TY - JOUR AU - Wojciech Ligęza PY - 2022/06/01 Y2 - 2024/03/28 TI - „Zaranność mistrzowsko zmieniona w poranność” – stwarzanie świata. Wokół wiersza Wczesna godzina Wisławy Szymborskiej JF - Fabrica Litterarum Polono-Italica JA - flit VL - 0 IS - 4 SE - Artykuły i rozprawy DO - 10.31261/FLPI.2022.04.13 UR - https://journals.us.edu.pl/index.php/flit/article/view/13332 AB - W tym szkicu zrekonstruowane zostają sposoby przedstawiania poranków w poezji nowoczesnej. Możemy tutaj wyróżnić dwie przeciwstawne tendencje. Przeżycie epifaniczne przemiany nocy w dzień ujęte w poetyckie ramy medytacji poetyckiej oraz hymnicznego zachwytu spotyka się z wariantem awangardowym - aktywistycznym, z pełnymi poetyckiej dynamiki obrazami odnowionego wspólnego działania. Te paradygmaty oświetlają wiersz Wczesna godzina Wisławy Szymborskiej, przy czym jej powściągliwa refleksja o odnowionym ludzkim istnieniu bliska jest możliwości pierwszej. Autor wskazuje korespondencje utworu polskiej noblistki z wierszami nowoczesnych poetów francuskich, wydobywając uprzywilejowaną pozycję walki z nicością i nocą,  pragnienia zmiany, odnowienia wrażliwości oraz – metafizycznego zdumienia. Odczytywany utwór rzutowany jest na tło wyróżniających poezję Szymborskiej tematów i założeń filozoficznych, takich jak fascynacja cudownością istnienia, namysł nad ograniczeniami ludzkiego poznania, służące kreacji świata gry poetyckie czy skomplikowane relacje miedzy tym, co realne, a tym, co wyobrażone. W interpretacji wiersza Wczesna godzina do najważniejszych wątków rozważań należą relacje między postrzeganiem a przeoczeniem, ukazanie metamorfoz nocy i dnia, które pozwalają zrozumieć zamysł odnowy egzystencji, ujęcie artystyczne wydobywanych z mroku przedmiotów posiłkujące się spojrzeniem malarskim oraz nawiązanie do Księgi Genezis w kameralnym stwarzaniu świata – na miarę ludzkiej wyobraźni. Wisława Szymborska w swym studium poranka przyjmuje postawę analityczną i autokrytyczną.                                ER -