Mediacja w sprawach nieletnich – skuteczny środek wychowawczy czy błędna regulacja?
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie zagadnień dotyczących stosowania instytucji mediacji w postępowaniach o wykroczenia nieletnich, omówienie zasadności działań podejmowanych przez ustawodawcę w tym zakresie i towarzyszących im wątpliwości. Od momentu wprowadzenia instytucji mediacji do ustawy Prawo o postępowaniu w sprawach nieletnich regulacja ta ma zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników. Rodzi się więc pytanie – czy mediacja w sprawach nieletnich sprawców przestępstw ma rzeczywiście sens? W literaturze podkreśla się pozytywny wpływ mediacji na kształtowanie zachowań nieletnich poprzez uświadomienie im w drodze kontaktu z ofiarą zakresu szkodliwości ich czynu i konieczności jego zadośćuczynienia. Krytyczne głosy akcentują natomiast pewną sztuczność mediacji w tego rodzaju sprawach. Nie jest możliwe naprawienie w wyniku mediacji błędów wychowawczych popełnionych na przestrzeni lat. Podnoszone wątpliwości nie wykluczają jednak całkowicie instytucji mediacji w sprawach nieletnich. Mediacja w dalszym ciągu powinna mieć zastosowanie do nieletnich sprawców, którzy nie wykazują się wysokim poziomem zdemoralizowania, lub do tych, którzy przed sądem rodzinnym stają po raz pierwszy.
Słowa kluczowe
mediacja; postępowanie w sprawach nieletnich; środek wychowawczy
Bibliografia
Bieńkowska E., Mediacja w sprawach nieletnich, Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 2009.
Błaszczyk M., Społeczne uwarunkowania przestępczości nieletnich, s. 1–7, http://www.kurator.org.pl/pliki/opracowania/Spoleczne_uwarunkowania_przestepczosci_nieletnich.pdf [dostęp: 18.09.2022].
Bojarski T., Kruk E., Skrętowicz E., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. V, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Broński W., Mediacja w sprawach karnych i nieletnich w prawie europejskim, „Roczniki Nauk Prawnych” 2013, t. 23, nr 2, s. 7–21.
Czarnecki P., Status pokrzywdzonego w postępowaniu w sprawach nieletnich, „Przegląd Sądowy” 2021, nr 1, s. 59–72.
Górecki P., Konarska-Wrzosek V., Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. II, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2019.
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
Konarska-Wrzosek V., Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich, „Przegląd Sądowy” 2000, nr 4, s. 62–69.
Kruk E., Mediacja w prawie karnym wykonawczym, w: Arbitraż i mediacja: aktualne problemy teorii i praktyki funkcjonowania sądów polubownych i ośrodków mediacyjnych. III Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Nałęczów Zdrój, 8–10 maja 2009 r., Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Rzeszów 2009, s. 195–210.
Kujan P., Mediacja w sprawach nieletnich w doświadczeniach i opiniach uczestników postępowania mediacyjnego i mediatorów (na przykładzie województwa śląskiego), praca doktorska, Uniwersytet Śląski, 2009.
Lewicka-Zelent A., Profilaktyczny i resocjalizacyjny wymiar mediacji w sprawach nieletnich, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2017, nr 28, s. 209–221.
Nowak A., Mediacja w postępowaniu z nieletnimi, „Chowanna” 2006, t. 2 (27): Resocjalizacja młodzieży niedostosowanej społecznie – wybrane konteksty, s. 116–125.
Rękas A., Rozwój mediacji w Polsce – zagadnienia prawne i praktyczne, w: Mediacja i arbitraż jako sposoby polubownego rozstrzygania sporów, red. D. Czura-Kalinowska, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji, Poznań 2009, s. 55–69.
Urbańska M., Mediacja w sprawach nieletnich – wymiar wychowawczy, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2021, t. 40, z. 1, s. 129–142.
Kujawsko-Pomorska Izba Adwokacka w Toruniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-9392-4514
Adwokat i mediator. Absolwentka studiów podyplomowych Szkoły Prawa Niemieckiego i Westfälische Wilhelms-Universität w Münster dla studentów polskich. Od 2014 r. prowadzi zarówno indywidualną kancelarię adwokacką, jak i praktykę mediacyjną. Wpisana na listę stałych mediatorów przy Sądzie Okręgowym w Toruniu oraz mediatorów Centrum Mediacji przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Były koordynator ds. mediacji przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Toruniu. Obecnie jest członkiem Kolegium Redakcyjnego Centrum Mediacji
przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Autorka publikacji z zakresu mediacji.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).