Język hebrajski oraz jidysz w sztuce Haima Maora, izraelskiego artysty drugiego pokolenia

Rafał Jakubowicz

doi:10.31261/NoZ.2018.04.10

Published: 2018-11-11

No. 4 (2018)

Hebrew and Yiddish in Works by Haim Maor, an Israeli Artist of the Second Generation

Rafał Jakubowicz

Section: Israeli Narrations of the Shoah

https://doi.org/10.31261/NoZ.2018.04.10

Abstract

An Israeli artist of the Second Generation or the postgeneration, Haim Maor uses in his art various means of expression, such as painting, installation, photography, or performance, and creates biographical art. In numerous works, he uses words or texts in Hebrew, Yiddish, English, German, Polish, and Arabic. In this article, the author focuses mainly on these works of art in which Haim Maor – in a way close to conceptualism, postconceptualism, and concrete poetry – uses words, especially those in Hebrew and Yiddish. The author refers to the presence of tension in this art between the official language of the young and proud country of Israel (Hebrew) and the language of diaspora, despised by Israeli elites (Yiddish). Works by Maor evoke the Shoah mainly by means of references to familial stories. In the article, the author tackles the motif of memory found in this art, putting it in the context of post-Holocaust art and the notion of postmemory (Marianne Hirsch), and showing the way in which the attitude towards the tragedy of the Shoah transformed in Israel. Maor’s art criticises the myths functioning in Israeli society, such as the myth of “beautiful” death. Using not only the research of Israeli Zionist historians (Anita Shapira) and so-called new historians (Shlomo Sand, Tom Segev, Ilan Pappé, Idith Zertal) but also the texts of left-wing publicists and writers (David Grossman, Amos Oz, Ari Shavit), the author attempts to depict the way in which art works through the same problems which historians, writers, and journalists face.

Keywords:

Haim Maor , Second Generation , new historians , camp prisoner number , postmemory , post-Zionism

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Jakubowicz, R. (2018). Hebrew and Yiddish in Works by Haim Maor, an Israeli Artist of the Second Generation. Narracje O Zagładzie [Narrations of the Shoah], (4), 163–233. https://doi.org/10.31261/NoZ.2018.04.10

Cited by / Share

References

Bar‑On D., Maor H.: Od partykularyzmu do uniwersalizmu. Przeł. B. Juszczyk. „Pro Memoria” 2009, nr 2 (29), s. 145–147.

Barutin B.: Haim Maor – znicz pamięci. Artysta drugiego pokolenia po Holocauście. Przeł. B. Juszczyk. „Pro Memoria” 2009, nr 2 (29), s. 132–143.

Jakubowicz R.: Midrasz wizualny albo trzecie znaczenie. Z Haimem Maorem rozmawia Rafał Jakubowicz. Przeł. R. Jakubowicz. „Midrasz. Pismo Żydowskie” 2014, nr 6 (182), listopad/grudzień, s. 5–11.

Jakubowicz R.: Siedem, osiem, cztery, cztery, sześć. O sztuce Haima Maora. „Midrasz. Pismo Żydowskie” 2011, nr 4 (162), lipiec/sierpień, s. 54–59.

Maor H.: Zapomniane historie. Przeł. B. Juszczyk. „Pro Memoria” 2009, nr 2 (29), s. 125–127.

Maor (Moshkovitz) H.: Sztuka i życie. Przeł. B. Juszczyk. „Pro Memoria” 2009, nr 2 (29), s. 128–131.

Agamben G.: Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek. Przeł. S. Królak. Warszawa 2008.

Améry J.: Poza winą i karą. Przeł. R. Turczyn. Kraków 2007.

Arendt H.: Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła. Przeł. A. Szostkiewicz. Kraków 1998.

Bauman Z.: Nowoczesność i Zagłada. Przeł. T. Kunz. Kraków 2009.

Ben Gurion. Żywot polityczny. Z Szimonem Peresem rozmawia David Landau. Przeł. H. Jankowska. Warszawa 2013.

Bronowski J.: Jakie są widoki Biblii. Przeł. L. Kwiatkowski. „Literatura na Świecie” 2004, nr 11–12 (400–401), s. 417–422.

Buber M.: Obrazy dobra i zła. Przeł. M. Masny. Gliwice 2017.

Butler J.: Na rozdrożu. Żydowskość i krytyka syjonizmu. Przeł. M. Filipczuk. Warszawa 2014.

Engelking B.: „Czas przestał dla mnie istnieć”. Analiza doświadczenia czasu w sytuacji ostatecznej. Warszawa 1996.

Finkielkraut A.: Niewdzięczność. Rozmowa o naszych czasach (rozmawiał Antoine Robitaille). Przeł. S. Królak. Warszawa 2005.

Finkielkraut A.: W imię innego. Antysemicka twarz lewicy. Przeł. R. Lis. Warszawa 2005.

Forecki P.: Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej. Warszawa 2018.

Gebert K.: Miejsce pod słońcem. Wojny Izraela. Warszawa 2008.

Glucksmann A.: Rozprawa o nienawiści. Przeł. W. Prażuch. Warszawa 2008.

Grabski A.: Lewica przeciwko Izraelowi. Studia o żydowskim lewicowym antysyjonizmie. Warszawa 2008.

Grossman D.: Patrz pod: Miłość. Przeł. M. Sommer. Warszawa 2008.

Gruber R.E.: Odrodzenie kultury żydowskiej w Europie. Przeł. A. Nowakowska. Sejny 2004.

Hartmann G.: Bitburg. Przeł. T. Łysak. „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2 (390–391), s. 329–341.

Herzl T.: Państwo Żydowskie. Próba nowoczesnego rozwiązania kwestii żydowskiej. Przeł. J. Surzyn. Kraków 2006.

Hirsch M.: Pokolenie postpamięci. Przeł. M. Borowski, M. Sugiera. „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2011, nr 105, s. 28–36.

Hussakowska M.: Minimalizm. Kraków 2003.

Janicka E., Żukowski T.: Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000. Warszawa 2016.

Jasiński A.: Architektura i urbanistyka Izraela. Kraków 2016.

Jedlińska E.: Sztuka po Holocauście. Łódź 2001.

Kaniuk J.: Adam, syn psa. Przeł. L. Kwiatkowski. „Literatura na Świecie” 2004, nr 11–12 (400–401), s. 287–311.

Klemperer V.: LTI. Notatnik filologa. Przeł. J. Zychowicz. Kraków 1983.

Kowalczyk I.: Podróż do przeszłości. Interpretacje najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej. Warszawa 2010.

Levi P.: Czy to jest człowiek. Przeł. H. Wiśniowska. Oświęcim–Warszawa 1996.

Levi P.: Pogrążeni i ocaleni. Przeł. S. Kasprzysiak. Kraków 2007.

Lorenc M.: Trzęsienie Ziemi Świętej. Konflikt bliskowschodni i próby jego rozwiązania. Poznań 2007.

Mopsik Ch.: Kabała. Przeł. A. Szymanowski. Warszawa 2001.

Morin E.: Świat nowoczesny a kwestia żydowska. Przeł. W. Prażuch. Warszawa 2010.

Niziołek G.: Polski teatr Zagłady. Warszawa 2013.

Oz A.: Do fanatyków. Trzy refleksje. Przeł. L. Kwiatkowski. Poznań 2018.

Oz A.: Opowieść o miłości i mroku. Przeł. L. Kwiatkowski. Warszawa 2005.

Oz A., Oz‑Salzberger F.: Żydzi i słowa. Przeł. P. Paziński. Warszawa 2014.

Pappé I.: Czystki etniczne w Palestynie. Przeł. A. Sak. Warszawa 2017.

Pluszka A.: Trzy klocki w puzzlach. Rozmowa z Piotrem Pazińskim. Dostępne w Internecie: http://www.dwutygodnik.com/artykul/6855‑trzy‑klocki‑w‑puzzlach.html [data dostępu: 14.08.2018].

Rabkin Y.M.: W imię Tory. Żydzi przeciwko syjonizmowi. Przeł. Ł. Brzeziński. Warszawa 2007.

Rosenberg G.: Kraj utracony. Moja historia Izraela. Przeł. M. Haykowska. Wołowiec 2011.

Rosenfeld A.H.: Podwójna śmierć. Rozważania o literaturze Holocaustu. Przeł. B. Krawcowicz. Warszawa 2003.

Saltzman L.: Awangarda i kicz raz jeszcze. O estetyce reprezentacji. Przeł. K. Bojarska. „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2 (390–391), s. 201–215.

Sand Sh.: Dlaczego przestałem być Żydem. Spojrzenie Izraelczyka. Przeł. I. Badowska. Warszawa 2014.

Sand Sh.: Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski. Przeł. H. Zbonikowska‑Bernatowicz. Warszawa 2014.

Sand Sh.: Kiedy i jak wynaleziono Ziemię Izraela. Od Ziemi Świętej do ojczyzny. Przeł. M. Kozłowski. Warszawa 2015.

Sartre J.‑P.: Rozważania o kwestii żydowskiej. Przeł. J. Lisowski. Łódź 1992.

Scholem G.: Kabała i jej symbolika. Przeł. R. Wojnakowski. Warszawa 2014.

Scholem G.: Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki. Przeł. I. Kania. Warszawa 2007.

Scholem G.: O mistycznej postaci bóstwa. Przeł. A.K. Haas. Warszawa 2010.

Scholem G.: O podstawowych pojęciach judaizmu. Przeł. J. Zychowicz. Warszawa 2015.

Schwan G.: Polityczny sens przemilczanej winy. „Gazeta Wyborcza” z 31 sierpnia–1 września 2002 r. [dodatek: „Gazeta Świąteczna”], s. 18–20.

Segev T.: Izrael po procesie Eichmanna. Przeł. A. Czarnacka. „Le Monde Diplomatique” 2008, nr 5 (27), maj (edycja polska), s. 7.

Segev T.: Siódmy milion. Izrael – piętno Zagłady. Przeł. B. Gadomska. Warszawa 2012.

Shallcross B.: Rzeczy i Zagłada. Kraków 2012.

Shapira A.: Ben Gurion. Twórca współczesnego Izraela. Przeł. H. Jankowska. Warszawa 2018.

Shapira A.: Historia Izraela. Przeł. A.D. Kamińska. Warszawa 2018.

Shavit A.: Moja Ziemia Obiecana. Triumf i tragedia Izraela. Przeł. B. Gutowska‑Nowak. Kraków 2014.

Struk J.: Holokaust w fotografiach. Interpretacje dowodów. Przeł. A. Antosiewicz. Warszawa 2007.

Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej. Red. J. Kowalska‑Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska. Warszawa 2017.
Traverso E.: Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej. Przeł. A. Czarnacka. Warszawa 2011.

Traverso E.: Historia jako pole bitwy. Przeł. F. Nowicki. Warszawa 2014.

Trepp L.: Żydzi. Naród, historia, religia. Przeł. S. Lisiecka. Warszawa 2009.

Tyler P.: Twierdza Izrael. Zakulisowa historia elit wojskowych, które uparcie bronią się przed pokojem. Przeł. N. Radomski. Poznań 2018.

Wesołowska D.: Słowa z piekieł rodem. Lagerszpracha. Kraków 1996.

Zertal I.: Naród i śmierć. Zagłada w dyskursie i polityce Izraela. Przeł. J.M. Kłoczowski. Kraków 2010.

Ziegler J.: Szwajcaria, złoto i ofiary. Przeł. E. Cylwik. Warszawa 2016. Google Scholar

No. 4 (2018)
Published: 2019-12-08

ISSN: 2450-4424

eISSN: 2451-2133

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Hebrew and Yiddish in Works by Haim Maor, an Israeli Artist of the Second Generation

Abstract

Keywords:

Rafał Jakubowicz

Information