Logika kolektywistyczna w komparatystyce ludobójstw i walkach o pamięć
Abstrakt
W artykule przedstawiono działanie logiki kolektywistycznej na trzech obszarach: (1) w historycznej komparatystyce ludobójstw – podstawowej metodzie genocide studies;
(2) w działaniach organizacji ofiar i ocalonych oraz obrońców praw zwierząt; (3) w dyskursach nacjonalistycznych i polityce pamięci. Logika kolektywistyczna to zbiór operacji, które podmiotem historii czynią zbiorowości ludzkie, postrzegane jako połączone ważnymi więziami społecznymi i interesami oraz odróżniające się kulturowo. W jej wyniku myślimy o zbiorowej winie i zasłudze. W artykule przedstawiono zalety i wady komparatystyki historycznej jako metody naukowej genocide studies. Następnie przeanalizowano wykorzystanie kapitału symbolicznego związanego z terminem „ludobójstwo” w porównywaniu innych zbrodni oraz gospodarczego wykorzystania zwierząt z ludobójstwami. Na koniec opisano związek państwowej polityki pamięci i dyskursów nacjonalistycznych z działalnością akademicką badaczy ludobójstw.
Słowa kluczowe
komparatystyka historyczna; ludobójstwa; genocide studies; polityka pamięci
Bibliografia
Adorno T.W.: Minima Moralia. Reflections from Damaged Life. Trans. E.F.N. Jephcott. London 1999.
Alexander J.C.: The Meanings of Social Life. A Cultural Sociology. Oxford 2005.
Alexander J.C.: Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej. Trans. S. Burdziej, J. Gądecki. Kraków 2010.
Anderson R.: “Redressing Colonial Genocide under International Law: The Hereros’ Cause of Action against Germany.” California Law Review 2005, vol. 93, no. 4, pp. 1155‒1189.
Archer M.: Culture and Agency. The Place of Culture in Social Theory. Cambridge 1996.
Assmann A.: “Fünf Strategien der Verdrängung.” In: Der lange Schatten der Vergangenheit Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München 2006.
Bartrop P.R., Totten S.: “The History of Genocide: An Overview.” In: S. Totten (ed.): Teaching about Genocide: Issues, Approaches, and Resources. Greenwich 2004.
Bauer Y.: Rethinking the Holocaust. New Haven 2002.
Bauman Z.: Modernity and the Holocaust. Ithaca, N.Y. 1989.
Blick J.P.: “Genocidal Warfare in Tribal Societies as a Result of European-Induced Culture Conflict.” Man (New Series) 1988, vol. 23, no. 4, pp. 654‒670.
Bringing Them Home. National Inquiry into the Separation of Aboriginal and Torres Strait Islander Children from Their Families. Human Rights and Equal Opportunity Commission. Sydney 1997.
Calhoun C.: “Explanation in Historical Sociology: Narrative, General Theory, and Historically Specific Theory.” American Journal of Sociology 1998, vol. 104, no. 3, pp. 846‒871.
Campbell B.: “Contradictory Behavior During Genocides.” Sociological Forum 2010, vol. 25, no. 2, pp. 296‒314.
Czyżewski M.: “W stronę teorii dyskursu publicznego.” In: M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (eds.): Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Warszawa 2010.
Diamond J.: Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. New York‒London 1999.
Głowacka D.: Po tamtej stronie: świadectwo, afekt, wyobraźnia. Warszawa 2016.
Harff B., Gurr T.R.: “Systematic Early Earning of Humanitarian Emergencies.” Journal of Peace Research 1998, vol. 35, no. 5, pp. 551–579.
Harff B.: “No Lessons Learned from the Holocaust? Assessing Risks of Genocide and Political Mass Murder since 1955.” American Political Science Review 2003, vol. 97, no. 1, pp. 57–73.
Honouring the Truth, Reconciling for the Future. Summary of the Final Report of the Truth and Reconciliation Commission of Canada. The Truth and Reconciliation Commission of Canada 2015.
Hooper C.: Tall Man: The Death of Doomadgee. New York 2009.
Hooper C.: Wysoki. Śmierć Camerona Doomadgee. Trans. A. Nowakowska. Wołowiec 2010.
Lemkin R.: Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. Washington 1944.
Loba M.: “Zagłada, ofiara i zwierzęta w myśli Elisabeth de Fontenay.” Narracje o Zagładzie 2017, no. 3, pp. 42‒50.
Mann M.: The Dark Side of Democracy. Explaining Ethnic Cleansing. Cambridge 2006.
MacDonald D.B.: Balkan Holocausts? Serbian and Croatian Victim Centred Propaganda and the War in Yugoslavia. Manchester 2002.
MacDonald D.B., Hudson G.: “The Genocide Question and Indian Residential Schools in Canada.” Canadian Journal of Political Science / Revue canadienne de science politique 2012, vol. 45, no. 2, pp. 427‒449.
McDoom O.S.: “Who Killed in Rwanda’s Genocide? Micro-space, Social Influence and Individual Participation in Intergroup Violence.” Journal of Peace Research 2013, vol. 50, no. 4, pp. 453‒467.
Melson R.F.: Revolution and Genocide. On the Origins of the Armenian Genocide and the Holocaust. Chicago‒London 1992.
Moses A.D.: “Revisiting a Founding Assumption of Genocide Studies.” Genocide Studies and Prevention 2011, vol. 6, no. 3, pp. 287–300.
Nijakowski L.M.: Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej. Warszawa 2013.
Olędzka J.: “Relatywizacja ludobójstwa jako instrument stosunków geopolitycznych na przykładzie politycznego dyskursu o ludobójstwach Ormian i Czerkiesów.” In: B. Machul-Telus, U. Markowska-Manista, L.M. Nijakowski (eds.): Krwawy cień genocydu. Część 2. Ludobójstwa ‒ pamięć, dyskurs, edukacja. Warszawa 2017, pp. 129‒153.
Ostrowska J.: Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej. Warzawa 2018.
Patterson Ch.: Eternal Treblinka: Our Treatment of Animals and the Holocaust. New York 2002.
Singer P.: Animal Liberation. New York 2002.
Skocpol T.: Social Revolutions in the Modern World. Cambridge 1994.
Spivak G.Ch.: Death of a Discipline. New York 2003.
Talewicz-Kwiatkowska J.: “Holokaust Romów. Czy rzeczywiście zapomniany?” Nigdy Więcej 2016, no. 22, nigdywiecej.org/pdf/pismo/22/holocaust_romow.pdf [accessed: 20.09.2020].
Van Leeuwen T.: “The Representation of Social Actors.” In: C.R. Caldas-Coulthard, M. Coulthard (eds.): Texts and Practices. Readings in Critical Discourse Analysis. London–New York 1996.
Welzer H.: “On Killing and Morality: How Normal People Become Mass Murderers.” In: O. Jensen, C. Szejnmann (eds.): Ordinary People as Mass Murderers. Perpetrators in Comparative Perspectives. London 2008.
Welzer H.: Täter: Wie aus ganz normalen Menschen Massenmörder werden, with M. Christ. Frankfurt am Main 2005.
Wenklar M.: “Polacy w niemieckiej policji pomocniczej. Schutzmannschaftsbataillon 202 w świetle zeznań jego członków.” Acta Universitatis Wratislaviensis 2012, no. 3505, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 34, no. 4, Wrocław 2012, pp. 35–50.
Wodak R., Cillia R. de, Reisigl M., Liebhart K.: The Discursive Construction of National Identity. Trans. A. Hirsch, R. Mitten. Edinburgh 2003.
Woolford A., Wolejszo S.: “Collecting on Moral Debts: Reparations for the Holocaust and Pořajmos.” Law & Society Review 2006, vol. 40, no. 4, pp. 871‒901.
Żółkoś M.: “Insektosemityzm.” Narracje o Zagładzie 2017, no. 3, pp. 51‒65.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
