Topos Polski jako żydowskiego cmentarza w hebrajskiej literaturze trzeciego pokolenia
Abstrakt
The Topos of Poland as the Jewish Cemetery in Hebrew Literature of the Third Generation
The aim of this paper is to enumerate and describe possible strategies of realising the topos of Poland as the Jewish cemetery, present and significant in Hebrew literature and other Israeli texts of culture. Hebrew literature – along with Polish literature – is the main and natural reservoir of the Holocaust‑related topoi. Simultaneously, it presents a perspective distinct from the one visible in Polish literature and contains motifs absent in Polish authors’ works. Chosen examples point to the constant presence of the vision of Poland as a Jewish cemetery in the texts referring to the experience of the Shoah and the memory of it, while showing the multitude of applications of this motif. Popularity of the usage of the mentioned topos is emphasised by the demonstration of its presence within texts of a different generic origin – from poetry, through graphic novel and drama, to literary attempts of the participants of school pilgrimages to the memory places in Poland.
Key words: Poland as a Jewish necropolis, Hebrew literature, Holocaust in Israeli discourse, postmemory
Bibliografia
Abramowska J.: Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich. „Pamiętnik Literacki” 1982, R. 73, z. 1–2, s. 3–23.
Avni‑Levy Y.: Szirat ha‑chata’im. Tel Awiw 2010.
Bar‑On D.: Fear and Hope: Three Generations of the Holocaust. Cambridge 1995.
Buryła S.: Topika Holocaustu. Wstępne rozpoznanie. „Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2012, nr 10, s. 131–151.
Czapliński P., Quinkenstein M., Traba R.: Cmentarz. W: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. M. Saryusz‑Wolska, R. Traba. Warszawa 2014, s. 79–84.
Feldman J.: Above the Death Pits, Beneath the Flag. Youth Voyages to Poland and the Performance of Israeli National Identity. New York 2008.
Feldman Y.: Whose Story Is It, Anyway? In: Probing The Limits of Representation: Nazism and the „Final Solution”. Ed. S. Friendländer. Cambridge, Mass. 1992, s. 223–239.
Fogelman E.: Psychological Dynamics in the Lives of Third‑Generation Holocaust Survivors. “Hidden Child” 2008, no 16, s. 10–12.
Govrin N.: Kri’at ha‑dorot. Sifrut iwrit be‑magalejha. T. 1. Gwanim 2002.
Jilovsky E.: Remembering the Holocaust. Generations, Witnessing and Place. New York 2015.
Milner I.: Kir’ej awar: biografia, zehut we‑zikaron be‑siporet ha‑dor ha‑szeni. Tel Awiw 2003.
Modan R.: Ha‑neches. Tel Awiw 2013.
Modan R.: Zaduszki. Przeł. Z. Solakiewicz. Kraków 2013.
Morawiec A.: Lagerland, czyli o rzeczywistości w topos przemienionej. W: A. Morawiec: Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora. Łódź 2009, s. 293–312.
Nisinowicz J.: Awiw. W: J. Nisinowicz: Ha‑szulchan ha‑namuch szel Jeszu’a: szirim. Ra’anana 2008, s. 53.
Panas W.: Topika judajska. W: W. Panas: Pismo i rana. Szkice o problematyce żydowskiej w literaturze polskiej. Lublin 1996, s. 117–142.
Pollack M.: Skażone krajobrazy. Przeł. K. Niedenthal. Wołowiec 2014.
Popescu D.I.: Performance, Memory and Identity: The Israeli Third Generation in Yael Ronen’s “Third Generation” Play (2009). In: In the Shadows of Memory. The Holocaust and the Third Generation. Eds. E. Jilovsky, J. Silverstein, D. Slucki. Portland 2016, s. 209–226.
Raz‑Krakotzkin A.: Galut be‑toch ribbonut. Le‑bikoret „szelilat ha‑galut” be‑tarbut ha‑israelit. Chelek szeni. „Tarbut u‑wikoret”, Staw 1994, 5, s. 113–132.
Ronen J.: Third Generation (2009) [maszynopis niepublikowany, udostępniony dzięki uprzejmości archiwum Teatru Narodowego Habima w Tel Awiwie].
Ronen S.: Polin. A Land of Forests and Rivers. Images of Poland and Poles in Contemporary Hebrew Literature in Israel. Warszawa 2007.
Segev T.: Siódmy milion. Izrael – piętno Zagłady. Przeł. B. Gadomska. Warszawa 2012.
Steir‑Livny L.: Har ha‑zikaron jizkor bi‑mkomi. Ha‑zikaron ha‑chadasz szel ha‑Szo’a be‑tarbut ha‑popularit be‑Israel. Tel Awiw 2014.
Szuchmacher D.: Czips we‑keczop be‑Zakopane. W: D. Szuchmacher: Czips we‑keczop be‑Zakopane. Jeruszalajim 2012, s. 8.
Szuchmacher D.: Sogrim Kajic. W: D. Szuchmacher: Czips we‑keczop be‑Zakopane. Jeruszalajim 2012, s. 43.
Tokajer L.: Boker riszon be-Israel le‑achar ha‑mas’a le‑Polin. W: Dor le‑dor jawi’a omer lizkor we‑lo liszkoach. Orech E. Hartman. Aszkelon 2005, s. 395–396.
Tokajer L.: La’azow et Polin. W: Dor le‑dor jawi’a omer lizkor we‑lo liszkoach. Orech E. Hartman. Aszkelon 2005, s. 389.
Tokajer L.: Lihijot be‑Polin. W: Dor le‑dor jawi’a omer lizkor we‑lo liszkoach. Orech E. Hartman. Aszkelon 2005, s. 390.
Ubertowska A.: Holokaust. Auto (tanato) grafie. Warszawa 2014.
Wolfson A.: Be‑chazara le‑Auschwitz. W: A. Wolfson: Ani szliszi. Ra’anana 2013, s. 24.
Wolfson A.: Li‑krat ha‑mas’a. W: A. Wolfson: Ani szliszi. Ra’anana 2013, s. 22.
Wolfson A.: Nas’ati. W: A. Wolfson: Ani szliszi. Ra’anana 2013, s. 25.
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
