Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Podróż do Miasta Nadziei – imigracja, diaspora i tożsamość w powieści Larissy Lai Salt Fish Girl

Agnieszka Podruczna

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 139-153

Motyw podróży stanowi jeden z najważniejszych tropów literatury postkolonialnej, jak również literatury science fiction, której korzenie są niezaprzeczalnie zanurzone w dyskursie kolonialnym. Zależność ta prowadzi do rozrachunków z kolonialną przeszłością i przepisywaniem (writing back) na nowo narracji charakterystycznych dla science fiction. Autorka artykułu bada osobliwe związki między teorią postkolonialną a literaturą science fiction. Omawia, w jaki sposób fikcja spekulatywna pozwala na dogłębną analizę współczesnej kondycji diasporycznej oraz kwestii pamięci i tożsamości kulturowej w kontekście dialogu ze współczesnymi studiami nad diasporą i studiami postkolonialnymi.
Motyw podróży, rozumiany zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym, staje się punktem wyjścia do dyskusji na temat tego, jak doświadczenia migracji i diasporycznej egzystencji wpływają na tożsamość podmiotu, a także na jego relację z kulturą i językiem kraju przodków.
W artykule ukazano sposoby zaangażowania Larissy Lai w dyskusję na temat aktualnego stanu społeczności diasporycznych. Zaproponowano także nowe spojrzenie na skomplikowaną relację między diasporami, ich przeszłością i dziedzictwem przodków oraz językiem, a motywem podróży rozumianej zarówno przestrzennie (jako podróż z jednego miejsca do drugiego), jak i czasowo (jako powrót do korzeni lub niemożność powrotu). Wykorzystując teorię postkolonialną oraz teorię science fiction jako ramy teoretyczne, autorka dowodzi, że dla Lai podróż jednego z wcieleń głównej bohaterki, Nu Wa, na Wyspę Mgieł i Zapomnienia stanowi rozbudowaną metaforę doświadczenia chińskich imigrantów w Kanadzie. Motyw podróży jest tu nierozerwalnie związany z kluczowymi dla społeczności diasporycznych praktykami pamiętania i zapominania, a także z ciągłym poszukiwaniem nowej, granicznej tożsamości w poznawanej rzeczywistości. Co więcej, Lai sugeruje, że taka podróż stanowi dla jednostki traumatyczne doświadczenie, którego efektem jest utrata dostępu do dziedzictwa i języka przodków oraz konieczność zaakceptowania swojej liminalnej kondycji, co przyczynia się do poczucia wyobcowania i braku zakorzenienia.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Półka literacka 2021

Agnieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 29-07-2022 | Abstrakt | s. 1-22

Szkic prezentuje najciekawsze lub też najbardziej doceniane przez recenzentów polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2021 roku. Jego celem jest swoiste podsumowanie tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące tego, jak kształtowały się listy bestsellerów i czy pandemia koronawirusa w jakiś sposób wpłynęła na pisarzy/pisarki, poetów/poetki i wydawców, pojawiając się w ich tekstach. Zamysłem było sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy twórcy cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Krótka analiza i interpretacja dziesięciu wybranych książek prozatorskich i poetyckich pokazuje również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego. Wybór tekstów został oparty zatem nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz zwrócenie uwagi na najpopularniejsze tendencje twórcze. Wśród wymienionych prozaików i poetów znaleźli się: Łukasz Barys, Wioletta Grzegorzewska, Jakub Kornhauser, Joanna Mueller, Daniel Odija, Kira Pietrek, Maciej Płaza, Andrzej Stasiuk, Antonina Tosiek, Bohdan Zadura – a zatem w większości przypadków autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy ogłosili swoje nowe książki niekiedy po kilku latach milczenia. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (również „zawodowych”) czytelników cieszyły się zwłaszcza te utwory, w których twórcy próbowali scalać rozbite tożsamości, powracali do traumatycznej przeszłości, usiłując uporządkować „tu i teraz”, lub dyskutowali o problemach komunikacyjnych, a także te opowieści, które określić można mianem zaangażowanych społecznie. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2022-07-29



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Literatura non fiction nad Dunajem. Recepcja wybranych polskich utworów na Węgrzech

László Kálmán Nagy

Język: PL | Data publikacji: 25-06-2024 | Abstrakt | s. 1-19

W artykule zostały zaprezentowane wybrane zagadnienia dotyczące problematyki literatury non fiction na Węgrzech oraz recepcja niektórych polskich utworów. W kulturze węgierskiej literatura non fiction do dziś nie uzyskała właściwej pozycji i w pewnym sensie uważana jest za twórczość marginalną, która nie ma stałego miejsca w narodowym kanonie. Jest ona konsekwentnie pomijana w nowych opracowaniach historycznoliterackich i brakuje ciągłości w prezentacji tego dorobku. Gatunek ten uzyskał w latach 30. pewien rozgłos i popularność dzięki socjograficznemu nurtowi prozy węgierskiej reprezentowanemu przez Gyulę Illyésa. Natomiast od drugiej połowy XX wieku np. ojciec węgierskiego reportażu Árpád Pásztor należy już do kręgu zapomnianych pisarzy, choć na początku XX stulecia jako korespondent stołecznych pism przysyłał reportaże z różnych krajów świata. Literaturoznawcy zapomnieli także o zmarłym w 2022 roku Györgyu Moldovie, który w okresie realnego socjalizmu uchodził za najbardziej znanego i popularnego autora literatury non fiction. Wiele wybitnych polskich tekstów non fiction, np. Ryszarda Kapuścińskiego, było w stanie wypełnić pewną lukę w kulturze węgierskiej dzięki zaangażowanym w polską kulturę węgierskim tłumaczom-polonistom. Do najciekawszych pozycji non fiction z punktu widzenia kultury węgierskiej należą w ostatnim okresie książki Andrzeja Stasiuka, Ziemowita Szczerka i Krzysztofa Vargi.

2024-06-25



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Od pamięci XX wieku do świadectwa współczesności. Trzydzieści lat polskiej literatury faktu we Włoszech

Dario Prola

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Przedmiotem artykułu jest analiza obecności polskiej literatury faktu we Włoszech od 1990 roku z ograniczeniem się do dwóch dominujących nurtów. Z jednej strony będzie to gatunek określany po włosku mianem memorialistica: jest to obszerna kategoria, w której oprócz „pamiętnikarstwa” mieszczą się również wspomnienia, biografie, autobiografie itp. Drugim nurtem jest polski reportaż, począwszy od włoskiego odkrycia Ryszarda Kapuścińskiego ponad 30 lat temu. Właściwym celem badania nie jest wskazanie, jacy autorzy i jakie dzieła są obecne na włoskim rynku wydawniczym, ani też ustalenie hipotetycznego kanonu gatunku, lecz przede wszystkim refleksja nad „siłami” determinującymi odbiór literatury faktu we Włoszech. Nie bez znaczenia w tym kontekście jest rola, jaką odgrywają tłumacze, instytucje zapewniające finansowanie publiczne oraz strategiczne wybory domów wydawniczych, ściśle związane z horyzontem oczekiwań coraz to bardziej zglobalizowanego czytelnika włoskiego (na co wskazuje m.in. międzynarodowy fenomen popularności reportażu). Przeprowadzone analizy statystyczne pokazują, że Włoscy odbiorcy nadal widzą polską kulturę przez pryzmat wielkich i tragicznych wydarzeń XX wieku (stąd nieustanne powodzenie wśród
włoskiej publiczności gatunków autobiograficznych), przy czym mają dość ograniczoną wiedzę i raczej mgliste pojęcie o całości i złożoności polskiej historii. Ponadto badania potwierdzają międzynarodowe zjawisko stopniowej utraty zainteresowania literaturą piękną na rzecz literatury faktu, postrzeganej przez czytelników jako lektura gwarantująca rzetelny obraz wydarzeń i, tym samym, dostęp do prawdy.

2024-12-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Sztuka włóczęgi: podróże w czasie i przestrzeni z Mary Kingsley, Rose Macaulay, Ursulą Le Guin, Naomi Mitchison i Octavią Butler

Sarah LeFanu

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 31-49

W niniejszym tekście Sarah LeFanu analizuje podróże i podróżopisarstwo przede wszystkim Mary Kingsley i Rose Macaulay, ukazując oryginalne powiązania między wymienionymi autorkami a podróżniczkami w czasie i przestrzeni kosmicznej znanymi z literatury science fiction drugiej fali feminizmu. LeFanu przygląda się również trzem innym podróżniczkom, poszukując wspólnego mianownika dla ich doświadczeń i pisarstwa w szerszym socjokulturowym kontekście. Autorka bada implikacje między podróżą a relacją z niej w kontekście intersekcjonalności i różnych jej odmian, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii płci i uprzedzeń wynikających ze stereotypowego postrzegania i przedstawiania ról płciowych, także w dyskursach kobiecego podróżopisarstwa. Mimo że każda ze wspominanych przez LeFanu autorek podróżowała w inny sposób i do rożnych miejsc – to dla każdej z nich impulsem do kontaktów ze światem zewnętrznym były dziecięce krainy wyobraźni. Relacje te nie miały charakteru tylko osobistego, ale wyrażały się także w zaangażowaniu politycznym.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

O policyjnej przemocy w polskiej powieści kryminalnej (i nie tylko)

Wolfgang Brylla

Język: PL | Data publikacji: 23-11-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Przedmiotem artykułu jest tematyka (nie)przemocy w polskim kryminale w kontekście formy przedstawienia bohatera głównego – (prywatnego) detektywa względnie policjanta albo milicjanta. Diachroniczno-komparatystycznej analizie poddani zostali nie tylko bohaterowie literaccy, lecz także postaci telewizyjno-filmowe (kapitan Sowa, Halski) czy powiązane z szeroko rozumianą popkulturą (komiksowy Żbik). Klamrą łączącą, jak również punktem wyjściowym rozważań, jest twórczość Raymonda Chandlera, uznawanego za jednego z twórców tzw. czarnego kryminału. Główne pytanie brzmi: czy polski kryminał zaczerpnął amerykańskie wzorce narracyjne i na ile był w stanie przejąć sposób inscenizacji detektywa jako Zła absolutnego i potrzebnego? Za przykłady posłużą śledczy z powieści milicyjnych PRL-u, kryminałów retro (Marka Krajewskiego czy Marcina Wrońskiego) oraz współczesnych. Celem nadrzędnym przyczynku, oprócz wspomnianej analizy postaci polskiego detektywa na tle literatury kryminalnej, jest wypełnienie luki w rozwijających się badaniach nad problematyką polskojęzycznego kryminału i wskazanie na swoiste opóźnienie w reagowaniu na narracyjne trendy, którymi podąża gatunek na niwie międzynarodowej. Okazuje się bowiem, że polski kryminał przeskoczył fazę noir, co z kolei wiąże się z różnym podejściem do estetyki przemocy.

2023-11-23



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

(Nie)uchwytna opowieść o sobie samej. Na marginesie „Rozmów w tańcu” Agnieszki Osieckiej

Agnieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 19-04-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Jedną z ciekawszych form opowieści o samym/samej sobie wydają się autobiografie i wywiady-rzeki, w których pisarze i pisarki starają się jednocześnie podrzucać i mylić tropy, wikłając się w – mniej lub bardziej „nadzorowane” – intymne wyznania. Intrygującym przykładem takiej strategii jest Agnieszka Osiecka, która w autobiograficznym wywiadzie z samą sobą zatytułowanym Rozmowy w tańcu próbuje o(d)słaniać własne „ja” i (z)mierzyć się nie tylko z demonami przeszłości, ale także ze swoimi rozterkami, słabościami, zawodami i upadkami. Powracając do wspomnień na temat swojego dzieciństwa, rodziców, trudnych lat dojrzewania i nie mniej trudnej dorosłości, szkicuje portret kobiety starającej się odnaleźć własne miejsce w destrukcyjnym świecie, poszukującej miłości, próbującej pogodzić rolę matki i poetki. Z tych opowieści wyłania się także pejzaż dojmującej rzeczywistości, jaka ją otaczała oraz anegdotki na temat ludzi, którzy pojawiali się w jej życiu. Mówiąc o innych, Osiecka starała się odciągać uwagę od siebie samej. Rozmowy w tańcu pokazują, że dla nie sposób stworzyć jednego, spójnego wizerunku Osieckiej, ponieważ poetka zadbała o to, by być w opowieściach i wspomnieniach innych nieuchwytną.

2024-04-19



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Półka literacka 2023

Agnieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 20-06-2024 | Abstrakt | s. 1-19

Szkic prezentuje najciekawsze / najbardziej doceniane przez recenzentów polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2023 roku. Jego celem jest swoiste podsumowanie tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące tego, jak kształtowały się listy bestsellerów i czy poczucie zagrożenia wywołane choćby pandemią koronawirusa lub wojną w Ukrainie w jakiś sposób wpłynęło na pisarki/pisarzy, poetów/poetki, odbijając się w ich tekstach. Zamysłem było sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy pisarze/pisarki, poeci/poetki cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Przedstawiona krótka analiza i interpretacja dziesięciu utworów prozatorskich i poetyckich pokazuje również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego. Wybór książek został zatem oparty nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz zwrócenie uwagi na najpopularniejsze tendencje twórcze. Wśród omówionych twórców znaleźli się: Martyna Bunda, Anna Cieplak, Darek Foks, Inga Iwasiów, Marcin Kurek, Bartłomiej Majzel, Zośka Papużanka, Marta Podgórnik, Joanna Roszak i Michał Witkowski – a zatem w większości przypadków autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy ogłosili swoje nowe książki niekiedy po kilku latach milczenia. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (także „zawodowych”) czytelników cieszyły się przede wszystkim te dzieła, w których twórcy usiłowali scalać rozbite tożsamości, powracali do traumatycznej przeszłości, próbując uporządkować „tu i teraz”. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2024-06-20



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Góry „na opak”. O nowej tendencji w ramach mountaineering non fiction

Elżbieta Dutka

Język: PL | Data publikacji: 12-07-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Wspinaczka wysokogórska jest uważana za jeden z symptomów europejskiej nowoczesności, pozwalający śledzić przemiany w kulturze i znajdujący odzwierciedlenie w literaturze. Twórczość o tematyce alpinistycznej, pomimo niezwykłej popularności wśród czytelników, nie budzi większego zainteresowania naukowców. Celem artykułu jest zapełnienie tej luki badawczej. Autorka analizuje nową tendencję, która zarysowała się w polskim pisarstwie alpinistycznym o charakterze non fiction wraz z ukazaniem się w 2011 roku książki Olgi Morawskiej Góry na opak, czyli rozmowy o czekaniu. W zbiorze rozmów przeprowadzonych przez wdowę po himalaiście z bliskimi polskich wspinaczy (m.in. Wandy Rutkiewicz, Jerzego Kukuczki, Andrzeja Zawady) nastąpiło znaczące odwrócenie perspektyw osobowych i przestrzennych. O wyprawach wysokogórskich opowiadają osoby, które na nich nie były, a najwyższe szczyty Ziemi pokazywane są z oddalenia i z niskiego punktu widzenia. Skłania to do postawienia pytań o nadawcę, bohatera i odbiorcę oraz cele nie tylko wspomnianej książki Morawskiej, lecz także wielu podobnych publikacji z zakresu mountaineering non fiction (np. Anny Kamińskiej, Beaty Sabały-Zielińskiej, Katarzyny Zdanowicz). Nowego wymiaru nabierają w nich zagadnienia związane z literacką topografią gór. Wykorzystując narzędzia podsuwane przez geopoetykę, w artykule postawiono tezę, że w tych utworach przestrzeń górska wyznaczana jest nie tyle przez bezpośrednie doświadczenia i profesjonalny opis wspinaczki, ile przez emocje. W opowieściach o górach „na opak” krajobrazy sensualne wypierane są przez przestrzenie intymne i topografie emotywne. Wraz z tymi przesunięciami w tradycyjnie mocno zmaskulinizowanym pisarstwie alpinistycznym pojawiły się w większym stopniu opowieści kobiece i narracje o traumie związanej ze śmiertelnymi wypadkami w czasie zdobywania najwyższych szczytów.

2024-07-12



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Półka literacka w duchu ekokrytyki

Agnieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 15-06-2023 | Abstrakt | s. 1-20

Szkic prezentuje najciekawsze książki prozatorskie i poetyckie wydane w ostatnim pięcioleciu (ze szczególnym uwzględnieniem 2021 i 2022 roku), które poruszają tematy proekologiczne. Omówiono teksty takich autorek i autorów, jak: Urszula Honek, Dominika Słowik, Olga Tokarczuk, Konrad Góra, Małgorzata Lebda, Joanna Roszak, Piotr Szewc. Twórcy ci ponawiają – stawiane od dłuższego czasu – pytania o rolę człowieka w ekosystemie i jego relacje z innymi istotami, o zmiany klimatyczne i konsekwencje różnoaspektowej destrukcji przyrody. Poszukują tego, co łączy, a nie dzieli ludzi i nie-ludzi. Przyroda przestaje być tylko tłem wydarzeń, a staje się (współ)twórczynią historii człowieka. Autorki i autorzy nie tylko zachęcają do pamiętania o tym, że wszystko – zarówno życie, jak i śmierć – należy do „zamkniętego cyklu”, ale i namawiają do zmiany optyki oraz rezygnacji z przemocy (także tej patriarchalnej). Mówią o konieczności zobaczenia zwierząt i traktowania ich jak współtowarzyszy. Symbioza z naturą pozwoli bowiem odnaleźć stabilizację, spokój wewnętrzny i w efekcie – samego siebie. Warto doceniać to, co się ma, i cieszyć się drobiazgami, ponieważ nie wiadomo, co przyniesie przyszłość. Szkic koncentruje się na siedmiu autorkach i autorach, ale odwołuje się do o wiele większej liczby nazwisk i tytułów, tworząc coś na kształt panoramy nazwisk podejmujących w ostatnich latach tematykę ekologiczną.

2023-06-15



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Prescriptum

Wioletta Hajduk-Gawron

Język: PL | Data publikacji: 17-06-2024 | Abstrakt | s. 1-5

Najnowsze wydanie czasopisma zawiera przede wszystkim teksty poświęcone szerokiemu spektrum zagadnień związanych z polską literaturą non fiction, które są pokłosiem VIII Międzynarodowej Konferencji „Literatura polska w świecie. Polska literatura non fiction – perspektywa nadawcy i odbiorcy”, zorganizowanej przez Uniwersytet Śląski w Katowicach. Autorzy wzięli na warsztat takie gatunki jak biografia, autobiografia, reportaż czy bedeker, wskazując na przesunięcie tych gatunków w stronę literackiego centrum zarówno ze względu na preferencje czytelników, jak i strategie pisarskie. Pomieszczone w niniejszym numerze artykuły poddają naukowej refleksji obecność polskiej literatury non fiction poza granicami Polski, poszerzając tym samym stan badań nad mechanizmami recepcji literatury oraz strategii translatorskich.

2024-06-17



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Czytanie skandalu. Na marginesie polskiej prozy po 2000 roku

Katarzyna Hanik

Język: PL | Data publikacji: 06-07-2022 | Abstrakt | s. 1-14

Celem niniejszego artykułu jest analiza taktyk stosowanych przez współczesnych autorów mierzących się z tabu powiązanym z przypisywanym im autorytetem pisarza. Podczas gdy różnorakie ujęcia krytyczne zwolniły już osobę pisarza z rozlicznych oczekiwań, w rozumieniu wielu polskich odbiorców wciąż pozostaje on utożsamiany ze swoistym nienaruszalnym zbiorem postaw wynikających z konieczności reprezentowania rangi swego rzemiosła. Autorka bada podejście i refleksję czytelnika niebędącego literaturoznawcą ani osobą ściśle obeznaną z rynkiem literackim, a więc mogącą uznawać pisarza za autorytet, któremu nie wypada być kontrowersyjnym. W artykule postawione zostają pytania o to, w jaki sposób i dlaczego autorzy decydują się posłużyć jednym z najbardziej skutecznych, a zarazem niebezpiecznych narzędzi marketingowych, jakim jest skandal. Refleksja dotyczy dwóch wyjątkowo kontrowersyjnych postaci polskiego rynku literackiego ostatnich dekad: Blanki Lipińskiej i Michała Witkowskiego. Analizie poddano głównie ich wypowiedzi autotematyczne, w których ustosunkowywali się zarówno do swej kontrowersyjnej twórczości, jak i obranej na pewnym etapie prowokacyjnej persony, swoistego image’u. Wiedząc, jak łatwo zostać uznanym przez grono polskich odbiorców za „skandalistę”, pisarze starają się przejąć język skandalu i posłużyć się nim, by podkreślić prometejski lub nowatorski charakter swoich poczynań i zagwarantować powiązanie własnej praktyki pisarskiej i postępowania z bezkompromisowością oraz odwagą. Niejednokrotnie kwestionują też status i rolę pisarza, traktując rezygnację z owego ograniczającego tytułu jako przejaw dojrzałości. Autorka zadaje ponadto pytanie o nieuchronność pewnych zmian i stosunek doń przejawiany przez polskich odbiorców kultury i literatury oraz o miejsce polskiego pisarza w przestrzeni „celebryckiej”. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2022-07-06



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Karykaturalne pogranicze. „Poniemiecja” w tekstach Ziemowita Szczerka

Kamila Gieba

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2020 | Abstrakt | s. 105-118

The paper discusses the representation of the so-called Regained Territories in reportage and novels by Ziemowit Szczerek. The aim of the paper is to identify the ways of creating a caricatural imaginary geography of the Polish-German borderlands which Szczerek calls “Poniemiecja” [“Post-German lands”]. An analysis of the source material made it possible to determine the functions of the borderlands theme in Szczerek’s works (demythologisation, deheroisation, confrontation). The paper also presents strategies of revising the pioneer myth of the so-called Regained Territories and of representing the Polish-German relations in Szczerek’s works of fiction and non-fiction.

2020-09-09



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Kulturowo-cywilizacyjne współrzędne Ukrainy we współczesnym polskim reportażu literackim („Imperium" Ryszarda Kapuścińskiego, „Biała gorączka" Jacka Hugo-Badera, „Zabić smoka" Katarzyny Kwiatkowskiej-Moskalewicz)

Olesya Nakhlik

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-22

Artykuł został poświęcony analizie wizerunku tożsamościowego Ukrainy i jej wyborów cywilizacyjnych w przekazach polskich reporterów: Ryszarda Kapuścińskiego, Jacka Hugo-Badera oraz Katarzyny Kwiatkowskiej-Moskalewicz. Reportaże literackie wymienionych autorów ukazują trzydziestoletnią perspektywę kształtowania kraju i społeczeństwa ukraińskiego w kontekście jego najnowszej historii: od ujawniania istnienia w poradzieckiej bezwładności na pozostałościach sowieckiej autoidentyfikacji w nowych po 1991 roku realiach gospodarczych i politycznych w Imperium, poprzez konstruowanie przez Ukraińców własnej, eklektycznej tożsamości w trudnych warunkach etnicznego, językowego i religijnego zróżnicowania w Białej gorączce, do namysłu nad powodami (nie)udanych prób ostrej rewizji postkolonialnych poglądów i punktów orientacyjnych podczas pomarańczowej rewolucji i później Euromajdanu skutkującego dramatycznymi wydarzeniami rosyjskiej agresji wojennej w 2014 roku z aneksją Półwyspu Krymskiego w Zabić smoka. Ukraińskie rewolucje. Poruszone kwestie najwyraźniej są warte osobnych rozważań naukowych, ponieważ mimo ukraińskich edycji tych zbiorów reportaży obecnie bardzo rzadko są one przedmiotem rozważań literaturoznawców ukraińskich, a polscy badacze w licznych rozprawach uwagę skupiają przede wszystkim na obrazie poradzieckiej Rosji, natomiast tereny ukraińskie włączają zazwyczaj w szerszy kontekst rozpatrywania współczesności byłych republik ZSRR.

2023-12-29



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Polski kryminał milicyjny jako literatura faktu

Alla Kozhinowa

Język: PL | Data publikacji: 12-01-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Niniejsze opracowanie poświęcone jest wykryciu cech gatunku „literatura faktu” w powieści milicyjnej popularnej w Polsce ludowej w latach 50.–80. XX wieku. Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej części przedstawiono ogólną definicję literatury non-fiction oraz jej ujęcie w polonistyce, anglistyce i rusycystyce. Określono czas powstania tego gatunku i wskazano, że takie teksty pojawiały się już wcześniej. Za główną cechę odróżniającą literaturę faktu od nieliterackich opisów wydarzeń uznano obecność artystycznego stylu prezentacji. Zwrócono uwagę na możliwość wplatania fikcji w tkankę dzieł literatury non-fiction. Druga część opracowania stanowi analizę polskiej powieści milicyjnej dokonywaną na tle podobnych dzieł literatury sowieckiej. Mowa tutaj o głównych cechach powieści milicyjnej, a mianowicie o powiązaniu toczącej się w niej akcji z konkretnym czasem i miejscem wydarzeń. Właśnie to dokładne czasowe i przestrzenne przedstawienie rzeczywistości pozwala zaklasyfikować powieść milicyjną do literatury non-fiction, a obecność fikcji uzasadnia mistyfikację obowiązkową dla literatury detektywistyczne.

2024-01-12



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Różnorodność gatunkowa i tematyczna fan fiction w monografii Julii Eleny Goldmann pt. Fan Fiction Genres: Gender, Sexuality, Relationships and Family in the Fandoms “Star Trek” and “Supernatural”

Dorota Pudo

Język: PL | Data publikacji: 05-07-2024 | Abstrakt | s. 1-10

Niniejszy artykuł jest recenzją nowo opublikowanej monografii Julii Eleny Goldmann pt. Fan Fiction Genres: Gender, Sexuality, Relationships and Family in the Fandoms “Star Trek” and “Supernatural”. Rozprawa ta wydaje się ważna z kilku powodów. Jest interesującym wkładem w dziedzinę fan studies, która dopiero od niedawna rozwija się w Polsce ma interdyscyplinarny charakter; stanowi wypełnienie luki zwłaszcza w literaturoznawczych ujęciach działalności literackiej fanów; porusza problem reprezentacji w twórczości fanowskiej tak ważnych zjawisk społecznych jak płeć kulturowa, seksualność czy rodzina. Recenzja przybliża kolejne rozdziały publikacji, pochylając się przede wszystkim nad stroną metodologiczną. Goldmann omawia wytwory fanowskie na podstawie próby złożonej z kilku najpopularniejszych fanfikcji dotyczących dwóch wybranych fandomów, należących do określonych podgatunków w ramach slashu – gatunku fan fiction ukazującego romans dwóch mężczyzn. Celem analizy tych tekstów jest wyłonienie schematów narracyjnych typowych dla każdego z tych podgatunków, głównie poprzez weryfikowanie obecności motywów zaobserwowanych przez naukowców wcześniej badających slash. Równolegle autorka przygląda się reprezentacji płci kulturowej, seksualności i rodziny w próbkach każdego gatunku. Mimo pewnych zastrzeżeń metodologicznych opracowanie kończy się wnioskiem, iż recenzowana rozprawa stanowi bogatą i rzetelną analizę rozpatrywanych zjawisk, co przesądza o jej użyteczności dla wszystkich badaczy fandomu, a szczególnie jego amatorskiej twórczości literackie

2024-07-05



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Fraszka w bułgarskim literaturoznawstwie 
i literaturze pięknej 
elementem współczesnego dialogu międzykulturowego

Kamen Rikew

Język: PL | Data publikacji: 10-12-2020 | Abstrakt | s. 241-249

The paper discusses the historical reception of Polish trifles (fraszki) in Bulgaria, as well as the specific status of that genre in Bulgarian literary studies. Bulgarian translators of trifles have been constantly experiencing two major challenges: to successfully adapt old­Polish reality to their national cultural context and to express the uniqueness of trifles as a separate literary genre. The beginning of the 21^st century brings new translations of classic trifles in Bulgaria, but most importantly marks the appearance of original writings that have undoubtedly been influenced by their authors’ scholarly research and translations of trifles. The best examples are some fiction and poetry works by Boyan Biolchev and Panayot Karagyozov.

2020-12-10



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Chodząc w kółko. Krajobrazowe opowieści

Linda Cracknell

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 171-190

W swoim artykule autorka opisuje, w jaki sposób piesze wędrówki przyczyniły się do powstania jej powieści Call of the Undertow wydanej w 2013. Nawiązując również do swojej wcześniejszej książki – Doubling Back: Ten Paths Trodden in Memory, pokazuje, że powrót na znane już szlaki może stać się inspiracją do powstania dzieła z pogranicza „wspomnień, trawelogu i literackiej medytacji”.

W obu książkach Cracknell w złożony sposób przygląda się przyrodzie, historii społecznej, lokalnym społecznościom i ich wewnętrznym układom, przyjmując w swoich książkach metody badawcze, które wyjaśnia w niniejszym artykule. Fascynują ją światy graniczne i odkrywanie jednostkowych historii kobiet, które mają odwagę podważać zasadność granic i podziałów. Dla Cracknell, ruch jest niezbędnym elementem w procesie twórczym, a w Doubling Back staje się on wręcz głównym tematem jej rozważań. W „Chodząc w kółko: Krajobrazowe opowieści”, autorka zadaje pytanie o rodzaj tekstu, który pozwala na bardziej cielesne doświadczenie podróżnicze, zastanawiając się również, czy czytelnik sam powinien być
wędrowcem, aby lepiej i pełniej zrozumieć relacje z odbywanych przez innych podróżników pieszych wypraw.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Dwudziestolecie międzywojenne, którego nie było – alternatywne historie XX wieku w prozie Jacka Dukaja

Anna Łebkowska

Język: EN | Data publikacji: 26-02-2025 | Abstrakt | s. 1-15

W artykule postawiono pytanie, dlaczego Jacek Dukaj w  fantastyce literackiej poddał zabiegom kontrfaktycznym okres dwudziestolecia międzywojennego. W powieści Xavras Wyżryn Dukaj przedstawia pierwszą połowę XX wieku jako ciąg wydarzeń wynikający z toczącej się wciąż wojny 1920 roku, a więc jako efekt działań człowieka, z kolei w po[1]wieści Lód – świata po katastrofie tunguskiej, czyli zderzeniu meteorytu z Ziemią, a zatem jako efekt działań natury. W żadnym z utworów dwudziestolecie nie istnieje jako osobna epoka. W artykule szczególną uwagę poświęcono nowym możliwościom interpretacji kulturowo zmitologizowanych dziejów i przemian nowoczesności, możliwościom uzyskanym m.in. dzięki konwergencji historii, która w powieści niezaistniała (wydarzeń takich jak rewolucja październikowa, dwie wojny światowe) i wersji wydarzeń historycznych ukazanej w ramach świata fikcji. Skoncentrowano się na istotnych dla Dukaja pytaniach o relację między przypadkowością a nadrzędnymi prawami historii, w pierwszym rzędzie na – uzyskanych dzięki opisaniu fikcyjnych, alternatywnych światów – nowych możliwościach interpretacji teorii filozoficznych, a także relacji międzyludzkich. W rozważaniach istotny okazał się konflikt między ideami nowoczesności a przybierającym na sile totalitaryzmem. Podjęto też próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego pierwsza połowa XX wieku, a zwłaszcza dwudziestolecie międzywojenne, pozostaje w centrum zainteresowania zarówno literatury i sztuki, jak i refleksji humanistycznej.

2025-02-26



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Prescriptum. Polonistyka nie tylko po polsku

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 02-02-2023 | Abstrakt | s. 1-6

Prescriptum zatytułowane Polonistyka nie tylko po polsku wyjaśnia genezę powstania wielojęzycznego numeru „Postscriptum Polonistycznego”, który wieńczy 30-lecie międzynarodowego charakteru czasopisma. 30 lat temu w piśmie – wtedy jeszcze będącym biuletynem Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego – ukazał się pierwszy artykuł zagranicznej polonistki z Republiki Czeskiej, Haliny Klimszy. Niniejszy tekst bardzo krótko relacjonuje dzieje umiędzynarodowienia treściowego periodyku oraz etapy rozwoju, które doprowadziły do przekształcenia biuletynu w „pismo krajowych i zagranicznych polonistów” i do ostatnich decyzji redakcji o dopuszczeniu publikacji także w języku angielskim. Prescriptum stanowi objaśnienie motywacji stworzenia niniejszego numeru jako zbioru polonistycznych tekstów w językach ojczystych/pierwszych autorów-polonistów zagranicznych. Chcieliśmy i chcemy, by wiedza o interesujących zjawiskach i badaniach polskich i polonistycznych dotarła także do osób ciekawych świata, które w różnych krajach z powodu bariery językowej nie mogłyby jej nabyć. Pamiętamy też o młodym pokoleniu polonijnym, które nie zawsze już zna język przodków.

2023-02-02



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Niefikcyjność kryminału oraz jego potencjał glottodydaktyczny na przykładzie komedii kryminalnej „Morderstwo w hotelu Kattowitz" Marty Matyszczak

Wioletta Hajduk-Gawron

Język: PL | Data publikacji: 12-01-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Niniejszy szkic ma charakter funkcjonalny, a jego celem nadrzędnym jest wykazanie niefikcyjności oraz potencjału glottodydaktycznego komedii kryminalnej pt. Morderstwo w hotelu Kattowitz Marty Matyszczak. We wstępie omówiono kilka publikacji traktujących o wyznacznikach genologicznych powieści kryminalnej jako gatunku reprezentującego kulturę popularną. Przedstawiono ponadto wyniki ankiety potwierdzające zainteresowanie polskim kryminałem miejskim wśród osób uczących się języka polskiego jako obcego. Efekty badania ankietowego stały się impulsem do wyboru powieści kryminalnej na materiał dydaktyczny w nauczaniu JPJO z uwagi na jej funkcję poznawczą oraz ludyczną. W kolejnej części wskazano na te aspekty kryminału, które świadczą o jego zasadnym wykorzystaniu w nauczaniu linguakulturowym. Tekst wpisuje się w obszar badań nad recepcją literatury polskiej oraz w badania z zakresu glottodydaktyki polonistycznej.

2024-01-12



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Ciało w ruchu – ekokrytyczna i postkolonialna lektura podróżującego ciała w rozrywce interaktywnej na przykładzie serii Tomb Raider

Tomasz Gnat

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 231-246

Kiedy Lara Croft podróżuje, podróżuje lekko – bez walizki, ale w większości przypadków z wystarczającą siłą ognia, by stawić czoła przeciwnikom, od dinozaurów począwszy a na krwiożerczych autochtonach skończywszy. Jednak jej pokaźna broń wydaje się często niepotrzebnym dodatkiem, ponieważ doskonale radzi sobie bez niej dzięki swoim wyśmienitym umiejętnościom akrobatycznym i walki wręcz. Potrafi przeskoczyć każdą przeszkodę, przepłynąć rwącą rzekę i zjechać po linie z najbardziej stromych wąwozów. Podróże Lary Croft są często tak fizyczne, jak tylko pozwala na to wirtualny świat. Ta fizyczność zwraca naszą uwagę na często zapominany aspekt podróżowania, a mianowicie na ciało podróżnika, nie tylko zdefiniowane przez jego położenie w przestrzeni, ale także przez zwykłe i niezwykłe okoliczności jego biologicznej interakcji z otaczającym środowiskiem.

Autor niniejszego szkicu stawia sobie za cel zbadanie wzajemnego oddziaływania pomiędzy ciałem podróżnika a kontekstami, w których się ono znajduje. Konteksty te obejmują narracyjne i gameplayowe aspekty serii Tomb Raider, ale wykraczają również poza granice gry i dają się poznać w transformatywnym i refleksyjnym środowisku kulturowym gry. W szczególności autor koncentruje się na reprezentacjach Lary Croft jako archetypowej bohaterki akcji i archeologa-poszukiwacza przygód oraz na tym, jak te reprezentacje są przedstawiane w odniesieniu do zmieniających się (dojrzewających?) środowisk gier wideo. W ramach teorii postkolonialnych i ekokrytycznych zamierza zbadać dualizmy ciało – rzekoma egzotyka, ciało – środowisko naturalne, a także fizyczne – mentalne aspekty podróżowania.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Rewizje tradycji II Rzeczypospolitej – dziedzictwo dwudziestolecia międzywojennego w Polsce po roku 1989

Anna Łebkowska , Eugenia Prokop-Janiec

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2024 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł wprowadza w główne problemy związane z procesem interpretowania i reinterpretowania dziedzictwa II Rzeczpospolitej po przełomie 1989 roku, w tym przede wszystkim w kwestie formowania się dyskursów dziedzictwa oraz ich dynamiki. W tekście przedstawiono różnorodne strategie związane z tym zjawiskiem – zarówno rewizje i krytyczne interwencje, jak też reinterpretacje i kontynuacje, nastawienie inwencyjne i rekonstrukcyjne, potwierdzanie i dekonstruowanie stereotypów. W centrum zainteresowania znalazły się uwarunkowania rozmaitych sposobów konstruowania, wartościowania, rekonfigurowania obrazu dwudziestolecia obecnego zarówno w literaturze, jak i w innych obszarach kultury: języku, filmie, teatrze, muzealnictwie. Za najszersze pole odniesienia dla negocjacji i komunikowania dziedzictwa lat 1918–1939 uznane zostały praktyki pamięci społecznej (zwłaszcza konflikt pamięci afektywnej i oficjalnych polityk pamięci) oraz przemiany tożsamości zbiorowej i stosunek do europejskości. Wśród pytań badawczych znalazły się między innymi następujące zagadnienia: W jaki sposób wiąże się międzywojenną przeszłość z projektami współczesności? Jakie nurty budzą najżywsze zainteresowanie i okazują się najbardziej inspirujące? Jak ustosunkowują się do dziedzictwa II Rzeczpospolitej twórcy różnych generacji? W jakich gatunkach tekstów i w jakich obiegach kultury cieszą się popularnością obrazy dwudziestolecia?

2024-12-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

斯坦尼斯瓦夫·莱姆作品《泥人十四》 中的后人类主义哲学思考 [Filozoficzne refleksje nad posthumanizmem w utworze Stanisława Lema Golem XIV]

Yinhui Mao , Yan Sun

Język: PL | Data publikacji: 17-12-2022 | Abstrakt | s. 1-12

Stanisław Lem był wielkim pisarzem, futurystą i krytykiem literackim, ale chińskie przekłady większości jego dzieł zostały wydane w Chinach dopiero z okazji setnej rocznicy urodzin autora w 2021 roku. Z tej przyczyny prowadzone w Chinach badania naukowe na temat Lema i jego twórczości są nieliczne. Wielu czytelników nie do końca rozumie też idee zawarte w książkach Stanisława Lema. Istnieje zatem potrzeba znalezienia odpowiednich metod analizy i badania twórczości pisarza. W niniejszym artykule wykazano, że perspektywa posthumanistyczna może dostarczyć wiarygodnego wzoru dla studiów nad Lemem. W latach 90. XX wieku popularność zdobyły interdyscyplinarne badania nad posthumanizmem, a ich koncepcja personifikacji technologii i „cyborga” otworzyła szeroką przestrzeń pisarzom reprezentującym literaturę popularnonaukową. Jednak już w latach 70. Lem złożył deklarację posthumanizmu, w której wykreował typową postać cyborga – Golema XIV – i przez narrację tej sztucznej inteligencji wyraził własne poglądy na temat relacji między człowiekiem a technologią, człowiekiem a nie-człowiekiem. W niniejszym artykule przeanalizowano dzieło Lema Golem XIV. Przedstawione w tym utworze filozoficzne idee autora nie tylko pokrywają się pod wieloma względami z dzisiejszymi teoriami posthumanistycznymi, lecz także wyrażają pewne wnikliwe refleksje, które jako bardziej futurystyczne wykraczają daleko poza ramy myśli posthumanistycznej. Lem skupia się przede wszystkim na interpretacji ewolucji i mądrości. Cel ludzkiego istnienia wyjaśnia w kategoriach ewolucji, co mieści się w ramach posthumanizmu. Jednak prezentowany utwór zawiera nie tylko posthumanistyczną krytykę antropocentryzmu – także dopełnia dekonstrukcję człowieka. Wielu badaczy we wcześniejszych opracowaniach łączyło twórczość Lema z posthumanizmem, ale opracowaniom tym brakowało teoretycznego wsparcia. Niewiele też mówiono o historii rozwoju dyscyplinarnego tego nurtu, co uczyniono w niniejszym artykule. Zawarto w nim ponadto omówienie kompozycji układu treści dzieła Lema Golem XIV, przedstawiono pogłębioną analizę obecnych w nim idei posthumanistycznych oraz wydestylowano unikalne poglądy filozoficzne Lema w nadziei na dostarczenie nowych pomysłów na interpretację jego utworu.

2022-12-17



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Niektóre „akademickie” pluralia tantum 
– semantyka, pragmatyka, struktura

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 29-10-2020 | Abstrakt | s. 53-69

The article presents the issue of nouns with a problematic relation between semantic reference and inflexional indicator of grammatical number, that is, such nouns which have only plural form while referring to a single object. The author analyses changes in adapting inflexional indicators in cases when belonging to the group of nouns with both singular and plural form or to the group of pluralia tantum makes a significant difference in meaning. It is one of the most difficult problems of Polish declination. The grammatical category of number, which accumulates important grammatical and semantic information, is difficult not only for foreigners studying the Polish language, but also for native speakers. The author of the article concentrates on such pluralia tantum that are being used either in singular or plural form at the moment: warsztaty/warsztat (workshop), ćwiczenia/ćwiczenie (seminar), zajęcia/zajęcie (calss), badania/badanie (research). The author tries to explain why pluralia tantum, such as ćwiczenia, zajęcia, warsztaty, badania are being used increasingly often as nouns with both singular and plural forms by the young generation of academics. The explanation is based on dictionary analyses, system considerations, as well as semantic and social analysis.

2020-10-29



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Podróżując w poprzek czasu (bez walizki) – zbiorcza tożsamość Audrey Parker w Haven

Sonia Front

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 215-230

W programach telewizyjnych dwudziestego pierwszego wieku wyodrębnił się osobny nurt: seriale, w których bohaterki podróżują pomiędzy równoległymi światami. Światy przedstawione w tych serialach na ogół naznaczone są terroryzmem, wojną lub innymi traumatycznymi doświadczeniami. Wspomniane bohaterki mają do odegrania wyjątkową rolę – są pośredniczkami między różnymi rzeczywistościami. Graniczność ich egzystencji umożliwia autonomię i opór wobec przemocy, śmierci i zawłaszczenia. Taką postacią jest Audrey Parker (Emily Rose) w serialu Haven. Zadaniem Audrey jest podróżowanie co dwadzieścia siedem lat przez międzywymiarowy portal do miasteczka Haven, gdzie jako policjantka pomaga w ochronie mieszkańców nękanych „Kłopotami”, czyli budzącymi się w nich nadprzyrodzonymi zdolnościami, które grożą nieuchronną zagładą. Wyjątkowość Audrey polega nie tylko na jej szczególnym statusie podróżniczki między światami, ale także na jej tożsamości składającej się z wielu segmentów, w których różne świadomości zamieszkują to samo niestarzejące się ciało przez 500 lat. Autorka artykułu analizuje wyjątkową temporalność postaci, rządzącą się kobiecymi wzorcami podróżowania i jej nomadyczną podmiotowością. Postać głównej bohaterki łączy ludzkie życia z geologicznymi eonami, których symbolem jest eter – pierwotna substancja Pustki, znajdującej się pomiędzy światami. To powiązanie czyni z Haven serial reprezentatywny dla epoki antropocenu – geologicznego okresu czasu naznaczonego wpływem ludzkości na Ziemię. Tak rozległa perspektywa geologiczna skłania do myślenia wykraczającego poza zwykłą czasowość ludzkiego życia i tak też jest w przypadku Haven. Zagłada spowodowana indywidualnym egoizmem prowadzącym do niewłaściwego wykorzystania eteru staje się metaforą zniszczenia naszej planety. Haven wykorzystuje postać Audrey Parker do przedstawienia sieci powiązań i reperkusji rozproszonych w ciągu wieków, aby zilustrować, jak skumulowane działania ludzi wpływają na planetę. W ten sposób, nielinearna struktura narracyjna serialu pozwala zilustrować obawy związane z coraz bardziej niestabilnym środowiskiem, ukazując nowe sposoby postrzegania i reagowania na nieuchronne zagrożenia prowadzące do katastrofy ekologicznej.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Redakcyjny dopisek o Marku Pytaszu

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2022 | Abstrakt | s. 1-2

Marek Pytasz był pomysłodawcą „Postscriptum”. Wymyślił pismo jako biuletyn Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego. I taki charakter miało pierwotnie, choć szybko, bo już od drugiego numeru, zaczęły się w nim pojawiać rozprawy: Ireneusza Opackiego, Aleksandry Janowskiej, Dariusza Pawelca, Jolanty Tambor, Krzysztofa Uniłowskiego i in. Marek przez pewien czas pełnił funkcję redaktora naczelnego, bardzo się cieszył z rosnącej popularności kwartalnika, potem półrocznika. Podsuwał tematy, zbierał interesujące teksty. Był wyraźnie zainteresowany stworzeniem czegoś, co śląską polonistykę, i rodzącą się w latach dziewięćdziesiątych XX wieku śląską glottodydaktykę, rozsławiłoby w świecie.

2022-09-06



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Nowi Londyńczycy. 
Polscy emigranci na dużym (i małym) ekranie

Kris Van Heuckelom

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 165-175

The article focuses on growing presence of Polish labour immigrants in contemporary European cinema and TV fiction. Striking differences are observed between pre­1989 and post­1989 productions on the subject of labour migration. Whereas older films tend to depict Polish job­seekers as unfortunate troublemakers, films set in the post­communist period seem to convey increased social interaction between newcomers and local people which need not be hostile. This is usually represented by a motif of an interethnic love story. As such, recent European productions depart from the traditional portrayal of immigrants in post­war Polish film “as an anomaly from the norm and a problem for which somebody is to blame,” as Ewa Mazierska puts it (2009; 123). Similarly, post­1989 representations of Polish labour migrants in European cinema differ significantly from the image created in recent Polish drama series Londyńczycy (Londoners, 2008–2009) where stress is laid on the strong cohesive spirit within the Polish migrant community rather than the motif of a (happy) interethnic romance.

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Stereotyp i prototyp 
– znaczenia terminów

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 05-01-2021 | Abstrakt | s. 23-29

brak

2021-01-05



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Od Biegunów do Prowadź swój pług przez kości umarłych – kilka uwag dotyczących recepcji fabularnego świata Olgi Tokarczuk w Rumunii

Cristina Godun

Język: PL | Data publikacji: 21-07-2020 | Abstrakt | s. 135-145

This paper presents the most important aspects of the reception of four novels by Olga Tokarczuk translated into Romanian, on the basis of reviews published in the Romanian literary press. The topics addressed most frequently by Romanian reviewers include the topos of journey, the contemporary human condition within the framework of everyday life, the axiological system of Olga Tokarczuk’s narrative world, the rich imagination, the fragmentary narrative, and the tendency to cross interdisciplinary boundaries. An amazing imagination, an exceptional literary talent, surprising combinations and multifaceted protagonists are only some of the elements of Olga Tokarczuk’s writing praised by Romanian reviewers. Tokarczuk’s novels are appreciated in Romania due to both the relevance of their themes, however uncomfortable they might be, and their great ability to translate such tough topics into literature.

2020-07-21



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Kilka uwag o tendencjach leksykalnych 
w nauczaniu języka polskiego jako obcego

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 13-12-2020 | Abstrakt | s. 41-54

The article presents the most important language rules and tendencies in teaching Polish as a foreign language. The author fully discusses word lists that are obligatory on different levels of proficiency in Polish language, pointing out to their advantages and disadvantages. She reminds about the necessity of completing such lists caused by intensive globalization and computerization. The article presents also problems concerning language used by young people nowadays, that is not only under the process of constant changes but it also becomes ‘out of date’ very quickly. Using fashionable words and words that have become commonly used as an example the author of the article proves the importance of language intuition while preparing lists of vocabulary for a certain level of language proficiency. The author concentrates also on describing problems concerning methods of teaching Polish as a foreign language that are connected with the rapid evolution of the language.

2020-12-13



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Zwierzęta dają kosmiczną perspektywę dla opisu kondycji człowieka [Bartek Konopka]

Jolanta Tambor , Agnieszka Tambor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 215-216

brak

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

In memoriam (pamięci Iskry Likomanowej)

Kalina Bachnewa , Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 10-12-2020 | Abstrakt | s. 339-343

brak

2020-12-10



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Półka literacka 2020

Anieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 365-384

Szkic prezentuje najciekawsze/najgłośniejsze polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2020 roku w celu swoistego podsumowania tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy pandemia koronawirusa w jakiś sposób wpłynęła na pisarki/pisarzy, poetów/poetki i wydawców. Jej celem jest sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy pisarze/pisarki, poeci/poetki cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Krótko analizuje i interpretuje dziesięć wybranych przez siebie książek prozatorskich i poetyckich, pokazując również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego.
Wybór książek do omówienia oparł się zatem nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz pokazanie najpopularniejszych tendencji twórczych. Wśród omówionych autorów znaleźli się: Joanna Bator, Konrad Góra, Wioletta Grzegorzewska, Hanna Krall, Natalia Malek, Krystyna Miłobędzka, Marta Podgórnik, Zyta Rudzka, Szczepan Twardoch, Patrycja Sikora, a zatem w większości przypadków autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy albo ogłosili swoje nowe książki, albo zaproponowali wybory dotychczasowej swej twórczości. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (także „zawodowych”) czytelników cieszyły się przede wszystkim te utwory, w których twórcy próbowali scalać rozbite tożsamości, powracali do traumatycznej przeszłości, próbując uporządkować „tu i teraz” lub dyskutowali problemy komunikacyjne, a także te opowieści, które określić można mianem zaangażowanych społecznie. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Należy podejmować decyzje ryzykowne, 
bo tylko to daje możliwość wyjścia ponad przeciętność [Magdalena Piekorz]

Jolanta Tambor , Agnieszka Tambor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 212-215

brak

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Po prostu przyjechali na Śląsk, bo odnaleźli fotogeniczną scenerię, 
zwłaszcza jak chce się opowiadać o biedzie i braku perspektyw [Maciej Pieprzyca]

Jolanta Tambor , Agnieszka Tambor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 210-212

brak

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Czytanie realfantastyki. Najnowsza polska proza na zajęciach dla cudzoziemców

Monika Válková Maciejewska

Język: PL | Data publikacji: 28-06-2024 | Abstrakt | s. 1-18

W artykule skupiono się na najnowszej prozie polskiej i poddano pod rozwagę kwestię, czy odniesienia w tekstach literackich do polskich realiów (pojawiające się w beletrystyce nawiązania do osób ze świata polityki, religii, kultury; do ukonkretnień przestrzennych czy urbanistycznych) w zakresie szeroko pojętej fantastyki mogą być dla cudzoziemskiego odbiorcy uchwytne. Autorka przekonuje, że dekodowanie znaczeń nie tylko jest inspirujące i ciekawe językowo (słowotwórczo, w rozwijaniu kompetencji tworzenia tekstów-opisów), lecz także staje się przyczynkiem do mediacji i otwarcia na różne formy przekazu oraz Innego. W studium przytoczono fragmenty utworów Ignacego Karpowicza (Niehalo), Marcina Kołodziejczyka (Prymityw) i Zygmunta Miłoszewskiego (Jak zawsze).

2024-06-28



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

VI Światowy Kongres Polonistów: 
Polonistyka na początku XXI wieku. 
Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy. 
Badania inter- i transdyscyplinarne

Agnieszka Tambor , Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 30-10-2020 | Abstrakt | s. 317-327

brak

2020-10-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

To się nazywa Obce ciało – w obronie kobiet przed feministkami [Krzysztof Zanussi]

Jolanta Tambor , Agnieszka Tambor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 208-210

brak

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Między autobiografią a bedekerem. Pisarki jako przewodniczki

Justyna Zych

Język: PL | Data publikacji: 24-05-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Celem artykułu jest zasygnalizowanie i przeanalizowanie symptomatycznego zjawiska na polskim rynku wydawniczym, sytuującego się na pograniczu turystyki i literatury oraz odzwierciedlającego rozmaite powiązania i wzajemne inspiracje zachodzące między użytkową literaturą podróżniczą (przewodniki, spacerowniki), zaliczaną do non-fiction, a beletrystyką. Poświęcony jest on mianowicie serii bedekerów po miastach i wyspach, głównie europejskich, pt. „Podróż Nieoczywista”, ukazującej się od 2019 roku. Szczegółowej analizie poddane zostały przewodniki autorstwa trzech znanych pisarek: Grażyny Plebanek, Manueli Gretkowskiej i Katarzyny Tubylewicz. Studium koncentruje się przede wszystkim na współistnieniu w ich bedekerach i spacerownikach niefikcjonalności topografii miejskiej, autobiograficznych reminiscencji dotyczących opisywanych miejsc oraz nawiązań do fabuły utworów literackich – własnych i cudzych, których akcja rozgrywa się w tych lokalizacjach. Do przeprowadzenia analizy zastosowane zostały pojęcia i koncepcje zaczerpnięte z geopoetyki, studiów miejskich oraz gender studies. Artykuł stanowi przyczynek do zarysowania aktualnego obrazu literatury polskiej, w którym wyraźną tendencją jest przesunięcie gatunków peryferyjnych (przewodnik) w stronę literackiego centrum.

2024-05-24



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Związek człowieka z językiem jest tak organiczny, 
że nie wolno tego rozcinać. I dlatego moje filmy są w gwarze [Kazimierz Kutz]

Jolanta Tambor , Agnieszka Tambor

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2020 | Abstrakt | s. 205-208

brak

2020-12-31



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Autostereotyp i stereotyp Ślązaka

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 05-01-2021 | Abstrakt | s. 81-97

brak

2021-01-05



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Prawda obrazu czy obraz prawdy? Wizualne komponenty polskiej literatury reportażowej w dobie płynnego faktografizmu

Katarzyna Frukacz-Lewandowska

Język: PL | Data publikacji: 04-04-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Celem artykułu jest charakterystyka widocznego w ostatnich latach zwrotu wizualnego w polskiej literaturze reportażowej. Refleksję nad rzeczonym problemem profilują dwie tezy. Po pierwsze, rośnie znaczenie komponentów graficznych, które sąsiadują z tekstem dokumentalnym lub współtworzą materialną przestrzeń książek klasyfikowanych jako reportaże. Po drugie, wizualne aspekty publikacji z tego nurtu coraz częściej wykraczają poza wąsko pojmowany dokumentaryzm na skutek odrzucenia reguły przezroczystości semantycznej. Analiza ukierunkowana wyróżnionymi tezami i poparta odwołaniami do semiotyki obrazu obejmuje dwie grupy zagadnień. Pierwszą stanowią efekty wizualne będące następstwem określonych zabiegów edytorskich, w tym wynikające z układu typograficznego tekstu. Drugą tworzą fotografie wykorzystywane w książkach non fiction w charakterze narzędzia sensotwórczego. W ramach egzemplifikacji badanych procesów przywołano wybrane publikacje Mariusza Szczygła, Filipa Springera, Wojciecha Tochmana, Jarosława Mikołajewskiego i Marcina Kołodziejczyka. Kontekstem rozważań jest zauważalny w dobie ponowoczesnej kryzys ortodoksyjnie pojmowanego faktografizmu, skutkujący upłynnieniem pojęcia
faktu i popularyzacją alternatywnych wobec reportażu form quasi-niefikcjonalnych.

2024-04-04



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Po polsku, po brazylijsku i po portugalsku – o świadomości językowej Polonii brazylijskiej. Odrodzenie i zanikanie języka

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 01-09-2020 | Abstrakt | s. 221-235

The article describes the level of knowledge of the Polish language among people of Polish origin living in Brazil. Analysing the material gathered during her research in Brazil in the years 2013–2016, the author of the article identifies the factors that cause the disappearance of the Polish language, as well as the ones responsible for its revival.

2020-09-01