Paidia i Literatura https://journals.us.edu.pl/index.php/pl <p>Celem czasopisma „Paidia i&nbsp;Literatura” jest ogląd polskiej oraz&nbsp;obcej literatury dla dzieci i&nbsp;młodzieży z&nbsp;perspektywy współczesnych nurtów w&nbsp;humanistyce, które mogą zostać włączone do&nbsp;teoretycznego i&nbsp; krytycznego instrumentarium, jakim dysponują badania nad&nbsp;literaturą dla niedorosłych. Artykuły zamieszczane na&nbsp;łamach rocznika podejmują zagadnienia związane nie&nbsp;tylko&nbsp;ze&nbsp;współczesną literaturą/(pop)kulturą dla dzieci i&nbsp;młodzieży, ale&nbsp;również z&nbsp;jej kanonem odczytywanym przede wszystkim przez&nbsp;pryzmat różnorodności stanowisk, jaką proponuje&nbsp; nowa humanistyka.</p> <p>Oczekuje się, że&nbsp;tematyka artykułów włączy problematykę związaną z&nbsp;literaturą dla niedorosłych do&nbsp;obszaru współczesnych studiów humanistycznych, w&nbsp;przypadku kanonu rewitalizując jej repertuar edukacyjny, a&nbsp;w&nbsp;przypadku niekanoniczych tekstów, prezentując problemy współczesności, których&nbsp;skala oraz&nbsp;intensywność nie&nbsp;może być zignorowana przez&nbsp;edukację.</p> <p>W wyniku przeprowadzonej w 2021 roku oceny czasopismo uzyskało 20&nbsp;punktów parametrycznych i figuruje na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Edukacji i Nauki.</p> <p>Polityka Open Access<strong>&nbsp;</strong>– realizujemy politykę otwartego, nieodpłatnego dostępu do wszystkich numerów „Paidii i Literatury”. Znajdą je Państwo w zakładkach:&nbsp;<a href="https://journals.us.edu.pl/index.php/TPDJP/issue/view/1195">Aktualny numer</a>&nbsp;i&nbsp;<a href="https://journals.us.edu.pl/index.php/TPDJP/issue/archive">Archiwum</a>.&nbsp;Czasopismo jest na licencji&nbsp;<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC BY-SA 4.0)</a>.</p> <p>Redakcja nie pobiera od Autorów żadnych opłat za przyjęcie i publikację tekstu.</p> <p>Czasopismo jest indeksowane w:&nbsp;<a href="https://arianta.pl/#/szukaj">ARIANTA</a>,&nbsp;<a href="https://www.base-search.net/">BASE</a>&nbsp;(Bielefeld Academic Search Engine),&nbsp;<a href="https://bibliotekanauki.pl/">Bibliotekanauki.pl</a>,&nbsp;<a href="http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/search/article.action?cid=f726c81f-3bec-476a-8366-e7e57a6f2418">CEJSH&nbsp;</a>(The Central European Journal of Social Sciences and Humanities),&nbsp;<a href="https://www.ceeol.com/">CEEOL</a>&nbsp;(Central and Eastern European Online Library),&nbsp;DOAJ (Directory of Open Access Journals),&nbsp;EBSCO,&nbsp;<a href="https://kanalregister.hkdir.no/publiseringskanaler/erihplus/">ERIH+</a>&nbsp;(European Reference Index for the Humanities),&nbsp;<a href="https://scholar.google.pl/schhp?hl=pl">Google Scholar</a>,&nbsp;<a href="https://journals.indexcopernicus.com/search/form">ICI World of Journals</a>,&nbsp;<a href="https://pbn.nauka.gov.pl/core/#/home">PBN</a>&nbsp;(Polska Bibliografia Naukowa),&nbsp;<a href="https://mostwiedzy.pl/pl/">Most Wiedzy</a><span style="font-size: 10.0pt; font-family: 'Verdana',sans-serif;">, MLA International Bibliography.&nbsp;</span></p> <p>&nbsp;</p> <p>Archiwalne numery czasopisma znajdują się w: zakładce '<a href="https://journals.us.edu.pl/index.php/TPDJP/issue/archive">archiwum</a>',&nbsp;na stronach&nbsp;<a href="https://www.ceeol.com/search/journal-detail?id=219">CEEOL</a>.</p> <p>Numery czasopisma oraz poszczególne artykuły dostępne są również na:</p> <p>Academia.edu; ResearchGate:&nbsp;</p> <p>Strona domowa czasopisma: https://www.paidia.us.edu.pl/</p> <p>Poszczególne artykuły promujemy w mediach&nbsp;społecznościowych:&nbsp; FB:&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/paidailiteratura">https://www.facebook.com/paidailiteratura</a>.</p> <p>Autor przesyłając materiały do „PiL” zgadza się na ich licencjonowanie na podstawie Międzynarodowej Licencji Attribution-ShareAlike 4.0 (CC BY-SA 4.0).</p> <p>Czasopismo jest współwłasnością Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego oraz Stowarzyszenia Absolwentów&nbsp;Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.</p> <p>&nbsp;</p> Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press pl-PL Paidia i Literatura 2719-4167 <p><strong>Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.<br><br></strong>1. Licencja<br><br>Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/</a>). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.<br><br>2. Oświadczenie Autora<br><br>Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.<br><br>Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.<br><br>UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).<br><br>3. Prawa użytkownika<br><br>Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.<br><br>4. Współautorstwo<br><br>Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.<br><br>Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).</p> Razem w przyZiemności https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/17386 Ivona Dobrotová Małgorzata Wójcik-Dudek Anna Guzy Karolina Starnawska ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 2 Czy wyprawa na Ziemię jest konieczna? O dzieciństwie i przyrodzie https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16287 <p>The article focuses on the role, place and relationship nature has in a life of a contemporary human being, also in the context of childhood. The syndrome of deficit in contact with nature, which affects and concerns all of us, was clearly indicated in the world’s literature on the subject. The topic of threats to the use of technical devices such as tablets, computers, smartphones and their role in how children spend their free time was also discussed. The text asks the question if man’s rediscovery of the Earth in the context of childhood and our relationship with nature is necessary?</p> Joanna Godawa ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 8 10.31261/PiL.2023.05.07 Między kanonem a zaangażowaniem – zwrot ku ziemi na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15305 <p>The author of this article reflects on the need for an environmental discourse within the Polish language school education. She begins with outlining the main assumptions and problems of the Anthropocene, basing on the philosophical ideas of Ewa Domańska, Julia Fiedorczuk, and selected concepts from Rosi Braidotti. The starting point for considerations regarding a critical view of anthropocentrically-oriented pedagogy is the publication of Maksymilian Chutorański, Nie(tylko)-ludzkie wymiary edukacji: W stronę pedagogiki nieantropocentrycznej [(Non-(merely)human) Dimensions of Education: Towards Non-Anthropocentric Pedagogy)]. Also, the ideas for enriching Polish literature lessons with the poems of Urszula Zajączkowska are presented. These poems allow for the expansion of students’ interpretative skills to include a socio-nature-cultural perspective in a synchronous approach. The article argues that the main challenge for a Polish literature teacher in the 21st century is to implement methods that sensitize students to the phenomenon of human existence within a symbiotic and multi-species community. The primary objective of this work is to highlight the need to break away from the division into nature and culture rooted in collective <br>thinking as dichotomous and mutually opposing elements. The article aims to draw attention to the fact that these phenomena are inseparable and that humans, as conscious beings, act as a bridge between these two spheres.</p> Alicja Wosik ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 17 10.31261/PiL.2023.05.01 W skandynawskim lesie (ulotna kartografia przyrody) https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16431 <p>Artykuł koncertuje się wokół koncepcji krajobrazu, który w myśl ustaleń Niny Gogi składa się wraz z językiem na zdefiniowanie miejsca, w którym kolejne protagonistki nawiązują głębokie relacje z przyrodą w ramach lokalnego ekosystemu. Badam w nim, w jaki sposób koncepcja krajobrazu funkcjonuje w odniesieniu do wsłuchania się w biologiczny język przyrody, skupiając się przede wszystkim na obrazowaniu lasu w skandynawskiej literaturze dziecięcej.</p> Magdalena Kuczaba-Flisak ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 16 10.31261/PiL.2023.05.11 W lesie i ogrodzie. Ekofilozofia Emilii Kiereś https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16423 <p>Proza Emilii Kiereś bardzo dobrze odzwierciedla przemiany w sposobie ukazywania przyrody, jakie dokonały się w literaturze dla dzieci. Pisarka ukazuje przyrodę w konwencji romantycznej, baśniowej lub ekorealistycznej, uruchamiając idee ekofilozofii i wpisując się w nurt humanistyki ekologicznej. Najciekawszą realizację ekofilozoficznych idei stanowią powieści wchodzące w skład serii blaszanej: <em>Srebrny dzwoneczek </em>(2010), <em>Złota Gwiazdka </em>(2018), <em>Miedziany Listek</em> (2019) i <em>Cynowy rycerzyk </em>(2022). Ich bohaterowie żyją wychyleni w stronę natury, która czeka na nich tuż za oknem oferując atrakcje ogrodu i lasu. Praca i zabawa w ogrodzie, wyprawy do lasu i kontakt ze zwierzętami pozwalają doświadczyć harmonii, która ułatwia budowanie kontaktów międzyludzkich i relacji z innymi istotami, sprzyjając współdzieleniu świata.</p> Agnieszka Kwiatkowska ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 13 10.31261/PiL.2023.05.09 Fala https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16448 <p>The reality of excess that we have treated ourselves to is very productive, mainly in terms of the production of garbage, waste and all kinds of by-products that the so-called progress of civilisation entails. Today, we are frantically looking for responsible solutions that will enable sensible disposal and well-thought-out waste management. The article asks the question on what we can do about such an elusive matter as the junk audio space…? The audiosphere is the most democratic area and independent of social status. Sound waves spread, just like the air we breathe, which is why audio pollution issues that infect our common space require to be urgently renegotiated. The article is a kind of recorded impression from children’s literature focused on the topic of sounds and artistic activities addressed to young people, taking up the themes of education in the field of audio culture, sensory experiences and stimulation of our sensitivity in this area.</p> Paulina Walczak-Hańderek ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 10 10.31261/PiL.2023.05.10 „Węgiel nie będzie już potrzebny…” – ekoobrazy w dziecięcych narracjach/spekulacjach o przyszłości https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16344 <p>The article is devoted to the analysis of children’s and youth’s narratives, the topic of which is the vision of Poland’s earthly future (in 2050). Coincidentally, the time limit determined by the topic of the competition for children coincided with the one included in the report by Jørgen Randers, who deals with forecasting the world’s future, i.e. the vision of the climate crisis in the background. The analysis involved the ecological aspects of the narrative – eco-images, such as nature protection, taking care of slowing down the pace of climate change, the environment, and sustainable development. Also, the appropriateness of the steps/omissions towards the environment that the young authors included in the created/speculated eco-images of Polish spaces was discussed.</p> Bernadeta Niesporek-Szamburska ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 15 10.31261/PiL.2023.05.06 Ekopieseň – špecifická forma environmentálnej komunikácie https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/16029 <p>The paper focuses on the communication of ecological or environmental issues through a specific form of popular songs. The research sample consists mainly of songs for children, but there are also songs for young people. For comparison, we have also included a song primarily intended for adults in the corpus. Several songs are also part of smaller musicals that support the content with scenic components and frequently with movement artistic means (dance). As a result, visualisation becomes an important accompanying component of the ‘sonically realised’ genre on the way to apperception and positive reception by the listener/viewer. The purpose of this paper is to provide answers to the following questions: What characteristics/signs define eco-song? What environmental or ecological issues do Slovak eco-songs address? The samples are subjected to linguistic-stylistic and pragmatic analysis regarding the presentation of dominant textual and extra-textual factors. The mapping of the situation also outlines the communicative potential of this accessible song genre.</p> Anita Huťková ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 16 10.31261/PiL.2023.05.08 Wokół relacji. Kilka refleksji o psychoanalitycznych inspiracjach w metodyce polonistycznej https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15684 <p align="JUSTIFY">Jan Zdunik discusses psychoanalytic theories of development put forth by D. W. Winnicott and W. R. Bion and enquires whether it is possible to use psychoanalytic insights in the development of the methodology of Polish, and in particular in redefining the methods of teaching Polish literature. For this purpose, Zdunik introduces four concepts: holding, reverie, potential space, and mirroring. When critically examining the most important approaches to the methodology of Polish, he suggests broadening its scope by including the insights of British psychoanalysts. Next, he puts forth some practical guidelines for teachers and points to methods that could be useful in Polish literature lessons. In the conclusions, Zdunik considers the possibilities of making changes in the existing methodology and the scope of their implementation.</p> Jan Zdunik ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 17 10.31261/PiL.2023.05.02 Edukacja polonistyczna o Holokauście – wokół „Listów w butelce" Anny Czerwińskiej-Rydel https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15502 <p>In her article, Wiktoria Krawczyk addresses the need to include in Polish lessons texts written for young readers which are devoted to the extermination of the Jewish population. An in-depth analysis of the development of Polish language teaching programs for primary schools (and for junior high schools before the 2019 reform) shows lack of references to the Holocaust in the school environment. The goal of the series of lessons proposed in this article, designed to prepare students to read and interpret Listy w butelce [Letters in a Bottle], is partially to fill this gap in the current core curriculum. This proposal has been designed with the help of innovative tools, including routines of critical thinking (“I perceive/I think/I reflect,” “kawusia” [a little coffee], “winda” [an elevator], and “Most1” [Bridge1]), the collage technique, Robert Plutchik’s diagram of emotions, the app Mentimeter, the educational film, Karen Shawn’s method of silent conversation, and sketchnoting.</p> Wiktoria Krawczyk ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 9 10.31261/PiL.2023.05.04 O srebrnych dzwonkach, złotych gwiazdkach, miedzianych listkach i dzielnych rycerzach, czyli o „metalowej serii” Emilii Kiereś https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15478 <p>Artykuł omawia tetralogię Emilii Kiereś skierowaną do dzieci w młodszym wieku szkolnym, poruszającą trudne problemy związane z poznawaniem świata i drugiego człowieka. W czterech tomach (Srebrny dzwoneczek, Złota gwiazdka, Miedziany listek, Cynowy rycerzyk)&nbsp; autorka pokazuje dziecięcą wizję świata, radości i smutki, trudne do zrozumienia lęki, dobre i złe emocje. Wszystko to, co się przydarza w rodzinie człowieczej zostało wpisane w zmienność pór roku i bardzo malarskie barwy przestrzeni. Urody książkom dodają ilustracje Małgorzaty Musierowicz.&nbsp;&nbsp;</p> Krystyna Heska-Kwaśniewicz ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 15 10.31261/PiL.2023.05.12 O rozważaniach na temat polskich książek dla młodzieży w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku. „Między dzieciństwem a dorosłością" Dominika Borowskiego – na marginesie lektury https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15361 <p>In this review, Marta Nadolna considers the positive and negative aspects of Dominik Borowski’s book Między dzieciństwem a dorosłością. O polskich powieściach dla młodzieży w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku [Between Childhood and Adulthood. On Polish Novels for Young Readers in the First Two Decades of the 21st Century], in which Borowski examines how fiction addressed to young readers has changed in the last two decades. Nadolna looks at the advantages and disadvantages of this publication, while citing noteworthy novels for young readerscurrently available on th e publishing market. At the same time, she also examines the themes that this fiction addresses related to civilizational changes and issues of a dysfunctional world, those outlined by Borowski and those ignored by him, also in terms of the amount of concern bestowed on them in the book. Nadolna concludes her review on a positive note, finding Borowski’s book to be reliable as well as amply repaying the reader’s attention.</p> Marta Nadolna ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 8 10.31261/PiL.2023.05.05 „Siedem księżyców" Wandy Chotomskiej i Józefa Wilkonia – jedność słowa i obrazu https://journals.us.edu.pl/index.php/pl/article/view/15498 <p>The subject of the analysis is a collection of poems by Wanda Chotomska included in the volume Siedem księżyców [Seven Moons]. The book was published for the first and only time in 1970. As the title suggests, the collection contains seven poems devoted to one topic: the moon. Chotomska presents him as a person who has his own emotions and is constantly in motion. The atmospheric poems are also accompanied by atmospheric illustrations. Their author is the outstanding artist Józef Wilkoń. The volume is a manifestation of extraordinary unity of word and image. Noteworthy is the colour scheme of the illustrations, which are dominated by black and gold. In the conclusion of the article, the author suggests that it is worth reissuing this original collection.</p> Grażyna Lewandowicz-Nosal ##submission.copyrightStatement## http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0 2023-12-29 2023-12-29 5 1 8 10.31261/PiL.2023.05.03