Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Kilka uwag o czeskim przekładzie Pawia królowej Doroty Masłowskiej

Izabela Mroczek

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

A few remarks on Czech translation of Dorota Masłowska’s Paw królowej

Barbora Gregorová, translator of Dorota Masłowska’s books to Czech language, presented to Czech readers a novel very complicated to translate — Paw królowej (Czech title: Královni­na šavle). If we compare the text of original with the translation, we can find many groups of problems, which are present in Czech text, among them: unexpected strong rhythmization and vulgarization of the text, incorrect use of contemporary Czech language (obecná čeština), redun­dancy in translation or mistakes, which are the result of wrong understanding of original text by the translator. These problems do not disqualify Czech translation, because they do not dominate inventive, daring translating ideas of Bára Gregorová.

Key words: vulgarization of the text, redundancy in translation, translating mistake, cultur trans­fer.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Wyzwania przekładu Cyberiady Stanisława Lema

Lidija Tanuševska

Język: ##locale.name.mk_MK## | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 157-168

Artykuł ma na celu pokazać, dlaczego tak trudno tłumaczy się Lema, a szczególnie Cyberiadę. Uwagę skupiono na stylu pisarza i trudnościach translatorskich z nim związanych. Na podstawie dokonanej analizy można stwierdzić, że problem w deszyfrowaniu i przetłumaczeniu stanowią nie tylko neologizmy, lecz także związki frazeologiczne, archaizmy, język poetycki, modele słowotwórcze itp. Wszystkie te środki językowe nadają narracji wydźwięk baśniowo-futurystycznej gawędy, co było zamiarem Lema. Tłumacz, mając na uwadze, że w przekładzie dodatkowo powinien przenieść także obraz cudzej kultury, staje przed zadaniem niemal niemożliwym do wykonania.

2020-12-31



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

O przyjemności tłumaczenia

Olga Płaszczewska

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

The Pleasure of Translating

In his Dire quasi la stessa cosa. Esperienze di traduzione (2003) Umberto Eco discusses and comments on important dynamics of translation, its strategies and gestures, using examples drawn from his own literary works rendered in different languages. Thus, the answer to the question of the reasons we translate is formulated in relation to some subjective experiences of literary translation from and into Italian exercised by the author of the essay. The category of pleasure is presented as a significative factor that prompts us to translate.


KEY WORDS: translator’s and reader’s pleasure, translation, adequacy, rational and irrational reasons of translation



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Problemi interpretacje i prevođenja stare književnosti. Nekoliko pitanja, primjedbi i propozicija / Problemy interpretacji i tłumaczenia literatury dawnej. Kilka pytań, uwag i propozycji

Zvonimir Milanović

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

The Problems of Interpreting and Translating Old Literature. Several questions, comments and propositions

In this paper I have analyzed some translatological questions in the field of translating old literature, on the basis of selected fragments from the works of Jan Kochanowski and from the essay of Czesław Miłosz that examines some translatological problems. An analysis of the cited fragments and their translations shows that the translation of Renaissance literature should also opt for knowledge of contemporary poetics and rhetorical rules, which formed a part of the legacy from the literature of the ancient period. In addition, as Miłosz postulates in his essay, it seems that in the process of a translation of great significance is the empathy of the translator himself with the persona of a given author. Literary interpretation and the correct understanding of old literature is a crucial factor and the starting point in the translation process. Such an interpretation is based on a thorough knowledge of the epoch and the culture of the Renaissance period, within which the concrete work was written.

Key words: translation studies, translation, interpretation, Kochanowski, old literature



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Słowacka proza liryzowana w polskich przekładach — modernizm czy awangarda?

Marta Buczek

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-28

The article concentrates on the phenomenon of Slovak lyrical prose, which was developing in Slovak literature in the interwar period of the 20th century. The author of the article is interested in how this prose functions in Polish translations. The considerations presented in the article focus on the aspect of translating this prose into Polish, the possibilities of translation, translation problems related to the act of translating modernism and avant-garde elements. The author is interested in the changing artistic criteria of translators over time, their translation choices and transformations in translation, the final effect of the act of translation.

2024-09-06



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

„Jesteśmy blisko i coraz więcej o sobie wiemy”. Komentarz do bibliografii za lata 2007—2013

Dorota Żygadło-Czopnik

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

„We are close and we know more and more about each other”. A commentary to the bibliography for the years 2007—2013

The discussed here bibliography for the years 2007—2013 is without any doubt one of the most important publications on the subject of translations into Czech and Polish languages. The retrospective bibliography is a very good source for bibliographical information about Polish and Czech literature translation in the years 2007—2013, as well as for the Polish and Czech writing in general. The publication includes a bibliography which makes an attempt to present, if it’s possible, a full picture of the book and periodical production, which were published on the territories of Poland and the Czech Republic. The translations bibliography constitutes a general material for an overview of the development of the Czech and Polish prose, poetry and drama in the recent years. It can be said that we are richer for a book, in which the author was able to elaborate on the development of the translating activity in Poland and the Czech Republic. This work proves to be valuable not only for the highly specialized experts in the fields of philology and literary history, who have now an access to a comprehensive overview of the Czech and Polish literature in translation, but also is a great introductory material for a wide circle of people interested in the culture of the Polish and Czech nations. In this lies the main importance of the work The Slavic Literature Translations, which is a very interesting work in Poland.

Key words: Commentary, bibliography, translation, Polish and Czech literature.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Przekład omówiony, czyli o statusie i funkcji paratekstu (na przykładzie serii Biblioteka Duchowości Europejskiej)

Izabela Lis-Wielgosz

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Discussed Translation: On the Status and Function of Paratext in the series Library of European Spirituality

The article discusses the status and function of paratext based on theseries of trans lations titled Biblioteka Duchowości Europejskiej (Library of European Spirituality). The series itself has been initiated by the Polish Paleo-Slavic community and was published more than ten years ago. The article’s authoress refers to the definition and classification of paratext elaborated on by Gérard Genette, which has been applied to considerations over translation studies for a long time and served as the basis for distinguishing strategies selected by translators as well as identifying the reception space. In the discussion on paratext, the role of the author of a translation is also taken into account, especially the issue of his or her presence, namely: the translator’s visibility, intentionality, and subjectivity revealed by his or her choices. The reflection made on paratexts, which regards only one series, does not exploit the complicated matter of the problem — it rather inscribes itself into the broader discussion which seems neither to exhaust the subject nor to provide satisfaction, since it forces the researcher to face the field demanding other explorations and contemplations. Yet even this general or superficial outline of the problem exposes or confirms the academic arrangements concerning usefulness and functionality of paratext in the process of translating literary works from one system to another. The article also postulates that translation should be incorporated in the space of destination culture, which may assure the translator (the secondary author) full reception of their text, thus allowing the translator’s work to come nearer to the primary reception namely, to assimilate to the process occurring in the realm of departure culture.

Keywords: translation, paratext, reception space, translator, series, Library of European Spirituality, Slaviae Orthodoxae



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Wiktora Pielewina nowy wspaniały świat Kilka uwag o polskim przekładzie powieści S.N.U.F.F

Jolanta Lubocha-Kruglik

Język: RU | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-19

The paper examines difficulties in translating meaningful (allusive) proper names and selected paratexts in the novel S.N.U.F.F. by Victor Pelevin. The chosen exemplification material shows the multi-dimensionality of Victor Pelevin’s prose and the resulting translation problems. Translation is transferring a text from one intertextual and cultural space to another. For this reason, it inevitably results in a loss of some intertextual references and a gain of new ones.

2024-09-06



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Prevod in svetovna književnost / Literatura światowa a przekład (tłum. Anna Muszyńska‑Vizintin)

Marko Juvan

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Translation and World Literature

Compared to the original production within national literary systems, literary translations are traditionally regarded of lesser importance, although it is through translating that the representative works of world literature have been introduced into these very systems (Eysteinsson). The translation is constitutive of world literature, be it understood either as an aggregate of literatures expressed in all the languages of the globe, the canon of “eternal” artworks of humankind, or as the global space of inter-literary relations. The presumed universality of world literature is always already inscribed in particular literary systems through different variants and perspectives articulated by translations, the latter representing the most prominent form of cross -cultural circulation of literature.

Since cultural nationalism saw literature in the standard mother tongue as the pillar of national identity and the main evidence of the nation’s creative originality, literary translations were often discarded as mere derivatives restricted to the realm of cultural consumption. In the first half of the 19 th century, however, the quality and richness of the translation repertoire began to figure also as quasi-international standards for evaluating to what degree the particular “national” language and culture were developed. As early as post-positivist comparatistics, the translation was treated as an important factor of international literary mediation (e.g. Ocvirk), but it is only the late twentieth-century translation studies that raised the reflection on translation to the level of theory enabling to ground a paradigmatic shift of methods for the entire study of literature, in national and comparative literary studies alike (Bassnett, Even-Zohar).

The valorization of translation that is going on since the beginning of the 21st century has been decisively influenced by the global renaissance of Goethe’s Weltliteratur. More than a decade after Ďurišin’s theory of the world literary system and based on the reinterpretations of Goethe’s notion of world literature, a new scholarly paradigm is in full swing that attempts to transcend national literary history, comparative literature, and postcolonialism (Lawall, Casanova, Moretti, Damrosch, etc.). However, the translation was of key importance already in the historical beginnings of the conception of Weltliteratur, with which Goethe aimed at promoting humanist aesthetic cosmopolitanism, creatively reviving national literature and establishing German literature as a new hub of international literary life. The present article focuses on how experiencing translations had formed Goethe’s ideas of circulation and the self-reflection through otherness and how these ideas were recently reinterpreted by Damrosch and Thomsen. Juxtaposing works of various European and “Oriental” literatures (either in the original or in translation), Goethe reflected on his literary and cultural identity and discovered new qualities of his aesthetic experience.

Generally speaking, the translation — because of its position within the asymmetries of the world systems of economy, languages, and literatures — is not only the primary mode of transnational literary circulation and cross-cultural dialogism, but also the relay for the global spread of Western geo-culture and the hegemony of its aesthetic discourse. The possibility of a particular literary text to gain access to the global literary circulation depends, among other factors, on the fact whether the work in question has been produced in a “major” Western language or has been translated in a global language.

Key words: literary translation, world literature, literary systems, comparative literature, Goethe Johann W.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Vlastní jména v prózách Cirila Kosmače při překladu ze slovinštiny do češtiny / Nazwy własne w prozie Cirila Kosmača w przekładzie z języka słoweńskiego na język czeski (tłum. Marta Buczek)

Jana Šnytova

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Proper names in the prose written by Ciril Kosmač with regard to their translation from Slovenian into Czech

Kosmač’s best prosaic works Spring Day, Tantadruj and Ballade on a Trumpet and a Cloud contain a great number of proper names, in particular, real toponyms from the South‑West of Slovenia, anthroponyms used in the village environment in the 1st half of the 20th century, and nicknames. Based on the analysis of the original texts and Benhart’s translation, we state that, when translating proper names, the translator used mostly transcription (loanwords), less frequently substitution, mainly for hypocorisms, and literal translation for nicknames. This approach maintains, even emphasizes, the atmosphere and color of the Slovenian environment, however, it also deprives readers of the organic elements of the original works.

Key words: proper names, translation, Ciril Kosmač, František Benhart, Slovenian literature



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

O przekładzie tytułu (na przykładzie prozy słoweńskiej)

Monika Gawlak

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

On the Translation of a Title (basing on the Slovenian prose)

The article concerns the issue of the interpreter’s freedom concerning translations of the titles of prose works. The matter seems important not only because of the necessity of reserving the title’s essential functions (identification, information, pragmatics), not only because of the need of a complex analysis of the original title — work relationship, but also because of the ‘ambassadorial’ role of — this title in the secondary cultural space. Attention was drawn to the praxis of giving the interpreted collections of short stories (Terra Incognita, Noc w Lublanie) titles already existing in the initial culture and given to other publications. It is malpractice and misleading to a secondary reader. Also, the titles with a remaining foreign dominant element (Čefurzy raus!) and titles significantly different from the original titles (Słońce w dolinie, Białe czereśnie, Pies) were discussed. The space of freedom and the opportunity of a creative attitude appears especially in cases of titles containing a the foreign element, those which do not evoke almost any associations to the secondary reader. In these cases, the most appropriate practice seems to be deleting the original title and giving a new one, one dependent on the work’s interpretation or containing its important subject or topos. Then, the interpreter’s freedom is limited due to the nature of pragmatic and moral imperatives. In choosing the new title, the interpreter should be guided principally by the desire to ensure that the work reaches as many readers in the new cultural space as possible.

Key words: title translation, freedom of the interpreter, translating Slovenian prose, foreignness in translation



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Macedoński fenomen wzrostu liczby tłumaczeń z języka polskiego w latach 1990-2020

Lidija Tanuševska , Natalia Łukomska

Język: PL | Data publikacji: 06-10-2022 | Abstrakt | s. 1-11

This article presents the rise of translated Polish literature to the Macedonian language in the thirty years period since Macedonia gained independence from Yugoslavia and transformed from a socialist to a capitalist system. The rise of private publishing houses automatically meant the rise of translating from other languages; in addition, the rise of foreign funds and especially the financial support by the EU in culture was a relevant factor for developing literary translations from Polish to the Macedonian language. The main part of this article is about the works which have been translated, their importance and the methods used in making the choices on what to translate.

2022-10-06



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Wojna chorwacko-serbska, nacjonalizm, seks i przekleństwa, czyli jak tłumaczono Vedranę Rudan

Monika Skrzeszewska

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

War, Croatian nationalism, sex and swearwords — how has Vedrana Rudan’s books been translated?

This article shows the various translations of Vedrana Rudan who is one of the most popular Croatian writers in Poland. A common view of translation says that focusing on a translation not the original is needed. That is why Polish culture, language and the reception of Croatian literature in Poland are key factors. Therefore in this article the problems with translating the Croatian language such as swearwords, sex and literary allusions into Polish have been shown.

Key words: taboo, vulgarisms, translatability, untranslatability, Vedrana Rudan



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Foreigner in One’s Own Language: Models of Translating Modern Croatian Dialect Literature into the Standard Croatian Language

Mario Kolar

Język: EN | Data publikacji: 21-06-2022 | Abstrakt | s. 1-24

Since there are many differences between the standard Croatian language and the Croatian dialects (Čakavian, Kajkavian and Štokavian), Croatian literary works written in dialects usually include a glossary or otherwise try to bring their language closer to inodialect readers. This paper first reconstructs the models of translating
modern Croatian dialect literature into the standard Croatian language and then analyses the advantages and disadvantages of each model.

2022-06-21



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Komentarz do przekładów literatury polskiej na język macedoński w 2014 roku

Lidija Tanuševska

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Commentary on translations in Macedonian language, published in 2014

This commentary conserns the reasons and motivation for choosing particular novels to be translated into Macedonian. A short review of their style is given, as well as the common ground with the Macedonian literature. We describe the way of the working of the publishing houses which have decided to publish Polish literature. Problems in translation turn out to be of a cultural nature, concerning the differences and, as a result, the reader is presented with the picture of contemporary Polish society, which is overwhelmed by critical thinking, but still deals with the history as a way to further develop the tradition.

Key words: novels, publishers, translating, colloquialisms



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Głos tłumacza w polsko-słoweńskim dialogu międzykulturowym

Monika Gawlak

Język: PL | Data publikacji: 10-10-2024 | Abstrakt | s. 1-14

The article presents considerations on the role and activities of the translator in a Polish-Slovenian intercultural dialogue. In addition to translating works, translators from peripheral languages engage (to a greater or lesser extent) in various translation-related activities. This also applies to translators of Slovenian literature in Poland. Their role as cultural intermediaries, ambassadors, animators and literary agents becomes important. The article uses the theory of the French sociologist Pierre Bourdieu, which is helpful in describing the complex interaction of various social and cultural realities.

2024-10-10



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

„Polskość” w słoweńskich przekładach Rozki Štefan / Polishness” in Slovenian translations by Rozka Štefan

Anna Muszyńska

Język: PL | Data publikacji: 01-01-2009 | Abstrakt

Rozka Štefan an outstanding specialist in Polish studies, translator and expert on Polish literature. She has devoted all her life to presenting Polish culture and literature to Slovenians. She has translated most of Polish Romantic literature into Slovenian (mainly Mickiewicz) and works of the most important contemporary poets rooted in „Polishness”, such as: Staff, Tuwim, Różewicz or Miłosz. Her translator selections (in the broad sense) are always tinted with a strategy of presentation of what is typically Polish, what is specific for the culture of the „country on the Vistula”; this is also proof that for a good translator there are no limits to convey the meaning. In 1999 an anthology of Polish love lyrics titled Antologija poljske ljubezenske lirike was published in Slovenia, in 2000 — her translation of Adam Mickiewicz’s Konrad Wallenrod followed by a selection of Tuwim’s poems (2001) — Julian Tuwim. The last three translation works by the 94 year old translator — covered by this paper — are perfect evidence of her translator consistency; they are a specific „summa” of her translating style, an essence of her translating perfectionism, both with respect to macro and micro choices in the plane of specific translated texts. Their common trait is her strategy of presentation of the „Polishness”.

2009-01-01



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Błędy atrybucyjne — ich psychologiczna dystrybucja, możliwości oceny i eliminacji w procesie translatorskim

Mateusz Warchał

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Attributive errors — their psychological distribution, possible evaluation and elimination in the translating process

This paper attempts to provide for the psychological mechanisms of attribution, which appear in secondary text reception and evaluation of the role of the interpreter. The mechanisms described in the article relate to the difference in the perspective of the actor (the translator) and the observer (reader) and are described in the context of the stereotypes that appear in the source text and secondary text. The author acknowledges that the process of stereotyping is inevitable and at each step the reader asks the question about the (non) translatability is well founded, but is doomed to impose excessive “psychologization”.

Key words: attribution, fundamental attribution error, stereotyping, the process of translation.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Przeciw tłumaczeniu: rola douli literackich w narodzinach i śmierci trzech literatur świata iberyjskiego

Remy Attig , Wojciech Tokarz

Język: PL | Data publikacji: 19-07-2022 | Abstrakt | s. 1-24

Większość przedstawicieli języków peryferyjnych tłumaczy swoje doświadczenia na język literacki dominujący w określonej społeczności, niemniej jednak nie wszyscy ich użytkownicy podporządkowują się tej zasadzie. Artykuł przedstawia trzy przypadki języków związanych ze światem iberyjskim: spanglish, judeo-hiszpańskiego oraz portuñol, w których twórcy literaccy pełnią funkcję swoistych douli towarzyszących przyjściu na świat lub wymieraniu języka. Idea douli wydaje się przeczyć możliwości przekładu tej literatury na języki należące do ich bazy. W artykule wysunięto również hipotezę, dlaczego odpowiedzialność za narodziny wersji literackich tych języków, wiążąca się z emocjonalnym obciążeniem w procesie ich legitymizacji, w sposób nieproporcjonalny spoczywa na barkach kobiet oraz przedstawicieli społeczności queer.

2022-07-19



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Polskie przekłady dramatu słowackiego w latach 1990—2005 / Polish translations of slovak drama between 1990—2005

Lucyna Spyrka

Język: PL | Data publikacji: 01-01-2009 | Abstrakt

The review of polish translation of slovak drama between 1990—2005 regards two areas of dramatic text’s circulation. They are: scenic area and literatury area, which are also two spaces for direct contact between recipient and a text of a drama’s translation. During an indicated time slovak drama were staged by polish theatres seldom, stagings of radio-plays were dominated. The reason is in insufficiency of slovak drama’s translations in polish. Translations from before 1989 weren’t published, they loos at translators’s archives and now stage managers haven’t approach to them. From the beginning of 90. years only four translations of slovak drama were published. They also weren’t staged by polish profesional theatres. The direct presence of slovak drama in Poland is almost zero. This situation is only slightly owing by translators’s decision about a text to translating. It’s also slightly owing by a quality of translations like a final effect of a translators’s choices during his work. The minimal knowlegde of polish recipient anout slovak drama and theatre is also very important agent.

2009-01-01



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Wstęp

Leszek Małczak

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 5-6

W części pierwszej dziesiątego tomu publikujemy artykuły, które stanowią rezultat konferencji zatytułowanej „Peryferie i przekład”, zorganizowanej w dniach 11—13 października 2018 roku w Ustroniu. Zainteresowanie kategorią peryferyjności z jednej strony stanowi konsekwencję ponowoczesnego kryzysu wielkich narracji, z drugiej strony ma wymiar uniwersalny, ponieważ zjawiska peryferyjne (nieeksploatowane lub niedostrzeżone w kulturze) w każdej epoce przyciągały pisarzy i artystów. Autorzy prezentowanych artykułów tytułowy problem rozpatrują z wielu perspektyw i stanowisk badawczych, opierając się na zróżnicowanym materiale językowym. Wśród podejmowanych tematów znalazły się takie kwestie, jak: eksperyment w przekładzie; przekład jednego ze słowackich dialektów na standard językowy; dokonywane za pośrednictwem języka polskiego przekłady literatury angielskiej i literatury rosyjskiej na regionalny język kaszubski; problem polskiej recepcji literatury staroserbskiej; możliwość przekładu na język trzeci swoistego dialogu, jaki prowadzą ze sobą kanadyjscy poeci: francusko- i anglojęzyczny; problem potencjalnego przekładu literatury wyobrażonej z języka polskiego na język angielski; w dwóch odległych czasowo i przestrzennie przypadkach relacje między twórczością przekładową i twórczością własną; przekład powieści gejowskiej czy figury retorycznej onomatopei; problem literatury mniejszościowej oraz „literatury z kulturalnych peryferii”, która trafiła na salony; polska recepcja czeskiej myśli strukturalistycznej; przekład jako forma promocji oraz sytuacja, kiedy błędny przekład okazuje się sukcesem. Wśród autorów dzieł, których przekłady stały się tematami poszczególnych artykułów, znaleźli się między innymi (niektórzy z nich występują w podwójnej roli — autora dzieła oryginalnego i autora dzieła tłumaczonego): Adam Mickiewicz, Wisława Szymborska, Julian Tuwim, Michał Witkowski, Robert J. Szmidt, Jan Mukařovský, Bohumil Hrabal, Milan Kundera, August Šenoa, Herta Müller, Jozef Kolarčik-Frantický, Edward D. Blodgett, Jacques Brault, Brina Švigelj-Mérat, a wśród tłumaczy: julia Hartwig, August Šenoa, Stanisław Barańczak, Clare Cavanagh, Susan Bassnett, Piotr Kuhiwczak, Andrij Bondar, Jasmin Novljaković, Enes Kišević, Maria Dąbrowska-Partyka, Aleksander E. Naumow, Radka Denemarková.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Ostatnia Wieczerza Pawła Huellego (i Jany Unuk) jako konfrontacja z tradycją, z własną i cudzą kulturą

Bożena Tokarz

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Ostatnia Wieczerza by Paweł Huelle (and Jana Unuk) as a confrontation with own tradition and other people’s culture

In 2010, only three years after the Polish edition, a translation by Jana Unuk of the novel Ostatnia Wieczerza (‘The Last Supper’) by Paweł Huelle appeared.

The mental schema of The Last Supper (the basis of a stereotype), which is in the character of a sacrificial feast and consists of: the shared supper of Jesus and the apostles, the knowledge of Jesus about the betrayal by Judas, about His own martyrdom, sacrifice and transubstantiation and the message of faith, covers the structure of the entire novel. The stereotype has been introduced into the context of the contemporary events as an argument of a broader dialogue on the topic of community, freedom, betrayal, religion and art.

In a way, Jana Unuk has become a co-author of the novel by transferring the sense and the idea of the original version to the Slovenian culture, due to the performed language transfer. Despite the faithfulness to the original and the translation art of the translator, the mental schema of The Last Supper that is oriented upon the future did not receive the potentiality of the original (giving hope) because of the different pragmatics of the Slovenian language and its slightly different cultural conception. 

Entering into an accepting culture, the original assumes its features even on the level of translating stereotypes that are as stable as religious stereotypes.

Key words: a stereotype, translation, The Last Supper, PawełHuelle, Jana Unuk.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Transfer niektórych elementów językowych w przekładzie poezji polskiej na język macedoński

Lidija Tanuševska

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Transfer of selected linquistic elements in the translation of Polish poetry into Macedonian

This article deals with the problems which appear in translating poetry from Macedonian into Polish and from Polish into Macedonian. At the same time it pays special attention to the poetic form as a limiting factor of the translator’s freedom. The article presents examples of older translations, as well as examples from translation classes at the University of Skopje and from the translation workshop at the Summer School of Macedonian Language, Literature and Culture. The focus is on the dilemma of whether the form should be preserved and to what degree the contents could succumb to translation loss.

Key words: poetry, translation, dominants, rhyme, alliteration, freedom, limits



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Transformacje translatorskie w przekładzie bułgarskiej bajki magicznej Trzej bracia i złote jabłko (kod estetyczny) / Translation transformations in Polish version of the Bulgarian fairy tale Trzej bracia i złote jabłko (Three Brothers and the Golden Appl

Joanna Mleczko

Język: PL | Data publikacji: 01-01-2009 | Abstrakt

The article discusses translation transformations in Polish version of the Bulgarian fairy tale Trzej bracia i złote jabłko (Three Brothers and the Golden Apple). The fairy tale has been published in the collection Złota moneta za słowo. Bułgarskie bajki i legendy ludowe (Golden Coin for a Word. Bulgarian Fairy Tales and Legends — selection and introduction by Georgi Minczew, Lodz 2006).The main subject of the analysis is aesthetic code of the translation — the ways the translator has shown specific features of the oral text such as repetitions, forms and clichés. The author of the article is particulary focused on traformations on syntactic level (transformations in statements structures, changes in words order and text segmentation).The choices made by the translator prove that he wasn’t fully aware what literature genre he is translating. As the result, the translation is lacking essential for folk texts, and for fairy tale in particular, stylistic features which appear in the original.

2009-01-01



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Przekraczając granice. Problem przekładu wulgaryzmów i przekleństw

Paulina Pycia

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

Crossing the borders. Problems of curses and vulgarisms translation

In this article the problem of taboo words, defined as curses and vulgarisms, appearing and translating is analysed. The source of investigated taboo words is Vedrana Rudan’s novel titled Uho, grlo, nož and its Polish translation Ucho, gardło, nóż. It’s surprising and interesting that the investigated discourse is basically character’s idiolect — woman’s idiolect. The analysis de­scribes the types of taboo words and expressions and presents various methods of their transla­tion. It proves that vulgarisms occur in the Croatian text more frequently and in the Polish one they are in most cases euphemized or ignored.

Key words: vulgarism, taboo, translation, equivalence, Vedrana Rudan.



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Gustaw Herling-Grudziński Dnevnik pisan noću (ruski za logor, engleski za rat, italijanski za tuđinu, poljski za noć). Ne prevoditi da bi se razumjelo

Amela Ljevo-Ovčina

Język: PL | Data publikacji: 30-05-2019 | Abstrakt | s. 219-234

Literature may stand in opposition to any theory, and so, even those theories which are marked by conspicuous theses, hardly provide readers with sufficient, compelling interpretations. Gustaw Herling-Grudziński in his Diary Written at Night assumes the reader’s vantage point. He writes of what he sees, reads, and what he can remember, but also of what is really important. In the Diary we may witness a Pole who, despite being an outstanding intermediary, does not take liberty to explain in order to elucidate new things, but merely reads and comprehends the world, approaching reality also by means of languages and cultures through which Goodness is expressed.

2019-05-30



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Dźwięk w przekładzie. Onomatopeje w wierszu Lokomotywa Juliana Tuwima i jego chorwackim przekładzie

Paulina Pycia-Košćak

Język: ##locale.name.hr_HR## | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 191-206

W artykule przeprowadzono analizę wymagającego środka stylistycznego, jakim jest onomatopeja, w oryginalnym tekście — wierszu Lokomotywa Juliana Tuwima i w jego chorwackim przekładzie. Onomatopeje imitują dźwięki rzeczywistości pozajęzykowej, wykorzystując w tym celu specyfikę warstwy fonicznej danego języka, są zatem uwarunkowane kulturowo. W analizowanym tekście wyjściowym warstwa foniczna w dużej mierze uzupełnia warstwę semantyczną, jednak w przekładzie ta zależność jest wyraźnie ograniczona. Techniki translatorskie, w tym liczne kompensacje, w tłumaczonym wierszu nie oddają w pełni wrażeń akustycznych oryginalnego tekstu.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Gnój Wojciecha Kuczoka w chorwackim i serbskim przekładzie, czyli o dwóch strategiach tłumaczenia gwary śląskiej

Paulina Anna Pycia-Košćak , Nikola Košćak

Język: PL | Data publikacji: 06-10-2022 | Abstrakt | s. 1-19

This article deals with the Croatian and Serbian translation of the Silesian dialect, which appears in Wojciech Kuczok’s novel Gnój. The analysis includes the dialect stylization present in the source text, as well as the strategies and techniques used for its translations. The various translation solutions used by the translators also were compared and evaluated.

2022-10-06



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Przekład na peryferiach kanonu literackiego i normy językowej: ukraińska wersja Lubiewa Michała Witkowskiego

Andrij Saweneć

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 79-95

Artykuł skupia się na opublikowanym w roku 2006 tłumaczeniu powieści Michała Witkowskiego Lubiewo na język ukraiński dokonanym przez Andrija Bondara. Przekład ten omawiany jest w kontekście realiów społecznych i kulturowych współczesnej Ukrainy. Wybór tłumacza będący gestem estetycznym skierowanym przeciwko tradycyjnym wzorcom i schematom w rodzimej kulturze znajduje logiczną kontynuację w warstwie językowej przekładu, którą cechuje peryferyjna — jak na standardy tłumaczenia w kulturze docelowej — tendencja do wulgaryzacji języka.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Na pograniczu twórczości i przekładu: Transfiguration Edwarda D. Blodgetta i Jacques’a Braulta

Joanna Warmuzińska-Rogóż

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 63-77

Transfiguration to zbiór poetycki, w którym twórczość nie tylko płynnie przekształca się w przekład, lecz także przekład staje się punktem wyjścia dla aktu twórczego. Dwaj poeci kanadyjscy: anglojęzyczny Edward D. Blodgett oraz francuskojęzyczny Jacques Brault, prowadzą niezwykły dialog: każdy z nich pisze wiersz w swoim języku ojczystym, a kolejny utwór to odpowiedź na wiersz poprzedni, co stanowi ciekawą francusko-angielską przeplatankę. Co więcej, cały tomik zyskał także wymiar ściśle przekładowy, jako że został przetłumaczony w ten sposób, że Brault tłumaczy na język francuski utwory Blodgetta, który z kolei przekłada wiersze kolegi na język angielski. Ze wszech miar oryginalny zbiór stanowi jeden z rzadkich przejawów połączenia obu literatur: quebeckiej i kanadyjskiej oraz ciekawą ilustrację zjawiska pogranicza kultur, języków i działań (od)twórczych. W artykule opisano specyfikę tego rodzaju dwujęzycznej i dwukulturowej twórczości, próbując znaleźć odpowiedź na pytanie, czy możliwy jest przekład tak skonstruowanego tekstu na język trzeci.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Przekłady amerykańskie Julii Hartwig. Peryferie i parafernalia

Ewa Rajewska

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 47-62

Autorka opisuje nowy rys, który pojawił się w liryce Julii Hartwig po tym, jak począwszy od lat 70. XX wieku, odbyła kilka dłuższych i krótszych wizyt w Stanach Zjednoczonych, gdzie zaczęła czytać i tłumaczyć poezję amerykańską. W poezji Hartwig pojawiły się nowe, bardziej przyziemne sytuacje liryczne, a sama poezja stała się bardziej nasycona konkretem, choć także voyeurystyczna. W artykule zostają przywołane i zinterpretowane wyimki z Dziennika amerykańskiego oraz Wierszy amerykańskich Hartwig, a także liryk Williama Carlosa Williamsa The Young Housewife w oryginale i przekładach Hartwig, Piotra Sommera i Stanisława Barańczaka.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

O przekładach literatury polskiej w Czechach i czeskiej w Polsce. Komentarz do bibliografii przekładów w 2014 roku

Dorota Żygadło‑Czopnik

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

On translating Polish literature in the Czech Republic and Czech literature in Poland. Commentary on the 2014 bibliography

The history of Polish‑Czech dealings is long. There is no doubt that the year 1989 brought epochal changes in Polish‑Czech relations. Only then did the Czechs and Poles become rightful neighbours. Territorial disputes are a nonissue and the two countries are connected to each other with mutual affection of the cultural and political elite. Czech‑Polish relations are the best they have been in over a thousand years. This publication, although small in scale, is intended to provide a full picture of the cultural and linguistic relationship between the two nations for the year 2014. It can be viewed as a valuable contribution to this issue. The bibliography is divided into two parts, where the first includes, The bibliography of the translated works of Polish literature in the Czech Republic in 2014, and the second one includes, The bibliography of the translated works of Czech literature in Poland in 2014. Both parts include translated literature. The bibliography is devoted not only to books, but also takes into account periodicals and websites. The ultimate goal of the whole project was to provide both the experts and readers, through the series „Slavic Literature Translations”, with a comprehensive list of translated works of Polish and Czech literature published in Poland and the Czech Republic in the year 2014.

Key words: commentary, bibliography, translation, Polish and Czech literature



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Intersemiotic Modernism: Matija Ferlin’s Sad Sam Lucky between Poetry and Its Embodiment

Leo Rafolt

Język: EN | Data publikacji: 25-09-2023 | Abstrakt | s. 1-26

Sad Sam Lucky is a solo performance by the choreographer and performer Matija Ferlin, conceived as part of his ongoing non-dance-like and non-theatrelike conceptual project Sad Sam, which started in January 2004 in Amsterdam, where the first part of this pseudo-durational piece was premiered. Ferlin’s performance Sad Sam Lucky is somewhat specific in the author’s oeuvre, mainly because it assays to become a physical response to the work of the Slovenian avant-garde poet Srečko Kosovel (1904—1926), translating it and transposing it at the same time, in-between languages and dialects (Slovenian, Croatian, Istrian, and/or English), and in-between performative regimes (embodied response and a pseudo-recital). Kosovel’s confessional poetry, i.e. profound, contemporary, tense in its stylistic imagery, and, at the same time, almost revolutionary in its ideas, is therefore being performed as a live matter of language, driven by Ferlin’s
main idea — not to do theatre, not to do dance, not to translate, but to trans-body Kosovel’s verses, and his melancholic prophecy, thus creating a form of a highly physical, turbulent and emotional homage to this very unique avant-garde author.

2023-09-25



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Jak twórczość mistrza polskiego reportażu stała się „peryferyjną”? O recepcji Jeszcze dzień życia R. Kapuścińskiego w kulturze macedońskiej

Lidija Tanuševska

Język: PL | Data publikacji: 30-10-2019 | Abstrakt | s. 123-133

This article is about the reception of Kapuściński’s book Another Day of Life which was translated and published in Macedonia in 2017. This text explains the reasons of the delayed translation of Kapuściński’s book and the social environment
surrounding its reception, as well as the reception of the reportage as a literary genre in Macedonia. Those are part of the reasons why this literary master has passed by almost unnoticed in this culture and his works are pushed aside from the main literary streams. The article also deals with translating problems concerning the alienation / otherness and the way foreign realities are transferred from Polish to Macedonian language.

2019-10-30



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

„Jan Mukařovský dla wszystkich”. O przekładach tekstów czeskiego teoretyka literatury i estetyki

Dorota Żygadło-Czopnik

Język: PL | Data publikacji: 29-06-2020 | Abstrakt | s. 259-273

The subject of the analysis is the presence of Jan Mukarovsky’s texts in the field of Polish literary theory and aesthetics. The achievements of Czech structuralism, of which he was an outstanding representative, seem to be indisputable, since to this day they are a more or less conscious element of modern knowledge about literature. The Czech structuralism heritage still amazes and intrigues with its scale, and it undoubtedly continues to be a grateful object of research by Polish theoreticians and translators.

2020-06-29



Czasopismo: Przekłady Literatur Słowiańskich

Literatura polska w Bośni i Hercegowinie — przekłady z lat 1990—2020

Amela Ljevo-Ovčina

Język: ##locale.name.hr_HR## | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-17

Przedmiotem artykułu są tłumaczenia literatury polskiej, które ukazały się w Bośni i Hercegowinie w latach 1990—2020 — zarówno w wydaniach książkowych, jak i w czasopismach. Przedstawiono repertuar tłumaczonych utworów i przybliżono sylwetki bośniackich tłumaczy z języka polskiego. Przegląd ten z jednej
strony ukazuje różnorodność tłumaczonych utworów, z drugiej — także luki i opóźnienia w przekładach współczesnej literatury polskiej.

2022-12-29