Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Rosyjskie wędrówki Czesława Miłosza

Monika Wójciak

Język: PL | Data publikacji: 13-05-2018 | Abstrakt

W artykule przedstawiam związki Czesława Miłosza z Rosją. Poeta spędził kilka lat w Rosji, jako paruletni chłopiec doświadczył tam I wojny światowej i rewolucji. Do zapamiętanych obrazów powracał wielokrotnie we wspomnieniach i wierszach. Podczas rosyjskich peregrynacji poznał język rosyjski, nasiąknął także „wschodnimi cechami”. W swojej eseistyce wielokrotnie omawiał rosyjskie tematy, analizował i interpretował dzieła literatury, wyjaśniał węzłowe momenty rosyjskiej kultury oraz historii. Literatura rosyjska inspirowała Miłosza, umożliwiała również odpowiedź na kluczowe - egzystencjalne i filozoficzne dylematy. Spotkania z Rosją, te dosłowne, jak i literackie w znacznym stopniu wpłynęły na światopogląd i dzieło poety. W rozważaniach podejmuję próbę ustalenia, gdzie należy szukać przyczyny takiego stanu rzeczy, a także w jakim stopniu i zakresie wpływ ten się uobecnił.

2018-05-13



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Коды литературной коммуникации Пушкина (ПЕРИОДИКА — РАЗГОВОРЫ ПОЭТА С КНИГОПРОДАВЦЕМ /ЦЕНЗОРОМ — ПСЕВДОНИМЫ)

Людмил Димитров

Język: PL | Data publikacji: 16-10-2016 | Abstrakt

CODES OF PUSHKIN’S LITERARY COMMUNICATION (PERIODICAL PRESS — CONVERSATION OF A POET WITH A BOOKSELLER /A CENSOR
— PSEUDONY MS)
S u m m a r y
This article is about how Pushkin overcomes the censorship, about the freedom of speech and the original artistic method of the first poet of Russia. Pushkin has to deal with the censorship, with the limitations of freedom — personal and public, more
than once. He writes literature all his life, but is also interested in the problems of publication — in the periodicals and his books. In this sense, the controversies in his poetry, his essays and his personal correspondence are very interesting. Pushkin’s
“codified” messages, his pseudonyms and hidden hints are very interesting because of the appearances of ludism in his communication with those in power. 

2016-10-16



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

NAJNOWSZA LITERATURA ROSYJSKO-IZRAELSKA. ZARYS ZAGADNIENIA

Mirosława Michalska-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 05-12-2019 | Abstrakt

NAJNOWSZA LITERATURA ROSYJSKO-IZRAELSKA.
ZARYS ZAGADNIENIA


Najnowsza rosyjsko-izraelska literatura utraciła cechy literatury marginalnej, peryferyjnej (chociaż zarówno w rosyjskiej, jak i izraelskiej przestrzeniach kulturowych nadal — mimo zmian — jest tak odbierana). Dzieje się tak przede wszystkim dzięki dynamicznie przebiegającemu w ostatnich dwóch dekadach wieloaspektowemu procesowi demarginalizacji (koncepcja Romana Katsmana). Powoli zyskuje status literatury autonomicznej, która działa w ramach odrębnego, własnego kulturowego świata, poza strukturą wyznaczaną przez centra i peryferie.

2019-12-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

СОВЕТСКИЕ ЖУРНАЛЬНЫЕ ДИСКУССИИ КОНЦА 60-Х И НАЧАЛА 70-Х ГГ. ХХ В. КАК ПРИЗНАК ВРЕМЕНИ

Ivo Pospíšil

Język: PL | Data publikacji: 16-10-2016 | Abstrakt

THE SOV IET JOURN AL DISCUSS IONS AT THE END OF THE 1960s
AND AT THE BEG INN ING OF THE 1970s AS A SY MPTO M OF THEIR TIME
S u m m a r y
The author of the present study tries to analyse the structure and character of the two
discussions (on Russian Slavophiles and revolutionary democtrats) which proceeded
on the pages of the journal “Voprosy literatury” (Problems of Literature) at the end
of the 1960s and at the beginning of the 1970s. In the study the author demonstrates
the shifts towards the twofold shape of Russian thought, towards philosophical idealism
and the contact with the current development of the Soviet so-called “village
literature”. Though this tendency seemed to be rather hidden, concealed, it could not
take place without the consent of political authorities which manifested the ideological
searching even in these ruling circles of that time.

2016-10-16



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

О РЕДАКТОРСКОЙ И АВТОРСКОЙ МИСТИФИКАЦИЯХ: ПУБЛИКАЦИЯ РОМАНА МЫ В «ВОЛЕ РОССИИ»

Fjodor Vinokurov

Język: PL | Data publikacji: 16-10-2016 | Abstrakt

ON EDITOR ’S AND AUT HOR ’S MYSTIFIC ATIONS :
PU BLIC ATION OF NOVEL WE IN MAGAZINE “VOLI A ROSSII ”
S u m m a r y
Evgeny Zamiatin’s novel WE has a notable publishing history. In 1927 exile magazine
“Volia Rossii” (Freedom of Russia) for the first time published in Russian “extracts”
from the novel, which were pretended to be retranslation back into Russian
from Czech newspaper version. For the effect of retranslation forced corruptions
were carried in original Russian text. Literary editor Marc Slonim later stated that he
was forced to use this subterfuge for author’s safety. According to Zamiatin’s version
magazine made this publication without his permission and against his prohibition.
In actual fact evidences of both sides are a mystification. Comparison of publication
in magazine with typescript and lifetime published translations of the novel shows
that it appears to be a magazine’s montage-version created by editorial board based
on author’s manuscript with minimal use of translations, and amount of “editor’s
corruptions” there is inappreciable.

2016-10-16



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Recenzja: Joanna Czeczot, Petersburg. Miasto snu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017

Bożena Żejmo

Język: PL | Data publikacji: 27-10-2018 | Abstrakt

Joanna Czeczot, Petersburg. Miasto snu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017

2018-10-27



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Prozelityczny wymiar prozy Anny Fein

Mirosława Michalska-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 16-06-2021 | Abstrakt | s. 99-115

Twórczość Anny Fein mieści się w nurcie, który głosi powrót do korzeni kultury żydowskiej i żydowskiej tradycyjnej duchowości. Tożsamość narodową pisarka programowo łączy z identyfikacją religijną. Jej narratorki-bohaterki przemierzają drogę, którą niegdyś przeszła ona sama — budowania (odradzania się) żydowskiej samoświadomości aż do nawrócenia się na ortodoksyjny judaizm. W tej ewolucji, która stanowi fundament semantyczno-ideowej dynamiki większości utworów pisarki, ujawnia się swojego rodzaju prozelityzm Fein. Prozelityczny charakter prozy Fein jest także pochodną funkcji poznawczej, tj. wprowadzania odbiorcy świeckiego w świat społeczności ortodoksyjnej. Siłę prozelitycznego rezonansu zdecydowanie wzmacniają również, obecne w twórczości Fein, elementy autobiograficzne.

2021-06-16



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Pamięć, mnemonic turn, literatura. Uwagi wstępne

Ewa Grażyna Komisaruk

Język: PL | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

Artykuł jest próbą syntetycznego spojrzenia na najważniejsze problemy podejmowane w ramach memory studies oraz określenia i wskazania tych tematów i publikacji, które wykorzystywane są przez wpisujące się w zakres mnemonic turn literaturoznawstwo.

 

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Obraz rosyjskiej codzienności w powieści Tekst Dmitrija Głuchowskiego

Katarzyna Arciszewska-Tomczak

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2020 | Abstrakt

Artykuł Obraz rosyjskiej codzienności w powieści Tekst Dmitrija Głuchowskiego poświęcony jest omówieniu zjawiska rosyjskiej codzienności i jej charakterystyce. Na podstawie sytuacji egzystencjalnej głównego bohatera utworu, Ilji Goriunowa, autor przedstawia konstytuujące rosyjską codzienność kategorie obcości, kontrastu, fatalizmu i pesymistycznego determinizmu. Głuchowski nawiązuje w swojej analizie do szerokiego kontekstu kulturowo-literackiego. W powieści widoczne są czytelne aluzje i cytaty z rosyjskich klasyków: Lwa Tołstoja, Fiodora Dostojewskiego, Iwana Turgieniewa, a także dialog z przedstawicielami współczesnej literatury rosyjskiej.

2020-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Rosjanie w utworach Michała K. Pawlikowskiego

Grzegorz Paweł Pełczyński

Język: PL | Data publikacji: 13-05-2018 | Abstrakt

Artykuł dotyczy Michała K. Pawlikowskiego (1893-1972), pisarza wywodzącego się z Kresów, a po II wojnie światowej żyjącego na emigracji. W jego dorobku zostały utrwalone bardzo ciekawe portrety Rosjan, z którymi stykał się w ostatnich dekadach istnienia imperium Romanowych i w okresie emigracji. A także głębokie przemyślenia na temat historii i kultury rosyjskiej. Ponieważ był on emigrantem, jego pisma w niewielkim stopniu są znane w Polsce. Warto jednak w pełni wprowadzić je do obiegu krajowego.

2018-05-13



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

RECENZJA - Р. Кацман, Неуловимая реальность. Сто лет русско-израильской литературы (1920–2020), Academic Studies Press–BiblioRossica, Boston–St. Petersburg 2020, s. 336.

Mirosława Michalska-Suchanek

Język: PL | Data publikacji: 07-09-2020

2020-09-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Car, wschód, cywilizacja: Imperium Rosyjskie w trawelogu Edny Dean Proctor

Elena Annenkova , Elena Yufereva

Język: EN | Data publikacji: 30-05-2022 | Abstrakt | s. 119-136

Amerykańska pisarka Edna Dean Proctor (1829–1923) znana w swojej ojczyźnie jako poetka i postępowa działaczka społeczna, opublikował swój trawelog jeszcze w 1871 roku, po podróży po krajach Europy Zachodniej i Ziemi Świętej, w tym Imperium Rosyjskim. „A Russian Journey” był kilkakrotnie wznawiany w Ameryce, w tym został opublikowany w 1890 roku. To tekst tego wydania posłużył jako materiał do niniejszego artykułu. Celem badań jest zidentyfikowanie cech obrazu Rosji, utrwalonego przez podróżniczkę, powstałego na skrzyżowaniu kilku pól dyskursywnych, rosyjskiego i orientalnego, europejskiego i wschodniego. Analiza twórczości autorki opiera się na refleksji kulturowej, która pozwala zidentyfikować symboliczne i mitopoetyczne kody konstruowania mentalności „granicznej”, a także na uwzględniającym płeć podejściu postkolonialnym, odsłaniającym zderzenie idei kolonialnej i antykolonialnej. Badania dowodzą, że europejskie kody nie odgrywają istotnej roli sensotwórczej, rosyjskie również, podczas gdy kody orientalne w pełni się uwydatniają. Próby wpisania rozwoju Imperium Rosyjskiego w dyskurs Zachodni prowadzą do powstania przesunięć semantycznych i dychotomii pojęć wschodnich i europejskich.

2022-05-30



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Powieść podróżnicza Guzel Jachiny „Eszelon do Samarkandy: od przezwyciężenia traumy historycznej do personalnej mitologii

Alfiya I. Smirnova

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 81-95

Artykuł dotyczy powieści Guzel Jachiny Eszelon do Samarkandy poświęconej sowieckiej przeszłości i tematowi „wielkiego głodu” na początku lat 20., który interpretuje się jako zbiorową traumę. W analizie utworu uwzględniono chronotop drogi, semantykę nominacji rozdziałów, strukturyzację rozwoju fabuły, architekturę powieści. Przedstawiono też cel stworzenia tekstu, w którym elementy mitu, baśni, przypowieści przyczyniają się do stworzenia osobistej mitologii autora. Określono także metagatunkową specyfikę powieści podróżniczej. Z analizy tekstu wynika, że ​​powieści Jachiny ukazują osobiste postrzeganie historycznej przeszłości nieistniejącego już kraju, „nowy historyzm” w objaśnieniu cywilizacji sowieckiej.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

„Wojna — tak nazwiemy naszą córkę”. Rosyjskojęzyczna poezja (post)feministyczna po 2022 roku

Katarzyna Roman-Rawska , Justyna Pisarska

Język: PL | Data publikacji: 31-03-2025 | Abstrakt

The article aims to analyze and interpret the attitudes of three Russian-speaking feminist poets: Daria Serenko, Lolita Agamalova and Galina Rymbu, towards Russian aggression in Ukraine. We consider both their creative strategies and their life trajectories, assuming that the intertwining of artistic passions and practical goals was characteristic of the poets of this movement. The theoretical basis is Rita Felski’s thought on the “usage” of literature as a specific configuration of social know­ledge. We also draw on Judith Butler’s thought to show how the poets frame war through their artistic and social stances, whom they give voice to, and the specificity of their (post)feminist writing in the face of armed conflict and violence.

2025-03-31



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

„Piosenkarz w sta...”, lub utajony stalinizm Michaiła Bułchakowa

Feliks Shteinbuk

Język: RU | Data publikacji: 30-05-2022 | Abstrakt | s. 78-95

FELIKS SHTEINBUK. «A SINGER IN A STA ...», OR LATENT STALINISM OF MIKHAIL BULGAKOV.

The article analyses the implementation of one of the leading themes of Mikhail Bulgakov’s literary works, which concerns the confrontation between the artist and the authorities. In this regard, the aim of the research is defined as an attempt to discover and substantiate the real meaning of this theme, using biographical, cultural-historical and comparative-typological methods. As a result of the analysis of mainly the novel The Master and Margarita and the play Batum, the conclusion is made that the writer's artistic world is characterized by latent and conscious Stalinism, therefore the writer is trying to de-demonize and humanize the images of Woland and Stalin which correlate with each other.

2022-05-30



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Lingwokulturalizmy z odwołaniami do dzieł literackich w nagłówkach artykułów prasowych w trzech językach słowiańskich

Lukas Gajarsky , Tamara Mujkošová

Język: EN | Data publikacji: 19-04-2024 | Abstrakt | s. 134-157

Literatura odgrywa istotną rolę w każdej kulturze narodowej, stanowiąc istotny element, który kształtuje i wzbogaca kulturową tożsamość, wartości i światopogląd społeczeństwa. Poprzez wprowadzanie odniesień literackich do nagłówków gazet dziennikarze mogą znacząco zwiększyć głębię i emocjonalne oddziaływanie konkretnej publikacji, co zwiększa ogólną atrakcyjność nagłówka. Takie nagłówki posiadają potencjał wciągnięcia czytelników i pomagają im w zrozumieniu zamierzonego znaczenia tekstu. Są nie tylko narzędziem przekazywania informacji, ale także środkiem przekazywania wartości, postaw i tożsamości określonej lingwistyki kulturowej. Niniejsze badanie skupia się na wykorzystaniu lingwistyki kulturowej w odniesieniu do dzieł literackich w nagłówkach gazet sześciu wybranych periodyków internetowych publikowanych w Rosji, na Słowacji i w Czechach. Na podstawie analizy wykazano, że cytaty, parafrazy lub różne formy odniesień do dzieł literackich są wykorzystywane w odrębny sposób w nagłówkach gazet różnych słowiańskich kultur językowych. Badania te przyczyniają się również do pełniejszego zrozumienia, w jaki sposób literatura wpływa na język mediów masowych i pokazują, w jaki sposób określone elementy literackie manifestują się w dyskursie medialnym.

2024-04-19



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

„Wagina zniszczy to państwo”. Praktyki oporu w działalności rosyjskiego feministyczno-poetyckiego kolektywu F-Pis’mo

Justyna Pisarska , Katarzyna Roman-Rawska

Język: PL | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 190-205

Artykuł dotyczy działalności i twórczości rosyjskiego feministyczno-poetyckiego kolektywu F-Pis’mo (2017−2021). Analizie poddany został zarówno wymiar instytucjonalny — a więc środowiskowe usytuowanie zjawiska w ramach współczesnego rosyjskiego pola literackiego, jak i ideowy — w którym najważniejszym celem poetek-feministek było wykreowanie wyemancypowanej aktywnej podmiotki liryczno-politycznej. Perspektywa teoretyczna stanowiąca bazę namysłu w artykule wyrasta z inspiracji manifestem badawczym Rity Felski Literatura w użyciu oraz perspektywą polityki literatury Jacquesa Ranciere’a.

 

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Trzy warianty „powrotu do sowieckiej przeszłości” (Nikołaja Kolady, Jarosława Pulinowicza, Julii Tupikiny)

Natalia A. Nepomnyashchykh

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 39-54

Artykuł rozważa, w jaki sposób autorzy współczesnych dramatów o sowieckiej przeszłości modelują minioną rzeczywistość. Trzy różne strategie autora podyktowane są nie tylko przepaścią pokoleniową, ale także pragmatycznymi zadaniami do rozwiązania na scenie

Jeśli sztuka Kapsuła czasu Nikołaja Kolady przesiąknięta jest nostalgiczno-sentymentalnym patosem i przeznaczona jest dla pewnego kręgu widzów tęskniących za dawną młodością, to Julia Tupikina miała za zadanie napisać na zamówienie sztukę o historii budowy Brackiej elektrowni wodnej Teatru Dramatycznego miasta Brack i Jarosława Pulinowicza w „Niekończącym się kwietniu” na temat historycznej, powtarzalnej traumy.

.

 

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Recenzja książki Михаил Булгаков и славянская культура. Отв. ред. Е.А. Яблоков. Москва: Совпадение 2017, 384 с.

Bożena Żejmo

Język: RU | Data publikacji: 23-07-2019 | Abstrakt

Рецензия на книгу "Михаил Булгаков и славянская культура". Отв. ред. Е.А. Яблоков. Москва: Совпадение 2017, 384 с.

2019-07-23



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

O pamięci i postpropagandzie: "Блокада Ленинграда. Детская книга" Grigorija Piernawskiego

Ewa Grażyna Komisaruk

Język: PL | Data publikacji: 12-02-2024 | Abstrakt | s. 52-70

W artykule omawiana jest książka Blokada Leningradu. Książka dla dzieci (2019) Grigorija Piernawskiego. Analizowana jest jej struktura, organizacja treści, brikolażowa forma oraz, co najważniejsze, zaproponowany przez autora sposób opowiadania o oblężeniu miasta. Z analizy wynika, że treść omawianej publikacji wpisuje się ściśle w ramy oficjalnego dyskursu rosyjskiej polityki historycznej, odnoszącego się do wielkiej wojny ojczyźnianej. Uwagi dotyczące książki powiązane zostały z zagadnieniami funkcjonowania pamięci zbiorowej, propagandy i postpropagandy.

2024-02-12



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Parateksty autora i tłumacza (na materiale utworów Wiktora Pielewina)

Jolanta Krystyna Lubocha-Kruglik , Kadisha Nurgali

Język: RU | Data publikacji: 02-01-2021 | Abstrakt

Paratekst  to termin wprowadzony przez G. Genette’a, na określenie elementów, które funkcjonują wokół tekstu właściwego. Należą do nich m.in. tytuły, przedmowy, epigrafy, wstępy, komentarze tłumacza i autora. Teoria paratekstu sformułowana przez Genette’a jest rozwijana w pracach współczesnych badaczy. Obecnie parateksty są badane wraz z szeroko rozumianym kontekstem pozalingwistycznym. W niniejszym artykule przedmiotem badań są głównie parateksty autora i tłumacza. W charakterze materiału egzemplifikacyjnego wykorzystano utwory Wiktora Pielewina – jednego z najpopularniejszych pisarzy rosyjskich ostatnich lat.

2021-01-02



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Śmieciowa codzienność konsumenta. Powieść Generation „П” Wiktora Pielewina w świetle teorii płynnej nowoczesności Zygmunta Baumana

Bożena Żejmo

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2020 | Abstrakt

Celem artykułu jest analiza powieści Generation P Wiktora Pielewina w kontekście teorii płynnej nowoczesności polskiego filozofa i socjologa Zygmunta Baumana. Zarówno rosyjski pisarz, jak i polski uczony wskazują na negatywne skutki wpływu nowoczesnej – niezwykle elastycznej, płynnej, wolnej od granic i warunków – cywilizacji komercyjnej na codzienne życie człowieka, jego mentalność, system wartości, samoidentyfikację i poczucie własnej wartości. Filozofia życia codziennego, oparta na apoteozie "drobnych działań" i dbałości o osobiste ideały jest zagrożona przez filozofię płynnej nowoczesności, głoszącą naśladownictwo idoli takich jak reklama i środki masowego przekazu.

 

2020-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Pisarze rosyjscy w Rosji i na emigracji o wojnie rosyjsko-ukraińskiej i jej następstwach

Andrzej Polak

Język: PL | Data publikacji: 31-03-2025 | Abstrakt

Niniejszy artykuł zawiera przegląd wypowiedzi pisarzy rosyjskich na temat wojny rosyjsko-ukraińskiej, przyszłości Rosji i Ukrainy oraz roli, jaką pełni w tym konflikcie literatura i jej twórcy. Przywołano tu opinie zarówno pisarzy będących krytykami agresywnej polityki prezydenta Putina, jak i ich adwersarzy, na różne sposoby wspierających politykę Kremla. Wypowiedzi te zostały skonfrontowane z pojęciami od lat funkcjonującymi w przestrzeni rosyjskiej – ideą Moskwy Trzeciego Rzymu, Świętej Rusi, russkiego miru czy myśli eurazjatyckiej. Autor artykułu sugeruje też, że dający się zauważyć choćby w obszarze fantastyki rosyjskiej wzrost nastrojów rewanżystowskich i imperialnych, wrogość wobec Zachodu i próbującej się z nim integrować Ukrainy, stanowił zapowiedź konfliktu zbrojnego.

2025-03-31



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Gest kata, czyli ciało naznaczone historią („Granica zapomnienia" Siergieja Lebiediewa)

Bożena Zoja Zilborowicz

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 114-133

Powieść Granica zapomnienia (2010) Siergieja Lebiediewa (ur. 1981) – przedmiot naszej analizy – to jednen z pierwszych literackich przykładów nowego nurtu w rosyjskim dyskursie memorialnym, dotychczas koncentującym się wyłącznie na upamiętnieniu ofiar rezimu stalinowskiego i pomijającym całkowitym milczeniem postacie katów. Przełamując społeczno-kulturowe tabu pisarz kreuje bohatera – byłego oprawcę rezimu, którego zbrodnicza natura ujawnia się poprzez cielesne praktyki pamięci. Celem artykułu jest analiza semantyczna języka ciała kata (gesty, mimika, wzrok, milczenie). Koncentracja Lebiediewa na aspektach cielesno-fizjologicznych pozwala zdemaskować skrzętnie skrywaną biografię oprawcy.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

ФОЛьКЛОР И РУССКАЯ ЛИТЕРАТУРА XI−XVIII ВВ. В ИССЛЕДОВАНИЯХ ПОЛЬСКИХ УЧЕНЫХ 1990−2015 ГОДОВ

Eliza Małek

Język: PL | Data publikacji: | Abstrakt

FOLKLOR I LITERATURA ROSYJSKA XI–XVIII W. W BADANIACH POLSKICH UCZONYCH Z LAT 1990–2015

W artykule został scharakteryzowany wkład polskich uczonych do badań nad rosyjskim folklorem, literaturą XI–XVIII w. oraz częściowo polsko-rosyjskich związków literackich tego okresu.

FOLKLORE AND RUSSIAN LITERATURE OF XI-XVIII CENTURIES THROUGH THE EYES OF POLISH SCHOLARS 1990–2015

This paper describes the contribution of Polish scholars to the study of Russian folklore, Russian literature of 11–18th Centuries and Polish-Russian literary contacts.



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Czarna dziura (Siergiej Lebiediew "Granica zapomnienia")

ALEKSANDRA MARIA ZYWERT

Język: PL | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

Powieść Siergieja Lebiediewa Granica zapomnienia (Предел забвения, 2010) wpisuje się w nurt (niezwykle istotny z punktu widzenia literatury postpamięci) tzw. powieści rodzinnej/generacyjnej. Na przykładzie historii bohatera-narratora próbującego odkryć prawdziwą tożsamość przyszywanego dziadka, Lebiediew pokazuje, że trudna i nieprzepracowana pamięć - to temat wciąż żywy, bo nadal w większości współczesnych rodzin rosyjskich przemilcza się niewygodne fakty z biografii krewnych (bądź w ogóle usuwa się ich z genealogii) w imię odgórnego nakazu tabuizacji błędów i traum. Wskazuje, że odgórne przyzwolenie, a nawet opresyjny nacisk na niepamięć stwarza wyrwę w świadomości najmłodszego pokolenia i jednocześnie utrwala tzw. świadomość represyjną. w tym kontekście podstawowym problemem jest kondycja narodu rosyjskiego w obliczu świadomego wyparcia ze świadomości części własnej historii.

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Problem postpamięci w powieści Siergieja Lebiediewa „Ludzie sierpnia"

Aleksandra Maria Zywert

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 96-113

Niniejszy artykuł jest poświęcony analizie powieści Siergieja Lebiediewa, Ludzie sierpnia (2016) w kontekście kategorii postpamięci. Znajdujący się w centrum naszej uwagi utwór – to trzecia próba autora zrozumieć przeszłość, w tym przypadku w kontekście ważnych dla Rosji wydarzeń 1991 roku – swego rodzaju sytuacji granicznej, która przekształca się w impuls do walki o przyszłość (także własną). Ponieważ jednak, jak wskazuje Lebiediew, niezależnie od warunków politycznych, historia wciąż się powtarza, to traumatyczny imperatyw poszukiwania „zapomnianych” martwych jest podstawową „fabułą” kolejnych pokoleń. Polityka aktualnej, niezmiennie bezalternatywnej, władzy, preferującej bardziej utylitarne, niż ceremonialne traktowanie zmarłych i wspierająca „radzieckość”, skazuje Rosję na paradoksalne bycie-nie-bycie, niekończące się traumatyczne trwanie w „niemej” pamięci bez możliwości odzyskania tożsamości.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Sen o Rosji. Mitologem „Djado Iwan” w kulturze i literaturze bułgarskiej

Bożena Zoja Zilborowicz

Język: RU | Data publikacji: 10-10-2023 | Abstrakt | s. 128-143

Celem artykułu jest analiza historyczno-filologiczna mitologemu „Djado Iwan” (Rosja-Wyzwolicielka) w bułgarskiej kulturze i literaturze. Wiara narodu bułgarskiego w wyzwoleńczą misję Rosji wielokrotnie przyjmowała charakter kultu religijnego, co wyraźnie widać zarówno w folklorze, jak i w literaturze. Apogeum mitologizacji przypadło na wiek XIX – okres bułgarskiego odrodzenia narodowego. Czołowi twórcy tej epoki (L. Karawełow, G. S. Rakowski, P. Sławejkow, I. Wazow) sakralizowali rosyjskich carów, a o relacjach Rosji i Bułgarii pisali za pomocą metafor familijno-miłosnych. Dopiero wojna w Ukrainie przerwała bułgarski sen o Rosji.

2023-10-10



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Codzienność przyszłości, czyli pytanie o życie wieczne

ALEKSANDRA MARIA ZYWERT

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2020 | Abstrakt

W artykule analizowany jest problem nieśmiertelności w kontekście codzienności. W charakterze przykładów przytaczane są przede wszystkim utwory współczesnych rosyjskich pisarzy fantastów i autorów, którzy wykorzystują w swojej twórczości motywy fantastyczne: Władimira Sorokina (Dzień oprycznika, Cukrowy Kreml, Manaraga), Wiktora pielewina (Hełm grozy, Miłosć do trzech Zuckerbrinów), Anny Starobiniec (Żyjący), Borysa Akunina-Grigorija Czchartiszwili (Happy end), Dmitrija Głuchowskiego (FUTU.RE) oraz film Aleksandra Zeldowicza (scenariusz we współautorstwie z Władimirem Sorokinem) Tarcza. Niezależnie od przyjetej konwencji, wszyscy autorzy wskazują, że nieśmiertelność - to pod wieloma wzglęgami przekleństwo ludzkości. Zamiast prób dorównania Bogu, ludzie powinni skupić się na tym, by nie pogubić sie w świecie już istniejącym.  

2020-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Śmierć w geografii, czyli pamięć przekazana ziemi („Granica zapomnienia" Siergieja Lebiediewa)

Bożena Zoja Zilborowicz

Język: RU | Data publikacji: 22-10-2021 | Abstrakt

Celem artykułu jest analiza topografii powieści "Granica zapomnienia", rozumianej jako całościowy system komponentów przyrodniczych, za pomocą których pisarz aktualizuje pytanie о zagubione i zapomniane post-istnienie sowieckich GUŁAG-ów. Przyroda jawi sie w utworze jako żywioł destrukcyjny, antymemorialny, przekształcający Atlantydę GUŁAG-u w świat abstrakcyjnych śmierci, dokonanych w wymiarze fizycznym, jednakże pozbawionych wymiaru kulturowo-społecznego. Pejzaż przyrodniczy nie występuje w roli nosiciela pamięci historycznej, pzreciwnie, to niemy świadek, którego milczenie stawia pod znakiem zapytania samo istnienie łagru jako miejsca zbrodni.

2021-10-22



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Pamięć o Wielkim Terrorze we współczesnej literaturze dziecięcej (na przykładzie Breaking Stalin’s "Nose Eugena" Yelchina)

Sylwia Kamińska-Maciąg

Język: PL | Data publikacji: 10-06-2020 | Abstrakt

Pomimo, że motyw Wielkiego Terroru obecny jest w rosyjskiej literaturze dla dzieci i młodzieży (nie tylko współczesnej, ale również tej wydawanej w okresie istnienia Związku Radzieckiego), to można by przypuszczać, że po upadku komunizmu potrzeba ponownej weryfikacji oraz rewaloryzacji przeszłości, a przy tym oddania literackiego głosu ofiarom stalinowskiego reżimu, wzrośnie. Jednakże, kiedy książka Eugena Yelchina pod tytułem Breaking Stalin’s Nose, oryginalnie wydana w języku angielskim w USA, została przetłumaczona i udostępniona drukiem w Rosji w 2013 roku, jej lektura wywołała głośną i trwającą do dnia dzisiejszego publiczną dyskusję, pośród której pojawiły się głosy nazywające powieść „antyrosyjską”. Dlatego też, w niniejszym artykule zwracam uwagę czytelnika na to, w jaki sposób temat Wielkiego Terroru był i jest obecny w rosyjskiej literaturze dziecięcej. Analizując go (na przykładzie motywów zawartych w powieści Breaking Stalin’s Nose) z perspektywy teorii pamięci i postpamięci pragnę wskazać dlaczego jedna krótka powieść dla dzieci, sprowokowała tak wiele skrajnych opinii pośród dorosłych czytelników na całym świecie.

2020-06-10



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Od poetyki tytułu do struktury sensu — o dwóch tytułach jednego opowiadania Vladimira Nabokova

Małgorzata Ułanek

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2023 | Abstrakt | s. 28-49

Przedmiotem analizy w artykule jest opowiadanie V. Nabokova Katastrofa (1924), które w procesie tłumaczenia na język angielski przez samego autora zyskało nowy tytuł – Details of a Sunset. Wychodząc od poetyki tytułu namysłowi poddano następujące kwestie: 1. kreację zakochanego bohatera – „półboga” Marka obdarzonego świetlistymi atrybutami, wiążącymi go ze sferą mityczną (Eros, Amor), z prapoczątkiem (Eden, motyw dzieciństwa); 2. kategorię „czułego narratora” – zaangażowanego obserwatora wydarzeń; 3. sferę oniryczną obecną w opowiadaniu, odsyłającą do mitu, związaną z dążeniem człowieka ku wyższym wartościom, z odwiecznym pragnieniem szczęścia; 4. metaforykę i symbolikę zachodzącego słońca. Wykazano, że sposób deskrypcji zachodu słońca oraz zmiana tytułu opowiadania pozwoliły pisarzowi zaakcentować aksjologiczny wymiar utworu i tym samym ustalić relację z czytelnikiem, postulując swoiste „wzniesienie się” na inny poziom rozumienia. Inspiracje metodologiczne dla prezentowanych rozważań czerpiemy z refleksji Rolanda Barthesa, który wartościując słowo w dyskursie wskazuje na jego sensotwórczą funkcję.

2023-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Przestrzeń, wojna i pamięć w dokumentalno-artystycznej prozie Swietłany Aleksijewicz

Svetlana Pavlenko

Język: PL | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

W analizie świadectw literackich okresu wielkiej wojny ojczyźnianej istotną rolę odgrywa kategoria przestrzeni. Pejzaż militarny reprezentuje nie tylko model przestrzeni geograficznej, ale posiada również status symboliczny występując jako miejsce pamięci. Celem niniejszego artykułu jest zbadanie krajobrazów pamięci przedstawionych w dwóch pierwszych książkach Swietłany Aleksijewicz. W utworach białoruskiej pisarki przestrzeń, wojna i pamięć występują w różnych konfiguracjach tworząc złożony i wielopoziomowy system, w którym można wyodrębnić szereg powtarzających się obrazów i motywów. Specyfika funkcjonowania dziecięcej i kobiecej pamięci determinuje sposoby kreowania przestrzeni oraz związanej z nią tożsamości jednostki. W artykule zostały przeanalizowane różne typy przestrzeni: swoja i obca, przestrzeń inicjacji i przestrzenie zakazane, przestrzeń akustyczna, heterotopie i in., z których składa się świat wielkiej wojny ojczyźnianej oglądany oczami bohaterów Aleksijewicz.

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Dostojewski i inni. Literatura / idee / polityka.

Bożena Żejmo

Język: PL | Data publikacji: 20-06-2017

2017-06-20



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Strategia twórcza Gizelli Lachman w kontekście społeczno-literackich mechanizmów rosyjskiej emigracji

Jolanta Brzykcy

Język: PL | Data publikacji: 12-09-2023 | Abstrakt | s. 197-210

Celem artykułu jest omówienie strategii twórczej Gizelli Lachman (1895-1969), zapomnianej poetki pierwszej fali rosyjskiej emigracji, w kontekście głównych mechanizmów i procesów zachodzących w życiu literackim rosyjskiej diaspory międzywojennej i powojennej. Przedstawiono wpływ nowych uwarunkowań, w jakich funkcjonowała emigracyjna literatura rosyjska (takich jak: skrajnie trudne warunki bytowe, deprofesjonalizacja zawodu pisarza, gwałtowna redukcja rynku czytelniczego, utrata więzi z rodzimą kulturą i językiem oraz geograficzna fragmentacja środowiska literackiego) na twórcze wybory poetki, przede wszystkim na jej późny debiut, mający miejsce w latach 40. XX wieku. Podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn i skutków tej decyzji Lachman, jej pozycję na scenie literackiej diaspory rosyjskiej oraz recepcję jej twórczości.

2023-09-12



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Sentiment analysis: главные теоретические аспекты и некоторые прикладные подходы

Ugo Persi

Język: RU | Data publikacji: 05-12-2019 | Abstrakt

Sentiment analysis: główne aspekty teoretyczne oraz wybrane zastosowania praktyczne
w zakresie analizy opinii i nastrojów (sentymentu)

W artykule prezentowane są główne założenia teoretyczne w zakresie rozwoju metod Sentiment Analysis oraz możliwości poszerzenia ich praktycznych zastosowań w takich sferach komunikacji jak marketing, usługi, media społecznościowe i blogi. W tym wypadku lingwistyka komputerowa i przetwarzanie języka naturalnego w podejściu do tekstów sprowadza się do badania ludzkich emocji. Autor przedstawia zastosowanie naukowe w zakresie Sentiment Analysis w wybranych krajach.

2019-12-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Wiktor Szenderowicz — więcej niż satyryk

Katarzyna Mariola Jastrzębska

Język: PL | Data publikacji: 19-04-2024 | Abstrakt | s. 62-80

Więcej niż satyryk. Wiktor Szenderowicz

 

Artykuł prezentuje sylwetkę Wiktora Szenderowicza (ur. 1958) – współczesnego pisarza, określanego mianem czołowego rosyjskiego satyryka, eseisty, scenarzysty kultowego programu telewizyjnego Kukły, aforysty, dysydenta, obecnie emigranta. Zreferowano jego biografię twórczą, w której omówiono najważniejsze osiągnięcia literackie – Szenderowicz jest dramaturgiem, autorem licznych sztuk utrzymanych w konwencji satyry politycznej, w której sięga często do wydarzeń najnowszych w historii Rosji. W artykule omówiono też jego działalność dysydencką. W roku 2010 pisarz został laureatem nagrody Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w kategorii „obrona praw człowieka środkami kultury i sztuki”. Wielokrotnie aktywnie sprzeciwiał się polityce Kremla, podpisując liczne apele i protesty, kierowane do prezydenta Federacji Rosyjskiej. Po napaści Rosji na Ukrainę stanowczo potępił wojnę, był w grupie artystów i działaczy społecznych nawołujących do deeskalacji konfliktu i zaprzestania działań wojennych. W grudniu 2021 roku jego nazwisko zostało umieszczone na liście „zagranicznych agentów”, co stało się bezpośrednim impulsem wyjazdu Szenderowicza z kraju. W artykule omówiono również związki pisarza z polską kulturą, przede wszystkim historię powstania jego autorskiego projektu zatytułowanego Lec. XX wiek.

2024-04-19



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Jewigenij Charitonow — Homo sacer literatury rosyjskiej

Anna Justyna Świetlik

Język: PL | Data publikacji: 16-06-2021 | Abstrakt | s. 85-98

Artykuł poświęcony został przybliżeniu twórczości Jewgenija Charitonowa. W pracy przedstawiono okoliczności towarzyszące publikacji zebranych tekstów autora, a także zaprezentowano cechy dystynktywne utworów. Ponadto, podjęto próbę określenia miejsca nieheteronormatywnego bohatera literackiego w radzieckiej przestrzeni społecznej w odwołaniu do koncepcji współczesnych filozofów - Giorgio Agambena i Julii Kristevy. Badania przeprowadzone zostały w oparciu o opracowania naukowe z zakresu społecznej teorii queer.

2021-06-16



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Opis wróżb w Kronice Nowogrodu

Anastasiia V. Mishchuk , Yuliia Rudenko , Maryna O. Dei , Iryna S. Skliar , Natalia Kovalchuk

Język: EN | Data publikacji: 05-03-2023 | Abstrakt | s. 86-107

Autorki artykułu interesuje stosunek człowieka średniowiecza do różnych zjawisk astronomicznych, jego dążenie do scharakteryzowania tych zjawisk, wskazania ich związku z wydarzeniami historycznymi Republiki Nowogrodzkiej. Istotność badań naszego tematu polega na tym, że analiza opisów wróżb w literaturze średniowiecznej, w tym w kronikach, jest słabo zbadana przez historyków i mediewistów. Celem pracy jest odnalezienie, zbadanie i przeanalizowanie, na jakie wróżby zwracał uwagę średniowieczny człowiek, jak na nie reagował i jak zostały one zapisane w kronikach. W artykule zebrano i przeanalizowano fragmenty Kroniki Nowogrodu opisujące różne astralne wróżby. Niniejsze badanie podejmuje  problem wróżb astralnych zapisanych w Kronice Nowogrodzkiej, który do tej pory nie był podejmowany, ponieważ w tym zakresie nie przywiązywano większej wagi do historycznych zapisów.

2023-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Słowo wstępne

Katarzyna Arciszewska-Tomczak , Svetlana Pavlenko

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2020 | Abstrakt

Słowo wstępne do cyklu artykułów, poświęconych tematowi codzinności w najnowszej literaturze rosyjskiej.

2020-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Błądzić jest rzeczą ludzką

Jakub Walczak

Język: PL | Data publikacji: 11-06-2023 | Abstrakt | s. 249-255

???

2023-06-11



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Ból pamięci w powieści Jurija Trifonowa "Drugie życie"

Anna Boginskaya

Język: RU | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

Ból pamięci w powieści Jurija Trifonowa Drugie życie

 

Motyw pamięć oraz motyw bólu można uznać za najbardziej istotne w utworze Jurija Trifonowa pt. Drugie życie. Główna bohaterka, Olga Wasiliewna, posiada umiejętność „gromadzenia pamięci”, a głęboka i szczera analiza przeszłości pozwala jej lepiej zrozumieć siebie i zmarłego męża. Bohaterka działa zarówno jako osoba, która ocenia przeszłość, jak i osoba, która jest oceniana, dokonuje dokładnej diagnozy choroby swojej duszy i przyczyny niezgody z mężem. Ból utraty stale towarzyszy wspomnieniom bohaterki, pozwala jej nauczyć się rozumieć Innego i uwalnia ją od mentalnej ślepoty i niecierpliwości. Głębokie rozumienie przeszłości, introspekcja i ciężka praca pamięci Olgi Wasiliewny przynoszą jej wyzwolenie od przeszłości. Trifonow pozwala swojej bohaterce poczuć, z jednej strony, destrukcyjną pracę czasu, z drugiej zaś strony, aktywna praca pamięci pozwala jej zaakceptować przeszłość, dając nadzieję na inne życie.

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

O dwóch postradzieckich generałach: powieść Gieorgija Władimowa „Generał i jego armia" i Timura Kibirowa „Generał i jego rodzina"

Ilona V. Moleyunayte

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 55-67

Artykuł poświęcony jest porównaniu powieści o generałach pisanych w różnych okresach postsowieckiej historii: Generał i jego armia (1994) Gieorgija Władimowa oraz Generał i jego rodzina (2020) Timura Kibirowa. Tłem dla porównania powieści jest satyryczna tendencja w przedstawieniu obrazu generała w literaturze rosyjskiej, tradycje prozy „prawdy okopów”, popularność gatunku sagi rodzinnej we współczesnej literaturze. Autorka analizuje techniki kompozycyjne i narracyjne, którymi posługują się pisarze dla objaśnienia sowieckiej przeszłości; zwraca szczególną uwagę na motyw spotkania generała z filologiem. Porównanie ujawnia zmiany w postawach wobec państwa sowieckiego, jakie zaszły w społeczeństwie w ciągu 30 lat po rozpadzie ZSRR, i pokazuje, że ujawnienie sowieckiej ideologii ulega zmianom od podkreślania tragizmu historii po jej deheroizację. Pogłębiony psychologizm sprawia, że w postaciach można oddzielić to co uniwersalnie, ogólnoludzkie, od elementów osobistych i zależnych od historii. W ten sposób twórcy nie tylko wyjaśniają przeszłość, ale też  reagują na współczesny im stosunek do niej.

Słowa kluczowe: współczesna literatura rosyjska, przeszłość sowiecka, wizerunek generała, Giergij Władimow, Timur Kibirow

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Tendencje modernistyczne w powieści Gajto Gazdanowa „Nocne drogi”

Katarzyna Jastrzębska

Język: PL | Data publikacji: 05-12-2019 | Abstrakt

W artykule analizie poddano cechy charakterystyczne powieści Gajto Gazdanowa: Nocne drogi.Tematem głównym artykułu jest, charakterystyczna dla powieści  narracja personalna, czyli taka, w której narrator jest jednocześnie bohaterem utworu, uczestnikiem zdarzeń przedstawionych. Analiza techniki  narracyjnej powieści  jest punktem wyjścia dla określenia semantyki utworu i, jednocześnie, stanowi zaplecze argumentacyjne dla tezy, zgodnie z którą utwór wykazuje cechy modernistyczne i stanowi przykład powieści niejednorodnej gatunkowo. 

2019-12-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

"Zimowy ranek" Aleksandra Puszkina: trzy przekłady na język angielski

Maria Nenarokova

Język: RU | Data publikacji: 02-01-2021 | Abstrakt

Artykuł skupia się na trzech przekładach poematu Aleksandra Puszkina "Zimowy poranek". Przekłady dokonane przez N. Panina (1888), przez współczesnego mu C.E. Turnera (1899), a także najnowszy przekład R. Clarke'a (2016) stały się przedmiotem analizy. Tłumaczenia tego wiersza są interesującym obiektem, ponieważ wiersz jest oparty na antytezach. W artykule przeanalizowano pary "mróz" - "słońce", "burzliwy wieczór" - "słoneczny poranek", "ciemność" - "blask", a także kluczowe pojęcia rosyjskiej kultury, takie jak "melancholia" i "zabawa", czy pojęcie z zakresu realiów "piec". Teksty tłumaczeń zostały przeanalizowane za pomocą techniki close reading. Badania pokazały, że tłumacz może pełnić również rolę badacza. R. Clarke wprowadził do swojego przekładu rzeczywistość, której brakowało w oryginalnym tekście. Tak więc wspomniany w wierszu rodzinny bereg staje się pewnym miejscem w pobliżu majątku Bernowo, gdzie Puszkin przyjechał jako gość.

2021-01-02



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

„Co robić?” Nikołaja Czernyszewskiego. Próba „nierewolucyjnej interpretacji”

Grzegorz Przebinda

Język: PL | Data publikacji: 05-03-2020 | Abstrakt

 

Geneza powieści Co robić? jest ściśle powiązana z faktem, w jaki sposób sam Czernyszewski pojmował rolę literatury w procesie historycznym. Literatura, jego zdaniem, winna być pośredniczką między nauką a życiem, wypełniając poniekąd rolę „służki nauki i historii”. Artystyczna fabuła stanowiła zatem dla autora jedynie punkt wyjścia do demonstracji idei z zakresu etyki i ekonomii. W sferze etycznej nauczycielami Czernyszewskiego byli myśliciele francuskiego Oświecenia i Niemiec Ludwig Feuerbach, którzy głosili idee „rozumnego egoizmu”. W dziedzinie ekonomicznej Czernyszewski szedł śladami dwóch kontynuatorów francuskiego Oświecenia – Ch. Fouriera i K. Owena, którzy w drugiej połowie XIX w. głosili i wcielali w życie zasady socjalistycznych stowarzyszeń. Wszyscy zaś powyżsi myśliciele, których Czernyszewski uważał za swoich nauczycieli, byli przeciwnikami walki klas i społecznych buntów. I właśnie w takim duchu rozumnego egoizmu i utopijnego socjalizmu, a jednocześnie w duchu nierewolucyjnym myślą i działają wszyscy czterej główni bohaterowie Co robić?: Wiera Pawłowna, Kirsanow, Łopuchow i Rachmietow. Jak mówił sam Czernyszewski, „komu podoba się furieryzm, temu komunizm się nie spodoba”. Czernyszewski jako „oświeciciel”, występując przeciwko wszelkiej ideologicznej stagnacji i rutynie, głosząc nowe antropologiczne, etyczne i ekonomiczne idee, nigdy wszelako nie pragnął wcielać w ich w życie przy pomocą „egoizmu” klasowego”, ani tym bardziej „walki klas”.

2020-03-05



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Klub literacki „Bostonskije cztienija” wobec wojny w Ukrainie

Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak

Język: PL | Data publikacji: 31-03-2025 | Abstrakt

Klub literacki „Bostonskije cztienija” („Бостонские чтения”) działa od 2013 roku w Bostonie, a jego inicjatorką była Anna Agnicz (Anna Katz). W klubie występują autorzy z różnych miast USA, Kanady, Izraela, Rosji, Ukrainy. Od 2020 roku spotkania odbywają się online. Organizatorzy „Bostonskich cztienij” podkreślają, że spotkania mają charakter czysto literacki i nie stawiają sobie za cel omawiania problemów politycznych, jednak działania Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy od lat niepokoją organizatorów i wielu gości klubu.

Zapraszanym na spotkania pisarzom organizatorzy nigdy nie sugerują tematyki wystąpienia, a mimo tego po wtargnięciu wojsk rosyjskich do Ukrainy daje się zauważyć wyraźna zmiana – większość goszczących pisarzy niezależnie od swojej identyfikacji etnicznej i kraju pochodzenia prezentowało utwory dotyczące właśnie tych wydarzeń. Na spotkaniach klubu swoje antywojenne wiersze prezentowali goście m.in. Tatjana Woltska (dwukrotnie), Irina Jewsa, Aleksandr Kabanow, Witalij Kowalczuk. Przeciw wojnie w Ukrainie zaprotestowało też wielu poetów związanych z klubem.

2025-03-31



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Nowe formy w literaturze rosyjskiej. Romana Sienczina: Minus, Nubuk, Naprzód i w górę na wyczerpanych bateriach

Katarzyna Mariola Jastrzębska

Język: PL | Data publikacji: 30-05-2022 | Abstrakt | s. 157-171

Artykuł podejmuje temat specyfiki trzech utworów rosyjskiego współczesnego prozaika Romana Sienczina: Minus (Минус), Nubuk (Нубук), Naprzód i w górę na wyczerpanych bateriach (Вперед и вверх на севших батарейках). Autorka dąży do  uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy wymienione trzy utwory dają się interpretować w kluczu autobiografizmu na podstawie kryteriów wyłącznie tekstowych. W drugiej części przedstawia i argumentuje tezę, zgodnie z którą analizowane utwory stanowią przykład hybrydy tekstowej, będącej płaszczyzną zetknięcia różnych strategii komunikacyjnych: literackości i dokumentaryzmu.  

2022-05-30



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Czy „klasyczny” znaczy „obiektywny”? O reportażach Dmitrija Sokołowa-Mitricza

Grzegorz Czerwiński

Język: PL | Data publikacji: 11-06-2023 | Abstrakt | s. 143-164

Celem niniejszego artykułu jest analiza strategii i technik narracyjnych obecnych w reportażach Dmitrija Sokołowa-Mitricza. Autor artykułu skupia się na relacji między „obiektywną” gatunkową formą reportażu a ideologicznym przekazem ukrytym w tekście. Badanie obejmuje obiektywizujące techniki narracyjne, a także formy perswazyjne, które są powiązane z automatycznymi mechanizmami psychologicznymi czytelnika i za pomocą „miękkich” środków aktualizują obraz świata, który stara się narzucać w sposób agresywny rosyjska propaganda państwowa.

W toku analizy autor artykułu dochodzi do wniosku, że klasyczna forma reportażu, oparta na systemie strategii obiektywizujących i nie zawierająca tekstowych wyznaczników fikcji, nie może gwarantować obiektywności i prawdziwości przedstawionych faktów. Wiara w prawdziwość opowiadanej historii może być jedynie wynikiem „paktu referencjalnego”, a nie formalnych procedur stosowanych przez reportera. Analiza twórczości Sokołowa-Mitricza pokazuje, że tekst reportażu może być wykorzystany nie tylko do niejawnego oddziaływania na publiczność, ale także w sposób zamaskowany propagować poglądy i idee krytykowane w prymarnej (dosłownej) warstwie tekstu.

2023-06-11



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Zaniki pamięci a los w dramacie Asi Wołoszyny "Пациенты"

Krzysztof Tyczko

Język: PL | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

Sztuka Asi Wołoszyny Pacjenci nawiązuje do chorób, opisanych przez angielskiego neurologa Olivera Sachsa, a także do elementów świata artystycznego hiszpańskiego reżysera Luisa Bunuela. Łącząc naukową i artystyczną refleksję, Wołoszyna tworzy własną narrację o Bogu, wolności, losie, osobowości i kreatywności.Celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie traconej przez bohaterów pamięci w związku z obecnością w świecie sztuki pojęcia losu oraz w kontekście zadeklarowanego przez Wołyszynę stanu porzucenia przez Boga. Utrata pamięci oznacza dla bohaterów utratę osobowości, co z kolei pociąga za sobą utratę woli. Tylko dzięki wielkiemu twórczemu wysiłkowi Maszy, która przyczynia się do stworzenia ostatniego, choć strasznego, filmu Iona, staje się możliwe uwolnienie zapomnianych przez bohaterów traum i katharsis. Powyższa konstatacja została powiązana z rozważaniami Nikołaja Berdiajewa o losie, religii i wolności (według książki Egzystencjalna dialektyka Boga i człowieka).

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Rosja: imperium i literatura

Piotr Fast

Język: PL | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 165-173

Autor stawia pytanie o to, w jaki sposób współczesna rosyjska świadomość znajduje odzwierciedlenie w literaturze tego kraju. Wskazuje w tej roli kilka znaczących utworów z ostanich dziesięcioleci oraz podkreśla funkcję literatury nowego realizmu (Roman sienczin, Andriej Dmitrijew, Piotr Aleszkowski) oraz literaturę pisaną przez kobiery (Ludmiła Pietruszewska, Jelena Czyżowa, Guzel Jachina) w procesie dekonstruowania neoimperialnego i wielkoruskiego mitu.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Metafora podziemia w twórczości Andrieja Zwiagincewa (na podstawie serialu Czarny pokój: Obscure, Bushido, Wybór).

Beata Waligórska-Olejniczak

Język: PL | Data publikacji: 30-05-2022 | Abstrakt | s. 96-118

Celem artykułu jest analiza trzech odcinków serialu Czarny pokój (2000), wyreżyserowanych przez Andrieja Zwiagincewa, tj. epizodów Obscure, Bushido i Wybór z punktu widzenia metafory podziemia, mającej swe źródło w utworze Fiodora Dostojewskiego Notatki z podziemia (1864). Zaproponowane postępowanie badawcze ma charakter komparatystyczny, podstawę metodologiczną stanowi kategoria szeroko rozumianej intertekstualności, bliska pojęciu pamięci tekstu w rozumieniu Renate Lachmann. Wybrane filmy Zwiagincewa nie były dotychczas przedmiotem szczegółowych studiów filmoznawczych. Zaprezentowany punkt widzenia pozwala postrzegać podziemie jako metaforę wiodącą nie tylko dla wspomnianych epizodów serialu, ale także innych filmów rosyjskiego reżysera. Zauważone podobieństwa tematyczne i rozwiązania formalne w tekście filmowym i literackim pomagają sformułować wniosek, że metafora podziemia jest w nich przede wszystkim znakiem pustej formy, kryzysu współczesnego świata i degradacji człowieka, sprzężonym z utratą więzi między „ja” a „my”.

2022-05-30



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Emocjonalne postrzeganie Berlina początku lat 1920. w listach Aleksieja Gwozdinskiego

Nel Bielniak

Język: PL | Data publikacji: 11-06-2023 | Abstrakt | s. 53-65

Niniejszy artykuł ma na celu spojrzenie na fenomen pierwszej fali emigracji rosyjskiej przez pryzmat tzw. historii osobistej. Zwrot antropologiczny w naukach humanistycznych, który nastąpił w drugiej połowie XX wieku, przyczynił się do wzrostu zrozumienia znaczenia osoby prywatnej oraz zainteresowania kulturą życia codziennego. Istotną rolę w zgłębianiu tych zjawisk odgrywają egodokumenty, dzięki którym jednocześnie poznajemy specyfikę życia codziennego rosyjskich emigrantów oraz unikalny świat wewnętrzny jednostki. Taką właśnie sposobność dają listy Aleksieja Gwozdinskiego do Jelizawiety Miller, który utrwalił w swojej korespondencji dalekie od harmonijnego trwanie w niemieckiej stolicy początku lat 1920. Rosyjski emigrant spetryfikował w swoich listach kilka tygodni życia w Berlinie, które naznaczone były głównie samotnością, biedą i zagubieniem w nieprzyjaznym, ponurym molochu, w którym — w przeciwieństwie do Konstantynopola czy Rzymu (wcześniejszych przystanków na emigracyjnej drodze) — nie potrafił dostrzec nic pozytywnego i pięknego. Na jego postrzeganie miasta wpływ miały zarówno czynniki subiektywne, jak i stereotypowe wyobrażenia.

 

 

 

2023-06-11



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Pamięć z gipsu. O kruchości tradycji i modelowaniu przeszłości-przyszłości w późnej twórczości Wiktora Pielewina

Mateusz Jaworski

Język: RU | Data publikacji: 26-05-2020 | Abstrakt

Pamięć z gipsu. O kruchości tradycji i modelowaniu przeszłości-przyszłości w późnej twórczości Wiktora Pielewina

Celem niniejszego artykułu jest próba interpretacji dwóch późnych powieści Wiktora Pielewina – Lampy Mafusaila i iPhuck 10– w kontekście czasoprzestrzeni, pamięci i zapomnienia. Przeprowadzona analiza wyjawiła niezwykłe zainteresowanie rosyjskiego pisarza fizycznymi i filozoficznymi teoriami, aspirującymi do zrozumienia prawdziwej natury Wszechświata. Czas i przestrzeń w analizowanych utworach stanowią nierozerwalną całość, tworząc skomplikowaną sieć równoległych światów. Co więcej, te światy nie funkcjonują w linearny sposób, do jakiego przywykło ludzkie poznanie. W Lampie Mafusaila podróże w czasie są możliwe, ale wprowadzenie zmian/ulepszeń w strukturę przeszłości sprawia, że przyszłość ulega całkowitemu zniszczeniu (w rzeczywistości zmiana przeszłości prowadzi do zupełnie innej czasoprzestrzeni). Z drugiej strony podróże w czasie w iPhuck 10 przybierają oryginalną formę aktu Demiurga (w tym wypadku stworzony świat jest pełen tęsknoty i walki o zanikłe wartości duchowe), jako że pamięć w danej powieści równoznaczna jest tworzeniu nowej materialnej rzeczywistości. W tym świetle podróże w czasie są niezwykle utrudnione i pozbawione sensu – wszystkie możliwe światy istnieją przecież równolegle.

2020-05-26



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Czas, „z którego wypompowano wieczność”: powieść Jewgienija Wodołazkina „Usprawiedliwienie Wyspy"

Anna Stankeviča

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 68-80

Twórczość Jewgienija Wodołazkina w kontekście ostrej polaryzacji ideologicznej życia kulturalnego Rosji jest przypadkiem szczególnym. Nie wdając się w publiczne dyskusje, autor w wielu utworach konsekwentnie udowadnia niemoralność oraz bezsensowność sposobów organizowania społeczeństwa na wzór sowiecki. W zbiorze opowiadań Część ziemi otoczona niebem. Teksty i obrazy sołowieckie (2011, pod redakcją Wodołazkina) w ostro przedstawia  emocjonalne odrzucenie paradygmatu sowieckiego. Fantastyczna fabuła powieści Awiator (2016) pozwala wyciągnąć wniosek o degradacji społeczeństwa na podstawie porównania przedrewolucyjnego, sowieckiego oraz postsowieckiego okresu życia bohatera. Powieść Usprawiedliwienie Wyspy (2020) można uznać za ostatnią część rozważań autora nad okresem sowieckim w historii Rosji. Klęskę sowieckiego paradygmatu autor przedstawia za pomocą systemu artystycznego, który opiera się na redukcji i karykaturze, co pozwala zauważyć krwawy absurd oraz totalny upadek moralny.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Retrotopia jako forma ucieczki i konformizm (Jewgienij Wodołazkin "Justyfikacja wyspy" i "Czagin")

Roman Szubin

Język: RU | Data publikacji: 12-02-2024 | Abstrakt | s. 115-132

W artykule omówiono kilka dzieł Jewgienija Wodołazkina z ostatnich lat, w których można dostrzec zbieżność średniowiecznych technik i współczesnych nurtów literackich. Wszystkie łączy globalna oprawa retrotopii w rozumieniu Zygmunta Baumana, czyli: ucieczka w przeszłość, poszukiwanie granic Początku, poczucie jedności, tworzenie mitów. Na podstawie artykułu Literatura: przyszłość jest w przeszłości (2019) i powieści Justyfikacja wyspy (2020), studium tematu anachronizmów jako formy aberracji świadomości i myślenia retrospektywnego, charakterystycznego dla średniowiecza, jest przeprowadzane. Powieść Czagin (2022) bada postawy mitotwórcze związane z metodą retrospekcji, w ramach której dochodzi do zniekształcenia pamięci, restrukturyzacji świadomości oraz usprawiedliwienia błędów i upadku moralnego. Całkowicie wycofywane są z obiegu takie pojęcia i kategorie jak rzeczywistość, historia, pamięć, odpowiedzialność, czyn, skrucha. Na zakończenie można postulować paradoksalne unieważnienie zadeklarowanego na początku powieści Czagin tematu pamięci i zastąpienie go tematem zapomnienia i zniekształconej retrospekcji pamięci, symbolicznie reprezentowanej przez rzeki Letę i Eunoię.

2024-02-12



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

ROSJA: CZASY — LUDZIE — IDEE. ZAMIAST WSTĘPU

Jolanta Brzykcy , Bożena Żejmo

Język: PL | Data publikacji: 30-09-2020 | Abstrakt

Wstęp do bloku tematycznego "Rosja: czasy - ludzie - idee

2020-09-30



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Rosyjska przestrzeń literacka po 24 lutego 2022: „unieważnienie” czy „samounieważnienie”?

Ivan Posokhin

Język: RU | Data publikacji: 31-03-2025 | Abstrakt

Artykuł bada wpływ wydarzeń geopolitycznych na percepcję literatury rosyjskiej po rozpoczęciu pełnej inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Analiza zmian w pozycji recepcyjnej literatury rosyjskiej koncentruje się na zjawiskach jej „unieważnienia”, a także „samounieważnienia”, związanych z procesami zachodzącymi w samym rosyjskim środowisku kulturowym oraz w autorefleksji rosyjskich pisarzy emigracyjnych. Przedstawiono argumenty na rzecz scharakteryzowania (samo)obrazu literatury rosyjskiej jako obrazu załamanego, który powstaje w wyniku pętli sprzężenia zwrotnego i rekurencyjnego (samo)postrzegania literatury rosyjskiej. Rozważane są również główne mechanizmy selekcji przedstawicieli i tekstów współczesnej literatury rosyjskiej, które opierają się na opozycji ich akceptowalności/nieakceptowalności w określonym kontekście.

2025-03-31



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Zainteresowanie Indiami i starożytnymi tekstami indyjskimi w literaturze rosyjskiej od końca XVIII do połowy XX wieku

Yevhen Liashchevskyi

Język: EN | Data publikacji: 14-03-2022 | Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest zbadanie przyczyn pojawienia się zainteresowania starożytnymi indyjskimi tekstami religijnymi i filozoficznymi w rosyjskim kręgu kulturowym, a także sposobów, w jakie teksty indyjskie weszły do literatury rosyjskiej. Artykuł ma na celu również pokazanie, w jaki sposób pierwsze rosyjskie tłumaczenia najbardziej wpływowych starożytnych dzieł indyjskich, takich jak Bhagavadgita i Shakuntala, spowodowały pojawienie się w literaturze rosyjskiej dużej liczby utworów, które w różny sposób nawiązują do starożytnych tekstów indyjskich. Artykuł pokazuje również na przykładach poszczególnych dzieł, jak rosyjscy pisarze nawiązywali w swoich utworach do starożytnych tekstów indyjskich.

2022-03-14



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Pojęcie ŚWIATŁA w dyskursie fantasy Maxa Freia

Anatoliy Zahnitko (Загнитко) , Olha Boiko (Бойко)

Język: RU | Data publikacji: 11-06-2023 | Abstrakt | s. 180-207

Podstawowa uwaga jest skupiona na składnikach strukturalnych Światła z następnym uwzględnieniem charakterystyk ilościowych i jakościowych , a również konstrukcji zróżnicowanych według częściowej i liniowej długości werbalizujących koncept. Uznano, że Światło może być rozpatrzone jako charakterystyka „żywej rzeczywistości ” , czasami jest związane z egzystencjonalnymi doświadczeniami bohaterów z towarzyszącymi im aluzjami religijnymi. Będąc cechą rzeczywistości (świata ), światło może występować z nieba, wody, zabytków lub składać istotę miast. Różnorodność wykorzystywanych leksemów dla wskazania procesu lśnienia , charakterystyk światła służy tworzeniu obraza wolumetrycznego procesu magicznego. Najbardziej informacyjne są konstrukcje składające się z trzech, czterech i więcej składników , które przy pomocy porównywań lub konstrukcji jednolitych pozwalają na bardziej całościowe zrozumienie wydarzeń z tekstu przez odbiorcę. Słowa kluczowe : koncept Światło, Maks Fraj, fantastyka, analiza strukturalna.

2023-06-11



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

SZTUKA POSTCZARNOBYLSKA JAKO PRACA ŻALU

Bożena Żejmo

Język: RU | Data publikacji: 01-10-2020 | Abstrakt

Celem artykułu jest przegląd i analiza sztuki post-czarnobylskiej postrzeganej nie tylko jako artystyczny komentarz do tragedii w Czarnobylu, ale przede wszystkim jako praktyka przepracowania społecznej traumy. Post-czarnobylska sztuka to niezwykła panorama postapokaliptycznej kultury (zarówno wysokiej, jak i niskiej), zorientowanej na refleksję o tym, co się wydarzyło, to także opowieść o ofiarach tragedii i przestroga dla przyszłych pokoleń.

2020-10-01



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Nurt archiwalny we współczesnej literaturze rosyjskiej

Eleonora Szafrańska

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 25-38

NURT ARCHIWALNY WE WSPÓŁCZESNEJ LITERATURZE ROSYJSKIEJ

Autor prezentuje nurt „archiwalny” współczesnej literatury rosyjskiej. Otwarcie zbiorów archiwów państwowych w latach 90. było szokującym etapem dla obywateli w zrozumieniu najnowszej historii ZSRR. Znajomość tych materiałów zapoczątkowała w literaturze nowy wektor – „archiwalny”. Artykuł dotyczy dwóch tekstów współczesnej literatury rosyjskiej: powieści Saszy Filipienko Czerwony Krzyż i powieści Suhbata Aflatuniego Raj na ziemi. Wszystkie wydarzenia i zwroty akcji w tych utworach nie są fikcją literacką, ale opierają się na materiałach ze śledztw oskarżonych w latach 1937-1938: protokoły przesłuchań, akty oskarżenia, zeznania krewnych, różnego rodzaju świadectwa. Autor tekstu literackiego wypełnia luki w sprawach: buduje powiązania między protokołami przesłuchań, przywraca kontekst psychologiczny między oskarżonym a śledczymi. Dzięki tym zabiegom obraz przeszłości staje się pełny i przekonujący.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Czy mówić postprawdę jest łatwo i przyjemnie?

Чудакова М. О. Жизнеописание Михаила Булгакова. КоЛибри; Азбука-Аттикус, Москва 2023. 832 с.

Евгений Яблоков

Język: RU | Data publikacji: 13-08-2024 | s. 121-135

2024-08-13



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Starzec-mnich-cudotwórca jako bohater współczesnej prozy rosyjskiej

Paulina Monika Wójcikowska-Wantuch

Język: PL | Data publikacji: 11-06-2023 | Abstrakt | s. 81-98

W niniejszym artykule przedstawiono wybrane utwory literackie autorów współczesnej literatury rosyjskiej, których bohaterem jest starzec, mnich lub cudotwórca. Pisarze reprezentujący różnorodne poetyki, jak Ludmiła Petruszewska, Jewgienij Wodołazkin, Tichon Szewkunow i Maja Kuczerska w swoich utworach odwołują się do gatunków literatury religijnej: pateryku, żywotu świętych i apoftegmatu. Zainteresowanie współczesnych autorów bohaterem, nawiązującym bezpośrednio do tradycji starca Zosimy z powieści „Bracia Karamazow” Fiodora Dostojewskiego, może stanowić wyraz tęsknoty za wartościami narodowymi, utożsamianymi z kulturą duchową rosyjskiego prawosławia oraz jest odzwierciedleniem, odbywającego się aktualnie dialogu pomiędzy literaturą świecką i religijną.

2023-06-11



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Кто вы, мандариры культуры, или Занималась ли мастурбацией пушкинская Татьяна? (Виктор Г. Арсланов. «Третий путь» Андрея Платонова: Поэтика. Философия. Миф. Владимир Даль, Санкт-Петербург 2019, 558 с.)

Evgeny Yablokov

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 275-287

x

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Ciało Lenina (nie tylko polityczne)

Ewa Pogonowska

Język: PL | Data publikacji: 10-10-2023 | Abstrakt | s. 10-41

Artykuł traktuje o postrzeganiu mumii Lenina i moskiewskiego mauzoleum w narracjach niefikcjonalnych, głównie w reportażu podróżniczym, po upadku ZSRR (z uwzględnieniem szerszego tła kulturowego). W nawiązaniu do koncepcji „dwóch ciał króla” Ernsta Kantorowicza podjęto zagadnienie „dwóch ciał” Lenina. Opisano zarówno fenomen nieśmiertelności „bogolenina”, jak i naturę wystawionego na ogląd publiczny zmumifikowanego ciała wodza rewolucji bolszewickiej. Szczególnie podkreślono zagadnienie specyficznego stosunku Rosjan do władzy i władcy.

2023-10-10



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Dacza jako metafora sowieckiego bytu: „habitus daczy” w powieści Jeleny Czyżowej „Grzybnia”

Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak

Język: RU | Data publikacji: 07-11-2022 | Abstrakt | s. 134-150

DACZA JAKO METAFORA SOWIECKIEGO BYTU:

„HABITUS DACZY” W POWIEŚCI JELENY CZYŻOWEJ GRZYBNIA

Artykuł traktuje o „habitusie daczy” w powieści Eleny Czyżowej Planeta grzybów. Jego nosicielami są bohaterowie, których osobowość ukształtowała się w określonym czasie pod wpływem kultury i działań związanych z sowiecką daczą.  „Habitus daczy” w utworze odnosi się do dwóch różnych okresów historycznych (sowieckiego i postsowieckiego) i jednocześnie do dwóch pokoleń. Jego warianty i modyfikacje służą Czyżowej do odzwierciedlenia najważniejszych problemów i przemian we współczesnej Rosji. Obraz sowieckiej daczy, będący metaforą życia w ZSRR, jest ponury i pesymistyczny, co nie jest typowe dla wspomnień z dzieciństwa i młodości. Z kolei postsowiecka dacza to zjawisko reprezentujące procesy gospodarcze i społeczne w okresie przejścia do kapitalizmu i odrzucenie spuścizny socjalizmu. Analiza powieści Planeta grzybów prowadzi do wniosku, że bohaterowie Czyżowej reprezentują różne formy przystosowania się do nowych warunków ekonomicznych i społecznych, ale przy życiu pozostaje tylko człowiek, który nie jest w stanie wydostać się z „sowieckości”.

2022-11-07



Czasopismo: Przegląd Rusycystyczny

Wielka Wojna Ojczyźniana w rosyjskim podręczniku historii a Przeklęci i zabici Wiktora Astafiewa

Aleksander Wawrzyńczak

Język: PL | Data publikacji: 19-04-2024 | Abstrakt | s. 41-61

Artykuł porusza problem wprowadzenia do szkół rosyjskich nowej ujednoliconej ideologicznie serii podręczników historii, przede wszystkim zaś podręczników do historii Rosji dla klasy 10 oraz 11 autorstwa Anatolija Torkunowa i Władimira Miedinskiego. Zawarte w podręczniku treści dotyczące wydarzeń Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, zostały skonfrontowane z obrazem wojny w wybitnej epopei Wiktora Astafiewa Przeklęci i zabici, która znalazła się w spisie rekomendowanych w podręczniku lektur. Przeprowadzona analiza dowodzi, że w warunkach restauracji w Rosji systemu imperialnego i totalitarnego literatura rosyjska w jej najlepszych dokonaniach, a do takich należy dzieło Astafiewa, którego 100 rocznica urodzin przypada w 2024 roku. pozostaje świadectwem prawdy o złu, jakie niesie jakakolwiek wojna.

2024-04-19