Świętochowski’s Positivist Musings on Science as the Engine of Civilizational Progress
Abstract
Positivist philosophy is focused on the problem of science and especially on its cognitive results and applications. We can say that Polish intellectual circles of this era glorified science. In her article, Barbara Szotek presents this phenomenon through the figure of Aleksander Świętochowski, the most famous representative and ideologist of scientific positivism. His works best illustrate the evolution of positivist views on science and its social role.
Keywords
science; functions of science; positivism; scientism; Aleksander Świętochowski; evolution of positivism
References
Ajdukiewicz K.: Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania, metafizyka. Wyd. 2. Słowo wstępne K. Szaniawski. Czytelnik, Warszawa 1983.
A.S. [A. Świętochowski]: Walka o byt IV. Patenty obywatelstwa. „Prawda” 1883, nr 7, s. 74.
Bochenek K. et al.: Zarys historii filozofii polskiej. Red. nauk. L. Gawor. Wyd. 2. popr. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2015.
Borzym S. et al.: Zarys dziejów filozofii polskiej 1815–1918. Red. nauk. A. Walicki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
Brykalska M.: Aleksander Świętochowski. Biografia. T. 1. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
Brykalska M.: Aleksander Świętochowski jako wydawca i redaktor „Prawdy” (1881–1900). „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1972, T. 11, z. 3, s. 343.
Chmielecki A.: Władza nauki. W: Rozwój nauki a społeczny kontekst poznania. Red. J. Niżnik. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, s. 141–154.
Chmielowski P.: Zarys najnowszej literatury polskiej (1864–1897). Wyd. 4., przejrz. i znacznie powiększ. G. Gebethner i Spółka–K. Grendyszyński, Kraków–Petersburg 1898.
Cichocka M.: As publicystyki polskiej przełomu XIX i XX w. Aleksander Świętochowski i jego związki z prasą. „Polish Biographical Studies” 2018, nr 6, s. 7–33. https://doi.org/10.15804/pbs.2018.01.
Einstein on Peace. Eds. O Nathan, H. Norden. Simon and Schuster, New York 1960.
Jedynak S.: Etyka polska w latach 1863–1918. Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
Jedynak S.: Etyka w Polsce. Słownik pisarzy. Bibliogr. oprac. L. Zdybel. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1986.
Jeske‑Choiński T.: Pozytywizm warszawski i jego główni przedstawiciele. [s.n.], Warszawa 1885.
Kaszewski K.: Pozytywizm, jego metoda i następstwa. [„Biblioteka Warszawska”]. [s.n.], [Warszawa] 1869.
Kołakowski L.: Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966.
Krupiński F.: Szkoła pozytywna. [„Biblioteka Warszawska”]. [s.n.], [Warszawa] 1968.
Mahrburg A.: Nauka i metafizyka w nowej książce prof. Szokalskiego. „Kraj” 1885, nr 9, s. 16–17.
Marciszewski W.: Nauka. W: Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny. Kom. red. Z. Cackowski (przewodn.) et al. Zakład Narodowy im. Ossolińskich –Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987, s. 412–421.
Molska A.: Kryzysy – kontynuacje – metamorfozy. Uwagi do dziejów idei pozytywistycznych w socjologii polskiej. W: Z historii filozofii pozytywistycznej w Polsce. Ciągłość i przemiany. Red. A. Hochfeldowa, B. Skarga. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1972, s. 251–253.
My i Wy. „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” 1871, nr 44, s. 1.
Ochorowicz J.: O sugestii myślowej. Przedm. M.Ch. Richet. Przeł. J. Dembowska‑Duninowa. Przedmowa do polskiego wydania J. Świtkowski. Red. „Lotosu”, Kraków 1937.
Ochorowicz J.: Przyszłość psychologii. „Tygodnik Wielkopolski” 1871, nr 8, s. 15–99.
Pisma filozoficzne Adama Mahrburga. Red. W. Spasowski. T. 2. Ferdynand Hoesick, Warszawa 1914.
Poseł Prawdy [A. Świętochowski]: Liberum veto. „Prawda” 1890, nr 42, s. 501–502.
Rudzki J.: Świętochowski. [Myśli i Ludzie]. Wiedza Powszechna, Warszawa 1963.
Skarbek J.: Koncepcja nauki w pozytywizmie polskim. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
Skarga B.: Część druga: Lata 1864–1885. W: Zarys dziejów filozofii polskiej 1815–1918. Red. nauk. A. Walicki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 134–252.
Skarga B.: O kilku problemach pozytywizmu polskiego. W: Polska myśl filozoficzna i społeczna. Red. B. Skarga. T. 2. Książka i Wiedza, Warszawa 1975, s. 5–35.
Skarga B., Hochfeldowa A.: Polska myśl filozoficzna w epoce pozytywizmu. W: Filozofia i myśl społeczna w latach 1865–1895. Wybrały, oprac., wstępami i przypisami opatrzyły A. Hochfeldowa, B. Skarga. Cz. 1. [700 Lat Myśli Polskiej]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s. 9–15.
Szacki J.: Gdyby pozytywizmu nie było… „Znak” 1996, nr 489, s. 89–92.
Świętochowski A.: Dumania pesymisty. Oprac. i wstęp E. Paczoska. Wydawnictwo Sic, Warszawa 2002.
[Świętochowski A.]: Katechizm rodzinny. „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” 1873, nr 40, s. 313–316.
[Świętochowski A.]: Nowe drogi. II. Wychowanie człowieka. „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” 1874, nr 6, s. 45–47.
Świętochowski A.: Wspomnienia. Oprac. i wstępem opatrzył S. Sandler. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo–De Agostini Polska, Wrocław–Warszawa 2006.
Tatarkiewicz W.: Historia filozofii. T. 3: Filozofia nowożytna do roku 1830. Wyd. 10. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
Tyburski W.: Ideologia nauki w świadomości polskich środowisk intelektualnych doby pozytywizmu. Rozwój – metamorfozy – załamania. Wydawnictwo UMK, Toruń 1989.
Weryho W.: Słowo wstępne. „Przegląd Filozoficzny” 1897, z. 1, s. I–VII.
Zieleńczyk A.: Źródła polskiego pozytywizmu filozoficznego. „Droga” 1928, nr 4, s. 364–371.
Żywicki K.R. [Krzywicki L.]: Jeden z pogromców. „Prawda” 1894, nr 41, s. 483–485.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
