Kobiety Świadkowie Jehowy w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Przyczynek do charakterystyki społeczności kobiecych w lagrach
Abstrakt
The article describes Jehovah’s Witnesses women as one of less remembered groups among victims of the Nazi regime. What is pointed out, first of all, is the state of research on
their history, especially pertaining to their camp experience, Western literature on the subject and a negligible number of Polish research works devoted to the topic in question, and also some methodological dilemmas related to researching it. The author presents the circumstances of German Jehovah’s Witnesses after Hitler’s seizure of power, their subsequent persecutions, and also – reconstructed on the basis of documents, witnesses reports, and the members of persecuted group themselves – the fate of female followers of this religion (“the purple triangles”) in concentration camps. The author’s main points of focus are, described by witnesses/beholders/onlookers of the events, acts and attitudes of “the purple triangles” marked by strong spirituality, at the same time unbreakable/intransigent in their defiance of/against violence and the authorities’ orders. (Everybody knew that Jehovah’s Witnesses could have basically “sign off” from the camp by putting their signature at the bottom of a declaration that they would renounce their faith and cease to practise their religion.) Such a defiance may be better understood, the author claims, by interpreting it in the light of the anthropological concept of emotional communities.
Słowa kluczowe
prześladowanie Świadków Jehowy przez nazistów; niemieckie obozy koncentracyjne; kobiety Świadkowie Jehowy; literatura Świadków Jehowy; Świadkowie Jehowy w lagrach
Bibliografia
Autobiografia Rudolfa Hössa komendanta obozu oświęcimskiego. Przeł. W. Grzymski. Warszawa 1989.
Ciosińska I.: Po prostu miałam szczęście. Kraków 1989.
Garbe D.: Between Resistance and Martyrdom: Jehovah’s Witnesses in the Third Reich. Transl. D.G. Grimm. Madison, Wis. 1993.
Garbe D.: Zwischen Widerstand und Martyrium. Die Zeugen Jehovas im „Dritten Reich”. München 1999.
Haas J.: Erinnerungsliteratur von Jehovas Zeugen als NS-Opfern. Frankfurt am Main 2013.
Helm S.: Kobiety z Ravensbrück. Życie i śmierć w hitlerowskim obozie koncentracyjnym dla kobiet. Przeł. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki. Warszawa 2017.
Kiedrzyńska W.: Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny. Warszawa 1961.
Langbein H.: Ludzie w Auschwitz. Przeł. V. Grotowicz. Oświęcim 2017.
Liebster S.A.: W paszczy lwa. Mała dziewczynka stawia czoło reżimowi hitlerowskiemu. Przeł. A. Boczek. Wrocław 2007.
Lundholm A.: Wrota piekieł. Ravensbrück. Przeł. E. Czerwiakowska. Warszawa 2013.
Najodważniejsi byli zawsze Świadkowie Jehowy: prześladowania i sprzeciw Świadków Jehowy w okresie reżimu hitlerowskiego. Oprac. H. Hesse. Przeł. A. Boczek, J. Boczek.
Wrocław 2006.
Niedźwiadek J.: A jednak ocalałam. „Wieści” 1985, nr 16, s. 8.
Pawełczyńska A.: Wartości a przemoc. Zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia. Warszawa 1995.
Rosenwein B.H.: Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu. Red. nauk. G. Urban-Godziek. Przeł. L. Grzybowska, J. Szafrański, G. Urban-Godziek. Warszawa 2016.
Strebel B.: KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów. Przeł. A. Milewska, M. Kurkowska. Słowo wstępne do wyd. pol. A. Gawlikowska-Świerczyńska, J. Muszkowska-Penson. Słowo wstępne G. Tillion. Gdańsk 2018.
Wachsmann N.: Historia nazistowskich obozów koncentracyjnych. Przeł. M. Antosiewicz. Warszawa 2016.
Włoch W.: Stosunek Świadków Jehowy do wojen pierwszej połowy XX wieku. Doktryna i praktyka. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica” 2003, Vol. 36: Religie a wojna i terroryzm, s. 133–142.
Wontor-Cichy T.: Für den Glauben in Haft: Zeugen Jehovas im KL Auschwitz. Aus dem poln. Übers. A. Boczek, J. Haas. Oświęcim 2006.
Wontor-Cichy T.: Więzieni za wiarę. Świadkowie Jehowy w KL Auschwitz. Oświęcim 2003.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
