W pierwszym kwartale 2020 roku nowy wirus – SARS-CoV-2 – pojawił się niemal we wszystkich krajach na świecie. Jego szybkie rozprzestrzenianie się spowodowało globalny kryzys, który dotknął także Polskę. Rząd centralny skupił się na zwalczaniu i zapobieganiu pandemii COVID-19. Jednym z przejawów tej walki było wyposażenie jednostek samorządu terytorialnego w nowe instrumenty prawne. Celem niniejszego artykułu jest analiza najważniejszych narzędzi prawnych, jakimi dysponowały samorządy podczas kryzysu. Dodatkowo autor przygląda się aktywności samorządów w kontekście zwalczania epidemii, na przykładzie działań podjętych przez miasta na prawach powiatu w województwie śląskim. Podkreślona została także rola organizacji pozarządowych i lokalnych społeczności. Autor podejmuje próbę zidentyfikowania problemów, z jakimi mierzyły się samorządy podczas pandemii, poza samym wirusem. Należały do nich m.in. wybory prezydenckie, kwestie finansowe oraz funkcjonowanie transportu publicznego. Analiza obejmuje 12 miast na prawach powiatu: Katowice, Siemianowice Śląskie, Piekary Śląskie, Chorzów, Ruda Śląska, Bielsko-Biała, Świętochłowice, Gliwice, Bytom, Sosnowiec i Rybnik. Badaniem objęto okres od początku marca 2020 roku do końca kwietnia 2020 roku. Wykorzystano metodę porównawczą, analizę aktów prawnych oraz analizę treści.