„Panowie! Za co nas będziecie wybijać?”. Wołyńskie wspomnienia rodziny Krzyżanowskich w relacji Jerzego Ficowskiego

Emilia Kledzik

doi:10.31261/NoZ.2020.06.09

Opublikowane: 2020-11-21

Nr 6 (2020)

„Panowie! Za co nas będziecie wybijać?”. Wołyńskie wspomnienia rodziny Krzyżanowskich w relacji Jerzego Ficowskiego

Emilia Kledzik

Dział: Zagłada wobec innych ludobójstw

https://doi.org/10.31261/NoZ.2020.06.09

Abstrakt

The article presents wartime memories of the families Krzyżanowski (after the war: Dębicki), Wajs, and Siwiak that were written down by Jerzy Ficowski in the late 1940s and early
1950s, and subsequently reprinted in consecutive versions of his monographs on Polish Romani people (Cyganie polscy. Szkice historyczno-obyczajowe and Cyganie na polskich drogach) and in his memoirs entitled Demony cudzego strachu. Wspominki cygańskie [The Demons of Other People’s Fears. The Gypsy Reminiscences]. The discussed narratives relate to experiences from Volhynia of the years 1942–1945. The article’s aim is to indicate the type and scope of alternations that Ficowski made while editing the memoirs in consecutive publications. A handwritten copy kept in archive is treated by the author of the article as the base version. The differences between the successive versions were divided into four groups: stylizations, fictionalizations, erasures and additions, ethnographical issues. What results from the conclusions of the presented analysis is the memoirs published by Ficowski no longer enjoying its status as a historical source relating to/pertaining to the wartime events in Volhynia. To the contrary, they are a testimony to the selfcensorship mechanisms implemented by Ficowski, who kept in mind the specificity of majoritydominated society members being the primary readership of his books on the Romani people.

Słowa kluczowe:

Romowie , Zagłada , Wołyń , świadectwo , historia mówiona

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kledzik, E. (2020). „Panowie! Za co nas będziecie wybijać?”. Wołyńskie wspomnienia rodziny Krzyżanowskich w relacji Jerzego Ficowskiego. Narracje O Zagładzie, (6), 165–202. https://doi.org/10.31261/NoZ.2020.06.09

Cited by / Share

Bibliografia

Baar H. van: Ustanawianie pamięci i trud budowania tożsamości. Refleksja nad ruchem romskim i jego historiografią. Przeł. S. Kapralski. „Studia Romologica” 2015, nr 8, s. 73–97.
Google Scholar

Craps S.: Postcolonial Witnessing. Trauma out of Bonds. London 2013.
Google Scholar

Dauksza A.: Ustanawianie świadka. „Teksty Drugie” 2018, nr 3, s. 69–96.
Google Scholar

Davis Lutz B., Lutz J.M.: Gypsies as Victims of the Holocaust. “Holocaust and Genocide Studies” 1995, Vol. 9, Issue 3, s. 346–359.
Google Scholar

Dębicki E.: Ptak umarłych. Warszawa 2004.
Google Scholar

Ficowski J.: Cyganie na polskich drogach. Wyd. II poprawione i rozszerzone. Kraków 1965.
Google Scholar

Ficowski J.: Cyganie na polskich drogach. Wyd. III poprawione i rozszerzone. Kraków–Wrocław 1985.
Google Scholar

Ficowski J.: Cyganie polscy. Szkice historyczno-obyczajowe. Warszawa 1953.
Google Scholar

Ficowski J.: Demony cudzego strachu. Wspominki cygańskie. Warszawa 1986.
Google Scholar

Fonseca I.: Bury me Standing. The Gypsies and Their Journey. New York 1995.
Google Scholar

Haraway D.: Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/częściowej perspektywy. Przeł. A. Czarnacka. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, 2009. Dostępne w Internecie: http://www.ekologiasztuka.pl/think.tank.feministyczny/articles.php?article_id=639 [data dostępu: 21.08.2019].
Google Scholar

Jerzy Ficowski i biblia cyganologii. Audycja radiowa z udziałem Andrzeja Grzymały-Kazłowskiego. Warszawa, Polskie Radio Program 2. Dostępne w Internecie: https://www.polskieradio.pl/8/402/Artykul/977202,Jerzy-Ficowski-i-biblia-cyganologii [data dostępu: 21.08.2019].
Google Scholar

Kandziora J.: Uczeń czarnoksiężnika. (Spotkanie Jerzego Ficowskiego z Julianem Tuwimem na cygańskim szlaku). „Porównania” 2014, nr 14, s. 221–235.
Google Scholar

Kapralski S.: Naród z popiołów. Pamięć zagłady a tożsamość Romów. Kraków 2012.
Google Scholar

Kenrick D., Puxon G.: Gypsies under the Swastika. London 1995.
Google Scholar

Kledzik E.: Etnolog i pisarz. O autokreacji w romologicznej spuściźnie Jerzego Ficowskiego. „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media” 2019, nr 1, s. 157–178.
Google Scholar

Kledzik E.: Recording an Oral Message. Jerzy Ficowski and Papusza’s Poetic Project in the Postcolonial Perspective. „Rocznik Komparatystyczny” 2013, nr 4, s. 207–234. Kowarska A.: Polska Roma. Tradycja i nowoczesność. Warszawa 2004.
Google Scholar

Machowska M.: Bronisława Wajs-Papusza. Między biografią a legendą. Kraków 2011.
Google Scholar

Marushiakova E., Popov V.: Holocaust and the Gypsies. The Reconstruction of the Historical Memory and Creation of New National Mythology. In: Beyond Camps and Forced Labour. Current International Research on Survivors of Nazi Persecution. Vol. 2. Eds. J.D. Steinert, I. Weber-Newth. Osnabrück 2008, s. 805–826.
Google Scholar

Marushiakova E., Popov V.: Rethinking Roma Holocaust: Victims or/and Victors. In: Beyond the Roma Holocaust. From Resistance to Mobilisation. Eds. T.M. Buchsbaum, S. Kapralski. Kraków 2017, s. 73–93.
Google Scholar

Niziołek G.: Władza świadectwa. Między polityką a etyką. „Teksty Drugie” 2018, nr 3, s. 241–252.
Google Scholar

Nycz R.: My, świadkowie. „Teksty Drugie” 2018, nr 3, s. 7–17.
Google Scholar

Pieśni Papuszy. Wiersze w języku cygańskim. Przeł., oprac., wstępem i objaśnieniami opatrzył J. Ficowski. Wrocław 1956.
Google Scholar

Stewart M.: Remembering without Commemoration: The Mnemonics and Politics of Holocaust Memories among European Roma. “The Journal of the Royal Anthropological Institute” 2004, Vol. 10, no 3, s. 561–582.
Google Scholar

Tozzi V.: Przywileje świadectwa. Historia, pamięć i literatura w sporach o konstruowanie nieodległej przeszłości. Przeł. E. i J. Zięba. „Teksty Drugie” 2010, nr 6, s. 11–28.
Google Scholar

Tuwim J.: Cyganie. Rozmowa z Jerzym Ficowskim. „Problemy” 1950, nr 10, s. 656–664.
Google Scholar

White H.: Realizm figuralny w literaturze świadectwa. Przeł. E. Domańska. W: H. White: Proza historyczna. Red. E. Domańska. Kraków 2009, s. 201–218.
Google Scholar

Zimmerman M.: Rassenutopie und Genozid. Die nationalsozialistische ‘Lösung der Zigeunerfrage’. Hamburg 1996.
Google Scholar

Nr 6 (2020)
Opublikowane: 2020-11-23

ISSN: 2450-4424

eISSN: 2451-2133

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst

„Panowie! Za co nas będziecie wybijać?”. Wołyńskie wspomnienia rodziny Krzyżanowskich w relacji Jerzego Ficowskiego

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Emilia Kledzik

Informacje