Zagłada, postmodernizm, kanon i literatura popularna
Abstrakt
The Shoah, postmodernism, the canon and popular culture
In the article the author asks a question about the reasons for the absence of postmodern and popular literature in the prose canon of the Shoah. He sees the cause of this state of affairs in the historical conditions of the literature of the Shoah, in the ethically and moralistically oriented reading of its texts and in the problems of this prose associated with the categories of fiction and fictionality. According to the author, the “exclusion” of postmodern and popular prose in the canon and its distance toward these phenomena results from the concern about the excess of textuality which is peculiar to these literary forms. Another reason is associated with the perspective, historically determined in the Polish context, of understanding postmodernism as an ahistorical trend – contrary to the classical views of Linda Hutcheon, Amy Elias or Paula Crosthwaite, who emphasise the state of being “possessed by history”, typical for this formation, which according to the researchers brings about a far‑reaching transformation of the perception of historicity and the attitude of literature toward the trauma. As a result, the postmodern answer to the trauma of the past makes a recourse to the repertory of different literary means and it (usually) engages the Shoah from the perspective of a temporal and generational distance. In a similar manner the author attempts to demonstrate, on the basis of a crime novel by Zygmunt Miłoszewski, Ziarno prawdy (2011), how Polish memory about the Shoah is reflected in popular literature, being a reflection of the collective mechanism of repression, processing and answering to the trauma of the past.
Key words: Holocaust, postmodernism, canon, crime novel, trauma, postmemory
Bibliografia
Booker K.: Monsters, Mushrooms Clouds, and the Cold War. American Science Fiction and the Roots of Postmodernism 1946–1964. New York 2001.
Certeau M. de: L’Écriture de l’histoire. Paris 1975.
Certeau M. de: Opętanie w Loudun. Przeł. K. Przyłuska‑Urbanowicz. Warszawa 2014.
Certeau M. de: The Black Sun of Language: Foucault. In: Michel Foucault. Critical Assessments. Vol. 2. Ed. by B. Smart. London 1994, s. 246–259.
Crosthwaite T.: Trauma, Postmodernism and Aftermath of World War II. London 2009.
Elias A.: Sublime Desire: History and Post‑1960s Fiction. New York 2001.
Foster H.: Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku. Przeł. M. Borowski, M. Sugiera. Kraków 2012.
Foucault M.: Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. [T.] 2. Przeł. T. Komendant, A. Tatarkiewicz, T. Swoboda. Gdańsk 2005.
Giard L.: Introduce: Michel de Certeau on Historiography. In: The Certeau Reader. Ed. by G. Ward. Oxford 1999.
Hutcheon L.: A Poetics of Postmodernism. History, Theory, Fiction. New York–London 2003.
Jameson F.: Postmodernizm czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Przeł. M. Płaza. Kraków 2011.
Lang B.: Przedstawianie zła: etyczna treść a literacka forma. Przeł. A. Ziębińska‑Witek. „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2.
Miłoszewski Z.: Ziarno prawdy. Warszawa 2011.
Rosenfeld A.H.: The Problematics of Holocaust Literature. In: Confronting the Holocaust: The Impact of Elie Wiesel. Ed. by A.H. Rosenfeld, I. Greenberg. Bloomington 1978.
Rothberg M.: Traumatic Realism. The Demands of Holocaust Representation. Minneapolis 2000.
Runia E.: Obecność. Przeł. E. Wilczyńska. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Red. E. Domańska. Poznań 2010.
White H.: Proza historyczna. W: H. White: Proza historyczna. Red. E. Domańska. Kraków 2010.
Young J.E.: Writing and Rewriting the Holocaust: Narrative and Consequence of Interpretation. Bloomington 1990.
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Gdański
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
