Ludobójstwo w świetle wybranych relacji więźniów obozów koncentracyjnych Auschwitz, Majdanek, Stutthof i Gross-Rosen
Abstrakt
The article is devoted to the analysis of testimonies, accounts, memoirs, ego-documents by concentration camp prisoners of Auschwitz, Majdanek, Stutthof, and Gross-Rosen. The
source material kept in the said KLs’ archives contains a multitude of individual histories of survivors of the genocide, either described in detail or concisely noted down. What the author
focuses on is the variety of those testimonies to suffering and tragedy of people incarcerated in concentration camps. At the same time, she observes that for the former prisoners, decades after leaving the camps, the Shoah and hell are synonymous with genocide. The most common terms used by them to describe genocide are: mass extermination, the Holocaust, Annihilation, hell, the Shoah, hideous violence, total annihilation – both physical and moral.
Słowa kluczowe
wspomnienia; relacje; świadectwa; ludobójstwo; archiwa obozów koncentracyjnych
Bibliografia
Adamczyk-Garbowska M., Duda H.: Terminy „Holocaust”, „Zagłada” i „Szoa” oraz ich konotacje leksykalno-kulturowe w polszczyźnie potocznej i w dyskursie naukowym. W: Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich. T. 3. Red. K. Pilarczyk. Kraków 2003, s. 237–253.
Assmann A.: Brzemię przeszłości. Przeł. A. Teperek. W: A. Assmann: Między historią a pamięcią. Antologia. Red. nauk. i posłowie M. Saryusz-Wolska. Warszawa 2013, s. 199–207.
Bergen D.L.: Wojna i ludobójstwo. Krótka historia Holokaustu. Przeł. R. Witkowski, M. Sosnowski. Poznań 2011.
Białocerkiewicz J.: Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu. Toruń 2007.
Daszkiewicz K.: Niemieckie ludobójstwo na narodzie polskim (1939–1945). Toruń 2009.
Duszyński L.: Relacja z 15 kwietnia 1964 r. W: Relacje. T. 2. Archiwum Muzeum Stutthof, s. 112–139.
Garrard G.: Ecocriticism. New York 2004.
Głowiński M.: Kapuściński: reportaż jako sztuka. W: „Życie jest z przenikania…”. Szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego. Zebrał i oprac. B. Wróblewski. Posłowie A. Kapuścińska. Warszawa 2008, s. 63–66.
Gumkowski J., Kułakowski T.: Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. Warszawa 1961.
Herczyńska S.: Powrót na planetę Auschwitz. Zemdlenie Yehiela Dinura jako kluczowy moment w tworzeniu pamięci o Zagładzie. „Narracje o Zagładzie” 2018, nr 4, s. 269–279.
Herling-Grudziński G.: Inny świat. Zapiski sowieckie. Przedm. B. Russel. London 1953.
Jarzyna A.: Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich). Łódź 2019.
Kłos A.: Śmierć i rola trupów w „martwych przestrzeniach”. „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2, s. 163–201.
Lawrence B.: The Future of Environmental Criticism: Environmental Crisis and Literary Imagination. Massachusetts 2005.
Lemkin R.: Rządy państw Osi w okupowanej Europie. Prawa okupacyjne, analiza rządzenia, propozycje zadośćuczynienia. Przeł. A. Bieńczyk-Missala i in. Warszawa 2013.
Leociak J.: Nie(świadomość) Zagłady. W: Auschwitz a zbrodnie ludobójstwa w XX wieku. Red. A. Bartuś, P. Trojański. Oświęcim 2012, s. 87–103.
Łotocka S.: „Ci, którzy działali na rozkaz” (relacja). Archiwum Państwowe Muzeum na Majdanku. Sygn. VII/Z-18, s. 1–9.
Marrus M.R.: Holocaust. Historiografia. Przeł. A. Tomaszewska. Warszawa 1993.
Mołdawa M.: Gross-Rosen. Obóz koncentracyjny na Śląsku. Warszawa 1967.
Morawiec A.: Literatura polska wobec ludobójstwa. Rekonesans. Łódź 2018.
Nijakowski L.M.: Ludobójstwo. Historia i socjologia ludzkiej destrukcji. Warszawa 2018.
Oświadczenie więźnia nr 20485 Jana Szota. W: Relacje. T. 21. Archiwum Muzeum Stutthof, s. 205–210.
Piwińska E.: „Ruch oporu na polu kobiecym w obozie na Majdanku” (relacja). Archiwum Państwowe Muzeum na Majdanku. Sygn. VII/M-210, s. 1–37.
Protokół przesłuchania Danuty Brzosko-Mędryk z 1967 roku. Archiwum Państwowe Muzeum na Majdanku. Sygn. VII-135/160, s. 1–6.
Relacja Albina Obrzydowskiego. W: Relacje. T. 21. Archiwum Muzeum Stutthof, s. 174–192.
Relacja Chaima Piotrowskiego. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu. Nr inw. 174724. Sygn. Ośw./Piotrowski/3180, s. 1–8.
Relacja Zeewa Factora. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu. Nr inw. 174723. Sygn. Ośw./Factor/3179, s. 1–26.
„Teksty Drugie” 2018, nr 2: Ekokrytyka.
Timothy M.: Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence. New York 2016.
Timothy M.: The Ecological Thought. Massachusetts 2010.
Tych F.: Długi cień Zagłady. Warszawa 1999.
Werebejczyk C.: „Rozterki i rozczarowania. Wspomnienia z Polski. Czerwiec 1945–kwiecień 1957”. W: Wspomnienia. T. 240. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu. Nr inw. 181327. Sygn. Wsp./Werebejczyk/1374, s. 1–56.
Werebejczyk C.: „Wspomnienia z okresu Zagłady”. W: Wspomnienia. T. 240. Państwowe Muzeum w Oświęcimiu. Nr inw. 181327. Sygn. Wsp./Werebejczyk/1374, s. 1–63.
Woliniewska M.: „Przeciw przemocy. Totalna zagłada i upodlenie śmierci” (zeznanie). Archiwum Państwowe Muzeum na Majdanku. Sygn. VII/M-211, s. 4–10.
„Wspomnienia. Helena Jarocka. Z notatek lagrowych podczas pobytu w Gnewen – lager w Gniewinie – po ewakuacji Stutthofu”. W: Wspomnienia. T. 10. Archiwum Muzeum Stutthof.
Zakrzewski J.: „A my żyjemy dalej… Wspomnienia więźnia”. Archiwum Państwowe Muzeum na Majdanku. Sygn. VII/M-6, s. 22–39.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
