BÓG, KOŚCIÓŁ, TEOLOGIA A PROBLEM MANIPULACJI
Abstrakt
Manipulacja jest grzesznym działaniem albo też może być wynikiem po prostu ograniczoności człowieka, który nie zawsze jest zdolny, by z pełną świadomością rzeczy odpowiadać na docierające do niego informacje i przesłania. Rozwój katolickiej doktryny, który dokonuje się m.in. przez refleksję teologiczną oraz rozstrzygnięcia Magisterium Kościoła, nie jest wolny od manipulacji w obydwu tych znaczeniach. Niekiedy dochodzi do manipulacji w wyniku tzw. dobrych intencji, które mogą wypływać zarówno z „konserwatywnej”, jak i „postępowej” wizji katolicyzmu. W każdym takim przypadku u podstaw znajduje się jakiś rodzaj podejrzenia, że pozostawienie ludzi wolnymi może ich poprowadzić w niewłaściwym kierunku i odwieźć od prawdy. Bóg jednak, zapraszając człowieka do relacji miłości, odwołuje się do jego wolności. Dlatego też działa w sposób kenotyczny, co w najwyższym stopniu widzimy w misterium paschalnym.
Słowa kluczowe
manipulacja; wolność; prawda; doktryna; wszechmoc; kenoza Boga
Bibliografia
Bulgakov S., Il Paraclito, tłum. F. Marchese, Bologna 1971.
Dykasteria Nauki Wiary na temat sakramentów dla osób rozwiedzionych żyjących w nowym związku, https://www.vaticannews.va/pl/watykan/news/2023-10/dykasterianauki-wiary-na-temat-sakramentow-dla-osob-rozwiedzion.html [dostęp: 22.03.2024].
Franciszek, Adhortacja Amoris laetitia (2016).
Franciszek, Adhortacja Evangelii gaudium (2013).
Franciszek, Adhortacja Gaudete et exsultate (2018).
Frossard A., Portret Jana Pawła II, tłum. M. Tarnowska, Kraków 1990.
Gili G., Il problema della manipolazione: peccato originale dei media?, Milano 2001.
Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio (1998).
Kard. Sarah: jeden episkopat mówi jedno, drugi drugie – to prawdziwy kryzys kapłaństwa, https://www.ekai.pl/kard-sarah-jeden-episkopat-mowi-jedno-drugi-drugie-to-prawdziwy-kryzys-kaplanstwa/ [dostęp: 22.03.2024].
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Kongregacja Nauki Wiary, List Placuit Deo do Biskupów Kościoła Katolickiego o niektórych aspektach zbawienia chrześcijańskiego (2018).
Kowalczyk D, „Zły” i „dobry” postmodernizm, czyli w jakich czasach żyje współczesny teolog, „Warszawskie Studia Teologiczne” 32,3 (2019), s. 19-35.
Kowalczyk D., „Cóż to jest prawda – Ja jestem prawdą”. Teologiczne meandry i nadzieje dialogu kultur i religii, w: Dialog wielokulturowości i prawda, red. H. Czakowska, M. Kuciński, Bydgoszcz 2018, s. 132-142.
Kowalczyk D., Metodologia Synodu, czyli nie mówimy wprost?, https://opoka.org.pl/biblioteka/P/PR/Kowalczyk/metodologia-synodu-czyli-nie-mowimy-wprost [dostęp: 22.03.2024].
Kowalczyk D., Moc i kenoza Ducha w procesie rozeznawania, w: Miłość jest jedna, red. W. Królikowski, Kraków 2018, s. 311-320.
Kowalczyk D., Prawda – doktryna – duszpasterstwo, „Studia Włocławskie” 22 (2020), s. 171-189.
Lavaud L., Opatrzność otwarta na ryzyko wolności…, „Communio” 6 (2002), s. 104-116.
Lossky V., La teologia mistica della Chiesa d’oriente, tłum. M. Girardet, Bologna 2013.
Lyotard J.F., Istruzioni pagane, Roma 2004.
Odpowiedź Watykanu dot. Komunii św. dla rozwodników jest błędna – przekonuje w liście kard. Müller, https://opoka.org.pl/News/Swiat/2023/odpowiedz-watykanu-dot-komunii-sw-dla-rozwodnikow-jest-bledna [dostęp: 22.03.2024].
Pisarra P., I labirinti dell’informazione, w: Informazione, manipolazione e potere, red. P. Caretti, A. Pieretti, P. Pisarra, Cinisello Balsamo (Milano) 1998, s. 9-41.
Rahner K., Freiheit und Manipulation in Gesellschaft und Kirche, München 1970.
Raport o stanie wiary. Z ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, Michaelinum, Marki, 2013, s. 31.
Sartre J.P., Słowa, tłum. J. Rogoziński, Warszawa 1965.
Światłość świata. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem, tłum. P. Napiwodzki, Znak, Kraków 2011, s. 76.
Varillon F., Un compendio della fede cattolica, tłum. M. Chiolerio, Bologna 2007.
Wywiad z papieżem Franciszkiem dla „La Civiltà Cattolica”, https://www.zyciezakonne.pl/dokumenty/kosciol/franciszek/franciszek-artykuly-i-wywiady/wywiad-zpapiezem-franciszkiem-dla-la-civilta-cattolica-34281/ [dostęp: 22.03.2024].
Papieski Uniwersytet Gregoriański w Rzymie Włochy
https://orcid.org/0000-0002-6469-2443
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Polityka opłat za publikację
Autorzy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z publikacją swoich artykułów, tj. opłaty za przetwarzanie artykułu (APC), opłaty za redakcję językową, opłaty za kolor, opłaty za przesłanie, opłaty za strony, opłaty członkowskie, koszty prenumeraty druku, inne opłaty dodatkowe. Autorzy nie otrzymują również żadnej gratyfikacji finansowej za publikowane artykuły.
3. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
4. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
5. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
