Więzienie za zaimki? Kontrowersje wokół kryminalizacji mowy nienawiści w Szkocji

Magdalena Grzyb
https://orcid.org/0000-0002-7685-1624

Abstrakt

1 kwietnia 2024 r. w Szkocji weszła w życia nowa ustawa o zwalczaniu mowy nienawiści. Artykuł stanowi polityczno-kryminalną analizę ustawy z uwzględnieniem jej kontekstu politycznego i społecznego. Autorka wyjaśnia pojęcie mowy nienawiści, przedstawia główne założenia ustawy oraz zastrzeżenia co do niej. Następnie analizuje praktyki szkockiej policji dotyczące ścigania nienawiści, w tym rejestrowanie tzw. nieprzestępnych aktów nienawiści (ang. non-crime hate incidents), ewentualny efekt mrożący ustawy i stygmatyzację osób oskarżanych o przestępstwa z nienawiści. Okoliczności przyjmowania ustawy wskazują, że będzie ona wymierzona w konkretne grupy społeczne. Autorka stara się odpowiedzieć na pojawiające się w kontekście tego aktu pytanie, czy stwierdzanie faktów biologicznych będzie mogło być skryminalizowane pod rządami nowej szkockiej ustawy. W końcowej części tekstu badaczka analizuje pierwsze dni obowiązywania ustawy.


Słowa kluczowe

Szkocja; Wielka Brytania; mowa nienawiści; wolność słowa; kryminalizacja; prawa kobiet; mizoginia; gender-critical; transgender; non-crime hate incidents

A New Hate-Crime Law in Scotland Causes Widespread Concern, The Economist, 27.03.2024, https://www.economist.com/britain/2024/03/27/a-new-hate-crime-law-in-scotland-causes-widespread-concern [dostęp: 03.04.2024].

All Police Scotland Officers Must Pass the ‘Patrick Harvie Test’ as Part of Hate Crime Training, The Democrat. Dunbarshire’s Digital Newspaper, 23.03.2024, https://democratonline.net/2024/03/23/all-police-scotland-officers-must-pass-the-patrick-harvie-test-as-part-of-hate-crime-training/ [dostęp: 30.03.2024].

Attenborough F., JK Rowling Vows to Defy “Ludicrous” New Hate Crime Laws, Free Speech Union, 19.03.2024, https://freespeechunion.org/jk-rowling-vows-to-defy-ludicrous-new-hate-crime-laws/ [dostęp: 10.04.2024].

Attenborough F., SNP’s Hate Crime Law Activated Despite Fears over Free Speech, The Free Speech Union, 13.03.2024, https://freespeechunion.org/snps-hate-crime-law-activated-despite-fears-over-free-speech/ [dostęp: 30.03.2024].

Blackburn L.H., Scotland’s New Hate Crime Act is Fraught with Danger, The Spectator, 23.03.2024, https://www.spectator.co.uk/article/scotlands-new-hate-crime-act-is-fraught-with-danger/ [dostęp: 08.04.2024].

Bonar M., Scott K., JK Rowling Hate Law Posts Not Criminal, Police Say, BBC, 02.04.2024, https://www.bbc.com/news/uk-scotland-68712471 [dostęp: 10.04.2024].

Borland B., Glasgow Sex Shop Is One of Dozens of ‘Sinister’ New ‘Hate Crime Reporting Centres’ Due to Open on April 1, Scottish Daily Express, 13.03.2024, https://www.scottishdailyexpress.co.uk/news/scottish-news/glasgow-sex-shop-one-dozens-32342969 [dostęp: 03.04.2024].

Brocklebank J., Wright M., Police Chiefs Consider Ending Practice of Logging Trivial Non-Crime ‘Hate’ Incidents after Almost 4,000 Recorded in a Year, Daily Mail, 27.12.2023, https://www.dailymail.co.uk/news/article-12902005/Police-chiefs-consider-ending-practice-logging-trivial-non-crime-hate-incidents-4-000-recorded-year.html [dostęp: 04.04.2024].

Brzozowski W., Efekt mrożący, „Przegląd Konstytucyjny” 2023, nr 4, s. 37–53.

Chacko Th., Prejudging the Transgender Controversy?, A Policy Exchange Report, 07.07.2021, https://policyexchange.org.uk/publication/prejudging-the-transgender-controversy/[dostęp: 10.04.2024].

Chalmers J., The Hate Crime and Public Order (Scotland) Act 2021. What Does It Do?, 24.03.2024, https://jameschalmers.substack.com/p/the-hate-crime-and-public-order-scotland [dostęp: 10.04.2024].

Characteristics of Police Recorded Hate Crime in Scotland: Study, Scottish Government, 23.02.2021, https://www.gov.scot/publications/study-characteristics-police-recorded-hate-crime-scotland/pages/6/ [dostęp: 10.04.2024].

Cieslikowski J., UK Police’s Speech-Chilling Practice of Tracking ‘Non-Crime Hate Incidents’, FIRE, 09.05.2023, https://www.thefire.org/news/uk-polices-speech-chilling-practice-tracking-non-crime-hate-incidents [dostęp: 04.04.2024].

Crown Drops Transphobia Case against Marion Millar, Scottish Legal News, 29.10.2021, https://www.scottishlegal.com/articles/crown-drops-transphobia-case-against-marion-millar [dostęp: 04.04.2024].

Downey C., Scottish Police Won’t Charge J.K. Rowling for ‘Misgendering’ Trans Convicts under New Hate-Speech Law, National Review, 02.04.2024, https://www.nationalreview.com/news/scottish-police-wont-charge-j-k-rowling-for-misgendering-trans-convicts-under-new-hate-speech-law/ [dostęp: 10.04.2024].

Drug-Induced Deaths – the Current Situation in Europe (European Drug Report 2023), European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, https://www.emcdda.europa.eu/publications/european-drug-report/2023/drug-induced-deaths_en [dostęp: 08.04.2024].

Dudek M., Czy powinniśmy karać nienawiść? Uwagi o koncepcji przestępstw z nienawiści, „Forum Prawnicze” 2012, nr 1 (9), s. 33–47.

Edkins G., One Complaint a Minute Being Made under Shambolic Scots Hate Law as Almost 8,000 Complaints Leave Police Swamped, Daily Mail, 06.04.2024, https://www.dailymail.co.uk/news/article-13279629/Scots-hate-law-complaints-leave-police-swamped.html?ito=native_share_article-nativemenubutton [dostęp: 10.04.2024].

Ellery B., Hate Speech Records Are Having ‘Chilling Effect’ on Free Speech, The Times, 15.02.2021, https://www.thetimes.co.uk/article/hate-claim-records-are-having-chilling-effect-on-free-speech-t90ccwncq [dostęp: 04.04.2024].

Forstater M., Who Judges the Judges?, The Critic, 25.10.2021, https://thecritic.co.uk/who-judges-the-judges/ [dostęp: 10.04.2024].

Forster A., Review of Two Events Involving External Speakers, Essex Blogs, 17.05.2021, https://www.essex.ac.uk/blog/posts/2021/05/17/review-of-two-events-with-external-speakers [dostęp: 10.04.2024].

Free Speech Union, Written Evidence by Free Speech Union (HRW0068), https://committees.parliament.uk/writtenevidence/120917/pdf/#:~:text=Our%20data%20shows%20that%2052,at%20an%20increasingly%20alarming%20rate [dostęp: 10.04.2024].

Gani A., Stonewall to Start Campaigning for Trans Equality, The Guardian, 16.02.2015, https://www.theguardian.com/uk-news/2015/feb/16/stonewall-start-campaigning-trans-equality [dostęp: 10.04.2024].

Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1990.

Glendening M., Dictating Words: The Culture-Control Left and the War against Free Speech, Institute for Economic Affairs, 31.10.2023, https://iea.org.uk/publications/dictating-words-the-culture-control-left-and-the-war-against-free-speech/#Who_are_the_Culture-Control_Left [dostęp: 10.04.2024].

Guzik R., Wolność słowa a mowa nienawiści. Analiza karnoprawna, C.H.Beck, Warszawa 2021.

Harrison E., JK Rowling Could Be Investigated by Police for Misgendering Trans People,

SNP Minister Says, Independent, 01.04.2024, https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/news/jk-rowling-misgender-trans-snp-b2521530.html [dostęp: 10.04.2024].

Hate Crime, England and Wales, 2022 to 2023 Second Edition, 02.11.2023, https://www.gov.uk/government/statistics/hate-crime-england-and-wales-2022-to-2023/hate-crime-england-and-wales-2022-to-2023 [dostęp: 04.04.2024].

Hate Crime Law Could Damage Trust in Police – Chief, BBC, 31.03.2024, https://www.bbc.com/news/articles/cd18ey5ze3yo [dostęp: 10.04.2024].

Hate Crime Operational Guidance, 2014, College of Policing, https://www.whatdotheyknow.com/request/hate_crime_operational_guidance/response/1384882/attach/5/Disclosure%202.pdf [dostęp: 04.04.2024].

Hate Hurts. New National Anti-Hate Crime Campaign Launches Today, Scottish Government, 11.03.2024, https://sgmarketing-newsroom.prgloo.com/news/hate-hurts-new-national-anti-hate-crime-campaign-launches-today [dostęp: 04.04.2024].

He Says, She Says. How Police Scotland Policy Risks Weaponising Hate Crime, Murray Blackburn Mackenzie, 23.02.2024, https://murrayblackburnmackenzie.org/2024/02/23/he-says-she-says-how-police-scotland-policy-risks-weaponising-hate-crime/ [dostęp: 04.04.2024].

Highlights from Kirrin Medcalf’s Evidence, Sex Matters, 16.05.2022, https://sex-matters.org/posts/updates/kirrin-medcalf/ [dostęp: 10.04.2024].

Hunt R., Our Work for Trans Equality is at the Heart of Our Mission for Acceptance without Exception, Stonewall UK, 04.10.2018, https://archive.ph/ySUCr [dostęp: 08.04.2024].

Kováts E., An Illiberal Left? Assessing Current Anti-Pluralist Political Practices in the West, in: The Oxford Handbook of Illiberalism, ed. M. Laruelle, Oxford University Press, Oxford 2023, s. 1–21 (online first).

Law Commission, Hate Crime Laws: Final Report, Law Com no 402, 07.12.2021, https://www.gov.uk/government/publications/hate-crime-laws-final-report [dostęp: 23.07.2024].

Lyons I., Hardy L., Evans M., Police Record 120,000 ‘Non-Crime’ Hate Incidents That May Stop Accused Getting Jobs, The Telegraph, 15.02.2020, https://www.telegraph.co.uk/news/2020/02/14/police-record-120000-non-crime-incidents-may-stop-accused-getting/ [dostęp: 04.04.2024].

Marcuse H., Repressive Tolerance, in: R.P. Wolff, B. Moore Jr., H. Marcuse, A Critique of Pure Tolerance, Beacon Press, Boston 1969, s. 95–137.

Martin D., Civil Service Group That Likened Gender-Critical Activists to KKK Given £200,000 of Taxpayers’ Money, The Telegraph, 01.04.2024, https://www.telegraph.co.uk/news/2024/04/01/civil-service-trans-staff-network-kkk-taxpayers-money/ [dostęp: 10.04.2024].

McManus J., Human Rights Body Leaves Stonewall Diversity Scheme, BBC, 23.05.2021, https://www.bbc.com/news/uk-57219989 [dostęp: 10.04.2024].

Mowa nienawiści a wolność słowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski i in., Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.

Murray B., Kirkcaldy: Police Face Social Media Backlash after Deleting Tweet Investigating Stickers which Read ‘Women Won’t Wheesht’, The Scotsman, 23.05.2021, https://www.scotsman.com/news/people/kirkcaldy-police-face-social-media-backlash-after-deleting-tweet-investigating-stickers-which-read-women-wont-wheesht-3247035 [dostęp: 04.04.2024].

Murray K., Blackburn L.H., Mackenzie L., Hate Crime and Public Order Bill: Stage 2 Briefing. The Need for Tailored Freedom of Expression Protection for Transgender Identity, 31.01.2021, https://murrayblackburnmackenzie.org/wp-content/uploads/2021/01/mbm-stage-2-briefing-on-hate-crime-bill-31-january-2021-1.pdf [dostęp: 10.04.2024].

Murray K., Blackburn L.H., Mackenzie L., How Trans Activists Captured the Hate Crime Agenda, The Critic, 19.03.2024, https://thecritic.co.uk/how-trans-activists-captured-the-hate-crime-agenda/ [dostęp: 03.04.2024].

Nógrádi N., Navigating Hostilities from One Direction and Pressures from Others: Exploring the Realities of Feminist Women’s Organizations in Central-Eastern Europe through the Example of Hungary, in: Culture Wars in Europe, ed. E. Kováts, Illiberalism Studies Program, George Washington University, Washington 2023, s. 291–309.

Non-Crime Hate Incidents: Code of Practice, Home Office, 03.06.2023, https://www.gov.uk/government/publications/non-crime-hate-incidents-code-of-practice [dostęp: 05.04.2024].

Perry K.E.G., India Willoughby’s JK Rowling Complaint Did Not Meet Criminal Threshold, Police Say, The Independent, 08.03.2024, https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/news/jk-rowling-india-willoughby-police-trans-b2509754.html [dostęp: 27.03.2024].

Phillips A., What is Trantifa? Far-Left Trans Movement Spreading Across U.S., Newsweek, 15.06.2023, https://www.newsweek.com/what-trantifa-far-left-movement-transgender-violence-1807032 [dostęp: 04.04.2024].

Pyman T., Government’s Legal Department DROPS Stonewall Diversity Champions Scheme after Backlash over the LGBT Rights Charity’s Controversial Practices, Daily Mail, 11.08.2022, https://www.dailymail.co.uk/news/article-11103311/Governments-Legal-Department-DROPS-Stonewall-Diversity-Champions-scheme.html [dostęp: 10.04.2024].

Rayner G., How Scotland Became an Orwellian Nightmare, The Telegraph, 30.03.2024, https://www.telegraph.co.uk/news/2024/03/30/scotland-hate-and-crime-act-orwellian-yousaf-snp-trans/ [dostęp: 04.04.2024].

Reid S., Scotland Drugs Deaths Remain Highest in Europe Despite Slight Fall in Latest Figures, Euronews.com, 22.08.2023, https://www.euronews.com/2023/08/22/drug-deaths-in-scotland-remain-highest-in-europe-despite-fall-in-latest-figures [dostęp: 08.04.2024].

Reinl J., The New Face of Extremism Unmasked: The UN and Republicans Are Watching ‘Trantifa’ – the Hard-Left Transgender Activists Who Flirt with Violence to Promote Their Radical Agenda, Daily Mail, 16.06.2023, https://www.dailymail.co.uk/news/article-11995903/The-new-face-extremism-unmasked-Republicans-watching-trantifa.html?fbclid=IwAR0rGhCnOgRU-SF6KKyz_lFYWs42aLJguBcOqMzuswBgnxiSPlnEHdBxC4E_aem_AdKxBjj37I5SUCUGMOa5gvqmjt0JXYzbba3YKjUorFl7vTGisMDDb_eD-rkh-yx52I1c1spBTJGHxefjMxg7OwVF [dostęp: 04.04.2024].

Sanderson D., Police Accused of Parodying JK Rowling with ‘Jo’, Who Thinks Trans People Should Go to Gas Chambers, The Telegraph, 20.03.2024, https://www.telegraph.co.uk/news/2024/03/20/police-accused-of-attacking-jk-rowling-at-lgbt-event/ [dostęp: 03.04.2024].

Sanderson D., Police ‘Broke Rules’ over JK Rowling Misgendering Complaint, The Telegraph, 11.03.2024, https://www.telegraph.co.uk/news/2024/03/11/jk-rowling-india-willoughby-northumbria-police-nhci/ [dostęp: 27.03.2024].

Sanderson D., SNP Backs Police Plan to Stop Investigating Thousands of Crimes, The Telegraph, 07.03.2024, https://www.telegraph.co.uk/news/2024/03/07/snp-backs-police-plans-to-stop-investigating-25k-crimes/ [dostęp: 30.03.2024].

Scott K., Yousaf ‘Not Surprised’ JK Rowling Posts Are Not Criminal, BBC, 03.04.2024, https://www.bbc.com/news/uk-scotland-scotland-politics-68725547 [dostęp: 10.04.2024].

Siddique H., Open University Academic Wins Tribunal Case over Gender-Critical Views, The Guardian, 22.01.2024, https://www.theguardian.com/world/2024/jan/22/open-university-academic-wins-tribunal-case-over-gender-critical-views?fbclid=IwAR3ZKS8NLFHBRTv_xBCxX-HttbHWr4oVVs2j2-GDm1srjuxJFA1LCeDCdvU_aem_Ad

LVChsNrBi_scNRTAEEo0CPqHbvBQLz0JN3yyI3rVb8ZutfkVYlC6z3whQ4frLpDqxdv7igJefALcaiRz_QcZQh [dostęp: 04.04.2024].

Siddique H., Stonewall Is at Centre of a Toxic Debate on Trans Rights and Gender Identity, The Guardian, 05.06.2021, https://www.theguardian.com/society/2021/jun/05/stonewall-trans-debate-toxic-gender-identity [dostęp: 10.04.2024].

Statutory Disclosure Guidance to Chief Officers of Police on Providing Information for Inclusion in Enhanced Criminal Record Certificates, Home Office, 4th Edition, February 2024, https://assets.publishing.service.gov.uk/media/65c4d67f9c5b7f000c951b36/Statutory+Disclosure+Guidance+4th+Edition.pdf [dostęp: 31.07.2024].

Stonewall, List of LGBTQ+ Terms, https://www.stonewall.org.uk/list-lgbtq-terms [dostęp: 04.04.2024].

Sunak Backs Rowling after ‘Arrest Me’ Challenge to Scotland’s Hate Crime Laws, STV News, 02.04.2024, https://news.stv.tv/scotland/rishi-sunak-backs-author-jk-rowling-in-row-over-scotlands-new-hate-crime-laws [dostęp: 10.04.2024].

Śledzińska-Simon A., Decyzja ramowa w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii jako trudny kompromis wobec mowy nienawiści w Unii Europejskiej, w: Mowa nienawiści a wolność słowa. Aspekty prawne i społeczne, red. R. Wieruszewski i in., Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010, s. 93–113.

The University of Edinburgh, What Is Transphobia?, https://reportandsupport.ed.ac.uk/pages/what-is-transphobia [dostęp: 10.04.2024].

Third Party Reporting, Police Scotland, https://www.scotland.police.uk/contact-us/reporting-hate-crime/#:~:text=Third%20party%20reporting%20centres%20could,made%20without%20giving%20your%20name [dostęp: 03.04.2024].

Tomkins A., Hate Crime Act Might Yet Be a Success If We Focus on What It Means, The Harald, 20.03.2024, https://www.heraldscotland.com/opinion/24198760.hate-crime-act-might-yet-success-focus-means/?ref=twtrec [dostęp: 10.06.2024].

Torrance D., Pyper D., The Secretary of State Veto and the Gender Recognition Reform (Scotland) Bill, 11 December 2023, Research Briefing, Parliament UK, https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-9705/CBP-9705.pdf [dostęp: 04.04.2024].

Walker D., Police Scotland’s Secret Hate Crime Recording Could Destroy Job Prospects of Scots, Scottish Daily Express, 27.03.2024, https://www.scottishdailyexpress.co.uk/news/politics/police-scotlands-secret-hate-crime-32453651 [dostęp: 04.04.2024].

Walters M.A., Criminalising Hate. Law as Social Justice Liberalism, Palgrave MacMillan, Cham 2022.

What Is Hate Crime?, Police Scotland, https://www.scotland.police.uk/advice-and-information/hate-crime/what-is-hate-crime/#:~:text=Hate%20crime%20is%20behaviour%20which,will%20towards%20a%20social%20group.%22 [dostęp: 03.04.2024].

Woiński M., Prawnokarne aspekty zwalczania mowy nienawiści, Lexis Nexis, Warszawa 2014.

Wondracz A., Anti-Trans Protester Flees New Zealand after She Was Pelted with Eggs and Doused in Tomato Soup Following Her Chaotic Tour of Australia: ‘Worst Place for Women I’ve Ever Visited’, Daily Mail, 26.03.2023, https://www.dailymail.co.uk/news/article-11903167/Kellie-Jay-Keen-Minshull-AKA-Posie-Parker-flees-New-Zealand-Auckland-tomato-soup-egging-hit.html [dostęp: 04.04.2024].

Wright M., Police Scotland Set up New Unit to Tackle ‘Hate Crime” Such as Misgendering and Denying Men Access to Ladies’ Toilets, Scottish Daily Express, 20.09.2023, https://www.scottishdailyexpress.co.uk/news/scottish-news/police-scotland-set-up-new-30983808 [dostęp: 03.04.2024].

Yousaf: Trans Women Will Be Protected by Misogyny Law, BBC, 16.04.2024, https://www.bbc.com/news/articles/cw59e7dg2nlo [dostęp: 16.04.2024].

Pobierz

Opublikowane : 2024-09-06


Grzyb, Magdalena. 2024. Więzienie Za Zaimki? Kontrowersje Wokół Kryminalizacji Mowy Nienawiści W Szkocji. Forum Polityki Kryminalnej, wrzesień, 1-42. https://doi.org/10.31261/FPK.2023.05.03.

Magdalena Grzyb  m.grzyb@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński  Polska
https://orcid.org/0000-0002-7685-1624

Doktor nauk prawnych (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet w Bordeaux), kryminolożka, adiunkt w Zakładzie Kryminologii na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania naukowe obejmują: politykę kryminalną, teorie kryminologiczne, przemoc wobec kobiet i przemoc domową. Jest autorką ponad trzydziestu publikacji naukowych w języku polskim i angielskim.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).