Przywrócić obecność. Holokaust i Żydzi w wybranych artystycznych audycjach radiowych Marii Brzezińskiej
Abstrakt
W artykule omówiono pod względem treści i formy radiowe audycje artystyczne – reportaże radiowe i słuchowiska – lubelskiej dziennikarki Marii Brzezińskiej. Audycje Brzezińskiej wprowadzają temat Zagłady do obszaru tekstów kultury audialnej. Stosowane przez dziennikarkę techniki opowiadania oraz komponowania dźwiękowych utworów prezentują różne możliwości mówienia o Zagładzie, z jednej strony przez formy dokumentalne, z drugiej – przez gatunki fikcjonalne. Analiza audycji pozwoliła wskazać na indywidualne cechy stylu autorki, w tym na dominującą jednostkową perspektywę budowania narracji, kondensowanie treści czy ujawnianie obecności autora/autorki podczas nagrań.
Słowa kluczowe
Żydzi; reportaż radiowy; słuchowisko; materia dźwiękowa; Maria Brzezińska
Bibliografia
Bachura-Wojtasik J.: Literatura audialna między fikcją a niefikcją. „Upowieściowienie” dokumentu a narracje fikcyjne. W: Między sztuką a codziennością. W stronę nowej syntezy (1). Red. M. Hopfinger, Z. Ziątek, T. Żukowski. Warszawa 2016, s. 184–212.
Bachura-Wojtasik J.: Między fikcją a nie-fikcją. O formie wybranych audycji radiowych Marii Brzezińskiej. „Forum Artis Rhetoricae” 2015, nr 3, s. 34–52.
Bachura-Wojtasik J.: Narracyjne formy radiowe jako przykłady artystycznych realizacji audiosfery. W: Radio w dobie nowych mediów. Red. U. Doliwa. Olsztyn 2014, s. 63–80.
Bachura-Wojtasik J.: Odsłony wyobraźni. Współczesne słuchowisko radiowe. Toruń 2012.
Bachura-Wojtasik J.: Prawda literatury i prawda życia. O słuchowiskach autorskich Marii Brzezińskiej. W: Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej. W radiu. Red. J. Kopciński. Warszawa 2016, s. 69–75.
Barthes R.: Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Przeł. J. Trznadel. Warszawa 1996.
Borkowski I.: Techniki dziennikarskie jako narzędzie odkrywania, rekonstruowania i referowania historii. Współczesne relacje o Holocauście. W: Przemiany świata mediów. Red. I. Borkowski, K. Stasiuk-Krajewska. Wrocław 2012, s. 45–74.
Brzezińska M.: „Wszystko jest możliwe”, czyli kilka zwierzeń praktyka na marginesie słuchowisk autorskich z lat 2001–2014. W: Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej. W radiu. Red. J. Kopciński. Warszawa 2016, s. 77–79.
Chmielewska K.: Literackość jako przeszkoda, literackość jako możliwość wypowiedzenia. W: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Red. M. Głowiński i in. Kraków 2005, s. 21–32.
Glatsztejn J.: Lublinie, moje święte miasto. Przeł. M. Adamczyk-Garbowska. „Scriptores” 2003, nr 1 (27), s. 187.
Halina Birenbaum: Jak ja chciałam wejść do tego obozu! Marzyłam o ciepłym baraku. Nie wiedziałyśmy jeszcze, że tam są komory gazowe. Rozmawiała M. Tutak-Goll. „Wysokie Obcasy”, 2.12.2017. Dostępne w Internecie: http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53662,22714682,halina-birenbaum-kiedys-w-auschwitz-uslyszalam-jakie-to.html [data dostępu: 25.09.2018].
Hopfinger M.: Literatura i media. Po 1989 roku. Warszawa 2010.
Jankowska J.: Internetowa Szkoła Reportażu, lekcja 2. Dostępne w Internecie: http://www.tnn.pl/Internetowa_szko%C5%82a_reporta%C5%BCu_Janiny_Jankowskiej,2062.html [data dostępu: 12.12.2012].
Jedliński R.: Aksjologiczne nacechowanie audialnych tekstów kultury (na przykładzie baśni radiowej). W: Czytanie tekstów kultury. Metodologia, badania, metodyka. Red. B. Myrdzik, I. Morawska. Lublin 2007, s. 81–92.
Jeziorska-Haładyj J.: Tekstowe wykładniki fikcji na przykładzie reportażu i powieści autobiograficznej. Warszawa 2013.
Klimczak K.: Reportaże radiowe o krzywdzie i cierpieniu. Łódź 2011.
Klimczak K., Czarnek P.: Rola muzyki we współczesnym reportażu radiowym. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2012, nr 17, s. 171–181.
Landwehr J.: Fikcyjność i fikcjonalność. Przeł. A. Nasiłowska. „Pamiętnik Literacki” 1983, R. 74, z. 4, s. 279–326.
Leociak J.: Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad zagładą Żydów. Rekonesans metodologiczny. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1, s. 13–31.
Leociak J.: Wstęp. W: Literatura polska wobec Zagłady. Red. A. Brodzka-Wald, D. Krawczyńska, J. Leociak. Warszawa 2000, s. 7–10.
Nacher A.: Komponować świat, słuchając – dźwięk jako komunikacja. „Przegląd Kulturoznawczy” 2010, nr 1 (7), s. 75–86.
Pleszkun-Olejniczakowa E.: Muzy rzadko się do radia przyznają. Szkice o słuchowiskach i reportażach radiowych. Łódź 2012.
Sapir E.: Mowa jako rys osobowości. W: E. Sapir: Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje. Przeł. B. Stanosz, R. Zimand. Wstęp A. Wierzbicka. Warszawa 1978, s. 69–84.
Szabłowska M.: Pamięć ocalonych w twórczości Henryka Grynberga, Hanny Krall i Bogdana Wojdowskiego. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętniania. Red. T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska. Współpraca red. M. Wójcik. Łódź 2011, s. 827–836.
Weksler-Waszkinel R.J.: Jak Pawłowski ukrywał Grinera. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2005, nr 1, s. 273–282.
Zagłada Biłgoraja. Księga pamięci. Materiały zebrane przez A. Kronenberga. Przeł. A. Adamczyk-Garbowska, A. Trzciński, M. Zawanowska. Gdańsk 2009.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
