Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska

Od redakcji

Grzegorz Dobrowolski — pią, 22 gru 2023 00:00:00 +0000

Prawne i środowiskowe aspekty rozwoju zielonej infrastruktury miast w dobie zmian klimatu na przykładzie dachów zielonych

Artur Biela, Magdalena Biela, Barbara Stalmachová, Edyta Sierka — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

W niniejszej pracy zestawiono środowiskowy i prawny aspekt rozwoju zielonej infrastruktury na terenach miejskich, ze szczególnym uwzględnieniem dachów zielonych. Wykazano, że zarówno istniejąca zielona infrastruktura, obejmująca parki, obszary chronione, lasy, pola itd., jak i kreowana de novo, np. w postaci dachów zielonych, minimalizuje skutki zmian klimatu i jest kluczowa dla zrównoważonego rozwoju. Zidentyfikowane korzyści płynące z wprowadzania dachów zielonych to m.in.: oszczędność energii, poprawa jakości powietrza i wody, wspieranie renaturyzacji miast i wzrost różnorodności biologicznej, które łącznie sprzyjają polepszeniu jakości życia w miastach. Dlatego też wskazano potrzebę usankcjonowania rozwoju zielonej infrastruktury na terenach miejskich w systemie prawnym. Dostrzegając aktualne zagrożenia środowiskowe oraz korzyści z zielonej infrastruktury, ustawodawca europejski podał wytyczne dotyczące jej tworzenia. W artykule dokonano przeglądu stanu prawnego i oceniono, w jaki sposób polityka Unii Europejskiej została zaimplementowana do wspólnotowego oraz krajowego porządku prawnego. W szczególności zbadano, w jakim zakresie organy samorządu terytorialnego uwzględniają zieloną infrastrukturę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Zdrowie środowiskowe a zdrowotne prawo środowiska. Analiza wybranych pojęć

Tomasz Bojar-Fijałkowski — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Na gruncie zdrowia publicznego wartym wyjaśnienia i szerszej analizy jest wątek zdrowia środowiskowego, co może być ciekawe dla prawników. Równolegle na gruncie prawa publicznego, co ufam może zainteresować przedstawicieli innych niż prawo dziedzin nauki, należy zdefiniować pojęcia w sferze prawnej ochrony elementów środowiska. Analiza taka doprowadzi nas bezspornie do pojęcia zdrowotnego prawa środowiska, które tworzy prawne instrumenty realizacji postulatów zdrowia środowiskowego. Część pierwsza tekstu przedstawia pojęcie i ewolucję zdrowia publicznego oraz wyodrębniającego się zeń koncepcję nowego zdrowia publicznego. Część druga skupia się na wskazaniu miejsca w zdrowiu publicznym wątków środowiskowych tworzących pojęcie zdrowia środowiskowego oraz na przedstawieniu jego cech. Część trzecia, zarazem ostatnia, przedstawia koncepcję zdrowotnego prawa środowiska, jako obszaru badawczego z pogranicza, zdefiniowanego w tejże części, prawa środowiskowego oraz, określonego wcześniej, zdrowia środowiskowego. Całość kończą wnioski oraz postulaty de lege lata i de lege ferenda. Pracę oparto na krajowej i międzynarodowej literaturze zdrowia publicznego oraz prawa i zarządzania środowiskowego. Stan prawny aktualny na dzień 30 kwietnia 2023 roku.

Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku jako instrument prawa zapewniający energooszczędność budynków – analiza zmian w prawie polskim

Miłosz Chruściel — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie poziomu implementacji przepisów prawa Unii Europejskiej do polskiego systemu prawnego w zakresie funkcjonowania świadectwa charakterystyki energetycznej budynków. Stanowi ono ocenę energochłonności danego budynku lub jego części, a zatem także obrazuje konieczność wprowadzenia zmian zmniejszających ową energochłonność. Certyfikat energetyczny wystawia osoba do tego uprawniona. Budynki o mniejszej energochłonności, do których ogrzania wykorzystuje się nowoczesne technologie i źródła energii odnawialnej, stają się atrakcyjniejsze ekonomicznie. Dodatkowo pozwalają realizować cele przepisów dyrektyw unijnych, które zakładają opracowanie strategii ochrony środowiska i zmniejszenie poziomu emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie.

Konieczność wprowadzenia definicji legalnej mikroplastiku do ustawy o bezpieczeństwie żywności „Postulaty de lege ferenda"

Jakub Czapski — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Niniejsza praca ma na celu zwrócenie uwagi na fakt, że język tekstów prawnych (z założenia mający opisywać całą znaną rzeczywistość) nie nadąża za postępami nauki. Ustawodawca posługuje się zaczerpniętymi z niej pojęciami, lecz nie zawsze konsekwentnie przypisuje im jednolite definicje. Może to powodować trudności w stosowaniu aktów normatywnych, w których występuje terminologia naukowa. Przykładem takiej luki definicyjnej jest „mikroplastik” – pojawia się on w aktach uchwalonych na szczeblu Unii Europejskiej, ale nie sformułowano jego definicji pozwalającej na obejmowanie tych samych desygnatów jednolitą nazwą. W artykule prezentowane są najpierw teksty prawne zawierające pojęcie mikroplastiku, który uznano – obok farmaceutyków i substancji zaburzających gospodarkę hormonalną – za nowe źródło zagrożenia dla zdrowia występujące w żywności spożywanej przez człowieka. Mikroplastik jako jedyny z wymienionej triady nie ma definicji legalnej. Następnie autor omawia jego robocze definicje stworzone przez przedstawicieli środowisk naukowych i urzędowych. Na terenie Polski organem, który pierwszy zwrócił uwagę na zagrożenia związane z mikroplastikiem i zaproponował jego formalną definicję, była Najwyższa Izba Kontroli. Artykuł zawiera niektóre wnioski z raportu NIK poświęconego mikroplastikowi jako czynnikowi wpływającemu na stan
zdrowia człowieka. Przegląd wieńczy autorska próba sformułowania względnie zwięzłej definicji, która potencjalnie będzie się nadawać do ujęcia w treści prawa krajowego.

Ewolucja przepisów dotyczących emisji promieniowania elektromagnetycznego w Polsce

Grzegorz Dobrowolski — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Niniejszy artykuł jest poświęcony zagadnieniu prawnych instrumentów ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Zagrożenia tym zanieczyszczeniem dostrzeżono stosunkowo niedawno, nic więc dziwnego, że nie wypracowano jeszcze sprawnego modelu prawnego dotyczącego tej problematyki. Niemniej przepisy obowiązujące w Polsce należy uznać za adekwatne do zagrożeń i skuteczne.

Przedawnienie kar pieniężnych za naruszenie warunków korzystania ze środowiska lub zasad prowadzenia działalności w zakresie jego ochrony

Krzysztof Gruszecki — śro, 25 paź 2023 00:00:00 +0000

Podstawą ochrony środowiska jest zasada „zanieczyszczający płaci”, wyrażona w art. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Nie ma ona jednak charakteru nieograniczonego, jej egzekwowanie musi się bowiem odbywać z zachowaniem reguł gwarantujących podmiotom korzystającym ze środowiska możliwość obrony własnych praw i przedstawienia swoich racji. Równocześnie powinno to następować w sposób gwarantujący bezpieczeństwo obrotu prawnego. Dlatego ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw wprowadzono art. 189g k.p.a. określający generalne zasady przedawnienia kar pieniężnych. Niestety, zapomniano dostosować do nich analogiczne zasady wynikające z aktów prawnych, na podstawie których owe kary są wymierzane. W rezultacie przepisy szczególne zawierają wiele rozwiązań określających w całości lub częściowo autonomiczne zasady przedawnienia kar pieniężnych. Problem ten ze szczególnym nasileniem występuje w dziedzinie ochrony środowiska, zatem w opracowaniu scharakteryzowano podstawy przedawnienia poszczególnych rodzajów kar pieniężnych za naruszenie warunków korzystania ze środowiska lub prowadzenia działalności związanej z jego ochroną oraz wynikające z tego problemy. Dlatego też de lege ferenda zaproponowano podjęcie starań ukierunkowanych na ujednolicenie podstaw prawnych przedawnienia omawianego rodzaju kar. Mogłoby się to odbyć przez wyeliminowanie z aktów prawnych, które stanowią podstawę ich wymierzania, polecenia, by stosować odpowiednie przepisy Ordynacji podatkowej, gdyż odkąd rozwiązania poświęcone wymierzaniu kar pieniężnych wprowadzono do Kodeksu postępowania administracyjnego, stało się ono zbędne.

Aktualne i nowe regulacje prawne planowania przestrzennego w warunkach prawnych Republiki Słowackiej ze szczególnym uwzględnieniem dokumentów planowania przestrzennego i dokumentacji planowania przestrzennego

Viera Jakušová, Matúš Michalovič — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem prezentowanego artykułu jest analiza aktualnie obowiązującego i skutecznego ustawodawstwa dotyczącego planowania przestrzennego oraz jego porównanie z ustawodawstwem dotyczącym planowania przestrzennego, które wejdzie w życie 1 kwietnia 2024 roku w warunkach prawnych Republiki Słowackiej. Autorzy artykułu skupili się przede wszystkim na porównaniu dwóch podstawowych narzędzi planowania przestrzennego – dokumentów planistycznych i dokumentacji planistycznych. Bardziej szczegółowo omówiono problematykę planu zagospodarowania przestrzennego gminy i zwrócono szczególną uwagę na zmiany w jej uregulowaniach prawnych w związku z procesem scalania gruntów i walką ze zmianami klimatycznymi.

Instalacje fotowoltaiczne w procesie inwestycyjnym

Paweł Krzyż — pon, 30 paź 2023 00:00:00 +0000

Celem artykułu jest omówienie kolejnych etapów procesu inwestycyjnego w zakresie budowy instalacji fotowoltaicznych. Szczególną uwagę zwrócono na przypadki, w których realizacja przedsięwzięcia wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, oraz na analizę zgodności projektowanej inwestycji z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dokonywaną przez organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wykorzystywaniem geologicznych zasobów wnętrza Ziemi. Wybrane problemy transgraniczne

Ryszard Mikosz — pią, 29 gru 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem rozważań zawartych w artykule jest cywilna odpowiedzialność za szkody wyrządzone korzystaniem z geologicznych zasobów środowiska (lub grożące wskutek takiej działalności), rozpatrywana w kontekście transgranicznym. W opracowaniu przedstawiono podstawowe zasady kolizyjne, które znajdują zastosowanie przy ustalaniu materialnoprawnego reżimu tego rodzaju odpowiedzialności. W szczególności omówione zostały najważniejsze reguły określone w rozporządzeniu (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącym prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”). Akt ten ma bowiem kluczowe znaczenie dla problematyki rozpatrywanej w artykule.

Mechanizm dostosowywania cen na granicach (CBAM) i stopniowa eliminacja bezpłatnych uprawnień emisyjnych dla sektorów zagrożonych ucieczką emisji w ramach EU ETS – czy gra jest warta świeczki?

Ilona Przybojewska — śro, 25 paź 2023 00:00:00 +0000

Mechanizm dostosowywania cen na granicach jest instrumentem unijnej polityki klimatycznej, który postanowiono wdrożyć, aby uzupełnić unijny system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz aby zapobiec ryzyku ucieczki emisji. Artykuł omawia podstawowe elementy CBAM i stanowi próbę jego oceny w zakresie przewidywanego praktycznego przełożenia oraz zgodności z wybranymi zasadami prawa ochrony środowiska.