Touching Trauma: On the Artistic Gesture of Bracha L. Ettinger
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest twórczości Brachy L. Ettinger – izraelskiej artystki, autorki teorii macierzy, psychoanalityczki, feministki oraz córki Żydów ocalonych z Holokaustu – zarówno w jej aspekcie teoretycznym, jak i artystycznym. Autorka stara się dowieść, że artystyczny gest Ettinger jest zarazem ucieleśnieniem niemal bezgranicznej bliskości względem traumatycznych wydarzeń oraz chwytem wywołującym w widzach zawieszenie rozróżnienia na to, co teraz, i to, co już minione, oraz na to, co obecne, i na to, co już nie. Uściślając, gest staje się zabiegiem zdolnym ukierunkować widza na traumatyczne doświadczenie Innego. Jak Ettinger sama przyznaje, w jej pracy teoria i sztuka są ze sobą niezwykle mocno związane; niniejszy artykuł stara się podążać podobną drogą i podejmuje próbę pokazania, jak te dwie instancje wzajemnie na siebie wpływają w twórczych transformacjach. Autorka artykułu rozpoczyna od omówienia techniki artystycznej stosowanej przez Ettinger, jej ujęcia traum(y) oraz pamięci w perspektywie teorii macierzy. Następnie, podejmuje się interpretacji wybranych obrazów z najsławniejszej serii Ettinger – Eurydice, opartych na fotografii prowadzonych na stracenie nagich kobiet z getta w Mizoczu, wykonanej w 1942 roku, a także dzieł przywołujących figurę matki. Obrazy te są odczytywane poprzez pryzmat takich pojęć, jak między innymi trauma świata oraz fort/da. Ponadto, artykuł sugeruje, w jaki sposób etyczny potencjał wybranych pojęć Ettinger znajduje zastosowanie w jej praktyce artystycznej.
Słowa kluczowe
Bracha L. Ettinger; teoria macierzy; sztuka; trauma; gest; Mizocz; Inny
Bibliografia
Buci‑Glucksmann Ch.: “Eurydice’s Becoming‑world.” In: C. de Zegher, G. Pollock (eds.): Art as Compassion: Bracha L. Ettinger. Brussels 2012, pp. 69–88.
Butler J.: “Disturbance and Dispersal in the Visual Field.” In: C. de Zegher, G. Pollock (eds.): Art as Compassion: Bracha L. Ettinger. Brussels 2012, pp. 149–165.
Butler J.: “Foreword: Bracha’s Eurydice.” In: B.L. Ettinger: The Matrixial Borderspace. Ed. B. Massumi. Minneapolis–London 2006, pp. vii–xii.
Ettinger B.L.: “Copoiesis.” Ephemera 2005, vol. 5, no. X, pp. 703–713, http://www.ephemeraweb.org/journal/5‑X/5‑Xettinger.pdf [accessed 16.04.2013].
Ettinger B.L.: “Fragilization and Resistance.” Studies in the Maternal 2009, vol. 1, no. 2, pp. 1–31, http://www.mamsie.bbk.ac.uk/back_issues/issue_two/documents/Bracha1.pdf [accessed 16.04.2013].
Ettinger B.L.: “From Proto‑ethical Compassion to Responsibility: Besideness and the Three Primal Mother‑phantasies of Not‑enoughness, Devouring and Abandonment.” Athena 2006, no. 1, pp. 100–135.
Ettinger B.L.: The Matrixial Borderspace. Ed. B. Massumi. Minneapolis–London 2006.
Ettinger B.L.: “Transkryptum: tropienie śladów pamięci z/w/z myślą o Innym.” Trans. A. Chromik, A. Kisiel. Narracje o Zagładzie 2016, no. 2, pp. 103–112.
Ettinger B.L.: “Trans‑subjective Transferential Borderspace.” In: B. Massumi (ed.): A Shock to Thought: Expression after Deleuze and Guattari. London–New York 2002, pp. 215–239.
Hirsch M.: “Objects of Return.” In: The Generation of Postmemory: Writing and Visual Culture after the Holocaust. New York 2012, pp. 203–225.
Hirsch M.: “The Generation of Postmemory.” Poetics Today 2008, vol. 29, no. 1, pp. 103–128.
Kisiel A.: “Uraz – bliskość – nie‑pamięć. Psychoanalityczny dyskurs traumy od Freuda do Ettinger.” Narracje o Zagładzie 2016, no. 2, pp. 115–132.
Lacan J.: “Tuché and Automaton.” In: J. Lacan: The Seminar of Jacques Lacan. Book XI: The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. Ed. J.‑A. Miller. Trans. A. Sheridan. New York–London 1981, pp. 53–64.
Massumi B.: “Afterword. Painting: The Voice of the Grain.” In: B.L. Ettinger: The Matrixial Borderspace. Ed. B. Massumi. Minneapolis–London 2006, pp. 201–213.
Merleau‑Ponty M.: The Visible and the Invisible. Ed. C. Lefort. Trans. A. Lingis. Evanston 1968.
Pollock G.: “A Matrixial Installation: Artworking in the Freudian Space of Memory and Migration.” In: C. de Zegher, G. Pollock (eds.): Art as Compassion: Bracha L. Ettinger. Brussels 2012, pp. 191–241.
Pollock G.: “Introduction: Trauma and Artworking.” In: After‑affects / After‑images. Trauma and Aesthetic Transformation in the Virtual Feminist Museum. Manchester–New York 2013, pp. 1–33.
Zegher C. de, Pollock G. (eds.): Art as Compassion: Bracha L. Ettinger. Brussels 2012.
Zegher C. de: “Drawing out Voice and Webwork.” In: C. de Zegher, G. Pollock (eds.): Art as Compassion: Bracha L. Ettinger. Brussels 2012, pp. 115–139.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
