Holokaust jako ludobójstwo wyjątkowe
Abstrakt
The article is dedicated to an analysis of the Holocaust uniqueness against the backdrop of other genocides. Most of all, the text follows the clues from Berel Lang, who interprets
the Nazi Crime as a perfect genocide, that is, such a genocide that implemented its ideological assumptions fully for the first time in human history. What transpired then was in fact a comprehensive synthesis of “idea” and “actions.” Therefore, the relation between the Holocaust and other genocides turns out to be one-sided: the Holocaust is a genocide but no other genocide is the Holocaust. The category of genocide was, first of all, introduced into international circulation by a Polish lawyer of Jewish origin Rafał Lemkin during the final decade before the outbreak of World War Two. Genocide has become an almost universally acknowledged term, reinforced by the UN declaration of 1947. Mass crimes occurred in human history since the time immemorial. However, their character fundamentally changed with the advent of modernity, when powerful nation states within the framework of ideological postulates managed to give a new dimension to their politics, the one including actions meted out against entire communities: ethnic groups or nations. The Nazi crime of the Holocaust seems to be a unique exemplification of “modernity” (the term introduced in this sense by Zygmunt Bauman), that is, the combination of technicalisation and mass production with strong bureaucratic structure, which resulted in an unimaginable deed of murdering millions of Jews while utilising technical methods. The killing took a form of “production tasks,” which made the moral problems of responsibility and guilt appear in a different light. In the article an attempt is made to show implications stemming from the acceptance of the Holocaust’s uniqueness as “a perfect genocide,” both in its political and social as well as philosophical and moral dimensions.
Słowa kluczowe
Holokaust; ludobójstwo; Żydzi; eksterminacja; nowoczesność
Bibliografia
Arendt H.: Co pozostaje? Günter Gaus rozmawia z Hannah Arendt. Przeł. J. Kałążny. „Przegląd Polityczny” 2002, nr 55, s. 52–57.
Arendt H.: Eichmann in Jerusalem. A Report on the Banality of Evil. New York 1963.
Arendt H.: Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła. Przeł. A. Szostkiewicz. Kraków 1987.
Bauer Y.: The Place of the Holocaust in Contemporary History. In: The Nazi Holocaust. Historical Articles on the Destruction of European Jews. Ed. M.R. Marrus. Vol. 1: Perspectives on the Holocaust. London 1989, s. 225–248.
Bauman Z.: Modernity and the Holocaust. Ithaca 2000.
Bauman Z.: Nowoczesność i Zagłada. Przeł. T. Kunz. Warszawa 2009.
Dawidowicz L.: The War against the Jews 1933–1945. New York 1976.
Friedländer S.: Czas eksterminacji. Nazistowskie Niemcy i Żydzi 1939–1945. Przeł. S. Kupisz, A.M. Nowak, K. Masłowski. Warszawa 2010.
Gebert K. (Warszawski D.): Nazywanie nieszczęścia. „Polityka” 2009, nr 45, s. 32–33.
Gilbert M.: The Question of Bombing Auschwitz. In: The Nazi Holocaust. Historical Articles on the Destruction of European Jews. Ed. M.R. Marrus. Vol. 9: The End of the Holocaust. London 1989, s. 249–305.
Hilberg R.: Zagłada Żydów europejskich. T. 1. Przeł. J. Giebułtowicz. Warszawa 2014.
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 roku (ratyfikowana zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 1950 r.). „Dziennik Ustaw” 1952, nr 2, poz. 9.
Lang B.: Nazistowskie ludobójstwo. Akt i idea. Przeł. A. Ziębińska-Witek. Lublin 2006.
Lang B.: Philosophical Witnessing. The Holocaust as Presence. Waltham 2009.
Lemkin R.: Akte der Barbarei und des Vandalismus als „delicta juris gentium“. „Anwaltsblatt Internationales“ 1933, 19. Jahrgang, Heft 6.
Lemkin R.: Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. Washington 1944.
Lemkin R.: Rządy państw Osi w okupowanej Europie. Prawa okupacyjne, analiza rządzenia, propozycje zadośćuczynienia. Przeł. A. Bieńczyk-Missala i in. Warszawa 2013.
Longerich P.: Konferencja w Wannsee. Droga do „Ostatecznego rozwiązania”. Przeł. B. Nowacki. Warszawa 2018.
Milchman A., Rosenberg A.: Eksperymenty w myśleniu o Holocauście. Auschwitz, nowoczesność i filozofia. Przeł. L. Krowicki, J. Szacki. Warszawa 2003.
Miniszewski M.: Architektura zła. Wyjątkowość Holokaustu jako problem filozoficzny. Kęty 2012.
Nuremberg Trial Proceedings. Vol. 19: One Hundred and Eighty-Second Day–One Hundred and Eighty-Ninth Day. Dostępne w Internecie: https://avalon.law.yale.edu/imt/07-26-46.asp [data dostępu: 11.06.2019].
Rosenfeld A.H.: Kres Holokaustu. Przeł. R. Czekalska, A. Kuczkiewicz-Fraś. Kraków 2013.
Sartre J.-P.: Genocide. “New Left Review” 1968, 1/48, s. 11–26.
Tal U.: On the Study of the Holocaust and Genocide. In: The Nazi Holocaust. Historical Articles on the Destruction of European Jews. Ed. M.R. Marrus. Vol. 9: The End of the Holocaust. London 1989, s. 179–224.
Wyman D.S.: Why Auschwitz Was Never Bombed. In: The Nazi Holocaust. Historical Articles on the Destruction of European Jews. Ed. M.R. Marrus. Vol. 9: The End of the Holocaust. London 1989, s. 306–331.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
