Studia Pastoralne

Od redakcji

Bogdan Biela — śro, 08 sty 2025 00:00:00 +0000

BÓG, KOŚCIÓŁ, TEOLOGIA A PROBLEM MANIPULACJI

Dariusz Kowalczyk — śro, 08 sty 2025 00:00:00 +0000

Manipulacja jest grzesznym działaniem albo też może być wynikiem po prostu ograniczoności człowieka, który nie zawsze jest zdolny, by z pełną świadomością rzeczy odpowiadać na docierające do niego informacje i przesłania. Rozwój katolickiej doktryny, który dokonuje się m.in. przez refleksję teologiczną oraz rozstrzygnięcia Magisterium Kościoła, nie jest wolny od manipulacji w obydwu tych znaczeniach. Niekiedy dochodzi do manipulacji w wyniku tzw. dobrych intencji, które mogą wypływać zarówno z „konserwatywnej”, jak i „postępowej” wizji katolicyzmu. W każdym takim przypadku u podstaw znajduje się jakiś rodzaj podejrzenia, że pozostawienie ludzi wolnymi może ich poprowadzić w niewłaściwym kierunku i odwieźć od prawdy. Bóg jednak, zapraszając człowieka do relacji miłości, odwołuje się do jego wolności. Dlatego też działa w sposób kenotyczny, co w najwyższym stopniu widzimy w misterium paschalnym.

MANIPULOWANIE TEKSTAMI BIBLIJNYMI

Michał Wojciechowski — śro, 08 sty 2025 17:32:50 +0000

Biblia jest doceniana w naszej cywilizacji, ale bywa nieprawidłowo rozumiana. Poprawne podstawowe znaczenie tekstów biblijnych można ustalić metodami literackimi i historycznymi, ale znaczenie to bywa wypaczane z przyczyn ideologicznych i wyznaniowych. Poszukiwanie głębszego sensu może prowadzić do wyjaśnień subiektywnych. Sekty często wyrywają cytaty biblijne z ich właściwego kontekstu. Wypowiedzi i sytuacje z Biblii bywają stosowane nieprawidłowo do problemów obecnych. Są też nadużywane w propagandzie postępowej. Nie dopuszczajmy do manipulacji i nie stosujmy manipulacji! (Mt 10,16).

INSTRUMENTALNE TRAKTOWANIE BIBLII W NOWYCH RUCHACH RELIGIJNYCH

Paweł Szuppe — śro, 08 sty 2025 18:11:05 +0000

Artykuł przedstawia instrumentalne podejście do Biblii występujące w nowych ruchach religijnych, czyli wewnętrznie zróżnicowanych organizacjach, które powstały na przełomie lat 60. i 70. XX stulecia. Oferują one pewien rodzaj odpowiedzi na fundamentalne pytania natury religijnej, duchowej, filozoficznej. Wywierają znaczący wpływ na życie swoich wyznawców. W kwestii interpretacji Pisma Świętego charakteryzują się podejściem ahistorycznym, irracjonalnym, symbolicznym. Nadają tekstom biblijnym własną treść oraz wyciągają wnioski sprzeczne z eklezjalną hermeneutyką.

BIBLIJNA OBIETNICA ZIEMI A SYJONIZM, CZYLI O MANIPULACJI BIBLIĄ W POLITYCE

Wojciech Maciej Stabryła — śro, 08 sty 2025 18:44:05 +0000

Artykuł stanowi studium użycia biblijnego wątku ziemi obiecanej w dyskursie politycznym obecnym w syjonizmie. Podzielony został na trzy części: 1. Biblijna obietnica ziemi, 2. Syjonistyczne prawo do ziemi, 3. Religijny sprzeciw wobec syjonizmu. Jego celem było przyjrzenie się jednemu aspektowi argumentacji używanej w syjonizmie, mianowicie posługiwaniu się kategorią teologiczną we współczesnym dyskursie politycznym. Podejście takie z teologicznego punktu widzenia nie jest poprawne, gdyż stanowi nadużycie tekstów biblijnych, bez uwzględnienia ich właściwego kontekstu historycznego i teologicznego.

POLITYKA JAKO MANIPULACJA

Piotr Mazurkiewicz — śro, 08 sty 2025 19:14:06 +0000

Autor podejmuje kwestię manipulacji w polityce. Najpierw definiuje pojęcie manipulacji, a następnie analizuje dwie klasyczne koncepcje polityki: Arystotelesa i Machiavellego. O ile Arystoteles stwierdza, że człowiek niemoralny nie jest w stanie być politykiem, o tyle Machiavelli twierdzi, że książę musi „potrafić nie być dobrym”. Jest to konsekwencją jego przekonania, że większość poddanych to egoiści, którzy w imię własnej korzyści potrafią wybrać to, co jest szkodliwe dla państwa, a także w dłuższej perspektywie dla nich samych. Kluczowym pojęciem wyjaśniającym ten fakt jest „oślepienie” i „samooszukiwanie’. Autor następnie zastanawia się, dlaczego niektórzy ludzie odporni są na próby manipulacji ze strony polityków. Na zakończenie zaś analizuje dwa oblicza demokracji: zbawcze i pragmatyczne.

PERSWAZJA POLITYCZNA Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

Wojciech Cwalina, Paweł Koniak, Krzysztof Jan Leoniak — śro, 08 sty 2025 19:43:42 +0000

Artykuł przedstawia perswazję polityczną w ujęciu psychologii społecznej. Szczególną uwagę poświęcono dwóm strategiom wpływu: wieloznaczności przekazów politycznych oraz stronniczemu narzucaniu ram interpretacji zagadnień politycznych. Przedstawione zostały typologie tych strategii i ich przykłady. Celem ich prezentacji jest edukacja odbiorców komunikacji politycznej i ułatwienie im identyfikacji zabiegów manipulacyjnych używanych w dyskursie politycznym. Ponadto opisane zostały sposoby obrony przed manipulacją polityczną, ze szczególnym naciskiem na motywację do uważnej analizy komunikatów perswazyjnych wykorzystywanych przez polityków i innych agentów wpływu społecznego.

MANIPULACJA EWANGELIĄ I KOŚCIOŁEM W FILMIE

Marek Lis — śro, 08 sty 2025 20:03:44 +0000

Twórcy kina, medium z natury swej opartego na iluzji, często posługują się manipulacją: odkryć ją można m.in. w filmach o tematyce religijnej, odnoszących się do Kościoła oraz samej postaci Jezusa Chrystusa. Artykuł wskazuje manipulacje obecne w kilku wybranych filmach ostatnich lat: Chata (2017) – odczytywana jako film religijny przedstawia np. sfałszowany obraz antropomorficznej Trójcy św. oraz koncepcję predestynacji; filmy Małgorzaty Szumowskiej (wśród nich W imię…, 2013), reżyser krytycznie nastawionej wobec wiary, ukazują Kościół z perspektywy przyjętej przez autorkę ideologii; ekranizacja popularnej powieści Kod da Vinci (2006) posługuje się mistyfikacjami dotyczącymi zarówno dziejów chrześcijaństwa, jak i samego Jezusa. Tego rodzaju manipulacje wywołujące kontrowersje, możliwe m.in. z powodu niewystarczającej wiedzy religijnej widzów, mogą prowadzić do utrwalania zafałszowanego obrazu Kościoła i Boga.

MIĘDZY SACRUM A PROFANUM, CZYLI O MANIPULACJI BIBLIĄ W FILMIE

Joanna Jaromin — śro, 08 sty 2025 20:17:15 +0000

Biblia obecna jest w filmie niemal od początku jego istnienia. Szybko też zaczęto wykorzystywać ją w tym medium w sposób niewłaściwy, uciekając się nawet do manipulacji. Niniejsze opracowanie składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich wprowadza nas w różne sposoby prezentowania Biblii w filmie, także niebiblijnym. Druga natomiast prezentuje na przykładzie wybranych filmów sposoby manipulacji Biblią.

WOLONTARIAT JAKO WSPÓŁSPONSOR OPIEKI DUSZPASTERSKIEJ?

Sebastian Kießig, Erwin Möde, Ludwig Reichert, Thomas Stühlmeyer — śro, 08 sty 2025 20:51:14 +0000

Niniejszy artykuł wyjaśnia rozwój rozumienia opieki duszpasterskiej. Na podstawie listu w sprawie opieki duszpasterskiej przedstawionego przez niemieckich biskupów artykuł weryfikuje tezę, że wolontariat w Kościele może być rozumiany jako współsponsor opieki duszpasterskiej.

PIESZA PIELGRZYMKA POLONIJNA Z CHICAGO DO SANKTUARIUM MATKI BOŻEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ W MERRILLVILLE JAKO PRZYKŁAD POLSKIEJ INICJATYWY DUSZPASTERSKIEJ REALIZOWANEJ W KRAJU EMIGRACJI

Michał Mraczek — śro, 08 sty 2025 21:09:57 +0000

Artykuł podejmuje zagadnienie pieszej pielgrzymki polonijnej z Chicago do Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Merrillville. Jest ona przykładem przeniesienia polskiej inicjatywy duszpasterskiej do kraju emigracji. Takie zjawisko jest obserwowane wśród różnych grup migrantów w Stanach Zjednoczonych i dotyczy m.in. katolickich emigrantów z Europy. Omawiana w artykule pielgrzymka nawiązuje wprost do znanej w Polsce tradycji pieszego pielgrzymowania na Jasną Górę w Częstochowie. Artykuł w poszczególnych częściach przedstawia teologię pielgrzymowania, historię powstania sanktuarium maryjnego w Merrillville, początki pieszej pielgrzymki do tego miejsca, przebieg dorocznej pieszej pielgrzymki, a także aktualne wyzwania pastoralne związane z tą duszpasterską inicjatywą. Pielgrzymka polonijna będąca przejawem pobożności ludowej oprócz swego czysto religijnego znaczenia przyczynia się również do podtrzymywania tożsamości narodowej i kulturowej polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych.

BÓG-MIŁOŚCI W UJĘCIU KSIĘDZA LUCIENA LABERTHONNIÈRE’A (1860–1932) ZARYS PROBLEMATYKI

Krzysztof Witko — śro, 08 sty 2025 21:32:25 +0000

Podejmując interpretację teologiczną wybranych tekstów ks. Luciena Laberthonnière’a, francuskiego personalisty, teologa i filozofa przełomu wieków XIX i XX, próbuję przedstawić zarys problematyki Boga w chrześcijańskim Objawieniu. W punkcie wyjścia tej refleksji znajduje się afirmacja Boga objawionego w Jezusie Chrystusie. Oznacza to, że w chrześcijańskiej przestrzeni refleksja o Bogu, który jest miłością (teologia), pozostaje nieodłącznie związana z mową o człowieku (antropologia filozoficzna). Rzuca to światło na specyficzny aspekt myśli francuskiego personalisty, według którego tajemnica Boga jest nierozerwalnie związana z tajemnicą człowieka powołanego do życia z miłości i do miłości. Dotykamy w ten sposób istoty doktryny trynitarnej teologii chrześcijańskiej: wewnętrzny świat Boga jest ofiarnością bez granic, darem udzielającej się Miłości, która ma moc rodzenia i stwarzania innego życia otwartego na udzielającą się mu Miłość, w byciu dla drugiego w postawie ofiarności.

MECHANIZMY I SYSTEMY MANIPULACJI W MEDIACH W KONTEKŚCIE WSPÓŁCZESNYCH UWARUNKOWAŃ

Bogdan Biela — czw, 09 sty 2025 08:43:48 +0000

Artykuł przedstawia typy, środki, zasady, techniki i systemy manipulacji. W dobie olbrzymiego wpływu mediów na otaczającą rzeczywistość warto znać celowe i skryte działanie, przez które narzuca się jednostce lub grupie ludzi fałszywy obraz rzeczywistości, tym bardziej że minęły czasy topornej manipulacji, mającej na celu tylko doraźne wprowadzanie odbiorcy w błąd. Współczesne formy manipulacji są wielokierunkowe i wielopłaszczyznowe. Ich celem jest możliwie trwałe przywiązanie odbiorcy do określonych postaw i poglądów, wykreowanych przez propagandzistów bazujących często na zorganizowanym kłamstwie antropologicznym.

KONKORDAT – ZDROWA FORMA ROZDZIAŁU KOŚCIOŁA OD PAŃSTWA. ARTYKUŁ W KONTEKŚCIE TEKSTU ABP. JOSEPHA DORÉ PT. CONCORDAT ET LAÏCITÉ DANS LA FRANCE D’AUJOURD’HUI

Krzysztof Witko — czw, 09 sty 2025 08:54:33 +0000

Niniejszy tekst to osobista notatka z lektury konferencji francuskiego biskupa i teologa Josepha Doré, wygłoszonej we wrześniu 2001 r. z okazji sympozjum w 200. rocznicę podpisania konkordatu między Francją a Stolicą Apostolską w 1801 r. Z uwagi na aktualność i znaczenie podjętej w niej refleksji, dzielę się z czytelnikiem zwyczajnie garścią myśli w niej zawartych i nasuwających się pod jej wpływem.

SEMINARIO DI STUDIO SULL'INSEGNAMENTO E IL FUTURO DELLA TEOLOGIA. SYNTEZA PRAC SEMINARIUM ZORGANIZOWANEGO PRZEZ DYKASTERIĘ DS. KULTURY I EDUKACJI (RZYM, 6–7 MAJA 2024)

Wojciech Tadeusz Surmiak — śro, 08 sty 2025 17:02:45 +0000

W tekście podjęto próbę syntezy myśli przedstawionej podczas seminarium o przyszłości nauczania teologii w kościelnych instytutach szkolnictwa wyższego, zorganizowanego przez Dykasterię ds. Kultury i Edukacji w Rzymie (6–7 maja 2024). Głównym celem seminarium była odpowiedź na wyzwania stawiane we wprowadzeniu do Konstytucji apostolskiej Veritatis gaudium papieża Franciszka, aby „stało się widoczne w nadaniu studiom kościelnym cech tej mądrej i odważnej odnowy, jakiej wymaga przemiana misyjna Kościoła «wychodzącego». […] Właśnie dlatego teologia musi towarzyszyć zachodzącym procesom kulturowym i społecznym”. Seminarium traktowało teologię z różnych perspektyw, próbując odpowiedzieć na to wezwanie papieża.

RECENZJE I OMÓWIENIA

Bogdan Biela — czw, 09 sty 2025 09:12:06 +0000

RECENZJE I OMÓWIENIA

Bogdan Giemza — czw, 09 sty 2025 09:18:32 +0000

RECENZJE I OMÓWIENIA

Bogdan Giemza — czw, 09 sty 2025 09:23:21 +0000

RECENZJE I OMÓWIENIA

Bogdan Giemza — czw, 09 sty 2025 09:28:38 +0000

Sprawozdanie z II Kongresu Teologii Praktycznej Parafia jutra. Licheń, 18–21 września 2023 roku

Bogdan Biela — czw, 09 sty 2025 09:38:08 +0000

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI W poszukiwaniu dróg odnowy parafii. Odczytać na nowo fundamentalne sprawy Kościoła i człowieka i przetłumaczyć je na język parafialnej praktyki Gniezno, 9 marca 2024 roku

Bogdan Biela — czw, 09 sty 2025 09:50:19 +0000

SPIS TREŚCI

czw, 09 sty 2025 09:57:37 +0000