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).<br><br>3. Prawa użytkownika<br><br>Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.<br><br>4. Współautorstwo<br><br>Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.<br><br>Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).</p> gss.redakcja@us.edu.pl (Justyna Kijonka) helpdesk.wydawnictwo@us.edu.pl (Zespół ds. czasopism) czw, 25 maj 2023 12:22:46 +0000 OJS 3.1.1.4 http://blogs.law.harvard.edu/tech/rss 60 Wstęp https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14974 <p>-</p> Paweł Ćwikła, Krzysztof Łęcki ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14974 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Socjolog, socjologia, komentarz (na tle twórczości francuskiego socjologa Raymonda Arona) https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13517 <p>Inspiracją do przedstawionej w tym artykule refleksji nad komentarzem socjologicznym jest dorobek naukowy i komentatorski francuskiego socjologa Raymonda Arona. Łączy on rzetelność i wrażliwość opisu, związanego bezpośrednio z jego badaniami socjologicznymi, ze stylem erudyty i fenomenalnym wyczuciem pulsu społecznego charakteryzującym wybitego obserwatora zaangażowanego naukowo zajmującego się komentowaniem współczesności. Podstawowym bowiem pytaniem stawianym w tym artykule jest: czy pisząc komentarze można uprawiać socjologię? Odpowiedź twierdząca na to pytanie, które jest jednocześnie jego tezą i opiera się na przekonaniu, że nie da się uprawiać socjologii nie komentując historii czy współczesności. W tej perspektywie socjologia to ściśle naukowy komentarz interpretujący dynamikę zmian otaczającego nas świata.</p> <p>&nbsp;</p> Marcin Gacek ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13517 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Współczesna powieść historyczna - stąd do starożytności https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13514 <p>Celem pracy jest próba scharakteryzowania współczesnej powieści historycznej. Przetestowane zostają założenia Pawła Ćwikły dotyczące esencjonalnych cech fabularnej literatury historycznej. W ramach studium przypadku analizie poddaję twórczość Ewy Kassali, międzynarodowej pisarki polskiego pochodzenia. By zdobyć informacje, korzystam z metody narracyjnej Nathalie Heinich. Główne motywy w twórczości Kassali zidentyfikowane w ten sposób zbiegają się z przyjętymi założeniami: nacisk kładziony jest na ponadczasowe zdarzenia fabularne, przy dbałości o realizm historyczny. Elementem dodatkowym jest, na wzór Henryka Sienkiewicza, pisanie „ku pokrzepieniu serc” i podnoszenie morale czytelnika.</p> Mikołaj Woźniak ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13514 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Pracowite dno sadzawki. Socjologia moralności a literatura piękna https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13527 <p>Artykuł w zamierzeniu autora ma uwidaczniać poznawcze walory literatury w zakresie moralności i aksjologii. Tekst zaczyna się od wymienienia funkcji literatury, podkreślając funkcję poznawczą. Wskazuje na różnice poznania literackiego i naukowego. Następnie autor przedstawia możliwość skupienia się, podczas poznania literackiego, na kwestiach moralnych i aksjologicznych, posiłkuje się przy tym konkretnymi przykładami literackimi. Stoi na stanowisku, że przed-socjologiczne poznanie literackie może być nie mniej cenne i doniosłe od poznania socjologicznego. Oba, jego zdaniem, niejako się uzupełniają.</p> Krzysztof Sztalt ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13527 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Jednostki — postawy — struktura społeczna (na przykładzie wybranych bohaterów dystopijnych powieści Margaret Atwood) https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13497 <p>Niniejsze studium to socjologiczna analiza dystopii literackich&nbsp; kanadyjskiej powieściopisarki Margaret Atwood: trylogii <em>MaddAddam</em>, <em>Opowieści podręcznej</em> a także jej kontynuacji, opublikowanych w 2020 roku&nbsp; <em>Testamentów.</em> Za kluczowe przyjmuje się tu te &nbsp;zagadnienia i konteksty,&nbsp; które w sposób wyraźny i jednoznaczny budują obraz świata społecznego zarysowanego w powieściach kanadyjskiej pisarki, odczytywane będą przez pryzmat socjologii literatury. Zaś podstawowym pytanie brzmi – jak przedstawia się struktura świata społecznego w omawianych powieściach? Odpowiedzi na nie autorka będzie poszukiwała odwołując się, między innymi do koncepcji Roberta K. Mertona odnoszącej się do typów indywidualnego przystosowania się jednostek do zmieniających się warunków struktury społecznej.</p> Maria Banaś ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13497 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Saga „Zmierzch”, Internet i zmiana kulturowa. Uwagi z zakresu socjologii recepcji literackiej https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13352 <p>W proponowanym artykule analizie poddany zostaje wpływ publikacji cyklu <em>Zmierzch</em> na funkcjonowanie współczesnego życia literackiego. Wywołująca kontrowersje ogromna popularność sagi, zarówno wśród jej fanów, jak i antyfanów, w połączeniu z następującym ówcześnie rozwojem portali społecznościowych, zaowocowała zmianą kulturową, w wyniku której mechanizmy komunikacji literackiej uległy trwałej transformacji. Równoczesnym efektem masowej poczytności książek Stephenie Meyer była zmiana statusu literatury kierowanej do młodych czytelniczek, która z oferty marginalnej stała się jednym z najbardziej obecnie rozwijanych segmentów rynku wydawniczego.</p> Monika Gnieciak ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13352 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Kultura i sztuka ulicy w Maghrebie na przykładzie Algierii i Tunezji. Zarys problemu https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13870 <p>Artykuł przedstawia różnorodne strategie manifestowania chęci do mówienia, przełamywania tabu i próby nadawania sensu swojej obecności w mieście jako aktora społecznego. Prezentowane miejsca, czas, tematyka i twórca/y stanowią formę przekazu i komunikacji. Omawiane przykłady Algieru, Oranu, Tunisu czy Dżerby pozwalają zrozumieć złożoność życia społeczno-kulturowego i politycznego w Maghrebie.&nbsp;</p> Anna Barska ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13870 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Wiara, wierzenia i praktyki religijne młodzieży słowackiej w procesie przemian https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13546 <p>Prezentowane studium socjologiczne zajmuje się problematyką przemian religijności młodzieży słowackiej – konkretnie trzech podstawowych wymiarów religijności, a mianowicie wiary, wierzeń i praktyk religijnych – konkretnie w latach 2006 – 2016. Bazuje na refleksji teoretycznej, która dotyczączy głównych paradygmatów lub modeli przemian religijności młodzieży w postnowoczesnym świecie. Odwołuje się głównie na dane empiryczne pochodzące z ostatnich czterech spisów ludności na Słowacji oraz dwukrotne badania socjologiczne nad religijnością młodego pokolenia diecezji spiskiej w północnej Słowacji (rejony Spisz, Liptow i Orawa). Prezentowane dane empiryczne nie wspierają tylko model postępującej sekularyzacji oraz wzmocnienie zjawiska „przynależności bez wiary” wśród znacznej części młodzieży słowackiej, ale częściowo również model stabilizacji lub nawet rewitalizacji religijności wśród pewnej części młodego pokolenia Słowaków.</p> Ondrej Štefaňak ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13546 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Indywidualny i wspólnotowy wymiar modlitwy jako praktyki religijnej na przykładzie badań mieszkańców Górnego Śląska https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13134 <p>Artykuł podejmuje tematykę modlitwy – kluczowego aktu religijnego wyznawców katolicyzmu – jako praktyki indywidualnej i wspólnotowej. W analizie tego zjawiska przyjęto perspektywę socjologii religii. Zaprezentowano socjologiczne rozumienie modlitwy wraz z wybranymi typologiami ujętymi w szerszym kontekście tendencji panujących we współczesnych rytuałach religijnych. Podstawę analizy empirycznej stanowiły 24 wywiady pogłębione przeprowadzone z katolikami z Górnego Śląska oraz 3 wywiady eksperckie. Badano znaczenie praktyk modlitewnych ze szczególnym uwzględnieniem preferencji co do ich wymiaru indywidualnego lub grupowego. Udowodniono, że dziś ich indywidualizacja zaczyna być dominująca, jednak ich wspólnotowy charakter w opinii badanych Górnoślązaków nadal jest ważny.</p> Wojciech Patoń ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13134 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Interdyscyplinarne wsparcie wychowanków w procesie usamodzielnienia — implikacje dla lokalnej polityki społecznej https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13768 <p>Niniejszy artykuł przedstawia autorskie rekomendacje w zakresie wspierania procesu usamodzielnienia. Zasadniczym celem procesu usamodzielnienia jest przygotowanie wychowanka do samodzielnego życia. Zgodnie z założeniami ustawodawcy, wychowanek powinien być aktywnym podmiotem tego procesu. Artykuł stanowi głos w dyskusji dotyczącej przebiegu procesu usamodzielnienia, w szczególności skupia się na omówieniu zasadniczych problemów wychowanków, a także przedstawia próbę holistycznego ujęcia systemu wsparcia w celu poprawienia efektywności i skuteczności procesu usamodzielnienia.</p> Klaudia Słowik ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13768 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Recenzja książki Marcina Dębickiego i Radosława Zenderowskiego pt. Dlaczego Cieszyn (nie) jest stolicą Europy Środkowej? Idiosynkratyczne mniemania o charakterze miasta, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2021, ss. 248 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13996 Julita Makaro ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13996 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Recenzja wchodzącej w skład serii Transcarpathica pracy zbiorowej pod redakcją dra hab. Łukasza Wróblewskiego, prof. AWSB pt. Polsko-czeska współpraca transgraniczna w świetle wyzwań pandemicznych i postpandemicznych (tom VIII) https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14699 Magdalena Sobocińska ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14699 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Literatura, historia i socjologia. Recenzja książki Marcina Gacka Ukąszenie Monomacha. Konflikt pomiędzy Rzeczpospolitą i Moskwą w latach 1648—1667, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2021, ss. 224 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13496 Maria Banaś ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/13496 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000 Sprawozdanie z działalności Instytutu Socjologii za 2021 rok https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14195 Rafał Muster ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 https://journals.us.edu.pl/index.php/GSS_SN/article/view/14195 czw, 29 gru 2022 00:00:00 +0000