Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Nauczanie języka i kultury polskiej na Bałtyckim Uniwersytecie Federalnym im. Immanuela Kanta w warunkach zdalnych

Małgorzata Grochowina

Język: PL | Data publikacji: 14-07-2022 | Abstrakt | s. 1-15

Celem artykułu jest zaprezentowanie problematyki nauczania języka i kultury polskiej w warunkach zdalnych na przykładzie Bałtyckiego Uniwersytetu Federalnego im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie. Przedstawiony został przebieg wydarzeń edukacyjnych i kulturalnych promujących język i kulturę polską w roku akademickim 2020/2021, takich jak: Międzynarodowe Multimodalne Dyktando oraz konkurs krasomówczy PaintTalks, które zostały zorganizowane w ramach Dni Języka i Kultury Polskiej. Dodatkowo omówiono sposoby realizacji dwóch kursów przedmiotowych przeznaczonych dla studentów studiów licencjackich na kierunku filologia obca: język polski i literatura, które w całości odbyły się w formie online; są to: Wprowadzenie do kultury polskiej i Praktyczny język polski. Uwzględnione zostało także badanie ilościowe, a kwestionariusz ankietowy prezentuje opinie i refleksje uczestników kursów na temat atrakcyjności i efektywności takiej formy uczenia się języka obcego. Powodem podjęcia wybranej tematyki jest potrzeba odpowiedzi na aktualne wyzwania edukacyjne związane z nauczaniem online oraz zaprezentowanie różnorodnych przedsięwzięć promujących język i kulturę polską poza granicami kraju. Tekst wpisuje się we współczesne badania nad promocją języka polskiego jako obcego oraz glottodydaktyczne poszukiwania dotyczące polonistyk światowych.

2022-07-14



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Wpływ rodzinnej polityki językowej na żywotność języka odziedziczonego

Anna Seretny , Ewa Lipińska

Język: PL | Data publikacji: 20-01-2025 | Abstrakt | s. 1-17

Język odziedziczony, którym posługują się dzieci emigrantów, w coraz większym stopniu wykazuje tendencję utraty żywotności. Przeciwdziałać takiemu stanowi rzeczy mogą działania na rzecz języka podejmowane w rodzinie. Rodzinna polityka językowa (RPJ) jest stosunkowo nową dziedziną. W jej zakres wchodzą badania praktyk oraz ideologii językowych rodziców, a także sposobów zarządzania językiem. Niniejszy tekst przybliża pojęcie RPJ w odniesieniu do polszczyzny jako języka odziedziczonego, pokazując jej złożone uwarunkowania kontekstowe. Podkreśla też istotną rolę działań rodziców i znaczenie jakości ich językowego inputu.

2025-01-20



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Niefikcyjność kryminału oraz jego potencjał glottodydaktyczny na przykładzie komedii kryminalnej „Morderstwo w hotelu Kattowitz" Marty Matyszczak

Wioletta Hajduk-Gawron

Język: PL | Data publikacji: 12-01-2024 | Abstrakt | s. 1-17

Niniejszy szkic ma charakter funkcjonalny, a jego celem nadrzędnym jest wykazanie niefikcyjności oraz potencjału glottodydaktycznego komedii kryminalnej pt. Morderstwo w hotelu Kattowitz Marty Matyszczak. We wstępie omówiono kilka publikacji traktujących o wyznacznikach genologicznych powieści kryminalnej jako gatunku reprezentującego kulturę popularną. Przedstawiono ponadto wyniki ankiety potwierdzające zainteresowanie polskim kryminałem miejskim wśród osób uczących się języka polskiego jako obcego. Efekty badania ankietowego stały się impulsem do wyboru powieści kryminalnej na materiał dydaktyczny w nauczaniu JPJO z uwagi na jej funkcję poznawczą oraz ludyczną. W kolejnej części wskazano na te aspekty kryminału, które świadczą o jego zasadnym wykorzystaniu w nauczaniu linguakulturowym. Tekst wpisuje się w obszar badań nad recepcją literatury polskiej oraz w badania z zakresu glottodydaktyki polonistycznej.

2024-01-12



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Pedagogika ekologiczna w czasach antropocenu i antropocentryczna narracja w podręcznikach szkolnych

Beata Gola

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2023 | Abstrakt | s. 1-17

Wyzwania ekologiczne ery antropocenu stanowią ważny obszar myślenia i działania pedagogicznego. Pedagogika, będąc nauką teoretyczno-praktyczną, wnosi również istotny głos do szeregu debat i dyskursów ekologicznych obecnych w naukowej rzeczywistości. W obrębie powstałej na gruncie pedagogiki społecznej subdyscypliny, jaką jest pedagogika ekologiczna, już początkowo rozwijano prace, które dotyczyły głównie koncepcji wychowania do środowiska, z odpowiedzialnością jednostki za środowisko przyrodnicze na pierwszym planie. Dzisiaj, w dobie antropocenu przed pedagogiką ekologiczną i badaczami stoją zadania oparcia filozoficznych podstaw wychowania i kształcenia na etyce środowiskowej. Stąd celem artykułu jest rekonstrukcja odmian etyki środowiskowej występującej w treściach nauczania wybranych przedmiotów szkolnych, a dotyczących edukacji ekologicznej. Analiza treści 12 podręczników szkolnych (z wykorzystaniem klucza kategoryzacyjnego) do wybranych przedmiotów z lat 2018–2022 ukazuje zdecydowaną dominację antropocentrycznej narracji, jeśli zestawimy to z innymi wersjami ekoetyki (biocentryczna, ekocentryczna). Wskazane byłoby zatem wprowadzanie kształcenia ekofilozoficznego do edukacji formalnej i dopuszczenie alternatywnych biocentrycznych i ekocentrycznych narracji. Tekst podejmuje tematykę interdyscyplinarną z zakresu filozofii, pedagogiki i biologii.

2023-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Półka literacka 2024

Agnieszka Nęcka-Czapska

Język: PL | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-29

Szkic prezentuje najciekawsze / najbardziej doceniane przez recenzentów polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2024 roku. Jego celem jest swoiste podsumowanie tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące tego, jak kształtowały się listy bestsellerów i czy poczucie zagrożenia wywołane choćby wojną w Ukrainie w dalszy sposób wpływa na pisarki/pisarzy, poetów/poetki, odbijając się w ich tekstach. Zamysłem było sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy autorzy/autorki cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Przedstawiona krótka analiza i interpretacja dziesięciu utworów (pięciu prozatorskich i pięciu poetyckich) pokazuje również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego. Wybór książek został zatem oparty nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz zwrócenie uwagi na najpopularniejsze tendencje twórcze. Wśród omówionych twórców tym razem znaleźli się: Urszula Honek, Ignacy Karpowicz, Hanna Krall, Monika Lubińska, Dorota Masłowska, Izabela Morska, Tomasz Różycki, Paweł Sarna, Kinga Skwira i Bohdan Zadura, a zatem w większości przypadków autorki i autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy ogłosili swoje nowe książki niekiedy po kilku latach milczenia. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (także „zawodowych”) czytelników cieszyły się przede wszystkim te dzieła, w których twórcy usiłowali zmierzyć się z różnymi lękami, traumami, zagrożeniami, emocjami. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2025-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Chodząc w kółko. Krajobrazowe opowieści

Linda Cracknell

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2021 | Abstrakt | s. 171-190

W swoim artykule autorka opisuje, w jaki sposób piesze wędrówki przyczyniły się do powstania jej powieści Call of the Undertow wydanej w 2013. Nawiązując również do swojej wcześniejszej książki – Doubling Back: Ten Paths Trodden in Memory, pokazuje, że powrót na znane już szlaki może stać się inspiracją do powstania dzieła z pogranicza „wspomnień, trawelogu i literackiej medytacji”.

W obu książkach Cracknell w złożony sposób przygląda się przyrodzie, historii społecznej, lokalnym społecznościom i ich wewnętrznym układom, przyjmując w swoich książkach metody badawcze, które wyjaśnia w niniejszym artykule. Fascynują ją światy graniczne i odkrywanie jednostkowych historii kobiet, które mają odwagę podważać zasadność granic i podziałów. Dla Cracknell, ruch jest niezbędnym elementem w procesie twórczym, a w Doubling Back staje się on wręcz głównym tematem jej rozważań. W „Chodząc w kółko: Krajobrazowe opowieści”, autorka zadaje pytanie o rodzaj tekstu, który pozwala na bardziej cielesne doświadczenie podróżnicze, zastanawiając się również, czy czytelnik sam powinien być
wędrowcem, aby lepiej i pełniej zrozumieć relacje z odbywanych przez innych podróżników pieszych wypraw.

2021-06-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Autobiograficzna gra. O „Rozmowach w tańcu" Agnieszki Osieckiej

Katarzyna Hanik

Język: PL | Data publikacji: 23-05-2024 | Abstrakt | s. 1-18

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie nowej perspektywy czytania tekstów autobiograficznych na przykładzie autobiografii Agnieszki Osieckiej pt. Rozmowy w tańcu. W opracowaniu pokazano, iż niebywale istotne dla współczesnego literaturoznawstwa, a zwłaszcza dla badań nad autobiografią, jest spojrzenie na teksty poprzez pojęcie tabu. Kontekstem refleksji jest „autobiograficzny wywiad autorki z samą sobą”. Zaprezentowana analiza koncentruje się na zastosowanej przez poetkę formie dialogu ze swoim alter ego jako na strategii gry z tabu. Wybrana przez Osiecką strategia narracyjna pozwala jej na poruszanie się w obrębie wielu kontrowersyjnych tematów oraz na stworzenie pozorów szczerości i transparentności, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej kontroli nad swoją opowieścią. Z kolei umiejętne operowanie zarówno słowem, jak i formą umożliwia jej mówienie o kwestiach trudnych w taki sposób, by pozostać w zgodzie z własnymi granicami, a zarazem sprostać oczekiwaniom czytelników, dzięki obraniu ciekawej, innej formy, która nie stawia przed pisarką jasnych wyznaczników gatunkowych (a co za tym idzie nie generuje konkretnych oczekiwań odbiorców). Ostatecznie artykuł pokazuje, iż gra z tabu prowadzi do powstawania nowych strategii narracyjnych, które niejednokrotnie stanowią o wartości danego tekstu autobiograficznego.
Opracowanie mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.

2024-05-23



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne


Tematyka migracyjna na przykładzie filmu Der Junge Siyar / Before snowfall kurdyjskiego autora Hishama Zamana
Artur Jacek Jędrzejewicz
Język: PL | Data publikacji: 28-12-2020 | Abstrakt | s. 207-215
Artykuł jest próbą opisu tekstów kultury kreowanych przez twórców ze współczesnych kręgów migracyjnych. Dzieła te są ważne z kilku powodów: brak stereotypów, klisz i zapośredniczeń, za pomocą autorskiego języka ukazują doświadczenia (często traumy i przeżycia graniczne) oraz świadectwa; w sensie narratologicznym, łączą przekaz dawnej kultury oralnej ze współczesnym językiem autorskim, który pozwala zrozumieć treści nieuchwytne dla form dziennikarskich i skrótowości nowych mediów. Odnotowuje również powstawanie podgatunku refugee story, jaki kształtuje się w początkach XXI w., oraz stosunek kultury polskiej do tego zjawiska.
2020-12-28



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Gimnazjalista czyta Redutę Ordona. 
O utworach z kontekstem historycznym 
w kształceniu polonistycznym

Ewa Horwath

Język: PL | Data publikacji: 13-12-2020 | Abstrakt | s. 231-240

The article raises an issue of students’ cognition of literary texts from the nineteenth century included in the core curriculum. The author draws attention to the difficulties associated with understanding the literal and metaphorical language that varies from the everyday language of the students. The author also introduces methods to mitigate these problems and proposes a form of classroom exercises which facilitate the analysis and interpretations of literary works.

2020-12-13



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Swoja wśród obcych. Wielogłosowe narracje o kobietach migrujących na przykładzie wybranych reportaży radiowych Anny Dudzińskiej

Katarzyna Nakonieczna

Język: PL | Data publikacji: 30-12-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Niniejszy artykuł zawiera analizę narracji prowadzonych w dwóch reportażach radiowych Anny Dudzińskiej, podejmujących problematykę emigracji współczesnych Polek i ich adaptowania się do odmiennych realiów kulturowych (Karolina w świecie Ekspatrii, 2018; Trudno być sobą w japońskich ogrodach, 2019). Celem pracy jest opisanie, w jaki sposób w wielogłosowym utworze audialnym kreowany jest obraz życia głównych bohaterek, w którym ogniskują się ważne problemy XXI wieku: ekspatriacja, globalizacja i zderzenie kultur. Istotnym elementem studium jest również przyjrzenie się głosowi samej reporterki, która tworząc reportaż dźwiękowy, wchodzi w nim w najróżniejsze role. Podstawę metodologiczną tekstu stanowi koncepcja podmiotowości w ujęciu Jerzego Bartmińskiego; w toku analiz wykorzystane zostały także publikacje Anny Wierzbickiej podejmujące zagadnienia relatywizmu językowo-kulturowego.

2024-12-30



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Prescriptum. Polonistyka nie tylko po polsku

Jolanta Tambor

Język: PL | Data publikacji: 02-02-2023 | Abstrakt | s. 1-6

Prescriptum zatytułowane Polonistyka nie tylko po polsku wyjaśnia genezę powstania wielojęzycznego numeru „Postscriptum Polonistycznego”, który wieńczy 30-lecie międzynarodowego charakteru czasopisma. 30 lat temu w piśmie – wtedy jeszcze będącym biuletynem Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego – ukazał się pierwszy artykuł zagranicznej polonistki z Republiki Czeskiej, Haliny Klimszy. Niniejszy tekst bardzo krótko relacjonuje dzieje umiędzynarodowienia treściowego periodyku oraz etapy rozwoju, które doprowadziły do przekształcenia biuletynu w „pismo krajowych i zagranicznych polonistów” i do ostatnich decyzji redakcji o dopuszczeniu publikacji także w języku angielskim. Prescriptum stanowi objaśnienie motywacji stworzenia niniejszego numeru jako zbioru polonistycznych tekstów w językach ojczystych/pierwszych autorów-polonistów zagranicznych. Chcieliśmy i chcemy, by wiedza o interesujących zjawiskach i badaniach polskich i polonistycznych dotarła także do osób ciekawych świata, które w różnych krajach z powodu bariery językowej nie mogłyby jej nabyć. Pamiętamy też o młodym pokoleniu polonijnym, które nie zawsze już zna język przodków.

2023-02-02



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Polski zwrot ku tłumaczom. Translatorskie manifesty, parateksty, polemiki, coming outy

Ewa Rajewska

Język: PL | Data publikacji: 20-06-2025 | Abstrakt | s. 1-9

Artykuł diagnozuje najbardziej współczesny stan polskiego życia translatorskiego w kontekście wzmożonej widoczności tłumaczenia jako działalności artystycznej oraz jako przedmiotu refleksji: przekładoznawczej, ale także historyczno- i krytycznoliterackiej. Opisuje specyfikę „polskiego zwrotu ku tłumaczom”, inną niż analogicznej tendencji w przekładoznawstwie zachodnim: polski zwrot dokonał się w okolicznościach odmiennych niż na Zachodzie, w sytuacji uwolnienia rynku książki po 1989 roku, wielokrotnie zwiększonego zapotrzebowania na usługi tłumaczeniowe, spadku ich jakości, obniżenia prestiżu zawodu, a następnie wysycenia rynku i nasilenia się translatorskiej konkurencji, jak również – co bardzo istotne – nie bez udziału samych tłumaczek i tłumaczy. Tekst sygnalizuje najważniejsze translatologiczne monografie i zbiory esejów, książki z wywiadami, biografie przekładowczyń i przekładowców, a także manifesty i dyskusje ostatnich lat.

2025-06-20



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne


Ekonomia niedoboru na nieludzkiej ziemi. O wspomnieniach polskich zesłańców z lat czterdziestych XX wieku do Kazachstanu
Anna Gawryś-Mazurkiewicz
Język: PL | Data publikacji: 28-12-2020 | Abstrakt | s. 195-205
Artykuł omawia problemy szczególnego typu wymiany ekonomicznej, które pojawiły się w sowieckim Kazachstanie lat czterdziestych dwudziestego wieku – ukazuje różne aspekty tej wymiany, jej podstawy i wartości, jej jednostki i obiegi. Problematyka ta ukazana zostaje w swym wycinku, na przykładzie wspomnień Polaków przymusowo deportowanych do Kazachstanu w latach 1939–1941. Wprowadzenie ustroju totalitarnego – w jego wyjątkowej, brutalnej, stalinowskiej postaci – na terenach zamieszkiwanych przez nomadycznych Kazachów, których wymieszano z falami przymusowych przesiedleńców, wywołało bezprecedensową dysfunkcję życia społecznego, której ofiarą padli wszyscy uczestnicy wymiany ekonomicznej, w tym zesłani tam Polacy. By opisać tę sytuację, korzystam z dwóch dopełniających się konstrukcji teoretycznych: rozważań Janosa Kornaia (ekonomia niedoboru), a także Pierre’a Bourdieu (kapitały kulturowy). Tekst podejmuje rozważania nad pozapieniężnymi i niemonetarnymi środkami płatniczymi na „nieludzkiej ziemi”.
2020-12-28



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Co humaniści mogą zrobić dla klimatu? Sprawozdanie z konferencji pt. Edukacja klimatyczna – kształcenie uniwersyteckie i szkolne

Maria Wacławek

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-10

Tekst jest sprawozdaniem z konferencji, która odbyła się 11 marca 2021 roku (platforma Microsoft Teams) i była jednym z wydarzeń organizowanych w ramach projektu The V4 Humanities Education for the Climate. Diagnoses – Best Practices – Recommendations (HEC). Relacja zawiera informacje na temat przebiegu konferencji i skrótowe przybliżenie zakresu tematycznego poszczególnych wystąpień. Prelegenci analizowali dokumenty oświatowe stanowiące podstawę nauczania wybranych przedmiotów oraz serii podręczników, a także przybliżyli niektóre zagadnienia (glotto)dydaktyki polonistycznej. Wagę poruszanej problematyki potwierdziło duże zainteresowanie ze strony słuchaczy. Ochrona przyrody jest ochroną wartości.

2021-12-21



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Notatka uczniowska jako tekst edukacyjny

Jadwiga Kowalikowa

Język: PL | Data publikacji: 13-12-2020 | Abstrakt | s. 137-148

The author of the article considers the importance of a note in education as well as in social and professional life and therefore she decides to reinterpret its function from two points of view: a traditional one existing in didactics (note ensures durability of the results of teaching) and from a perspective of media communication and digital reality that in many cases lead to reinterpretation and redefinition of many fixed opinions. Having defined such field of interest, the author of the article presents a note from a perspective of dominating today particular Polonistic concept of education. She presents taking notes as multistage process of gaining skills to write texts and proposes effective model of working on a note in a class (defined in stages and conditions) – while a student matures to his own textual activity.

2020-12-13



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Anamorfoza literatury: kobieca eseistyka jako gatunek hybrydowy na przykładzie eseju Joanny Mueller

Andrea F. De Carlo

Język: PL | Data publikacji: 17-07-2024 | Abstrakt | s. 1-12

Opierając się na najbardziej znaczącym w literaturze polskiej eseju o macierzyństwie, Powlekać rosnące. Apokryfy prenatalne (2013) pióra Joanny Mueller, autor omawia rolę, jaką w procesie autodeterminacji odgrywa kobieca eseistyka oraz jej hybrydowy charakter. Ponadto prezentuje, jak eseistyka literacka – poprzez kreowanie opowiadania, historii percypowanej przez struktury narracyjne – wpływa na indywidualne kształtowanie każdego dzieła i na osobiste doświadczenie twórcze.

2024-07-17



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Kolonizacja jako terraformowanie: klątwa Argonautów w epoce antropocenów (ćwiczenia z lektury)

Małgorzata Sugiera

Język: PL | Data publikacji: 22-11-2023 | Abstrakt | s. 1-16

W odpowiedzi na wezwanie Steve’a Mentza z Break Up Anthropocene (2019), by mnożyć wersje i ujęcia najnowszej epoki w dziejach Ziemi, artykuł proponuje szkic możliwej opowieści o kolonizacji jako terraformowaniu, nazywając jego współczesne efekty klątwą Argonautów. Materiału do opisania tak rozumianego procesu kolonizacji dostarczają dwie powieści: Pięć tygodni w balonie (1862) Juliusza Verne’a i Wojna światów (1898) G.H. Wellsa oraz tekst dla teatru Verkommenes Ufer Medeamaterial Landschaft mit Argonauten (1982) Heinera Müllera. Artykuł korzysta z inspiracji esejami Amitava Ghosha The Nutmeg’s Curse (2021), ale opartej na historycznych faktach klątwie gałki muszkatołowej przeciwstawia jawnie fikcyjną klątwę Argonautów. Jak bowiem pokazuje proponowana lektura tryptyku Müllera, w epoce antropocenów literackie fikcje często dostarczają materiału na inne opowieści niż fakcje historyków głównego nurtu, gdyż wydobywają na jaw to, co nadal zasłaniają relacje oparte na uznanych faktach. Dzieje się tak również dlatego, że wychodząc poza ludzkie miary, pokazują katastrofy, których nie pozwala zobaczyć paradygmat reprezentacji.

2023-11-22



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Specifické znaky autorského stylu Ziemowita Szczerka a jak je překládat [Wyznaczniki autorskiego stylu Ziemowita Szczerka. Jak je tłumaczyć?]

Jan Jeništa

Język: PL | Data publikacji: 03-01-2023 | Abstrakt | s. 1-21

Chociaż Ziemowit Szczerek należy do najciekawszych polskich współczesnych pisarzy, jego książki nie są zbyt często tłumaczone na inne języki. Biorąc pod uwagę fakt, że podejmuje on głównie kwestie dotyczące Europy Środkowej, to jego utwory z pewnością znalazłyby czytelników także w Czechach lub na Słowacji. Czy przyczyną takiego stanu rzeczy może być bardzo oryginalny styl autora, zniechęcający potencjalnych tłumaczy? W niniejszym artykule podjęto próbę analizy stylu językowego Szczerka na przykładzie jego książki Międzymorze (2017a). Celem rozprawy jest m.in. pokazanie, jak staranna analiza i przygotowanie filologiczne mogą przybliżyć tłumaczowi oryginalny styl autora, a tym samym pomóc w ewentualnym przekładzie. W artykule omówiono specyficzne środki wyrazu: twórczo pojmowane neologizmy oraz wyrażenia ekspresyjne (książkowe i poetyckie, zdrobnienia i zgrubienia, słowa modne, często zaczerpnięte ze slangu młodzieżowego lub z niektórych jej specyficznych subkultur, a także bardzo liczne wulgaryzmy). Szczególną uwagę zwrócono na konkretne konstrukcje zdaniowe i możliwości ich przełożenia na język czeski. Również typowe dla twórczości Szczerka są elementy obcojęzyczne, oddające atmosferę miejsca lub charakteryzujące mówiącego, którego narrator spotyka w podróży po Europie Środkowej. Wszystkie te środki wyrazu stanowią wielkie wyzwanie dla każdego tłumacza, który powinien mieć na uwadze, że głównym nastawieniem narratora jest ironiczny dystans przejawiający się w neutralnym, naturalnym języku, sporadyczne zaś zaangażowanie emocjonalne realizowane jest na zasadzie kontrastu poprzez ekspresję językową. Jednak także ironia może być wyrażana w kategoriach ekspresji (np. nadużywanie zdrobnień). Pozorny „freestyle” autora, zbliżony do tzw. pisma automatycznego, jest w istocie dobrze przemyślaną strategią. Teksty Szczerka stoją na pograniczu literackiego reportażu i fikcji, zaliczane są także do literatury podróżniczej. Dlatego w artykule poruszono również kwestię określenia gatunkowego tej twórczości.

2023-01-03



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

Karolina i Dulębianka. Autorskie strategie biograficzne w Samotnicy. Dwóch życiach Marii Dulębianki Karoliny Dzimiry-Zarzyckiej*

Anna Pekaniec

Język: PL | Data publikacji: 28-06-2024 | Abstrakt | s. 1-15

Głównym celem artykułu jest wyodrębnienie i opisanie strategii autorskich w Samotnicy. Dwóch życiach Marii Dulębianki Karoliny Dzimiry-Zarzyckiej. Biografia malarki i aktywistki społecznej, wpisująca się w coraz wyraźniejszy nurt odzyskiwania historii kobiet, stanowi także interesujący przykład kształtowania efektywnej strategii autorskiej. Odwołując się do teoretycznych ujęć biografii Jamesa L. Clifforda, Hermiony Lee, Michaela Bentona, Michaliny Krytowskiej, Lucyny Marzec, jak również do refleksji krytycznofeministycznej Ingi Iwasiów, Agnieszki Gajewskiej oraz historiograficznych uwag Joan Wallach Scott, w tekście przeanalizowano sposoby przejawiania się figury biografki. Autorka, umiejętnie łącząc informacje zaczerpnięte z różnych źródeł (dokumenty, rejestry, korespondencja, dzienniki, biografie, krytyczne omówienia twórczości artystycznej Dulębianki oraz wspomnienia o jej aktywności politycznej) oraz własne ustalenia, nie tylko konstruuje przekonującą opowieść o życiu wybranej bohaterki. Niejako usamodzielnia
ją, nie opisując np. jedynie w kontekście relacji z Marią Konopnicką czy jako jedną z polskich malarek w Paryżu przełomu XIX i XX wieku. Istotną kwestią jest również wskazanie, jak biografia Dulębianki staje się specyficzną autobiografią intelektualną Dzimiry-Zarzyckiej, będącej nie tylko narratorką, lecz także równoprawną bohaterką odtwarzanej przez siebie historii.

2024-06-28



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne


Metafory w plakatach teatralnych Jerzego Czerniawskiego
Elwira Bolek
Język: PL | Data publikacji: 28-12-2020 | Abstrakt | s. 217-226
W artykule przeprowadzono analizy i interpretacje artystycznych plakatów teatralnych J. Czerniawskiego. Celem tych działań badawczych była weryfikacja założenia, że multimodalne metafory mają charakter konceptualny, sprawdzenie przystawalności szczegółowych założeń teorii metafor pojęciowych G. Lakoffa i M. Johnsona do analiz artystycznych komunikatów wielokodowych oraz konfrontacja tejże teorii z koncepcją metafor multimodalnych C. Forceville’a. Celem szczegółowym była natomiast próba autorskiego zdefiniowania metafor multimodalnych. Badacz stawia hipotezę, którą weryfikuje działaniami analitycznymi, że w procesie dekodowania znaczeń plakatu obrazy są odczytywane w połączeniu ze słowami – tytułami przedstawień, a odbiór wielokodowego przekazu to mentalna (rozgrywająca się w umyśle odbiorcy) negocjacja sensów wielopoziomowych metafor, w których analogie językowe i obrazowe wynikają nie tylko ze znaczeń definicyjnych, ale też z cech konotacyjnych znaków werbalnych i pozawerbalnych. Tekst sytuuje się w obszarze interdyscyplinarnych kognitywnych badań nad dyskursem artystycznym.
2020-12-28



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

A jednak filologia… Poloniści francuscy wobec dziedzictwa i teraźniejszości

Maria Delaperrière

Język: PL | Data publikacji: 13-11-2025 | Abstrakt | s. 1-19

Artykuł za punkt wyjścia przyjmuje początki polonistyki we Francji i jej historię połączoną z przemianami polsko-francuskich kontaktów kulturowych, zwłaszcza dziedzictwem Wielkiej Emigracji. Autorka omawia pierwsze XX-wieczne inicjatywy instytucjonalne związane z nauczaniem języka polskiego oraz tworzoną w nim literaturą i kulturą. Pokazuje, jaką rolę w recepcji polskich twórców oraz badaniach ich dorobku odegrały prace i przekłady wybitnych francuskich filologów, m.in. Paula Cazina, Jeana Fabre’a, Jeana Bourrilly’ego, Jeana Lajarrige’a oraz pracującego w Belgii Claude’a Backvisa. Rekonstrukcja zasad fundujących ich filologiczny warsztat zbudowany na filarach dysertacji, przekładu i eksplikacji tekstu ujawnia specyfikę badań polonistycznych we Francji pod koniec XX wieku i w pierwszych dekadach obecnego stulecia, sytuując je na tle głównych nurtów teoretycznych szeroko rozumianej humanistyki. Dawne tradycje filologii spotykają się w niej z rozmaitymi odmianami nowoczesnej hermeneutyki. Pragmatyka najnowszej komparatystyki literacko­-kulturowej pozwala na nowo projektować charakter tych spotkań i wykorzystywać ich poznawczy potencjał w próbach rozumienia zjawisk historycznych i ich znaczenia dla teraźniejszości. Nowa, poszerzona filologia może być dzięki temu traktowana jako dobro publiczne, chroniące społeczeństwo przed naporem kultury masowej, konsumeryzmu i konformizmu.

2025-11-13



Czasopismo: Postscriptum Polonistyczne

„Język polski ponad granicami” w czasie pandemii. Opis wybranych strategii komunikacyjno-edukacyjnych

Iwona Morawska , Małgorzata Latoch-Zielińska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł wyrasta z zainteresowania wypracowaniem skutecznych technik i metod wspierania osób uczących się obcych języków i kultur. Omówione w tekście strategie komunikacyjno-edukacyjne są integralną częścią projektu „Język polski ponad granicami”, którego realizacja przypadła na czas panującej pandemii. Zaistniałe utrudnienia narzuciły konieczność wypracowania alternatywnych metod i form kształcenia, między innymi z zastosowaniem nowoczesnych mediów i technologii, dzięki którym środowisko polonijne w Brazylii może poznawać i na nawo odkrywać język polski i polską kulturę. Założenia omawianego projektu egzemplifikują walory łączenia w procesie glottodydaktycznym kultury i języka dziedziczonego (a dla niektórych uczących się drugiego i/lub obcego) jako wartości sprzyjających komunikacji, integracji, samopoznaniu, tworzeniu poczucia wspólnoty oraz innym aktywnościom związanym z uczeniem się języka w działaniu, w różnych przestrzeniach, kontekstach, sytuacjach i interakcjach (mimo pandemii). W badaniach zastosowano podejście action research z jego czterema fazami: planowaniem, działaniem, obserwacjami i refleksjami. Zebrany materiał uprawnia do sformułowania wniosku, iż podejście interkulturowe w dydaktyce języków obcych i w pokrewnych jej formach kształcenia jest obecnie jedną z najtrafniejszych dróg nauczania języka polskiego jako obcego. Przedstawione rozważania wpisują się w nurt badań interdyscyplinarnych nad językiem polskim w świecie, wielojęzycznością i glottodydaktyką polonistyczną.

2021-12-21