JAN PAWEŁ II - PAPIEŻ MEDIÓW. REFLEKSJA PASTORALNO-TEOLOGICZNA
Abstrakt
John Paul II can certainly be considered an outstanding personality of our time, not merely due to the long duration of his pontificate. He was the first roman pontifex – during the age of mass media – who reached out to the whole world personally, including dissenters as well as infidels. We present here a pastoral-theological review reflecting on the media presence of the deceased pontifex John Paul II, highlighting different aspects of its papacy and providing a theological interpretation. John Paul II didn’t intend to reshape papacy, but did point to different aspects of it. We’d like to assess the changes which resulted from his massive presence in the media additionally to presenting insights in what way the distinct features of his outward appearance in the media can contribute today to make “church as a universal sign” more or less experienceable. The pope from Poland made use of the media like no other pontifex before him leading to the large media attention he received at the end of his life which is unparalleled in history of the Holy See. He enjoyed great appearances and was even selected “Man Of The Year” by Time magazine in 1995.
Słowa kluczowe
wolność informacji; Jan Paweł II; wydarzenie medialne; papież mediów; gwiazda medialna; pontyfikat
Bibliografia
Baczyński A., Uczciwość dziennikarska, czyli o potrzebie etyki zawodowej w mediach, ,,Studia Socialia Cracoviensia" 4 (2012), Nr. 1, S. 35-51.
Baczyński A., Drożdż M., Nie lękajcie się. Jan Paweł II i media, Kraków 2011.
Biel R., Seliger Johannes Paul II. Sohn Polens und Vater des Vereinigten Europas, „The Person and the Challenges" 1 (2011), Nr. 1, S. 25-39.
Biela A., Nowe zgromadzenie agoralne jako zbiorowe reakcje ludzi na świecie na wiado- mość o śmierci Papieża Jana Pawła II, „Roczniki Psychologiczne" 9 (2006), Nr. 1, S. 84-93.
Bremer J., Rom feiert Seligsprechung Johannes Paul II, in:,,Frankfurter Allgemeine Zei- tung", Nr. 101 vom 2. Mai 2011, S. 1.
Aluffi A., Tutto per la comunicazione nel segno di Papa Wojtyla, Turin 1980. Boniecki A., Jan Paweł Wielki, „Tygodnik Powszechny" 15 (2005), S. 3.
Bordfeld E., Johannes Paul II.- Ein Papst für die Medien, Medien für den Papst, „Com- municatio socialis" 16 (1983), Nr. 2, 103-114.
Celary I., Dzieło nowej ewangelizacji w ujęciu papieża Jana Pawła II,,,Studia Pastoralne" (2006), Nr. 2, S. 182-192.
Der „Medienpapst". Statements von Gerd Bacher, Hubert Feichtlbauer, Sigmund Gott- liebund Otto B. Roegele,,,Communicatio socialis“ 38 (2005), Nr. 3, S. 281-290.
Deussen G., 25 Jahre „Miranda Prorsus". Die Medien-Enzyklika Papst Pius XII.,,,Com- municatio socialis" 15 (1982), Nr. 4, S. 267-281.
Deussen G.,,,Anthropologische Wende" in der kirchlichen Soziallehre zur Massenkom- munikation- Der Beitrag Papst Johannes Paul II., „Communicatio socialis" 18 (1985), Nr. 2, 94-114.
Dyczewski L., Lewek A., Olędzki J. (Hrsg.), Odchodzenie Jana Pawła II do Domu Ojca w polskich mediach, Katowice 2008.
Ebertz M. N., Fünf Thesen zur medialen Berichterstattung von Johannes Paul II.-Kirche und Kommunikation 01, www.sinnstiftermag.de/ausabe_01/staement_ebertz.htm (abgerufen am 10.01.2019).
Eilers F. J., Missionarische Kommunikation ins dritte Jahrtausend. Theologische Anmer- kungen für eine Grundlegung, Communicatio Socialis" 34 (2001), Nr. 4, S. 421-437.
Englisch A., Das Geheimnis des Karol Wojtyla, München 2003.
Feldmann Ch., Johannes Paul II. Pilger der Hoffnung, Freiburg 2010.
Fischer H-J., Der WeltMissionar,,,Frankfurter Allgemeine Zeitung" 77 (2005), S. 2. Gauck G., Polen verstehen. Geschichte, Politik, Gesellschaft, Stuttgart 2018.
Gelmi J., Die Päpste in Kurzbiographien. Von Petrus bis Benedikt XVI, Kevelaer 2005.
Johannes Paul II., Ansprache an Journalisten in Krakau am 10.06.1979 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/speeches/1979/june.index.2.html (abgerufen am 12.01.2019).
Johannes Paul II., Ansprache an Journalisten in Mexiko-City am 31.01.1979 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/speeches/1979/january/documents/hf_jpii_spe_19790131_messico-giornalisti. html (abgerufen am 12.01.2019).
Johannes Paul II., Ansprache zum 50jährigen Jubiläum von Radio Vatikan am 12.02.1981 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/speeches/1981 /february.index.3.html (abgerufen am 12.01.2019).
Johannes Paul II., Ansprache an Journalisten in Manila/ Philippinen am 21.02.1981 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/1981/february/ documents/hf_jp-ii_spe_19810221_manila-radio-veritas.html (abgerufen am 12.01.2019)
Johannes Paul II., Botschaft zum 15. Welttag der sozialen Kommunikationsmittel 1981 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/ messages/communications.index.2.html (abgerufen am 08.01.2019).
Johannes Paul II., Ansprache vor italienischen Bischöfen am 04.01.1982 – https://w2.vatican.va/content/john-paul ii/de/speeches/1982/january. index.2.html (abgerufen am 08.01.2019).
Johannes Paul II., Ansprache an Journalisten des katholischen Presseverbandes Italiens am 14.02.1983 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/speeches/1983/february.index.html (abgerufen am 08.01.2019).
Johannes Paul II., Botschaft zum 18. Welttag der sozialen Kommunikationsmittel 1984 – https://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/ messages/communications.index.2.html (abgerufen am 08.01.2019).
Johannes Paul II., Botschaft zum 35. Welttag der Sozialen Kommunikationsmittel vom 24. Januar 2001 – https://w2.vatican.va/content/ john-paul-ii/de/messages/communications/documents/hf_ jp-ii_mes_ 20010124_world-communications-day.html (abgerufen am 12.01.2019).
Johannes Paul II., Beispiele der Hoffnung und des Heldenmutes in die Welt tragen. Ansprache von Papst Johannes Paul II. am 6. Dezember 2002 anlässlich des 75-jährigen Bestehens der Weltunion der Katholischen Presse (UCIP), „Communicatio Socialis“ 36 (2003), Nr. 1, S. 73.
Johannes Paul II., Redemptoris Misso, http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/de/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_07121990_redemptoris-missio.html (abgerufen am 15.01.2019).
Johannes Paul II., – 38. Welttag der Sozialen Kommunikationsmittel, 2004 – Die Medien in der Familie: Risiko und Reichtum – https://w2.vatican.va/ content/john-paul-ii/de/messages/communications. index.html (abgerufen am 08.01.2019).
Kallscheuer O., Kirche als Bewegung? Das Pontifikat Johannes Pauls II. Im Gedenken an Pater Józef Tischner (1931-2000), mit dem zu streiten stets ein Vergnügen war, „Neue Soziale Forschungsjournal“ (2004), Heft 4, S. 7-15.
Kallescheuer O., Ein Medienpapst an Leib und Leben? Johannes Paul II. auf Sendung, „Communicatio socialis“ 38 (2005), Nr. 3, S. 251-261.
Kerckhove de D., Der Papst und das Fernsehen, in: Schriftgeburten. Vom Alphabet zum Computer, Hrsg. D. de Kerckhove, München 1995, S. 121-131.
Klenk Ch., Ein deutscher Papst wird Medienstar, Berlin 2008.
Krzemiński A., Unser groβer weiβer Pater, „Süddeutsche Zeitung“ 76 (2005), S. 13.
Kupny J., Jana Pawła II prakseologia pokoju, „Roczniki Nauk Społecznych” 26 (1998), Nr. 1, S. 138-155.
Laskowska M., Media i teologia. Kierunki badań teologicznych w ujęciu Magisterium Kościoła, „Teologia Praktyczna“ 14 (2013), S. 137-158.
Lepa A., Etyka mediosfery, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym“ 13 (2010), Nr. 1, S. 41-54.
Lewek M., „Dziennikarz znakomity” według Jana Pawła II, „Łódzkie Studia Teologiczne” (2008), Nr. 17, S. 37-51.
Lewek M., Jan Paweł II – papież mediów, in: Media i dziennikarstwo w nauczaniu Jana Pawła II, Hrsg. M. Lewek, Warszawa 2008, S. 21-47.
Łęcicki G., Media katolickie w III Rzeczypospolitej (1989-2009), „Kultura – Media – Teologia“ 2 (2010), Nr. 2, S. 112-122.
Machcewicz P., Die polnische Krise von 1980/81, in: Krisen im Kalten Krieg, Hrsg. B. Greiner, Ch. Th. Müller, D. Walter (Studien zum Kalten Krieg 2), Hamburg 2008, S. 477–504.
Maciaszek P., Nowa ewangelizacja przez nowe media, „Kultura – Media – Teologia“ 4 (2012), Nr. 11, S. 8-17.
Mariański J., Johannes Paul II. als moralische Autorität in der polnischen Gesellschaft, „The Person and the Challenges” 2 (2012), Nr. 1, S. 21-50.
Nadskakuła-Kaczmarczyk O., Der Tod des Papstes Johannes Paul II. – ein wissenschaftlicher Vergleich von journalistischen Reaktionen auf den Tod des Papstes in Deutschland und in Polen, „The Person and the Challenges” 6 (2012), Nr. 1, S. 39-54.
Nolte A., Bis zum bitteren Ende? Leben, Leiden und Sterben des Karol Wojtyla Drei Akte einer medialen (Selbst)Inszenierung, in: Jahrbuch für Pädagogik 2005. Religion – Staat – Bildung, Hrsg. H-J. Gamm, Th. Gatzemann, W. Keim, D. Kirchhöfer, G. Steffens, Ch. Uhlig, E. Weiß, Frankfurt am Main 2006, S. 301-312.
Przybyłowski J., Kościół w świecie wirtualnym. Artykuł dyskusyjny, „Seminare” 39 (2018), Nr. 1, S. 33-44.
Rezensionsnotiz zu Frankfurter Allgemeine Zeitung, 05.11.2003 – https: //www.perlentaucher.de/buch/andreas-englisch/johannes-paul-ii.html (abgerufen am 11.01.2019).
Robek E., Główne idee nauczania Jana Pawła II o mediach i dziennikarstwie, „Warszawskie Studia Pastoralne” 13(2011), S. 247-256.
Ruh U., Der erste globale Papst. Eine Bilanz des Pontifikats Johannes Paul II., „Herder Korrespondenz“ 5 (2005), S. 227.
Samerski S., Johannes Paul II., München 2008.
Schidelko J., Auf dem Weg zur Seligkeit, „Schweizerische Kirchenzeitung“ 13-14 (2010), S. 275.
Schulmeister O., Johannes Paul, der „Eilige“, stets unterwegs. Das Rätsel der Turbulenz im Vatikan, Wiener Tageszeitung „Die Presse“, 15. 6. 1982, Wien 1982.
Schütze R., Selig, der ohne Angst die Tore öffnete – https://www. theeuropean.de/richardschuetze/6532-seligsprechung-von-johannes-paul-ii (abgerufen am 10.01.2019).
Steuer A., „Publizistisches Apostolat”. Das Bild des (katholischen) Journalisten bei Johannes Paul II., „Communicatio socialis“ 23 (1990), Nr. 4, S. 265-275.
Wieser Th., Der reisende Papst, „Neue Zürcher Zeitung”, 17. 11. 1982.
Żukowski T., Przeżywanie śmierci Jana Pawła II i jej rocznic, in: Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II, Hrsg. T. Żukowski, Warszawa 2009, S. 150-182.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Polityka opłat za publikację
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z publikacją swoich artykułów, tj. opłaty za przetwarzanie artykułu (APC), opłaty za redakcję językową, opłaty za kolor, opłaty za przesłanie, opłaty za strony, opłaty członkowskie, koszty prenumeraty druku, inne opłaty dodatkowe. Autorzy nie otrzymują również żadnej gratyfikacji finansowej za publikowane artykuły.
3. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
4. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
5. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
