Literatura węgierska wobec Zagłady. Wokół kanonu
Abstrakt
The attitude of Hungarian literature toward the Shoah. The problems concerning the canon
The text presents a number of the most important figures of the landscape of Hungarian literature devoted to the theme of the Shoah, among others S. Márai, M. Radnóti, J. Pilinszky,
F. Sánta, who faced the problems of memory, the torments of war and the experience of the “Jewish condition”. Each of the subsequent generations of writers engaged the subject of the Shoah in different ways, changing the conventions or the stylistic or genre‑related resources, owing to which there emerged an extremely abundant literary material, varied as far as the form, volume, language, artistic freedom and references to the works which constitute the canon of writings devoted to this subject are concerned. One of the formal solutions which are unique on a world scale is the phenomenon of de‑tabooisation, of choosing genres which are incongruous with the rules of aesthetic bienséance (irony, the grotesque, surrealism), whose presence is testimony to the lack of the presence of the Shoah in the social discourse and to a desire to restore it to its rightful place in the context of literary experiments which provoke but which also demand to be perceived and solved.
Key words: Hungary, genocide, canon, Jewish literature in Hungary
Bibliografia
Bibó I.: Kwestia żydowska na Węgrzech po 1944 roku. W: Eseje polityczne. Przeł., oprac. i wstępem opatrzył J. Snopek. Kraków 2012.
Bori I.: Radnóti Miklós költészete. Zenta 2009.
Braham R.L.: Magyar Holocaust. Budapest 1990.
Ember M.: A halálvonat artistái és más történelmi interjúk. Budapest 1989.
Ember M.: Hajtűkanyar. Budapest 2007.
Ember M.: Wallenberg Budapesten. Budapest 2000.
Erdődy E.: Hároméves irodalom. In: Magyar irodalom történetei. 1920‑tól napjainkig. Szerk. M. Szegedy‑Maszák, A. Veres. Budapest 2007, s. 438–462.
Földényi L.F.: Ostatni z ostatnich patrycjuszy. O dziennikach Sándora Máraiego z lat 1943–45. Przeł. K. Piotrowiak‑Junkiert. „Tekstualia” 2013, nr 3 (34), s. 171–187.
Kardos Gy.: A történet vége. Budapest 1977.
Kardos Gy.: Avraham Bogatir hét napja. Budapest 1968.
Kardos Gy.: Hová tűntek a katonák? Budapest 1971.
Kertész I.: Los utracony. Przeł. K. Pisarska. Warszawa 2002.
Kőbányai J.: A magyar‑zsidó irodalom története. Kivirágzás és kiszántás. Budapest 2012.
Kőbányai J.: Szétszálazás és újraszövés – A „Mult és Jövő“, a „Nyugat“ és a modern zsidó kultúra megteremtése. Budapest 2014.
Komlós A.: „In memoriam…”. A fasizmus és a háború magyar zsidó író áldozatainak emlékünnepélye, 1946. február 17‑én. „Múlt és Jövő“ 1994, nr 4, s. 18–22.
Márai S.: Dziennik (fragmenty). Przeł., oprac., przypisy i posłowie T. Worowska. Warszawa 2004.
Nádas P.: Koniec pewnej sagi rodzinnej. Przeł. S. Pęksa. Warszawa 1983.
Nádor É.: Csillagos házak: emberek, házak, sorsok. Budapest 2015.
Pilinszky J.: Apokryf. Wybrał, przeł. oraz wstępem opatrzył J. Snopek. Sejny 1999.
Piotrowiak-Junkiert K.: O murze, którym była rzeka. „Lament nad Dunajem” Mihálya Kornisa. „Przestrzenie Teorii” 2015, nr 24 (w druku).
Piotrowiak‑Junkiert K.: Pisanie zagłady w literaturze węgierskiej po 1989 roku. Casus Mihálya Kornisa (Podanie). W: B. Bakuła, E. Kledzik, R. Kupidura, K. Piotrowiak-Junkiert: Dyskurs postkolonialny we współczesnej literaturze i kulturze Europy Środkowo-Wschodniej. Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja. Red. nauk. B. Bakuła. Poznań 2015, s. 533–548.
Pomogáts B.: Radnóti Miklós. Budapest 1977.
Radnóti M.: Spienione niebo. Wybór, posłowie i przypisy K. Sutarski. Przeł. T. Nowak, F. Netz, K. Sutarski, T. Śliwiak. Kraków 1980.
Radnóti‑szótár. Radnóti Miklós költői nyelvének szókészlete. Szerk. J. Beke. Budapest 2009.
Rudnóy T.: Szabaduló asszonyok. A szabadság első 24 órája. Budapest 2011.
Sánta F.: Piąta pieczęć. Przeł. K. Pisarska. Warszawa 1968.
Szabó‑Kulcsár E.: A magyar irodalom története 1945–1991. Budapest 1993.
Szép E.: Emberszag. Budapest 1945.
Takács Zs.: Wspomnienie Imre Ámosa. Przeł. K. Piotrowiak‑Junkiert. W: Gdzie jest brat twój. Imre Ámos i XX wiek. Przeł. A. Butrym, K. Piotrowiak‑Junkiert, K. Wilamowska. Warszawa 2014, s. 125–126.
Zsolt B.: Kilenc koffer. Budapest 2015.
Instytut Językoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
