https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/issue/feed Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze 2024-10-31T06:54:14+00:00 Beata Pawletko beata.pawletko@us.edu.pl Open Journal Systems <p>"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze" to recenzowany rocznik o charakterze monograficznym. Czasopismo jest kontynuacją (po kilkuletniej przerwie) „Rusycystycznych Studiów Literaturoznawczych Uniwersytetu Śląskiego” wydawanych od lat 70. XX wieku. W każdym numerze drukowane są teksty poświęcone konkretnemu zagadnieniu stanowiącemu asumpt do refleksji w ramach zarówno tradycyjnych specjalności literaturoznawczych, jak i interdyscyplinarnych ujęć literatury rosyjskiej i rosyjskojęzycznej. Redakcja publikuje artykuły, szkice, eseje, recenzje, polemiki i sprawozdania w języku polskim, rosyjskim i angielskim.</p> <p>&nbsp;Pismo jest indeksowane na liście ERIH+, DOAJ, na polskiej ministerialnej liście czasopism posiada 20 punktów. (<a href="https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/about">więcej</a>)</p> <p>&nbsp;</p> https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17946 Słowo wstępne. Literatura i kultura posowieckiej emigracji rosyjskiej 2024-10-30T13:27:40+00:00 Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak elzbieta.tyszkowska-kasprzak@uwr.edu.pl 2024-10-30T13:19:39+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/15984 Stratyfikacja rosyjskojęzycznego środowiska literackiego Łotwy, czyli „Kim jestem?” 2024-10-31T06:54:14+00:00 Nataļja Šroma natalia.shrom@gmail.com <p>W artykule przedstawiono przegląd literatury rosyjskojęzycznej na Łotwie według&nbsp;kryteriów pozwalających określić ją jako literaturę mniejszościową. Autorka&nbsp;opisuje autonomiczne mechanizmy legitymizacji — łotewskie wydawnictwa, periodyki,&nbsp;festiwale poetyckie specjalizujące się w popularyzowaniu współczesnej<br>literatury rosyjskiej, a także określa kilka strategii samoidentyfikacji rosyjskojęzycznych&nbsp;pisarzy na Łotwie. Dochodzi też do wniosku, że w nowym dla kultury&nbsp;rosyjskiej kontekście „po 24 lutego 2022 roku” rosyjskojęzyczna społeczność literacka&nbsp;Łotwy, podobnie jak po 1991 roku, przeżywa poważne wstrząsy, co prowadzi&nbsp;do większej polaryzacji środowiska literackiego. Szczególną uwagę autorka zwróciła&nbsp;na artystyczną prezentację nowej rzeczywistości społecznej — „emigracji bez&nbsp;emigracji” — z motywami przewodnimi nowego uchodźcy i kontrpamięci, które&nbsp;w ostatnim czasie przybrały na znaczeniu.</p> 2024-04-23T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/16057 Tallin udoskonalony. Sprawcza moc wyobraźni w opowieści "Кармела" Goar Markosjan-Kasper 2024-10-31T06:54:14+00:00 Liliana Kalita liliana.kalita@ug.edu.pl <p>Przedmiotem rozważań &nbsp;w prezentowanym opracowaniu jest rola wyobraźni artystycznej i sprawcza moc kreacji estetycznej tytułowej bohaterki opowieści Goar Markosjan-Kasper. W utworze, utrzymanym w postmodernistycznej stylistyce, pisarka łączy problem wyobraźni z kategorią pamięci/zapomnienia. Sięga również do koncepcji artysty, by pokazać dualizm niedoskonałego świata materialnego (rzeczywistego) i idealnego świata wykreowanego sprawczą siłą umysłu. Udoskonalanie świata odbywające się ― na zasadzie <em>pars pro toto</em> ― w zmianie oblicza Tallina ma wymiar zarówno geograficzny, jak i ludzki ― obcowanie z pięknem wyzwala w ludziach altruizm i miłość.</p> 2024-04-29T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17185 Na granicy światów. O korespondencji Inny Lisnianskiej i Eleny Makarovej 2024-10-31T06:54:14+00:00 Beata Pawletko beata.pawletko@us.edu.pl <p>W artykule analizie poddano listy Inny Lisnianskiej i Eleny Makarovej, wydane w 2017 roku w książce<em> Имя разлуки</em>. Korespondencja Makarovej i Lisnianskiej obejmuje niezwykły moment w dziejach Rosji i rosyjskiej emigracji, gdy cenzura i autocenzura schodzą na dalszy plan. To świadectwo o wielkiej wartości faktograficznej i literackiej. Tom <em>Имя разлуки </em>to nie tylko skarbnica wiedzy o biografii twórczej autorek listów, o życiu społecznym, politycznym, literackim i kulturalnym po upadku imperium sowieckiego, ale, co niemniej istotne, dowód na to, że w Rosji udało się ocalić dobre wzorce epistolarne i odbudować znaczenie gatunku listu w literaturze.</p> 2024-05-14T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/15915 Przestrzeń w projekcie “DAU” (reż. Ilja Chrżanowski). Konteksty 2024-10-31T06:54:14+00:00 Beata Waligórska-Olejniczak beata.waligorska@amu.edu.pl <p>Artykuł poświęcony jest analizie przestrzeni w projekcie “DAU”, reżyserowanym przez Ilję Chrżanowskiego we współpracy m.in. z Jekateriną Oertel, Aleksiejem Sljusarczukiem i Ilją Permakowem. Filmy fabularne i dokumentalne, składające się na projekt, kręcone były w latach 2009–2012, głównie w Charkowie, w specjalnie wybudowanym dla tego celu mieście-instytucie naukowym. Celem artykułu jest zbadanie wybranych rozwiązań przestrzennych w projekcie, ich kontekstualizacja, w konsekwencji czego możliwe staje się powiązanie sfery architektonicznej z sferą behawioralną i cielesnością bohaterów. Narzędziem metodologicznym, wspomagającym ogląd wybranych przestrzeni tekstu, jest kategoria podziemia, zakorzeniona w utworze <em>Notatki z podziemia</em> Fiodora Dostojewskiego. W procesie interpretacji autorka zwraca uwagę na zakodowane w materii ciała i architektury związki z mechanizmami opresji, funkcjonującymi w systemie totalitarnym.</p> 2024-05-16T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/16197 Współczesna apokalipsa Ludmiły Ulickiej. O symbolice i wymiarze mądrościowym cyklu opowiadań "Шестью семь" („Sześć po siedem") 2024-10-31T06:54:14+00:00 Monika Sidor monika.sidor@kul.pl <p>Artykuł przedstawia analizę najnowszego dzieła Ludmiły Ulickiej z punktu widzenia poetyki kognitywnej, uwzględniającej warunki wydania książki, sytuację pierwszego spotkania odbiorców z cyklem <em>Sześć po siedem</em> oraz skojarzenia związane z obecną działalnością autorki. Ulicka należy do grona najbardziej rozpoznawalnych autorów współczesnej literatury rosyjskiej, a jej emigracja z państwa, które rozpoczęło wojnę, postrzegana jest jako deklaracja polityczna i moralna. Pociągnęło to za sobą nowe sposoby lektury dzieł opublikowanych przez pisarkę po opuszczeniu Rosji. W artykule symbolika zawarta w fabule opowiadań oraz struktura całego cyklu stanowią podstawę interpretacji sugerowanego w utworze sensu apokaliptycznego. Autorka opracowania stwierdza, że specyficzna narracja, przypominająca koncepcję „czułego narratora” Olgi Tokarczuk&nbsp; i zawierająca cechy bliskie wschodniej tradycji literatury mądrościowej, nieoczekiwanie wzmacnia pozytywny przekaz dzieła. Tym samym apokaliptyczna wizja przedstawiona w ostatniej części cyklu Ulickiej otwiera się na perspektywę wieczności i zakłada oczekiwanie na zbawienie.</p> 2024-06-17T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17207 Trujący strach (Siergiej Lebiediew, "Debiutant") 2024-10-31T06:54:14+00:00 Aleksandra Zywert olazywert@o2.pl <p>W powieści <em>Debiutant</em> Siergiej Lebiediew skupia swoją uwagę na analizie genealogii współczesnego zła, jego specyfiki i odpowiedzialności za nie. W tym przypadku impulsem do opisanej historii była próba otrucia Siergieja i Julii Skripalów. Autor po raz kolejny zwraca się ku tematowi aktualnemu, ale w ogóle nie rozpracowanemu (także w literaturze) – „trucicieli z Kremla”. Na przykładzie historii głównego bohatera – Kalitina – chemika, wynalazcy idealnej trucizny (tytułowego Debiutanta) przestrzega, by nie zapominać o złu tylko dlatego, że należy ono do teoretycznie minionej epoki. Ludzie (zwłaszcza naukowcy) powinni się z nim liczyć, brać odpowiedzialność za swoje decyzje i czyny, ponieważ jeśli zbrodnie wciąż będą pozostawały bez kary, nie będzie możliwe sprzeciwić się „terrorowi trującego strachu”.</p> 2024-07-11T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/16041 Dwa miasta (Moskwa i Berlin) w esejach i wywiadach Władimira Sorokina 2024-10-31T06:54:14+00:00 Zsuzsanna Kalafatics Kalafatics.Zsuzsanna@uni-bge.hu <p>Niniejszy artykuł został poświęcony analizie obrazów i kodów metapoetyckich związanych z dwoma miastami — Moskwą i Berlinem. W epitekstach Władimira Sorokina, tj. wywiadach i filmie dokumentalnym o nim samym (Сорокин трип), jak również w zbiorze esejów (Нормальная история) nazwy geograficzne niosą ze sobą symboliczne znaczenia, przy czym nazwy dwóch miast często stają&nbsp;punktem wyjścia dla rozmyślań metafizycznych. Sorokin łączy ontologiczną opozycję (lub jej brak) między wewnętrzną a zewnętrzną przestrzenią z relacją jednostka — władza. Jednym z istotniejszych punktów porównania Moskwy i Berlina jest odmienne podejście do przeszłości oraz do traumatycznego doświadczenia historycznego.</p> 2024-09-03T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17010 Rosjanie w Rzymie na początku XXI wieku w powieści "Appendix" Aleksandry Pietrowej 2024-10-31T06:54:14+00:00 Laura Piccolo lpiccolo@uniroma3.it <p>Artykuł analizuje temat diaspory w <em>Appendix</em>, debiutanckiej powieści poetki Alexandry Petrovej. Opublikowany w 2016 r. <em>Appendix</em>&nbsp;otrzymał w tym samym roku Nagrodę Andrieja Biełycha. Jest to powieść o złożonej strukturze i fabule, wielu liniach narracyjnych i bogatym, erudycyjnym systemie cytatów. Głównym tematem jest trudna sytuacja "Innego", imigranta, outsidera, który znajduje się w nieznanym obcym mieście, w tym przypadku w Rzymie, założonym przez "obcego". Petrova podejmuje Wergiliański temat Eneasza jako wyraźne odniesienie do losu trojańskiego bohatera jako obrazu Rzymu imigrantów. Petrova jest jednym z głosów nowej Rosji za granicą, mimo że pod wieloma względami pozostaje głosem na progu.</p> 2024-09-30T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17219 „Nudna dystopia”: "Радио Мартын" Filippa Dziadki 2024-10-31T06:54:14+00:00 Boris Lanin borial2003@gmail.com <p>W artykule przedstawione zostały cechy gatunkowe „nudnej dystopii” — powieści&nbsp;Filippa Dziadki Радио Мартын. Podkreślone zostały najważniejsze cechy gatunkowe&nbsp;utworu: obraz pseudokarnawału, sytuacja „stanu nadzwyczajnego”, cytowanie,&nbsp;aktywność bohatera dystopijnego. Wymiana listów pomiędzy nieżyjącymi&nbsp;już&nbsp; osobami staje się symbolem rozerwania chronotopu. Składnia powieści podporządkowana&nbsp;jest celowi gatunku dystopii. Utwór można rozumieć jako wyznanie&nbsp;pisarza-emigranta wobec jego czytelników.</p> 2024-09-12T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17634 Próba ożywienia przeszłości. Metapowieść Aleksieja Makuszyńskiego "Город в долине" 2024-10-31T06:54:14+00:00 Antoni Bortnowski a.bortnowski@amu.edu.pl <p>Niniejszy artykuł poświęcony jest kwestii relacji między przeszłością a teraźniejszością w metapowieści <em>Miasto w dolinie</em>, napisanej przez rosyjskiego pisarza emigracyjnego Aleksieja Makuszyńskiego. Rozważania koncentrują się na postaci głównego bohatera, który podejmuje nieudaną próbę napisania powieści o wojnie domowej w Rosji. Celem artykułu jest ukazanie przyczyn i kluczowych aspektów przedstawionego przez Makuszyńskiego obrazu twórczej porażki, który został zbudowany wokół takich opozycji jak przeszłość–teraźniejszość, osobiste–historyczne, pamięć–wyobrażenie oraz jest ściśle związany z kwestiami interakcji między autorem a tekstem czy fikcją a historią. Najważniejsze wnioski są takie, że <em>Miasto w dolinie</em> potwierdza niemożność wykorzystania tekstu literackiego jako narzędzia wskrzeszania przeszłości, a dzieło nie może zastąpić pamięci i przekształcić tego, co historyczne, w to, co osobiste. Literatura i historia mogą się uzupełniać, ale pełna ich synteza jest <em>a priori</em> niemożliwa.</p> 2024-10-25T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement## https://journals.us.edu.pl/index.php/RSL/article/view/17632 Obrazy przeszłości i przyszłości w prozie Władimira Sorokina i Siergieja Lebiediewa. Twórcze drogi rosyjskich emigrantów do zrozumienia teraźniejszości 2024-10-31T06:54:14+00:00 Mateusz Jaworski matjaw@amu.edu.pl <p>Celem podjętym w niniejszym opracowaniu jest analiza obrazów przeszłości i przyszłości w prozie dwóch współczesnych rosyjskich pisarzy emigracyjnych — Władimira Sorokina i Siergieja Lebiediewa. Autor wybrał dwa odpowiednie teksty z ich twórczości, które wykazują pewne podobieństwo w rozumieniu relacji między przeszłością a teraźniejszością. Dystopia Sorokina przedstawia Nową Rosję, która ma dopiero nadejść, ale dziwnie przypomina jej głęboką przeszłość. Z kolei Lebiediew stosuje literacki motyw nieliniowego postrzegania i przepływu czasu, co ukazuje niejednoznaczny związek między teraźniejszością a przeszłością.</p> 2024-10-25T00:00:00+00:00 ##submission.copyrightStatement##