Relacja człowiek – pies w opowiadaniach Idy Fink
Abstrakt
Human–Canine Bond in Ida Fink’s Works
This paper is devoted to the role human–canine bonding serves in Ida Fink’s works. The introduction describes the conversation between the author of this article and the sister of the writer who, suddenly, recalled a dog killed by Nazi Germans during wartime. This account is followed by the category of mourning animals and the emphasis on the particular sensitivity to the harm of all beings, despite species, that the survivors show. The first part of this paper is an analysis of Ida Fink’s short story, Czing, which focuses on the aforementioned dog. Moreover, it tackles the stereotype of “a spinster and her animal,” and the simultaneous births of racism and cynology. In the second part, Czarna bestia, a short story on the communication between a dog and a human being is discussed. Finally, the paper indicates possible dangers that Ida Fink has successfully evaded; particularly, it covers the tasteless, distorted accounts on how the Jews attempting to avoid the Shoah have been saved by the wolfs (Holstein and Defonseca).
Key words: Shoah, Holocaust, animal studies, dogs, Polish prose, testimony
Bibliografia
Armstrong E.A.: Saint Francis: Nature Mystic. The Derivation and Significance of the Nature Stories in the Franciscan Legend. Berkeley 1973.
Baratay É.: Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii. Przeł. P. Tarasewicz. Gdańsk 2014.
Bettelheim B.: Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Przeł. D. Danek. Warszawa 1985.
Broder H.M.: Verliebt in eine tote Kobra. „Der Spiegel“ 1996, Nr. 50, s. 144–146.
Byron G.G.: Wiersze i poematy. Wybrał i oprac. J. Żuławski. Warszawa 1961.
Campbell C.: Bonzo’s War: Animals Under Fire 1939–1945. London 2013.
Coghen M.: Polish Readings of Byron’s Epitaph on Boatswain. „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 2014, T. 9, nr 1, s. 7–16.
Crosby A.: The Columbian Exchange. Biological and Cultural Consequences of 1492. London 2003.
Damasio A.R.: Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg. Przeł. M. Karpiński. Warszawa 2002.
Darnton R.: Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej. Przeł. D. Guzowska. Warszawa 2017.
Defonseca M.: Przeżyć z wilkami. Przeł. J. Kluza. Katowice 2008.
Defonseca M.: Survivre avec les Loupis. Paris 1997.
Feddersen‑Petersen D.U.: Ausdrucksverhalten beim Hund, Mimik und Körpersprache, Kommunikation und Verständigung. Stuttgart 2008.
Feddersen‑Petersen D.U.: Hunderpsychologie: Socialverhalten und Wesen, Emotionen und Indivitualität. Stuttgart 2013.
Fink I.: Odpływający ogród. Warszawa 2002.
Fogle B.: Pets and Their People. London 1983.
Ford H.: My Life and Work. New York 1922.
Fujita K. i in.: Dogs Avoid People Who Behave Negatively to Their Owner: Third‑Party Affective Evaluation. “Animal Behaviour” 2015, no 106, s. 123–127.
Galton F.: Inquiries into Human Faculty and Its Development. London 1883.
Griffin D.R.: Umysły zwierząt. Przeł. M. Ślósarska, A. Tabaczyńska. Gdańsk
Hare B., Woods V.: The Genius of Dogs. How Dogs Are Smarter than You Think. Boston 2013.
Hecht J., Rice E.: Citizen Science in Canine Science. “Journal of Veterinary Behavior” 2014, no 9, s. e15.
Holstein B.: Stolen Soul: A True Story of Courage and Survival. Perth 2004.
Jung Ch., Pörtl D.: Człowiek i pies. O głaskaniu, stresie i oksytocynie. Przeł. A. Haładyj. Warszawa 2016.
Kaminski J., Bräuer J.: Der kluge Hund: wie Sie ihn verstehen können. Reinbek 2006.
Keddie K.M.: Pathological Mourning after the Death of a Domestic Pet. “British Journal of Psychiatry” 1977, no 131, s. 21–25.
Kipling R.: Księga dżungli. Przeł. J. Birkenmajer. Warszawa 1994.
Kotrschal K.: Einfach beste Freunde – Warum Menschen und andere Tiere einander verstehen. Wien 2014.
Krupiński P.: „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warszawa 2016.
Kübler‑Ross E.: Über den Tod und das Leben danach. Güllesheim 2012.
Les aveux de Misha Defonseca. „Le Soir” z 28 lutego 2008 r. Dostępne także w Internecie: http://www.lesoir.be/mediastore/_2008/fevrier/du_21_a_la_fin/_28_Texto_la_declaration_de_Misha_Defonseca.pdf [data dostępu: 05.03.2010].
Lex Baiwariorum. Hrsg. E. von Schwind. Hannover 1926 (Monumenta Germaniae Historica. Leges nationum Germanicarum, 5.2 Lex Baiwariorum).
Manila G.J.: Marcos. Wild Child of Sierra Morena. London 1982.
Miklósi Á.: How Dogs Became Our Best Friends. “Scientific American” 2015, no 26 (3), s. 37–40.
Mitosek Z.: Wydarzenie, którego nie było, czyli „Holokaust” dla maluczkich. „Teksty Drugie” 2008, nr 6, s. 207–215.
Modzelewski K.: Barbarzyńska Europa. Warszawa 2004.
Morris D.: Nasza umowa ze zwierzętami. Przeł. K. Chmiel. Warszawa 1995.
Natoli E.: Spacing Pattern in a Colony of Urban Stray Cats (Felis catus L.) in the Historic Centre of Rome. “Applied Animal Behaviour Science” 1985, Vol. 14, no 3, s. 289–304.
Newton M.: Savage Boys and Wild Girls: A History of Feral Children. London 2002.
Oeser E.: Człowiek i pies. Historia przyjaźni. Przeł. K. Żak. Warszawa 2009.
Oliver A.: From Little Acorns. The History Of The Birmingham Dog Show Society, Est. 1859. Birmingham 1998.
Patterson Ch.: Wieczna Treblinka. Przeł. R. Rupowski. Opole 2003.
Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. Przeł. M. Brożek. Wstęp i oprac. T. Sinko. Wrocław 1956.
Polit J.: Chiny. Warszawa 2004.
Sax B.: Animals in the Third Reich. Pets, Scapegoats, and the Holocaust. Foreword K.P. Fischer. New York–London 2000.
Serpell J.: W towarzystwie zwierząt. Analiza związków ludzie – zwierzęta. Przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna. Warszawa 1999.
Spiegel I.: A Ghetto Dog. In: Great Jewish Short Stories. Ed. S. Bellow. New York 1963, s. 403–413.
Stoeckel L.E. i in.: Patterns of Brain Activation when Mothers View Their Own Child and Dog: An fMRI Study. “PLoS ONE” 2014, no 9 (10). Dostępne w Internecie: http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0107205 [data dostępu: 30.06.2017].
Thalmann O. i in.: Complete Mitochondrial Genomes of Ancient Canids Suggest European Origin of Domestic Dogs. “Science” 2013, no 342 (616), s. 871–874.
Tuan Yi‑Fu: Dominance and Affectation: The Making of Pets. New Haven 1984.
Węgrzyn E.: Wyjeżdżamy! Wyjeżdżamy?! Alija gomułkowska 1956–1960. Kraków–Budapeszt 2016.
Wilkomirski B.: Bruchstucke. Aus einer Kindheit 1939–1948. Frankfurt am Main 1996.
Wołk M.: Ja‑ona, ona‑ja. Gramatyka podmiotu w autobiograficznej prozie Idy Fink i Hanny Krall. W: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski. Kraków 2005, s. 285–301.
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
