Boloński doktorat z prawa Wawrzyńca ze Słupcy (1517)
Abstrakt
W artykule zaprezentowano karierę Wawrzyńca ze Słupcy, ze szczególnym uwzględnieniem uzyskania przez niego doktoratu z prawa kanonicznego w Bolonii w 1517 roku. Boloński doktorat otworzył Wawrzyńcowi drogę do uniwersyteckiej kariery, wcześniej był on bowiem notariuszem publicznym, przyjął też niższe święcenia (akolitat). W 1521 roku wszedł w skład kolegium prawniczego Uniwersytetu Krakowskiego. Uzyskał też beneficja kościelne w postaci scholasterii kieleckiej i kanonii sandomierskiej. Ze względu na rychłą śmierć w 1528 roku kariera uniwersytecka Wawrzyńca ze Słupcy była krótka. Podczas egzaminu doktorskiego towarzyszyli mu w Bolonii jego koledzy ze studiów lub też inni Polacy, którzy byli tam wówczas przejazdem i chcieli zobaczyć na własne oczy przebieg egzaminu doktorskiego. Byli to: Jan Rybieński, prepozyt kruszwicki i kanonik gnieźnieński oraz poznański, Jan Łącki, kanonik poznański, a także Jan Międzyrzecki, Jan Łaski, Maciej Śliwnicki i Stanisław Szczawiński. W uniwersyteckich źródłach bolońskich zostali oni określeni mianem studentów bolońskich oraz kleryków diecezji gnieźnieńskiej, poznańskiej i ołomunieckiej. W artykule omówiono ich intelektualną drogę, często w historiografii mniej znaną, jak również pokazano, ale już bardziej skrótowo, ich późniejsze kariery.
Słowa kluczowe
Uniwersytet Boloński w XVI wieku; Wawrzyniec ze Słupcy; prawo kanoniczne; Uniwersytet Krakowski w XVI wieku; scholasteria kielecka
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archivio di Stato di Bologna: Studio, T. 22, 126, 217 (Liber doctorum Ludovici de Paleotis).
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie: Akta kapituły kruszwickiej, sygn. I/1, T. 1 (1516—1614).
Archiwum Diecezjalne we Włocławku: Akta posiedzeń kapituły 2 (216); S. Chodyński: Katalog prałatów i kanoników włocławskich. Włocławek 1914 (rękopis).
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Księgi grodzkie sieradzkie, Inscriptiones 57, 64.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: Acta Episcopalia, T. 7, 9, 14; Acta Officialia, T. 29, 34, 37, 44, 47.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie: rkps 990 (rachunki żup bocheńskiej i wielickiej 1507—1508), 1775, 1777.
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu: rkps 805 (Acta Officialia 1522—1531).
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie: Inc. 2272 (J. Stoefflerinus, J. Pflaum: Almanach 1499—1531. Ulmae 1499).
Zemský archiv v Opavě: pobočka Olomouc, sygn. P-50/2 (rękopis: M. Zemek: Posloupnost prelátů a kanovníků olomoucké kapituly od počátku až po nynĕjší dobu. Díl. 1: 1131—1652).
Źródła drukowane
Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta. Wyd. B. Ulanowski. T. 1: Acta capitulorum Gneznensis, Poznaniensis et Vladislaviensis (1408—1530). Kraków 1894.
Acta graduum academicorum Gymnasii Patavini ab anno 1501 ad annum 1525. Ed. E. Martellozzo Forin. Padova 1969.
Acta rectoralia Almae Universitatis studii Cracoviensis inde ab anno MCCCCLXIX. T. 1. Ed. W. Wisłocki. Kraków 1893—1897.
Akta kapituł z wieku XVI wybrane. Wyd. B. Ulanowski. T. 1. Cz. 1: (Akta kapituł poznańskiej i włocławskiej 1519—1578). Kraków 1908.
Katalog zbioru dokumentów pergaminowych Biblioteki Jagiellońskiej. Oprac. K. Nabiałek, W. Świeboda, M. Zdanek, przy współpr. R. Tatarzyńskiego. Red. K. Nabiałek. T. 1. Kraków 2014.
Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej. T. 1: (1387—1507). Wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz. Kraków 1938—1994.
Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum). Wyd. Z. Leszczyńska-Skrętowa. Wrocław 1968.
Kujawski W.: Wykazy święconych z najstarszej księgi akt działalności biskupów włocławskich (Kurozwęckiego i Przerębskiego — lata 1496—1511). „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1999, T. 72.
Liber diligentiarum Facultatis Artisticae Universitatis Cracoviensis. Pars 1: (1487—1563). Ed. W. Wisłocki. Cracoviae 1886.
Librowski S.: Inwentarz realny dokumentów Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Dział 2: Dokumenty w kopiariuszach. T. 3: Kopiariusz i częściowo formularz wikariuszy generalnych i oficjałów włocławskich przeważnie z drugiej ćwierci XVI wieku. Włocławek 2000.
Librowski S.: Inwentarz realny dokumentów Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. T. 2: (lata 1551—1760). Włocławek 1995.
Matĕjek F.: Moravské zemské desky 1480—1566. 2: Kraj olomoucký. Praha 1947.
Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej. Wyd. B. Ulanowski. W: „Archiwum Komisji Historycznej”. T. 3. Kraków 1886.
Matricularum Regni Poloniae Summaria. Ed. T. Wierzbowski. T. 3. Varsoviae 1908; T. 4/1. Varsovie 1910; T. 4/2, T. 5/1. Varsoviae 1912—1919.
Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509—1551. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpr. R. Grzesika. Warszawa 2010.
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400—1508. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpr. R. Grzesika. T. 1. Kraków 2004.
Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402—1541. Wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska. Warszawa 2011.
Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich 1516—1525. Oprac. B. Przybyszewski. Kraków 1970.
Opracowania
Ališauskas V., Jaszczołt T., Jovaiša L., Paknys M.: Lietuvos katalikų dvasininkai XIV—XVI a. Vilnius 2009.
Baletka T.: Dvůr olomouckého biskupa Stanislava Thurza (1497—1540), jeho kancelář a správa biskupských statku. „Sborník archivních prací“ 2004, roč. 54, č. 1.
Bartel O.: Jan Łaski. Cz. 1: (1499—1556). Warszawa 1955.
Barycz H.: Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu. Kraków 1935.
Barycz H.: Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440—1600). Kraków 1938.
Barycz H.: Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granicę. Wrocław 1969.
Błaszczyk G.: Regesty dokumentów diecezji wileńskiej z lat 1507—1522 Jana Fijałka i Władysława Semkowicza. „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica” 2003, T. 9.
Chachaj M.: Zagraniczna edukacja Radziwiłłów od początku XVI do połowy XVII wieku. Lublin 1995.
Chorążyczewski W.: Przemiany organizacyjne polskiej kancelarii królewskiej u progu czasów nowożytnych. Toruń 2007.
Dalton H.: Johannes a Lasco. Beitrag zur Reformationsgeschichte Polens, Deutschlands und Englands. Gotha 1881.
Dembiński P.: Śliwnicki (Mathias de Slywnyky) Maciej h. Korab (ok. 1490—1551). W: Polski słownik biograficzny. T. 51. Warszawa—Kraków 2016.
Dzieje Gniezna, pierwszej stolicy Polski. Red. J. Dobosz. Gniezno 2016.
Gąsiorowski A.: Święcenia w diecezji kujawskiej na przełomie XV i XVI wieku. „Roczniki Historyczne” 2001, T. 67.
Gładyszewski L.: Korespondencja studentów bolońskich z prymasem Janem Łaskim w 1515 roku. „Studia Gnesnensia” 1977, T. 3.
Gładyszewski L.: La corrispondenza degli studenti bolognesi con il primate Jan Łaski nel 1515. In: Commentationes historicae. Almae Matri studiorum Bononiensi novem saecula feliciter celebranti ab Universitate Iagellonica Cracoviensi oblatae. Warszawa—Kraków 1988.
Guerrini M.T.: “Qui voluerit in iure promoveri…”. I dottori in diritto nello Studio di Bologna (1501—1796). Bologna 2005.
Hermán J.M.: Johannes á Lasco 1499—1560. Kolozsvár 2010.
Hudyka E.: Jak bawiono się w średniowiecznym Krakowie. „Rocznik Krakowski” 1998, T. 64.
Janakowski M.: Między faktami i panegiryzmem. Śladami młodzieńczych lat i peregrynacji Hieronima, Jana i Stanisława Łaskich. „Przegląd Nauk Historycznych” 2018, T. 17, nr 2.
Janišová J., Janiš D.: Úřad moravského zemského hejtmana v 15.—17. století. (Přehled působnosti a pravomoci). V: Hejtmanská správa ve vedlejších zemíh Koruny české. Edd. L. Bobková, M. Čapský, I. Korbelářová. Opava 2009.
Kaczmarek K.: Święcenia duchowieństwa w diecezji gnieźnieńskiej w latach 1482—1493. Poznań 2018.
Knapek E.: Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI wieku. Kraków 2010.
Korolko M.: Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta. Warszawa 1991.
Korytkowski J.: Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. T. 3. Gniezno 1883.
Kowalska H.: Działalność reformatorska Jana Łaskiego w Polsce. Wrocław 1969.
Kowalska H.: Łaski Jan h. Korab (1499—1560). W: Polski słownik biograficzny. T. 18. Wrocław 1973.
Lutyński K.: Kapituła katedralna w Poznaniu w XVI wieku. Organizacja i majątek. Poznań 2000.
Nowacki J.: Dzieje archidiecezji poznańskiej. T. 2. Poznań 1964.
Orczyk A.: Kształcenie i formacja duchownych w średniowieczu. Lublin 2013.
Ottův Slovník naučný. Díl. 17. Praha 1901.
Ożóg K.: Zakres i metody nauczania septem artes na Wydziale Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku. W: Septem artes w kształtowaniu kultury umysłowej w Polsce średniowiecznej. Wybrane zagadnienia. Red. T. Michałowska. Wrocław 2007.
Ożóg K., Fokt K., Mikuła M., Zdanek M., Wójcik-Zega D., Kuras K.: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. T. 1: (1364—1780). Red. W. Uruszczak. Kraków 2015.
Pociecha W.: Ze studiów bolońskich Jana Łaskiego. „Reformacja w Polsce” 1926, T. 4.
Rybus H.: Kolegiata w Kruszwicy w latach 1514—1531. „Studia Theologica Varsaviensia” 1970, T. 8, nr 2.
Skibniewska J.: Dwór królewski Aleksandra Jagiellończyka w latach 1501—1506. Lublin 2015.
Skupieński K.: Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce. Lublin 1997.
Słomski M.: Urzędnicy i personel zamku arcybiskupów gnieźnieńskich w Łowiczu (XIV w.—1531 r.). Warszawa 2017.
Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. Cz. 3. Z. 1. Oprac. K. Górska-Gołaska, T. Jurek, J. Luciński, G. Rutkowska, I. Skierska. Poznań 1993.
Sroka S.A.: Dyplom doktorski Uniwersytetu Bolońskiego z 1472 r. „Studia Źródłoznawcze” 2012, T. 50.
Sroka S.A.: Studenci z Polski dopuszczeni do prowadzenia zajęć na Uniwersytecie Bolońskim na początku XVI wieku. „Roczniki Historyczne” 2018, T. 84.
Sułkowska-Kurasiowa I.: Polska kancelaria królewska w latach 1447—1506. Wrocław 1967.
Szudrowicz A.: Kapituła kruszwicka. W tysiąclecie powołania biskupstwa w Kruszwicy. Kruszwica 2013.
Szymczakowa A.: Kilka uwag o wójtostwie i wójtach w Szadku w średniowieczu. „Biuletyn Szadkowski” 2005, T. 5.
Szymczakowa A.: Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifici et generosi. Łódź 1998.
Tafiłowski P.: Finanse prymasa Jana Łaskiego. Na podstawie raptularza z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. „Przegląd Historyczny” 2004, T. 95, z. 1.
Tafiłowski P.: Jan Łaski (1456—1531), kanclerz koronny i prymas Polski. Warszawa 2007.
Tomczak A.: Kancelaria biskupów włocławskich w okresie księgi wpisów (XV—XVIII w.). Toruń 1964.
Windakiewicz S.: Informacyja o aktach Uniwersytetu Bolońskiego. „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce” 1892, T. 7.
Windakiewicz S.: Materiały do historii Polaków w Padwie. „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce” 1892, T. 7.
Wyczański A.: Między kulturą a polityką. Sekretarze królewscy Zygmunta Starego (1506—1548). Warszawa 1990.
Zeissberg H.: Johannes Łaski Erzbischof von Gnesen (1510—1531) und sein Testament. Wien 1874.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
