Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Zaiste, nikt im losu zazdrościć nie może”. Robert Falcon Scott i Apsley Cherry-Garrard o swoich zwierzętach w drodze na biegun południowy

Jacek Kurek

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 279-294

The article is devoted to the attitudes of Robert Falcon Scott and his expedition companions towards animals on the way to the South Pole – both the animals they brought with them on the ship “Terra Nova” and those they encountered in Antarctica. Scott took 34 dogs and 19 Manchu ponies on this arduous expedition. None of them survived. This aim is to draw attention to the human dimension of the expedition, but it becomes a contribution to the history of relationships between humans and animals in Europe just before the First World War. Analysis of the reports of Robert F. Scott and Apsley Cherry-Garrard (a member of the expedition) allows us to conclude that the explorers felt a great deal of affection for the animals. In the face of their tragic fate, they often reflected on their own guilt and mistakes. The suffering of animals was marked firmly in their minds, and the only kind of justification was their desire to enrich humanity with new knowledge.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Czy zwierzęta mają język?

Barbara Rode

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 129-142

The belief that only humans use language has dominated in science for years. Linguists are especially sensitive to the notion that animals can use or create language. They argue that all species other than human can communicate but they do not use language, as it is reserved for people only. It is important to notice that animal psychology is a new and still far underdeveloped scientific field. More and more studies are revealing that animals can and do think, feel and communicate in a meaningful way. Recently, new studies have supported the hypothesis that some animals do use language. The communication systems that they use have all or most of the characteristics of a language. Con Slobodchikoff has shown that prairie dogs have grammar, can create language and use dialects in their communication with one another. Their pups learn their language in a similar way as human babies do. This article is meant to question the notion that animals do not use and create language.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Biedne zwierzęta patrzą na ludzi. Na marginesach książki Piotra Krupińskiego „Dlaczego gęsi krzyczały?” Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku

Miłosz Markiewicz

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 239-248

The article presents a reflection on the presence of animals in the Holocaust and in the narratives that
underpinned it. The starting point of this consideration is the book by a Polish literary scholar – Piotr
Krupiński „Why did the Geese Shriek?” Animals and the Holocaust in Polish Literature of the 20th and 21st Century. The author juxtaposes the book with the comic book Maus by Art Spiegelman and the nazi propaganda film The Eternal Jew. The article raises questions about, among others, suffering of animals, a human–animal dualism in the context of the Holocaust, zoomorphism, and controversies over the so called animal holocaust. The author points out that we should remember the human is also an animal, especially at the time of the reflection on the Holocaust, which reveals the issue of „community of death”.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Obserwowanie cierpienia? O traumatyczności doświadczeń dzieci i zwierząt związanych z polowaniami na podstawie wybranych utworów literackich

Anna Naplocha

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 245-258

The paper deals with the problem of traumatic experiences of children and animals related to hunting from the point of view of animal studies. The subject of hunting covers usually only the ethical side of this hobby. In the defense of animals which are the object of hunting activities, the emphasis is mainly on human interference in the law of nature and its influence on reducing the local wildlife population. The article presents a topic related to the psychological aspect of hunting, which is often overlooked in the general social discourse. The subject of the survey was to present one of the aspects of the human psyche – traumatic experience as the influence of hunting on the participating children. Based on selected examples of literary works on hunting the impact of those traumatic experiences of children is outlined. The effects of traumatic experiences and the situations of transferring the trauma from one’s experience and considering it as its own are presented. In addition, the article presents the problems of traumatic experiences in animals and their suffering not only related to the somatic but also to the psychic side. Based on ethology, the hunting influence on mental suffering animals is shown with particular emphasis on those which live in the herd. The issues presented in the article are testimony to the similarity of humans and animals’ mental experiences in humans and animals.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rola obrazów mentalnych w procesie myślenia zwierząt. Czy język jest warunkiem koniecznym myślenia?

Honorata Korpikiewicz

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 109-132

In the article it is argued that the conviction that verbally expressed language (as commonly employed by humans) is necessary for thinking is not justified. Animals have been found to employ various communication systems (languages) and, though these are different from human language, they testify to consciousness and thought. Recent research among autistic people has indicated that they frequently think in images rather than words, and it is suggested that this was the original feature of human thinking and may also be the basis of animal thinking.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kobiety, psy i koty. Domowa koegzystencja ludzi i zwierząt w literaturze familijnej

Marzena Małgorzata Kotyczka

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 175-194

The article discusses the issue of living and thinking with pets. The author analyzes examples of popular literature, particularly books addressed to families and women, in order to seek for animal agency in the plot. The thesis is based on an assumption about the special bond between pets and female characters in such novels. Verifying the theory of Yi-Fu Tuan from his book Dominance and Affection. Making of Pets, the article questions pets as an effect of the human tendency to domination over nature and taking comfort in a coherent view of animals. Pets, according to Tuan’s theory, ought to be reflections of human desires and needs. The domination in its roots is male, but its repressive demands involve pets as well as women. This is the premise whereby the special relation between pets and female owners has evolved. That is the reason why it is important to examine the meaning of human-animal relations by considering gender. The space where the bond between women and their pets starts and develops is also significant. The home is the third main character of each novel, and maintains an actually dynamic relation with others.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (2)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 23-56

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników. 

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kilka uwag o obecności zwierząt w filmie i literaturze science fiction

Agnieszka Nieracka

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 107-117

 Jednym z najważniejszych tematów literatury i filmu science-fiction jest spotkanie człowieka z inną, obcą istotą. Sens tego spotkania nie tylko ukazuje dylematy antropocentryzmu, ale także podkreśla samotność człowieka wobec innych, nie-ludzkich istot. Zarówno animal studies jak i wyobrażone światy science-fiction stawiają podobne podstawowe pytania o możliwość komunikowania się z przedstawicielami innych gatunków. Dlatego też w niniejszym artykule analizuję wybrane teksty literatury i filmów science-fiction, które rozważają konsekwencje wynikające ze spotkania człowieka i zwierzęcia. Wskazuję na prymat myśli feministycznej w tej dziedzinie technokultury (Donna Haraway) i jednocześnie przedstawiam przykłady zwierząt bio-technologicznych w cyberpunku. Przywołuję także postać King Konga, charakterystyczną dla gatunku filmu fantasy, aby podkreślić obecność dyskursu feministycznego w tym "spotkaniu Pięknej i Bestii".

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

(Re)wizje naturalizmu w świetle badań nad zwierzętami (animal studies). Rekonesans

Dariusz Piechota

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 165-173

The main question discussed in this article is: Can we re-interpret naturalism’s novels or short stories from a non-human perspective? The researchers of animal studies perceive the world as an ecosystem where humans, animals, and plants live in a symbiosis. They also perceive the human as a part of nature. Moreover, with regard to Charles Darwin’s discoveries, it is worth to mention that the theorists of naturalism called the human being an animal. Naturalists introduce a new protagonist into literature called the animal hero. Thanks to animal studies, he is perceived as a subject, not a thing (as was the case earlier). What is more, we can reconstruct different relations between species. One of the most important problems for naturalism and animal studies is empathy towards other creatures. Naturalists, as well as the researchers of animal studies, use different tools to analyse and interpret novels and short stories. First of all, they introduce different narrators in order to be objective. Furthermore, they indicate parallelisms between the human and animal world, they avoid subjective comments, and sometimes they use the strategy called the stream of consciousness to present other creatures’ thoughts.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

‘Ogród zoologiczny’ rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (3)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 13-48

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jak i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno-orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń.
Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta z Ukrainy w obliczu wojny. O działaniach polskich organizacji pozarządowych i administracji publicznej po agresji Federacji Rosyjskiej

Julia Klimczuk , Michał Pręgowski

Język: PL | Data publikacji: 02-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Niniejszy artykuł został poświęcony międzygatunkowemu aspektowi konfliktów zbrojnych na przykładzie wojny w Ukrainie. Jego celem jest przybliżenie form pomocy niesionej ukraińskim zwierzętom przez polską administrację publiczną i organizacje trzeciego sektora, jak również przedstawienie administracyjno-prawnych uwarunkowań tej pomocy. Działania, o których mowa, dotyczyły przede wszystkim zwierząt towarzyszących przybywających do Polski wraz z rodzinami ukraińskich uchodźców wojennych, jak również zwierząt bezdomnych w Ukrainie. W pracy wykorzystano metodę desk research (analiza doniesień prasowych, analiza zawartości stron internetowych organizacji trzeciego sektora i administracji publicznej), jak również badanie jakościowe w formie 12 wywiadów częściowo ustrukturyzowanych z przedstawicielami organizacji biorących udział w niesieniu pomocy ukraińskim zwierzętom. Autorzy koncentrują uwagę na pierwszych miesiącach działań wojennych z 2022 roku, kiedy zarówno fala uchodźcza jak i zryw pomocowy były największe.

2025-04-02



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Umysły zwierząt: między naiwnym antropomorfizmem a dogmatycznym antroponegacjonizmem

Zbigniew Wróblewski

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 83-95

Badania nad zdolnościami poznawczymi zwierząt determinują w głównej mierze dwa przeciwstawne podejścia metodologiczne: naiwny antropomorfizm i dogmatyczny antropodenializm. Pierwsze z nich definiowane jest jako błędne (naiwne) ukazywanie świata zwierzęcego poprzez pryzmat zdolności poznawczych, emocjonalnych i językowych człowieka, drugie zaś zaprzecza istotnym podobieństwom między człowiekiem a zwierzęciem w celu podkreślenia różnic jakościowych między tymi dwoma światami. Pomiędzy tymi postawami jest miejsce na przedstawianie pośrednich punktów widzenia, do których zalicza się heurystyczną wartość krytycznego antropomorfizmu oraz wskazanie tych podobieństw i różnic między ludźmi i zwierzętami, które determinują prozwierzęce działania moralne.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dostrzegając więcej: sposoby reprezentacji zwierząt innych niż ludzie w audiowizualnych materiałach o wojnie w Ukrainie

Patrycja Chuszcz

Język: EN | Data publikacji: 05-05-2025 | Abstrakt | s. 1-21

Artykuł analizuje, w jaki sposób zwierzęta pozaludzkie są ukazywane w materiałach audiowizualnych związanych z wojną w Ukrainie. Wykorzystując literaturę z dziedziny studiów filmowych i studiów nad zwierzętami, opisuje historyczne powiązania między kinem a wojną, śledząc rolę zwierząt w konfliktach zbrojnych. Poprzez analizę filmów ocenia, w jaki sposób filmowcy wykorzystują zwierzęta do przekazywania wiadomości o wojnie i jak zmieniają się ich reprezentacje. Zwraca uwagę, że zwierzęta pełnią zarówno rolę tła, jak i protagonistów, wpływając na postrzeganie wojny przez widzów. Ponadto omawia, w jaki sposób wojna wpływa reprezentacje zwierząt w filmach, poruszając tematy takie jak uchodźctwo, okupacja i narodowość zwierząt. Artykuł przybliża rolę zwierząt w kształtowaniu narracji wojennych i analizuje możliwość ich upodmiotowienia poprzez audiowizualne dzieła związane z tematyką wojny w Ukrainie.

2025-05-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rewizja polityki uwzględniająca inne zwierzęta. Eva Meijer w rozmowie z Dariuszem Gzyrą i Patrykiem Szajem

Patryk Szaj , Dariusz Gzyra , Eva Meijer

Język: EN | Data publikacji: 17-06-2025 | Abstrakt | s. 1-12

Wywiad z Evą Meijer przeprowadzony przez Dariusza Gzyrę i Patryka Szaja traktuje o politycznych aspektach relacji pomiędzy ludźmi a zwierzętami pozaludzkimi. Jego celem jest ponowne przemyślenie tego, co polityczne, wspólnie z innymi zwierzętami (w przeciwieństwie do zwykłego mówienia "o" polityce zwierzęcej). W trakcie wywiadu podejmowane są następujące kwestie: zwrot polityczny w studiach nad zwierzętami, postępujący rozwój studiów nad zwierzętami na przestrzeni lat, języki pozaludzkie i ich rola w partycypacji politycznej, zalety i wady demokracji liberalnej odnośnie do polityki międzygatunkowej, metoda "od podstaw w górę" w teorii politycznej, polityczne zadania literatury, rola partii politycznych i innych instytucji w zmianie systemowej, zwierzęta jako członkowie klasy pracującej, splątana empatia, która może obejmować nie tylko zwierzęta zdolne do odczuwania, ale także byty niebędące sentientami. 

2025-06-17



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Ludzkie owady” i człowiek – o dalekiej bliskości życia w niedoli i wspaniałości

Ireneusz Gielata

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 165-175

The author analyzes E.T.A. Hoffmann’s short story Master Flea, focusing mainly on the scene of the telescope duel between two biologists: Jan Swammerdam and Anton Leeuwenhoek. This scene triggers reflection on discovering the closeness between humans and insects – a closeness that became possible once man started to question the possibility of being different from animals. Even though Swammerdam equated human beings with insects, he never overcame the limitations of anatomic perception. It was only the generation of Romantics that discovered the similarity of fate between humans and insects – a similarity, as Maurice Maeterlinck called it, of “misery and greatness”. The author traces the evolution in the ways of perceiving insects and writing about them; an evolution which was initiated by Montaigne’s essay Apology for Raymond Sebond and later developed by E.T.A. Hoffmann, Henry David Thoreau and Maurice Maeterlinck.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przeciwdziałanie przemocy domowej. Ochrona ofiar-ludzi i ofiar-zwierząt

Sylwia Spurek

Język: PL | Data publikacji: 07-04-2025 | Abstrakt | s. 1-22

Ofiarami przemocy domowej są nie tylko ludzie, ale także zwierzęta domowe, a badania potwierdzają ścisły związek pomiędzy przemocą doświadczaną przez kobiety i dzieci, stanowiące większość ofiar przemocy w rodzinie ze strony partnera lub innego członka rodziny, a przemocą wobec zwierząt domowych. Przemoc wobec zwierząt może przy tym stanowić narzędzie przemocy psychicznej wobec ofiar-ludzi, a jednocześnie może być istotnym wskaźnikiem szacowania ryzyka wobec ludzkiej ofiary. W artykule prezentowane są konkretne wnioski de lege ferenda, postulaty pokazujące, w jaki sposób system prawa polskiego należy uzupełnić o ochronę ofiar-zwierząt, jak również stanowisko polskiego rządu w sprawie tych postulatów. Przedstawiona zostanie również próba uwzględnienia problemu przemocy wobec zwierząt domowych i praw osób dotkniętych przemocą w rodzinie – opiekunek lub opiekunów zwierząt domowych, w regulacjach tworzonych na szczeblu unijnym, w ramach projektu dyrektywy w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, procedowanego w kadencji organów unijnych 2019-2024.

2025-04-07



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bezdomność psów w Polsce, Holandii i we Włoszech w ujęciu komparatystycznym

Hanna Mamzer , Paweł P. Nowak , Magdalena Ziółkowska

Język: PL | Data publikacji: 27-05-2025 | Abstrakt | s. 1-23

Tekst prezentuje porównawczą analizę sytuacji psów bezdomnych w trzech wybranych krajach: Polsce, Włoszech i Holandii. Celem artykułu jest przeanalizowanie sytuacji bezdomnych w relacji do specyfiki kulturowej danego kraju. Taka analiza ma pomóc zidentyfikować czynniki, jakie mogą pomagać w ograniczaniu zjawiska bezdomności zwierząt, które jest problemem nie tylko ze względu na dobrostan zwierząt, ale też ze względu na dobrostan ludzi. Zwierzęta bezdomne są narażone na choroby, śmierć w wypadkach komunikacyjnych, brak pożywienia, a także na nieżyczliwe podejście ze strony ludzi. Z kolei dla ludzi bezdomne psy generują zagrożenie pogryzieniami, rozprzestrzenianie się zoonoz, konieczność realizowania programów opłacanych ze środków publicznych, a mających na celu ograniczanie bezdomności zwierząt. Największym wyzwaniem w tej sytuacji jest zapewnienie dobrostanu zwierzętom – czy pozostawanie przez całe życie w schronisku jest dla zwierząt lepsze niż bytowanie jako zwierzę bezdomne? Holandia nie ma problemu bezdomnych zwierząt (wszystkie są wyłapywane, umieszczane w schroniskach i przekazywane do adopcji), w Polsce występują nieliczne zwierzęta wolno bytujące, ale jest potężny problem przepełnionych schronisk, w których zwierzęta są zamykane na całe życie. Włochy mają zwierzęta bezdomne wolno bytujące i schroniskowe. Porównanie sytuacji tych trzech krajów umożliwia powielenie dobrych praktyk w zapobieganiu bezdomności zwierząt.

2025-05-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Ogród zoologiczny” rosyjskich wyobrażeń mentalnych. Wariacje i dynamika reproduktywnego obrazu (1)

Piotr Czerwiński

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 23-58

Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno -orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Obrazy zwierząt udomowionych i dzikich w paremiach polskich, rosyjskich i ukraińskich

Nadiia Melnyk

Język: RU | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 237-249

dów w paremiologii. Analiza porównawcza i kontrastywna animalizmów w składzie polskich, rosyjskich i ukraińskich paremii w ujęciu biocentrycznym pozwala opisać ogólne oraz szczegółowe cechy zachowania i charakteru, znajdujące się w najbardziej rozpowszechnionych obrazach paremiologicznych zwierząt dzikich i udomowionych. Obrazy animalistyczne typowe są dla każdej z kultur: polskiej, rosyjskiej bądź ukraińskiej. Opis specyfiki poszczególnych kategorii zwierząt występujących w jednostkach paremiologicznych wspiera próbę rekonstrukcji fragmentu językowego obrazu świata i pozwala na obserwację korelacji konceptów człowiek – zwierzę.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Reprezentacja zwierząt w opowiadaniu Sewera Gansowskiego Małe zwierzę (1969)

Karolina Gansovskaya

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 191-201

Twórczość Sewera Gansowskiego jest znakomitym przykładem współczesnej ekoliteratury. Autor przez wiele lat zajmował się gatunkiem eko-science fiction, który najpełniej ujmuje badanie natury ludzkiej egzystencji oraz interakcje pomiędzy ludźmi i nie-ludzkimi zwierzętami. Wykorzystanie metodologii z obszaru human-animal studies w badaniu gatunku science fiction pozwoliło na przeanalizowanie tekstu pisarza w kontekście najnowszych badań z zakresu ekoliteratury i bioetyki. Przedmiotem analizy jest opowiadanie Małe zwierzę (1969), przedstawiające historię małego chłopca i jego okrutne zachowanie wobec zwierząt. Według autorki artykułu opowiadanie ukazuje kreację człowieka jako przedstawiciela nowej ekokultury oraz kształtowanie się nowego modelu poznawczego świata, w którym zwierzę odgrywa rolę pośrednika między człowiekiem a przyrodą, przekraczającą granice ludzkiego doświadczenia.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Metoda GRR” – zwierzę-towarzysz jako partner w pokonywaniu stresu poprzez wykorzystanie umiejętności uziemienia, relacji i przeformułowania

Janet Hoy-Gerlach

Język: EN | Data publikacji: 10-06-2023 | Abstrakt | s. 1-19

With the advent of the COVID pandemic and associated stressors, there is an increased need for strategies to support mental health, stress management, and coping skills.1 The biopsychosocial benefits of human-Animal interaction have been identified as a protective factor for mental health and stress during the pandemic.2 Through incorporating intentional interactions with companion animals in the use of three widely recognized evidence-based coping skills—grounding, relating, and reframing—the GRR Method is delineated as a coping strategy. The GRR Method is not an evidenced-based practice or tested intervention, rather, it is a proposed application strategy for existing evidence-based coping skills through partnership and purposeful interaction with companion animals. Within this article, the human stress response is briefly reviewed to provide a framework in which to situate use of grounding, relating and reframing skills augmented by companion animal interaction. The GRR Method is presented and explicated as a One Health strategy that can benefit both people and animals; issues of animal welfare, consent, and enrichment are explicitly addressed.

2023-06-10



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży. Zachowania zwierząt domowych w obliczu śmierci człowieka w polszczyźnie ludowej

Olga Kielak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 35-45

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Myślistwo i religia. O religioznawczej ocenie praktyk łowieckich w perspektywie animal studies

Alina Mitek‑Dziemba

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 71-87

The main aim of the article is to consider the presence and function of religion (in most cases, the Christian religion) in the broadly conceived hunting practices at the turn of the 21st century, as well as the presence of religious motivation and ideological commitment in the hunters’ community from the perspective of religious studies inspired by the empirical research into the human-animal relationship (known as animal studies). The hunting narrative is shown, on the one hand, as eagerly seeking legitimacy and support from institutional religion (evidenced by the patron saints of hunting, the hunting ceremonial that has close parallels in the church ceremonial, and the argument in favour of “ecological balance” and “nature management” based on theological sources) and, on the other hand, as disguising an unethical and religiously unacceptable element of the arbitrary taking of life and inflicting pain without a shadow of empathy or without respecting the right to existence of what is a vulnerable being, even more so because it is devoid of human tools and rationality. The author’s examination of the issues leads to the discussion of the hunters’ religious mythologizing of their own status which draws on the ancient origin of hunting practices in prehistoric times: a period when the human-animal relationship was not yet marked by dualistic division and ontological asymmetry. The paper ultimately aims at the analysis of the way hunting is presented in religious studies research, of the difference between the implications of hunting activities for the human-animal relationship in premodern tribal communities (which practised subsistence hunting) and contemporary industrialized ones, and of the possibility of granting religious subjecthood to animals which stems from the return to the non-dichotomous, relational and dynamic view of the world typical of hunter-gatherers’ times.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce, jakiego nie ma

Beata Mytych-Forajter

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 37-43

The text constitutes an attempt to discuss the idea of the “animal” itself, which is an empty set. Following Jacques Derrida’s line of thought, we remain surprised, asking what links the elephant with the ant or the echidna with the hedgehog. The only benefit of the concept of the “animal” lies in revealing the way in which humans try to extricate themselves from the net designed by them for “animals,” but ultimately end up wrapping it tightly about themselves. The question about the socalled “animal” constitutes part of the battle over language that seems to have forgotten that it was born from the relation with animals; however, it preserves this knowledge not in the scientific jargon, but in those of its registers which allow people to talk about the individual relation not with the “animal,” but with the concrete individual of a concrete species.

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Królewskie polowanie w eposach indyjskich

Barbara Grabowska

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2018 | Abstrakt | s. 189-204

 The article presents a study of the royal hunting practices of lunar and solar dynasties, using the great Sanskrit epics as literary sources. Both epics, the Mahabharata and the Ramayana, criticize the devastation and destruction of the forest area brought about by the hunting king and simultaneously praise the calming impact of forest hermitages on the environment. Ample provision was made for non-participation of hounds in hunting. The analysis showed that the deforestation and the tragic fate of indigenous hunting tribes continued to be the central problem of the texts. The king required the forest area for the purposes of agriculture and economy, brahmins set up hermitages here, but the forest used to be a tribal habitat first of all. The dominant Bharata tribe formed alliances by contracting marriages with more powerful hunting communities, while for the vulnerable ones there was no room left. Dehumanized, perceived as demonic or snake-like creatures and animals, they were doomed. The forests along the route of the expansion of the Bharata tribe were cut down or burnt, often together with their inhabitants: human tribes, animals and birds.

2018-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przechodząc na wegetarianizm: z troski o zwierzęta czy z troski o samego siebie?

Simone Pollo

Język: EN | Data publikacji: 24-12-2017 | Abstrakt | s. 143-154

Teorie etyki zwierzęcej głównego nurtu, reprezentowane np. przez Singera i Regana, opowiadają się za zachowaniami żywieniowymi wykluczającymi spożywanie jakichkolwiek produktów pochodzenia zwierzęcego. Zgodnie z takimi ujęciami tematu, w naszych społeczeństwach i w obecnych warunkach życia, rezygnacja z żywności pochodzenia zwierzęcego jest obowiązkiem w świetle wymogów normatywnych teorii etyki. W niniejszym artykule zaprezentuję inne spojrzenie na problem refleksyjnego wegetarianizmu moralnego (definiowanego w bardzo szerokim znaczeniu). Przechodząc od niektórych bardzo krytycznych sformułowań do argumentów reprezentowanych przez główny nurt, zaproponuję stwierdzenie, że bardziej celowym jest rozpatrywać wegetarianizm jako element samorozwoju i troski o samego siebie uprawianych przez ludzi będących uczciwymi czynnymi podmiotami moralnymi. Wegetarianizm, który jest owocem osobistych refleksji na temat moralności relacji między ludźmi i innymi istotami, powinien być rozpatrywany w taki sposób, w którym czynne podmioty moralne kształtują i kultywują swój własny charakter. Taki sposób ujmowania wegetarianizmu pozwala uniknąć trudności argumentów głównego nurtu i pozwala trafniej ujmować bogactwo i różnorodność rzeczywistych wyborów ludzi w kwestii wegetarianizmu w sferze zwyczajowych doświadczeń natury moralnej.

2017-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wszystkie zwierzęta są równe… czyli dlaczego zasada etyczna, na której opiera się ludzka równość, wymaga od nas także równego traktowania zwierząt

Peter Singer , Dmitry Kozhevnikov , Magdalena Kozhevnikova

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-9

Exctract from the book Animal Liberation Now (Publisher: New York: HarperCollins, 2023), which shows that despite the growing importance of the animal liberation movement, we still abuse animals on an incomprehensible scale. The book returns to the themes of Animal Liberation – Peter Singer’s groundbreaking work from 1975 and examines how the issues of the animal rights movement intertwine with climate change and social justice. The book is also a voice arguing for a new ethics of our relationship with animals. In the quoted passage, Peter Singer argues for animal liberation and equal treatment of the interests of humans and non-humans. He also describes speciesism as prioritizing the interests of one’s own species. The ethical basis for equal treatment of different species is their shared capacity to suffer.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Kulturowe aspekty „mowy nienawiści” we frazeologii animalistycznej w języku polskim i chorwackim

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 301-313

This paper is an analysis of idioms containing the name of the animal (animalistic phraseology) in Polish and Croatian and animal lexemes that can have the function of negative expressions of man – zooinvective. Attention is paid to anthropocentric treatment of animals in phraseology, using them to negative evaluation human traits and behaviors, such as: stupidity, cruelty, stubbornness, too much sex drive, gluttony, drunkenness, falsehood, dishonesty, ugliness, awkwardness. Animalistic phraseology also pays attention to the aspect of bad treatment of pets (dog, cat) and farm animals (horse, ox, donkey, domestic fowl). The phenomenon of negative treatment of some animals may be a manifestation a kind of “hate speech,” because it favors the creation and consolidation of negative stereotypes and cultural portraits of some representatives of the fauna world.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Cicho sza. O (nie)ludzkim obliczu blokady Leningradu

Beata Pawletko

Język: PL | Data publikacji: 23-12-2015 | Abstrakt | s. 295-306

The main aim of the article is to draw attention to a different hell than that of the Nazi concentration camps, namely, the cruel test of human possibilities, impulses, and reactions that was the Siege of Leningrad. Mass famine, which had a solid scientific basis and proved to be one of the most effective weapons of the 20th century, was again used there. The besieged man, left to his survival instinct, shows an only seemingly (in)human face, which is manifested in eating domestic animals but also in cannibalism (this was a taboo issue for many years). Fortunately, the horrific experiment conducted on the city’s inhabitants revealed also successful, even heroic, attempts to maintain humanity and dignity. One of these is surely the history of the Leningrad Zoo, which functioned as usual during the siege (except for the winter of 1941–1942). It demonstrates not only the importance of bonds between man and animal, but also confirms that, in the face of suffering, famine, and fear, all beings are equal. 

2015-12-23



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce początki muzyki. O Ptasim radiu Juliana Tuwima

Anna Filipowicz

Język: PL | Data publikacji: 24-12-2016 | Abstrakt | s. 187-203

The essay is concerned with the topic of archaic “ethological tales”, which often present non-anthropocentric definitions of an animal as an emotional, rational, aesthetic creature – not formulated in opposition to the human. This point of view also appears in the poetry of Julian Tuwim, who connects the mythical idea of interspecies community with the Darwinian theory of evolution. In Ptasie radio/Bird radio (1938) he shows, for example, that the concept of melic poetry inherited from the ancient Greeks, has a biological base and comes from birds’ vocalisation. Analysing birds’ mating songs leads him to the idea that not only does man have the ability to generate aesthetic sounds, but that he also shares this ability also with other animals. Today, his intuition can be confirmed also in the field of genetic research.

2016-12-24



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Część mnie”. Znaczenie psów dla bezdomnych właścicieli i konsekwencje dla ich dobrostanu

Chelsie Bailey , Jo Hockenhull , Nicola Rooney

Język: EN | Data publikacji: 13-06-2023 | Abstrakt | s. 1-32

The UK homeless population is increasing. Companion animal ownership amongst homeless people is not uncommon, but the positive and negative consequences of this association for both humans and animals are unknown. We conducted semi-structured interviews with homeless dog owners covering how their dog impacted them, and how they met the dog’s welfare needs. Twenty-one homeless dog owners were recruited via a dog welfare charity that works with homeless people and their dogs. The interviews were
transcribed and analysed thematically. Dogs were reported to provide similar benefits to dogs owned in households, but additionally owner believed they helped facilitate routine, assisted them through mental health issues and provided continuous emotional support. Owners noted difficulties accessing long- and short-term accommodation, and services, such as shops, due to their dog, and generally only entrusted other individuals to look after their dog in urgent cases. All the dogs were reported to receive veterinary
care as needed, were treated against parasites, and fed adequately. The main concern expressed by owners was providing somewhere adequately warm and large for their dog to sleep, but we suggest access to a safe place to avoid frightening stimuli may also be important. During the interviews owners used the dog to facilitate discussion about themselves, allowing many to open-up about the difficulties of their past, and potential future. Our findings can be used to help direct how homeless charities can best help dog owners
in the future.

2023-06-13



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Złapać, wyciąć, powtórzyć – rosnąca populacja kotów i praca uwarunkowana płcią w programie sterylizacji dzikich zwierząt

Kirsten L. Grieve , Stephen L. Muzzatti

Język: EN | Data publikacji: 27-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Cat overpopulation in Toronto, Canada, is a serious and growing problem. Small, and frequently isolated, groups of volunteers work in a variety of capacities to help mitigate the large numbers of litters produced by stray and feral cats. One such organisation is Toronto Street Cats. This volunteer group works with the help of the Toronto Humane Society to operate a monthly trap/neuter/release (TNR) programme. Groups of caretakers look after registered feral cat colonies and capture cats of breeding age. Once a month these
cats are sterilised, vaccinated, treated for parasites, and microchipped in an evening-long marathon. Volunteers in veterinary medicine (registered veterinary technicians [RVTs], veterinary assistants and veterinarians) comprise the medical staff who provide treatment and perform the assembly-line surgeries. Post-surgery, the cats are taken by the volunteers to a recovery facility and

2023-06-27



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problem konkurencji – dobrostan koni, pięcioboiści i jazda wyczynowa

Aviva Vincent , Ruth Burke , Kaylynn Coates

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-23

Equestrian sports vary in degree of human-animal bond and affiliation, from catch-ride to perceptions of ownership. The Modern Pentathlon has not garnered mainstream media coverage until the 2020 Olympics in Tokyo. Unfortunately, the rise in conversation and coverage was in response and reaction to poor horsemanship, negative behavior, and aggressive coaching. The events of the 2020 Modern Pentathlon were
profound in that they highlighted the extreme juxtaposition of competitions that focus on bonded relationships and catch-riding experiences. The implications are far reaching with increased critique of equestrian sports, transparency about the lack of riding training athletes engaged in prior to competition, and the omission of partnership between horse and rider. The Modern Pentathlon is discussed in the context
of the human-equine bond. The standards for equine welfare and wellbeing is considered in regard to the role of the rider in supporting their equine partner in the face of competition, including the implications of emotional distress in reaction to disappointment, and tragedy. Additionally, the role of riders when they are not engaged in the competitive sport (e.g., training and general care of their equine partners). Recommendations for the process and guidelines of the sport are delineated, as well as professional opportunities to strengthen the sport.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta powiewające tęczową flagą [Recenzja książki Fransa de Waala Jak się różnimy. Gender oczami prymatologa, przeł. Mikołaj Golachowski, Kraków: Copernicus Center Press, 2023]

Tomasz Pawłowski

Język: PL | Data publikacji: 05-09-2023 | Abstrakt | s. 1-8

The review discusses the latest book by the famous primatologist Frans de Waal entitled Jak się różnimy. Gender oczami prymatologa [Different. Gender Through the Eyes of a Primatologist]. This popular science publication by a Dutch-American author addresses the similarities and differences between primates and humans, especially in terms of how both species approach the issue of sex roles. The review discusses the levels on which the primatologist makes interspecies comparisons, what conclusions he reaches and what significance it has for the discussion about human social roles.

2023-09-05



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sus domesticus w autobiografiach jej ludzkich przyjaciół

Hanna Jaxa-Rożen , Michał Witek

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-22

Eric Baratay w swoich publikacjach upomina się o uzupełnienie dziejów ludzi historią zwierząt, przechodzi na ich stronę i próbuje uwolnić historię od jej wyłącznie antropocentrycznego widzenia. Zwierzęta nie posługują się ludzkim językiem, nie potrafią zapisać swoich doświadczeń, by tworzyć wielką historię zwierząt. Mają za to ludzkich przyjaciół. Zabiegiem pośrednim umożliwiającym osiągnięcie wytyczonego przez Barataya celu mogą być opowieści o zwierzętach, ich zapisane biografie w osobistych notatkach ludzi. W artykule zapisane we wspomnieniach Antoniny Żabińskiej, Doroty Sumińskiej i Sy Montgomery historie świnek, tworzące przyczynek do historii zwierząt.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Wybrane doświadczenia w realizacji przepisów dotyczących hodowli zawartych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt na przykładzie sprzedaży psów za pośrednictwem Internetu w województwie pomorskim

Lucyna Grzelec , Julia Knak

Język: PL | Data publikacji: 04-06-2025 | Abstrakt | s. 1-15

Poniższy tekst przedstawia badanie jakościowe przeprowadzone przy użyciu metody wielokrotnego studium przypadku, w którym za pomocą niejawnych wywiadów swobodnych próbowano ukazać występowanie nielegalnych praktyk związanych ze sprzedażą psów przez sieć Internet. W celu zobrazowania zjawiska posłużono się zapisami zawartymi w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, która reguluje prawne aspekty sprzedaży zwierząt. Ponadto, odwołano się do zjawiska przedmiotowego traktowania zwierząt i miejsca psa w relacji pies-człowiek. Zdefiniowano pojęcie pseudohodowli jako miejsca nielegalnej i/lub nieetycznej sprzedaży i chowu zwierząt. W ramach badań ujawniono praktyki sprzedaży psów przez Internet: charakterystyczne zachowania, rys ogłoszeń oraz poziom zrozumienia psich potrzeb gatunkowych przez ogłoszeniodawców.

2025-06-04



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Sprawcy agresji i przemocy wobec zwierząt. Od czynników osobowościowych i sytuacyjno-społecznych do psychopatii i antyspołecznego zaburzenia osobowości

Ewa Czerwińska-Jakimiuk

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-21

Celem opracowania jest omówienie wybranych aspektów agresji i przemocy ludzi wobec zwierząt. W artykule przedstawiono definicje agresji i przemocy, opisano te zjawiska oraz przytoczono wyniki wybranych badań empirycznych (dotyczących cech społeczno-demograficznych sprawców przemocy wobec zwierząt, występujących u nich najczęściej zaburzeń osobowości, zachowań przestępczych, podejmowanych wobec sprawców przemocy wobec zwierząt działań prawnych, a w wypadku dzieci i młodzieży stosujących przemoc wobec zwierząt przyczyn i korelatów zjawiska, tła motywacyjnego oraz skutków). Poddano analizie czynniki najczęściej korelujące z agresją i przemocą o charakterze osobowościowym (między innymi agresywność, lęk, samokontrolę, empatię) i sytuacyjno-społecznym (między innymi frustrację, relatywną deprywację, społeczne uczenie się) oraz psychopatię i antyspołeczne zaburzenie osobowości.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Spacer wzdłuż granicy doznania [Recenzja książki Jonathana Bircha The Edge of Sentience: Risk and Precaution in Humans, Other Animals, and AI, New York: Oxford University Press, 2024]

Marcin Urbaniak

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-9

Nieustanne spory co do pojęcia doznaniowości wynikają z niezwykle trudnego przedmiotu rozważań, jakim jest porównawcze ujęcie doświadczeń, stanów świadomych i procesów poznawczych ludzi oraz zwierząt pozaludzkich. Brakuje interdyscyplinarnie uzgodnionych stanowisk, które systemy poznawcze uważamy za już odczuwające, a które jeszcze nie. W rezultacie pojawiają się istotne różnice w analizach i definicjach zjawiska sentiencji. Naukowcy i eksperymentatorzy nie wypracowali jednego, wspólnego wyjaśnienia zjawiska doznawania, które obejmowałoby refleksję filozoficzną, eksperymenty neurobiologiczne i obserwacje psychologiczne. Błyskotliwą odpowiedzią na wszystkie wymienione problemy jest książka Jonathana Bircha. Mamy w niej nie tylko pogłębione analizy różnorodnych stanowisk co do sentiencji, ale również odniesienie wniosków do realnych działań politycznych i codziennych praktyk konsumenckich.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Literackie odzwierciedlenie niewoli zwierząt. Czytanie Snu Hannah przez pryzmat Foucaulta

Moumita Bala , Smriti Singh

Język: EN | Data publikacji: 26-05-2025 | Abstrakt | s. 1-24

Ogrody zoologiczne to przestrzenie interakcji między ludźmi a zwierzętami. Uważa się, że zapewniają ludziom ograniczony kontakt z dziką przyrodą i dają przebłysk wrodzonej wspaniałości królestwa zwierząt. Pojawiają się jednak pytania dotyczące stopnia, w jakim zwierzęta są faktycznie widoczne w tych środowiskach. Skłania to nas do refleksji nad kluczowym pytaniem: czy zamknięte zwierzę miejskie, oddzielone od swojego naturalnego środowiska, może naprawdę zagwarantować zrozumienie naturalnego stanu gatunku, zachowując jednocześnie jego podmiotowość? Randy Malamud, Bob Mullan i Garry Marvin dokonują krytycznej oceny sposobu przedstawiania zwierząt trzymanych w niewoli w ogrodach zoologicznych, a także badają obecność kultury ogrodów zoologicznych w społeczeństwach miejskich. Bierna obserwacja zwierząt w zoo sprowadza je do zwykłych eksponatów służących celom rozrywkowym, zamiast pozwolić nam naprawdę docenić je takimi, jakie są. W artykule wykorzystano koncepcję biowładzy Foucaulta w celu interpretacji powieści Sen Hannah autorstwa Diane Hammond jako narracji o zoo, w której Hannah jawi się jako odbiorca biowładzy kształtującej jej poczucie siebie w podwójnej roli: zwierzęcia do towarzystwa i zwierzęcia w zoo. Główne badanie koncentruje się na sprawdzeniu, w jaki sposób tożsamość Hannah jest konstruowana przez antropocentryczny dyskurs dominacji i kontroli nad zwierzętami.

2025-05-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Za ścianą. O kobiecie, zwierzętach i (nie)codzienności w powieści Ściana Marlen Haushofer

Estera Głuszko-Boczoń

Język: PL | Data publikacji: 28-09-2022 | Abstrakt | s. 1-19

Wydana w 1963 roku powieść Marlen Haushofer Ściana przyniosła autorce duży rozgłos i zyskała uznanie czytelników i krytyków nie tylko w krajach niemieckojęzycznych. Bohaterka, na skutek niezrozumiałego i niepojętego zrządzenia losu, zostaje odcięta od świata zewnętrznego przez niewidzialną przeszkodę – ścianę. Za ścianą życie ludzi i zwierząt zamiera w sensie dosłownym. Jedyną ocalałą z katastrofy jest bohaterka. Od tej pory kobieta musi żyć w całkowitym odosobnieniu, zdana wyłącznie na siebie. Jedynymi jej towarzyszami jest kilka zwierząt, które nadają sens jej egzystencji. Poczucie odpowiedzialności za żywe stworzenia, troska o nie, a także całkowita izolacja oraz poczucie beznadziei determinują codzienność bohaterki. Samotność jednostki w obliczu katastrofy i strach przed nieznanym to tematyka powieści, która dzisiaj wydaje się być szczególnie aktualna.

2022-09-28



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Próba podejścia transdyscyplinarnego do żałoby zwierząt. Rozważania o zwierzęcej śmierci – między naukowością a osobistym doświadczeniem

Łucja Lange

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 153-165

The aim of the article is to present the dilemmas that researchers may face, combining more than one research perspective. We are starting from sociological or ethnological research that focus on the stories of animals’ caregivers after the animal experiencing death of a companion. They are anthropomorphic and close to the urban legends. Although correct from the point of view of social research, they do not take into account the biological and psychological context. Examining the experience of mourning animals other than human requires giving a voice to those who will not answer researchers’ questions. However, having a wider perspective and trying to do transdisciplinary science, it becomes a duty to take into account even such knowledge, which will be inconsistent with the current research results. Another problem arises when trying to combine these points of view in such a way as not to alienate the respondents or researchers and at the same time get the most probable version of reality.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Szczur w badaniach psychologii społecznej i w naukach kognitywnych. Bestia sacer czy istota motywowana moralnie?

Zbigniew Słuszkiewicz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2022 | Abstrakt | s. 1-70

Szczury towarzyszą ludzkim siedliskom od tysiącleci. Ta skomplikowana współegzystencja doprowadziła do wykształcenia w naszym kręgu kulturowym narracji wykluczających współcześnie te stworzenia z kręgu moralnej troski człowieka. Sytuacja egzystencjalna gatunków Rattus nosi znamiona paradoksu. Współcześnie wolno żyjące szczury należą do zwierząt powszechnie pogardzanych i poddawanych najintensywniejszej eksterminacji. Równocześnie, z racji swojej społecznej natury i analogicznej do Homo sapiens struktury neuronalnej, służą za modele badań nad własnościami psychicznymi człowieka. Kumulacja odkryć dotyczących zdolności poznawczych wielu gatunków pozaludzkich ożywiła dyskusje etyczną wokół dobrostanu, a nawet praw „wyższych” zwierząt. Jednakże szczury pozostają poza jej głównym nurtem. Tymczasem z badań nad gryzoniami wyłania się obraz sprzeczny z potocznymi wyobrażeniami o nich. W artykule zaprezentowany zostanie obraz społecznego statusu szczurów, wypływający z badań nad percepcją grup społecznych w wymiarach ciepła/kompetencji według Modelu Treści Stereotypu Susan Fiske. Następnie przedstawiona zostanie koncepcja podmiotu działającego w oparciu o motywację moralną (moral subiect) Marka Rowlandsa. Na tak utworzonym tle zostanie przeprowadzony przegląd najnowszych ustaleń nauk kognitywnych odnośnie własności tego gatunku. Artykuł ma na celu uwydatnienie sprzeczności stereotypowego postrzegania szczura z empirycznymi badaniami oraz wskazanie podstawowych etycznych konsekwencji zaistniałej sytuacji.

 

2022-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Zdychanie” czy „umieranie”? – estetyczny i etyczny wymiar śmierci we współczesnej twórczości dramaturgicznej

Monika Błaszczak

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 237-252

Niezwykle interesującym zagadnieniem na polu literatury okazują się estetyczne i etyczne wymiary śmierci zwierząt. Czy śmierć spokojna, we śnie, w przyjaznym otoczeniu, bez lejącej się krwi, przez to, że jest estetycznie „ładniejsza”, to jest też bardziej etyczna? Jak te dwie kategorie mają się do siebie w perspektywie śmierci zwierząt? Mówi się, że zwierzę „zdycha”, a człowiek „umiera”. Czy mamy poczucie wspólnoty losu ludzkiego i zwierzęcego w obliczu śmierci? Próby odpowiedzi na postawione pytania można znaleźć we współczesnych dramatach, wśród których jednym z najciekawszych z punktu widzenia poruszanego tutaj problemu jest Pawi tren Iwony Korszańskiej. W tekście autorki zwierzęta i ludzie ulegają zrównaniu we wspólnym losie, a ich śmierć nie ulega waloryzacji na zdychanie i umieranie, tylko jest równoważna i równoprawna. W przedstawionych w dramacie performansach społecznych nieodłączna para Eros i Thanatos naznacza życie człowieka i zwierzęcia w tym samym stopniu.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Interdyscyplinarne podejście do zagadnienia dobrostanu zwierząt na przykładzie badań zaburzeń behawioralno-poznawczych u psów i kotów

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-27

Artykuł stanowi próbę zastosowania narzędzia nazywanego za Danielem Dennettem inżynierią odwróconą do próby odpowiedzi na pytanie, jak można opisać umysł zwierząt, wykorzystując pojęcia z zakresu filozofii umysłu i kognitywistyki. W związku z tym, że filozofia umysłu w centrum swoich dociekań umieściła człowieka, może się wydawać, że charakterystyczny dla niej system pojęciowy nie jest adekwatny do opisu stanów mentalnych istot pozaludzkich. Tymczasem, pokazując, jak kategorie stworzone do klasyfikacji ludzkich zaburzeń behawioralno-poznawczych sprawdzają się w wypadku opisu zaburzeń tego rodzaju u zwierząt domowych, a dokładniej psów i kotów, można przyjąć, że uprawnione jest rozszerzenie aplikacji teorii opracowanych na gruncie filozofii umysłu oraz kognitywistyki – jako dziedziny interdyscyplinarnej, w której skład wchodzi refleksja filozoficzna – tak, by obejmowały one swoim zakresem również umysły zwierząt innych niż człowiek.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Przegląd programów resocjalizacyjnych z udziałem psów w zakładach penitencjarnych

Hanna Mamzer

Język: EN | Data publikacji: 09-06-2023 | Abstrakt | s. 1-12

Zaobserwowanie pozytywnego wpływu obecności zwierząt i relacji z nimi na ludzi stało się powodem projektowania programów terapeutycznych i resocjalizacyjnych z ich udziałem. Tego rodzaju programy są więc wdrażane w domach opieki dla seniorów, w ramach terapii zajęciowej dla osób z niepełno sprawnościami oraz mając charakter resocjalizacyjny są także realizowane w więzieniach. Mają na celu wspieranie osadzonych we wzmacnianiu kompetencji społecznych takich jak empatia, odpowiedzialność, sprawna komunikacja, cierpliwość. Uczestnicy tych programów oceniają je pozytywnie wskazując na podniesienie subiektywnie odczuwanego dobrostanu. W tekście przedstawiam krótki rys historyczny wykorzystania relacji ze zwierzętami dla poprawiania stanu psycho-społecznego ludzi, korzyści płynące z takich programów oraz znaczenie tych programów w jednostkach penitencjarnych.

2023-06-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Etyka współpracy afirmatywnej. Studium przypadku społeczności kotów w miejskiej przestrzeni publicznej

Luiza Eirini Vergara Kesada

Język: EN | Data publikacji: 30-06-2025 | Abstrakt | s. 1-21

Niniejszy tekst jest próbą włączenia niedawnej instytucjonalizacji relacji człowiek-zwierzę w domenę państwa greckiego, w szersze systemy władzy i technologie współczesnej wojny, które restrukturyzują miejską przestrzeń publiczną Aten. Koncentrując się na trzech rytuałach społecznych kociej społeczności w gaju Nea Philadelphia, przyglądam się etyce afirmatywnej współpracy, która nie została uwzględniona w humanistycznych kategoryzacjach zwierząt towarzyszących czy promowane przez prawo definicje dobrostanu (ustawa 4830/2019). Skupienie się na heterogenicznym zespole opiekunów i kotów oraz życiu społecznym kotów może przyczynić się do zrozumienia sprawczości w relacjach, post-humanistycznej konceptualizacji podmiotów i wyznaczenia społeczności zwierząt, która może dostarczać informacji podczas kształtowania polityki oraz wspomagać tworzenie nowej polityki wykraczającej poza binarność i hierarchizację form życia.

2025-06-30



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Narracje zootanatologiczne jako wyznacznik relacji między osobą ludzką i pozaludzką

Małgorzata Poks

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 253-263

Is animal death grievable and do animals grieve their dead? The answer to these questions depends on the narratives one subscribes to. In the dominant narrative of the Western world, human death is treated with respect and animal death is either invisible or instrumentalized. In this article I am considering the consequences of challenging this narrative from the sites of enunciation that are marginal to modernity and, thus, do not replicate its hyperseparated dualism (Val Plumwood’s phrase). First, I introduce the holistic imaginary of indigenous Americans on the example of Linda Hogan’s novel Solar Storms. Next, on the example of Olga Tokarczuk’s Drive Your Plow over the Bones of the Dead, I move to the perspective of Duszejko – a self-exile from European modernity. Both novels demonstrate that iconographies of death (and life) make a real difference in our relationship to the nonhuman other.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Komunikacja komplikacji i komplikacja komunikacji. Porozumiewanie się zwierząt ludzkich i nie-ludzkich na tle założeń biosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-34

W artykule poruszającym problem różnych obliczy komunikacji wyeksponowano biologiczne i semiotyczne wymiary zjawisk komunikacyjnych. Za cel obrano, między innymi, biosemiotyczną reinterpretację kilku kluczowych terminów klasycznej teorii informacji i komunikacji, w szczególności relacji między komunikacją komplikacji i komplikacją komunikacji, jakie obserwuje się w odmiennych sposobach porozumiewania się ludzi i (innych) zwierząt. Sformułowano tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans zarazem ilościowy i jakościowy. Celem artykułu jest odsłonięcie biologicznych podstaw semiotycznych zjawisk (w wymiarach: pragmatycznym, semantycznym, syntaktycznym i diakrytycznym). W związku z tym w pracy wiwisekcji zostają poddane wybrane strukturalne i funkcjonalne aspekty fenomenu biokomunikacji.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęce cmentarze jako miejsca performansu kulturowego

Arkadiusz Kwiecień

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 73-82

Using the tools and definitions provided by performance studies (Richard Schechner, Jon McKenzie, Erika Fischer-Lichte, Małgorzata Sugiera, Dariusz Kosiński and others) as well as by newer post-human turn (Ewa Domańska) the author analyses the phenomenon of burying domestic animals on sites located on the outskirts of populated areas (resembling the old cholera graveyards). Animal burial sites are denied the term ‘cemetery’ by official legislation which reserves the notion only for human necropolises. Almost every suggestion of establishing an animal cemetery in Poland is met with highly emotional reactions and protests. Itself being acts of social performance, the protests evoke burial as a social performance art, where the community participates in an event based on a standard Christian funeral ceremony. The unstandardized character of the animal’s funeral challenges this view. In the act of animal burial an oppressive gaze of a society is juxtaposed with an intimate one. The confrontation becomes a chance for the society for a self-reflection and transformation. Hence one may prove that the animal burials have a significant performative power and can have social and cultural impact.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Problematyczne związki ludzi i zwierząt: „zezwierzęcanie człowieka” jako gest władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda

Magdalena Stoch

Język: PL | Data publikacji: 16-05-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Artykuł podejmuje problematykę „zezwierzęcania człowieka” jako formy władzy i przemocy w powieściach Marieke Lucasa Rijnevelda: Niepokój przychodzi o zmierzchu (2021) oraz Mój mały zwierzaku (2022). Rijneveld wykorzystuje zwierzęce metafory do ukazania hierarchicznych relacji międzygatunkowych, które legitymizują przemoc i dominację w społeczeństwie. Narracje bohaterów, szczególnie pedofila-weterynarza, pokazują, jak dyskursy związane z opresją zwierząt przenikają do ludzkich relacji, prowadząc do dehumanizacji i eksploatacji najsłabszych, takich jak dzieci. Rijneveld obnaża iluzoryczność granic międzygatunkowych, sugerując, że przemoc wobec zwierząt i ludzi opiera się na tych samych mechanizmach. Używając zookrytycznej perspektywy, autorka artykułu ukazuje, jak w powieściach Rijnevelda język i kultura kształtują społeczne przyzwolenie na przemoc, łącząc losy ludzi i zwierząt w kontekście dominacji oraz podporządkowania.

2025-05-16



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Impresje o godności zwierząt na przykładzie rozwiązań prawnych Szwajcarii

Karolina Więckowska

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 355-365

The Federal Constitution of the Swiss Confederation does not only guarantee respect for human dignity, but it also states that dignity of living beings is to be respected and protected. This article presents the concept of the aforementioned dignity, followed by an indication of the sources of many interpretation problems which can be caused by this neologism. Furthermore, an attempt was made to answer the question, based on an analysis of the Animal Protection Act provisions, whether the recognition under the law that animals have dignity, will translate into their better treatment, guaranteeing them welfare or decent death. The article also shows the position of the Federal Court in relation to the concept of dignity based on the case of giving permission to carry out animal testing.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Stylistyka nagrobków cmentarza dla zwierząt „Psi Los”

Anna Najdecka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 47-57

Zmiany w myśleniu o świecie manifestują się w zmianach dokonujących się w języku. Cmentarz dla zwierząt jest dobrym polem do obserwacji zmieniających się ludzko-zwierzęcych relacji. Bardzo różnorodne formy nagrobków i treść widniejących na nich inskrypcji, nieobwarowane formalnymi regulacjami czy jednolitą konwencją – choć niewątpliwie inspirowane wzorcem ludzkiego cmentarza – są świadectwem szczególnych więzi (przywiązania, przyjaźni, miłości), jakie łączyły zmarłe zwierzęta z ich opiekunami. Również świetnie dokumentują to, jak stopniowo zmienia się społeczny i kulturowy status zwierząt towarzyszących człowiekowi – jak przestają być one jedynie pozbawioną duszy żywą własnością, a stają się osobami, pełnoprawnymi członkami rodzin, zyskując prawo do szacunku, pamięci i godnego pochówku. Jednak zmiana ta jest procesem, który budzi opór, przejawiający się w próbach językowego rozdzielenia ludzkiej i zwierzęcej śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Refleksja nad granicami języka i mowy w obliczu odkryć zoosemiotyki

Tomasz Nowak

Język: EN | Data publikacji: 29-06-2021 | Abstrakt | s. 1-53

Głównym problemem, który poruszam w niniejszym artykule, są granice języka i mowy, wytyczane wspólnie przez nauki społeczno-humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze, zwłaszcza – fuzję semiotyki i biologii, czyli biosemiotyki. W tekście formułuję tezę, zgodnie z którą zdolności i umiejętności biokomunikacyjne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich dzieli dystans: zarazem ilościowy i jakościowy, przy czym: (pre)adaptacje filogenetyczne i (pre)dyspozycje ontogenetyczne zwierząt ludzkich i nie-ludzkich są z jednej strony komunikacyjnie – dyskretne, z drugiej strony kognitywnie i behawioralnie – kontynualne. Wyniki badań empirycznych, które przytoczyłem i skomentowałem, pozwalają sądzić, że istnieją cechy biokomunikacyjne swoiście ludzkie.

2021-06-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co zjada Hamleta? Robaki jako aktywni aktorzy w elsynorskiej (i nie tylko) gastronomii

Monika Sosnowska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 125-142

Having been inspired by William Shakespeare’s Hamlet – a drama where both a ghost and a worm find their shelter – the author discusses contacts, interactions relations, and interdependence between human and non-human animals. During the investigation of his father’s “unnatural death,” Hamlet becomes aware of many natural phenomena, including organic cycle (in which worms play a crucial role). Although worms are culturally insignificant, they are significant organisms for ecosystems. As recyclers and fertilizers, they have real impact on ecosystem’s condition and equilibrium. The author exploits contemporary scientific knowledge to identify worms (mentioned in the play) by naming specific invertebrates in accordance with valid taxonomy. To refer to non-human Others, an innovative word – ‘The BioDiverse’ – is proposed. Additionally, Hamlet becomes an inspiration to reflect upon old and new funeral eco-practices, as well as the author’s future funeral – its place and form. The article is written from an ecocritical perspective.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta wobec śmierci

Paweł Pasieka

Język: PL | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 135-152

Jeszcze do niedawna szacowna mądrość utrzymywała, iż przywilejem ludzi jest nie tylko poznawać rzeczywistość przy pomocy rozumu i mowy, lecz żyć ze świadomością własnej śmiertelności. Ranga, jaką nadawano śmierci oraz doświadczeniu umierania wynikała stąd, iż ludzka kultura jest nie tylko na wiele sposobów związana z tym tragicznym doświadczeniem, ale dla wielu wprost z niego wynika. Bez świadomości śmierci nie byłoby kultury i jej trwałych osiągnięć. Jej istnienie stanowi paradoksalny efekt trapiącej nas tanatofobii. Współcześnie istnieje coraz więcej dowodów na to, że zwierzęta również w jakiś sposób doświadczają śmierci. Zmiany w ich zachowaniu i nastroju mogą być motywowane różnymi czynnikami, lecz nie sposób zaprzeczyć, że śmierć innego osobnika nie wywiera na nich żadnego wpływu. Wiele wskazuje na to, że ma on trwały skutek, gdyż uczucia smutku, żalu, a nawet głębokiej depresji będące następstwem tego wydarzenia stanowią ważne czynniki utrwalające łączące je więzi emocjonalne i społeczne. Nawet jeśli ich requiem ma formę skowytu i jęku, to nie znaczy, że jest tylko nic nie znaczącą zmarszczką na oceanie ich bezrozumnego i niezakłóconego trwania.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Rozwój możliwości wykorzystania jaj dla potrzeb człowieka – kontekst naukowy i społeczny

Anna Tomańska

Język: PL | Data publikacji: 29-12-2023 | Abstrakt | s. 1-30

Jajo jest strukturą, która pozwala na rozwój i rozmnażanie wielu organizmów. Nazywane jest także jedną z form rozwoju zwierząt. Poza tym, że umożliwia rozmnażanie to stanowi produkt przeznaczony do konsumpcji przez człowieka. Praca ma na celu przedstawić główne różnice w jajach występujących w królestwie zwierząt oraz wskazać występujące w nich czynniki bioaktywne. Jajo nie jest już tylko produktem spożywczym dla konsumenta, jego rola nabiera znaczenia super-żywności. Umożliwia kontrolowane wzbogacanie jego składu w czynniki bioaktywne, sprzyjające zdrowiu człowieka a nawet mogące wpływać terapeutycznie lub leczniczo. Pomimo dużych możliwości związanych z produkcją jaj konsumenci przejawiają różne preferencje i nie zawsze obdarzają nowy produkt zaufaniem.

2023-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Terapeutyczna rola zwierząt na przykładzie koni

Agnieszka Bołdak , Agata Stefanowska

Język: PL | Data publikacji: 09-09-2024 | Abstrakt | s. 1-22

Celem opracowania jest przegląd terapeutycznych oddziaływań zwierząt na zdrowie fizyczne i samopoczucie psychiczne człowieka na przykładzie koni. W artykule omówiono zjawisko zooterapii oraz przytoczono wyniki wybranych badań empirycznych dotyczących terapii z udziałem koni. Przedstawione wyniki potwierdzają pozytywny wpływ terapii z udziałem tych zwierząt na zdrowie pacjentów, niezależnie od wieku i rodzaju dolegliwości. W sferze fizycznej poprawa dotyczy głównie ogólnej kondycji, napięcia mięśniowego i równowagi oraz zdolności motorycznych. W obszarze emocjonalno-motywacyjnym korzyści polegają na wzmocnieniu poczucia sprawczości, podniesieniu własnej wartości oraz regulacji emocjonalnej. W sferze poznawczej notuje się poprawę uwagi, pamięci, mowy oraz percepcji zmysłowej. W aspekcie społecznym rozwija się umiejętność współpracy i budowania bliskich relacji. Przeprowadzenie metaanalizy omawianych badań nie było możliwe z uwagi na ich zróżnicowanie pod względem założonych celów, procedur i doboru grup badawczych.

2024-09-09



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Lewica i zwierzęta. Śladami krytyki

Dariusz Gzyra

Język: PL | Data publikacji: 26-06-2025 | Abstrakt | s. 1-28

Artykuł jest próbą wstępnego rozpoznania relacji szeroko rozumianej myśli i praktyki lewicowej oraz progresywnej do idei praw zwierząt i postulatów prozwierzęcego abolicjonizmu. Przytoczono i przeanalizowano różnorodne głosy badaczy oraz intelektualistów zajmujących się krytycznie stanem relacji człowieka i innych czujących zwierząt. Opisano podłoże ideologiczne dominujących form myśli lewicowej, a także obecną normę społeczną i wynikający z niej status zwierząt oraz ich wpływ na zdolność klasy politycznej do przyjmowania pozycji radykalnych. Przybliżono strategię zmiany społecznej nazywaną pragmatycznym abolicjonizmem, w ramach której w drodze do osiągnięcia celu ostatecznego akceptowane są niektóre rozwiązania połowiczne. Podano i przeanalizowano zakres postulatów programowych polskich środowisk lewicowych.

2025-06-26



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

„Praca we krwi”. O języku podmiotu kobiecego i podmiotu zwierzęcego w Mateczniku Małgorzaty Lebdy

Anouk Herman

Język: PL | Data publikacji: 14-02-2022 | Abstrakt | s. 1-16

Celem niniejszej pracy jest przybliżenie ekofeministycznej teorii zwierzęcego podmiotu i jego nieobecnego przedmiotu odniesienia w tomiku Matecznik Małgorzaty Lebdy. Ekofeminizm dostarcza narzędzi do rozbudowanej analizy konceptualnych związków pomiędzy kobietami (a także osobami niebinarnymi) i zwierzętami, może być również stanowić teoretyczne zaplecze ekokrytycznego badania literatury. Ekofeministyczne myślicielki, Carol J. Adams i Marti Kheel, rozwinęły teorie dotyczące relacji ludzkich i nieludzkich fenomenów, zbadały także zagadnienia seksualności i cielesności w kontekście zabijania i polowania na zwierzęta. Wszystkie te problemy są ważnymi motywami w twórczości Małgorzaty Lebdy.

2022-02-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Tłuste koty i czerwone świnie - animalizmy w języku polityki

Edyta Koncewicz-Dziduch

Język: PL | Data publikacji: 25-03-2025 | Abstrakt | s. 1-16

Politycy w wystąpieniach medialnych często używają porównań, frazeologizmów z nazwami zwierząt. Animalizmy  służą legitymizacji niekorzystnych zjawisk w świecie ludzi, utrwalając stereotypy narosłe wokół zwierząt, ocenianych z antropocentrycznej perspektywy. Określenia z nazwą świni odnoszą się do zachłanności, nieuczciwości i manipulacji, kota – fałszu, przebiegłości; tłuste koty, ang. fat cats – to synonim lenistwa, nepotyzmu. Sformułowania  z nazwami zwierząt, użyte w języku polityki, niekiedy zostają w języku jako „skrzydlate słowa”, jednostki frazeologiczne, stają się tworzywem memów. Często kojarzone są z danym zjawiskiem lub politykiem – autorem wypowiedzi, jak np.: tłuste partyjne koty, pakujcie swoje kuwety, zatoka czerwonych świń czy jastrząb na czele jastrzębi. Celem artykułu jest refleksja nad funkcją animalizmów w języku polityki, służącym do metaforycznego wyrażania emocji, opisu zjawisk związanych z ludzką sferą działalności, jaką jest polityka.

2025-03-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Splatając to, co ludzkie, i to, co zwierzęce. Kilka uwag o utworach Żabińskiej i Pufelskiego

Szymon Kamiński

Język: PL | Data publikacji: 06-09-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł skupia się na przemianach, jakie zachodzą w ramach ogrodów zoologicznych, zatracających swój antropocentryczny charakter. Wpływ na to mają nowe, etyczne podejścia osób, działających w ramach tychże instytucji. Analiza dotyka również świadomości dyskryminacji pewnych grup ludzi i wpływie tego na opresyjny sposób traktowania zwierząt. Splecenie losów ludzi i nie-ludzi sprawia, że ich losy są podobne. Nawiązują do tego twórcy literackich świadectw. Za pomocą swojej twórczości i wcześniejszych działań próbują dokonać subwersji, pozwalającej na zmianę znaczeń oraz humanizacji ludzkich i zwierzęcych podmiotów. Za podstawę wywodu przyjęto prozę Antoniny Żabińskiej „Ludzie i zwierzęta” (1968) oraz pamiętnik Patryka Pufelskiego, „Pawilon małych zwierząt” (2022).



2024-09-06



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Zwierzęta w rosyjskich i polskich paremiach oraz frazeologizmach charakteryzujących rozum i głupotę

Maciej Walczak

Język: RU | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 315-329

Obiektem badawczym w niniejszym artykule są rosyjskie i polskie jednostki paremiologiczne i frazeologiczne (przeważnie ludowe) związane z charakterystyką ludzkiego rozumu i głupoty, w strukturze których występują zoonimy odnoszące się do niektórych ptaków i ssaków. Analiza materiału rosyjskiego pozwala zauważyć wysoką frekwencję nazw zwierząt odnoszących się do ptaków, szczególnie do kur i gęsi, które w ludowo-mitologicznym odzwierciedleniu otrzymują szereg negatywnych cech, stając się symbolami głupoty i umysłowego ograniczenia. Z kolei w polskim materiale paremiologiczno-frazeologicznym podobną symbolikę częściej niż w języku rosyjskim przybierają przedstawiciele niektórych ssaków.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Identyfikacja - kategoryzowanie organizmów żywych a ludzkie praktyki kulturowe

Hanna Mamzer , Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2022 | Abstrakt | s. 1-12

Autorzy szeroko nagłośnionego raportu IPBES z 2019 roku ostrzegają, że liczba gatunków, które wyginęły na Ziemi, wkrótce przekroczy milion. W debatach prowadzonych zarówno w mediach, jak i wśród profesjonalistów porusza się jednak jeszcze inny problem – nie wiemy mianowicie, ile w ogóle gatunków żyje na Ziemi. Na podstawie wyników szeroko zakrojonych badań i modelowania statystycznego szacuje się, że istnieje jeszcze co najmniej sześć milionów gatunków, które nie zostały opisane ani nazwane. Termin „opisany gatunek” oznacza, że zwierzę lub roślina otrzymały niepowtarzalną nazwę naukową, która potwierdza jego/jej tożsamość i pokrewieństwo z innymi organizmami. Powstaje zatem pytanie, czy, a jeśli tak, to jak cenimy gatunki, które nie zostały jeszcze odkryte ani tym bardziej nazwane. Najczęstszą praktyką jest docenianie tylko tych stworzeń, które są bezpośrednio związane z ludzką egzystencją, coraz częściej jednak pojawiają się refleksje, że powinniśmy cenić zwierzęta ze względu na ich istnienie, ich wartość samą w sobie, a nie tylko ze względu na ich wartość dla człowieka. W związku z tym należy ponownie rozważyć antropocentryczne koncepcje takich pojęć jak „szkodnik” czy „gatunek inwazyjny”.

2022-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Człowiek śmierć uczynił. Kilka uwag o zwierzętach, ludziach i śmierci

Tadeusz Sławek

Język: EN | Data publikacji: 25-12-2019 | Abstrakt | s. 167-183

Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.

2019-12-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Po co istnieje foka? Teleologia we współczesnej relacji człowiek–zwierzę

Jan Marcin Węsławski

Język: EN | Data publikacji: 29-12-2020 | Abstrakt | s. 77-84

Teleologia – wywodzące się od czasów starożytnych przekonanie, że wszystkie gatunki istnieją w określonym celu (Stwórca powołał je do życia, nadając im role), ma się zdumiewająco dobrze we współczesnej szkolnej edukacji i praktyce zarządzania środowiskiem. Prowadzi to do przyjęcia założenia o człowieku jako „dobrym ogrodniku”, który wybiera gatunki pożyteczne i usuwa szkodliwe, planując i egzekwując ich liczebność oraz obszar występowania. Tego rodzaju podejście jest w sprzeczności ze współczesną wiedzą o plastyczności gatunków i ekosystemów, które zmieniają się na skutek złożonych zjawisk przyrodniczych. W efekcie powstaje konflikt pomiędzy tymi, którzy chcą chronić wybrane gatunki z powodu tego, że spełniają one określoną funkcję, którą my lub Stwórca im nadaliśmy (dostarczają dobra lub usługi ekosystemowe), oraz tymi, którzy chcą chronić Przyrodę dla niej samej.

2020-12-29



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą

Krystyna Krawiec-Złotkowska

Język: PL | Data publikacji: 21-12-2021 | Abstrakt | s. 1-23

W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.

2021-12-21



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Co decyduje o zmianie stylu życia? Filozoficzne założenia weganizmu jako postawy moralnej człowieka wobec zwierząt pozaludzkich

Adriana Schetz

Język: PL | Data publikacji: 25-04-2024 | Abstrakt | s. 1-14

Artykuł stanowi filozoficzną analizę głównych czynników biorących udział w podejmowaniu decyzji o zmianie stylu życia na wegański. Ustaliłam, że do czynników tych należą: (1) przede wszystkim kierowanie się zasadą charakterystyczną dla koncepcji głębokiej ekologii, w myśl której życie każdego zwierzęcia (w tym oczywiście również człowieka) jest wartością wewnętrzną czy też finalną oraz (2) poziom inteligencji emocjonalnej, a zwłaszcza empatii. Rozważam także jeden z poważniejszych dylematów moralnych, z jakim zmagają się zwolennicy wegańskiego stylu życia, a który określiłam mianem dylematu głębokiej ekologii.

2024-04-25



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Żresz jak świnia! Jedz jak człowiek! – czyli o niektórych stereotypach językowych dotyczących jedzenia

Agnieszka Gasz

Język: PL | Data publikacji: 14-12-2021 | Abstrakt | s. 1-18

Jedzenie (odżywianie się) to czynność (życiowa) właściwa zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Wyznacza więc ono pewien wspólny obszar łączący dwie różne perspektywy interdyscyplinarnych badań, określanych odpowiednio jako: food studies i animal studies.  Celem niniejszego artykułu jest omówienie ważniejszych stereotypów językowych dotyczących jedzenia. Na podstawie analizy najczęściej używanych w polszczyźnie frazeologizmów zawierających komponenty jeść i żreć zostanie podjęta próba wykrycia podstawowych składników konotacyjnych ich znaczenia, a zarazem rekonstrukcji wyłaniającego się z nich obrazu jedzenia. W trakcie analizy zgromadzonego materiału językowego zostaną wykorzystane wybrane procedury badawcze wypracowane w obrębie semantyki kulturowej (elementy definicji kognitywnej, metafora pojęciowa, animalizacja).

2021-12-14



Czasopismo: Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Ciało (nie)ludzkie. Motyw cielesności w tomiku Anny Adamowicz Animalia

Adriana Joanna Mickiewicz

Język: PL | Data publikacji: 27-12-2022 | Abstrakt | s. 1-18

Celem artykułu jest analiza motywu cielesności w tomiku poetyckim  młodej autorki Anny Adamowicz Animalia. W tekście stosuję metodologię opracowaną na gruncie zookrytyki, subdyscypliny Animal Studies. Wiersze Adamowicz wyrażają niezgodę na traktowanie nie-ludzkiej cielesności jako gorszej, oraz redukowania jej do bezwartościowego, pasywnego „mięsa”. W swojej twórczości Adamowicz dokonuje destrukcji antropocentrycznej hierarchii oraz pokazuje tragiczne konsekwencje ludzkiej działalności dla całości świata zwierzęcego. Autorka porusza także tematykę nieodwracalnych zmian klimatycznych, które posiadają wpływ na świat zwierząt nie-ludzkich.

2022-12-27