Kościół w życiu Heleny moskiewskiej, żony Aleksandra Jagiellończyka
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę przedstawienia osobistej pobożności oraz praktyk religijnych spełnianych przez Helenę moskiewską (1476–1513), córkę wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III oraz bizantyjskiej księżnej Zoe, która w 1495 roku wyszła za mąż za wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, późniejszego króla Polski. W tym celu wykorzystano dokumenty i korespondencję z epoki, kroniki ważniejszych historiografów podługoszowych (Bernard Wapowski, Maciej z Miechowa, Marcin Bielski, Marcin Kromer, Maciej Stryjkowski i Jan z Komorowa) oraz przekazy wybranych latopisów (Latopis sofijski I, Kronika Bychowca i Latopis hustyński). W pierwszej kolejności omówiono rolę prawosławia w doktrynie Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, wychowanie Heleny na dworze moskiewskim oraz obowiązujące w Europie i Polsce zwyczaje tyczące się małżeństw dynastycznych z wyznawcami obrządku wschodniego. W drugiej części tekstu zajęto się kwestią swobody sprawowania przez Helenę prawosławnych praktyk religijnych na Litwie i w Polsce, zebrano też przykłady jej donacji na rzecz cerkwi i monastyrów w Wielkim Księstwie Litewskim, na koniec zaś omówiono relację Heleny z Kościołem katolickim (tu m.in. omówiono spór dotyczący ewentualnej konieczności zmiany wiary przez królową i jej ponownego chrztu w obrządku łacińskim).
Słowa kluczowe
Helena moskiewska; Aleksander Jagiellończyk; prawosławie; katolicyzm a prawosławie; religijność dworska
Bibliografia
Źródła drukowane
Acta Tomiciana. T. 1. Poznań 1852.
Akta Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego itd. (1501—1506). Wyd. F. Papée. Kraków 1927.
Bielski M.: Kronika polska Marcina Bielskiego. Kraków 1597.
Bielski M.: Kronika wszystkiego świata. Kraków 1551.
Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie. Wybrał i oprac. J. Gintel. T. 1: Wiek X—XVII. Kraków 1971.
Daniłowicz I.: Skarbiec dyplomatów papieskich, cesarskich, królewskich. T. 2. Wyd. J. Sidorowicz. Wilno 1862.
Dary królewskie dla kościoła i klasztoru Augustianów w Krakowie. Oprac. W. Kolak. „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2001, T. 7.
Dochody i wydatki konwentu braci eremitów św. Augustyna przy kościele św. Katarzyny w Kazimierzu. Wyd. J. Jelonek-Litewka, W. Kolak, C. Pirożyński, Z. Wojas. T. 1: 1502—1505. Kraków 2002.
Jan z Komorowa: Kronika Zakonu Braci Mniejszych Obserwantów (1209—1536). Tłum. K. Żuchowski. Kalwaria Zebrzydowska 2014.
Jan z Komorowa: Memoriale Ordinis Fratrum Minorum a fr. Ioanne de Komorowo compilatum. Ed. X. Liske, A. Lorkiewicz. W: Monumenta Poloniae Historica. T. 5. Lwów 1888.
Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. Lib. 12. Cracoviae 2003—2005.
Jodczyk K.: Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku. T. 1: Dekanat Brasław. Białystok 2009.
Kopiarz rzymski Erazma Ciołka z pocz. wieku XVI-go. Oprac. S. Kutrzeba, J. Fijałek. „Archiwum Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności” 1923, Seria 2, T. 1.
Kroniki Bernarda Wapowskiego z Radochoniec kantora katedr. krakowskiego. Część ostatnia, czasy podługoszowe obejmująca 1480—1535. Wyd. J. Szujski. W: Scriptores rerum Polonicarum. T. 2. Kraków 1872.
Lietuvos didžiojo kunigaikščio Aleksandro Jogailaičio dvaro sąskaitų knygos (1494—1504). Parengė D. Antanavičius, R. Petrauskas. Vilnius 2007.
Lietuvos Metrika (1427—1506). Knyga Nr. 5. Užrašymų knyga 5. Vilnius 1993.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 1 (1380—1584). Užrašymų knyga 1. Vilnius 1998.
Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 8 (1499—1514). Užrašymų knyga 8. Vilnius 1995.
Opisanie podróży Mikołaja von Popplau, rycerza rodem z Wrocławia. Tłum. P. Radzikowski. Kraków 1996.
Podróż Ambrożego Kontaryniego przez Polskę do Persji 1474—1477. Tłum. J.U. Niemcewicz. W: K. Sienkiewicz: Skarbiec historii polskiej. T. 1. Paryż 1839.
Possevino A.: Moscovia. Tłum. A. Warkotsch. Warszawa 1988.
Prawa i przywileje miasta i dóbr ziemskich Zabłudów XV—XVIII w. Oprac. J. Maroszek. Białystok 1994.
Scriptores rerum Polonicarum. T. 2. Kraków 1872.
Stryjkowski M.: Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi. T. 2. Warszawa 1846.
Suszko H.: Latopis hustyński. Opracowanie, przekład i komentarze. Wrocław 2003.
Teki A[dolfa] Pawińskiego. T. 1: Liber quitantiarum Alexandri regis ab a. 1502 ad 1506. Warszawa 1897.
Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae historiam illustrantia. T. 2. Ed. A. Theiner. Romae 1861.
Zbiór dawnych dyplomatow i aktow miast mińskiej gubernii, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach. Mińsk 1848.
Акты, относящиеся к истории Западной России. T. 1: 1340—1506. Санктпетербург 1846.
Акты, относящиеся к истории Западной России. T. 2: 1506—1544. Санктпетербург 1848.
Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи Археографической экспедицией. T. 1: 1294—1598. Caнктпетербургъ 1838.
Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси. Акты Виленской Комиссии для разбора древних актов. T. 9. Вильна 1870.
Архивъ Юго-Зарадной Россіи, издаваемый Временною Коммиссіею для разбора древнихъ актовъ. Ч. 8. T. 4. Кіевъ 1907.
Беларускі архіў. Т. 2: Лiтоўская метрыка (XV—XVI ст.). Мінск 1928.
Летопись Никоновская. В: Словарь книжников и книжности Древней Руси. T. 2 (вторая половина XIV—XVI в.). Ч. 2: Л—Я. Ленинград 1989.
Муханов П.А.: Сборник Муханова. [Акты по истории России за 1393—1729 гг.]. Москва 1836.
Памятники дипломатических сношенiй древней Россiи съ державами иностранными. Ч. 1: Cношенiя cъ государствами европейскими. Памятники дипломатических сношенiй съ имперiею Римскою. T. 1: съ 1488 по 1594 годъ. C. Петербургъ 1851.
Полное собрание русских летописей. T. 2. 1-е изд. Санктпетербургъ 1843.
Полное собрание русских летописей. T. 5. Санктпетербургъ 1851.
Полное собрание русских летописей. T. 6. Санктпетербургъ 1853.
Полное собрание русских летописей. T. 8. Санктпетербургъ 1859.
Полное собрание русских летописей. T. 12. С.-Петербургъ 1901.
Полное собрание русских летописей. T. 24. Петроградъ 1921.
Полное собрание русских летописей. T. 32. Москва 1975.
Русская историческая библиотека. T. 27: Литовская Метрика. Отдел первый. Часть первая: Книги записей, т. 1. C.-Петербург 1910.
Сборник Императорского Русского Исторического Общества. T. 35: Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. T. 1: с 1487 по 1533 год. Ред. Г.Ф. Карпов. C.-Петербург 1882.
Собрание государственных и частных актов, касающихся истории Литвы и соединенных с ней владений [от 1387 до 1710 года]. Ред. М. Крупович. Ч. 1. Вильно 1858.
Собраніе древних грамот и актов городов Вильны, Ковна и Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам. T. 1. Вильна 1843.
Opracowania
Baliński M.: Historia miasta Wilna. T. 2. Wilno 1836.
Bartoszewicz J.: Helena Iwanowna, żona Aleksandra Jagiellończyka. W: J. Bartoszewicz: Studia historyczne i literackie. T. 1. Kraków 1880 (Dzieła Juliana Bartoszewicza, T. 8).
Baumgarten N. de: Généalogies des branches régnantes de Rurikides du XIIIe au XVIe siècle. Roma 1934.
Baumgarten N. de: Généalogies et mariages occidentaux des Rurikides russes du Xe au XIIIe siècle. Roma 1927.
Birkenmajer L.: Zapiski historyczne wśród starych almanachów Biblioteki Jagiellońskiej. „Kwartalnik Historyczny” 1902, T. 16.
Błaszczyk G.: Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 2. Warszawa 2015.
Bojko K.: Stosunki dyplomatyczne Moskwy z Europą Zachodnią w czasach Iwana III. Kraków 2010.
Borkowska U.: Bracia mniejsi i prawosławie. W: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 1: Franciszkanie na ziemiach polskich. Red. J. Kłoczowski. Kraków 1983.
Böttcher H.-J.: Christiane Eberhardine. Prinzessin von Brandenburg-Bayreuth, Kurfürstin von Sachsen und Königin von Polen, Gemahlin August des Starken. Dresden 2011.
Chodynicki K.: Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370—1632. Warszawa 1934.
Chojnicka K.: Narodziny rosyjskiej doktryny państwowej. Zoe Paleolog — między Bizancjum, Rzymem a Moskwą. Kraków 2001.
Chomik P.: Trzej wileńscy męczennicy i początki monasteru św. Trójcy w Wilnie. „Studia Podlaskie” 2011, T. 19.
Dalewski Z.: Ceremoniał koronacyjny królów polskich w XV i początkach XVI wieku. „Kwartalnik Historyczny” 1995, T. 102.
Dalewski Z.: Władza — przestrzeń — ceremoniał. Miejsce i uroczystość inauguracji władcy w Polsce średniowiecznej do końca XIV w. Warszawa 1996.
Dróżdż A.J.: Tajemnice księgozbioru Iwana Groźnego. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2001, T. 1.
Duczmal M.: Jagiellonowie. Leksykon biograficzny. Kraków 1996.
Dworzaczek W.: Genealogia. Tablice. Warszawa 1959.
Fijałek J.: Opisy Wilna aż do połowy wieku XVII-go [cz. 1]. „Ateneum Wileńskie” 1923, R. 1, nr 3—4.
Fijałek J.: Opisy Wilna aż do połowy wieku XVII-go [cz. 2]. „Ateneum Wileńskie” 1924, R. 2, nr 5—6.
Fijałek J.: Pierwszy synod diecezji wileńskiej w katedrze św. Stanisława 1520/21. „Kwartalnik Teologiczny Wileński” 1923—1924, R. 1—2.
Filimoniuk M.: Historia antiminsa a Boska Liturgia. „Wiadomości Diecezji Białostocko--Gdańskiej” 2005, nr 21 (55).
Folwarski H.: Erazm Ciołek. Biskup i dyplomata. Warszawa 1935.
Garbacik J.: Helena (1476—1513), żona Aleksandra Jagiellończyka. W: Polski słownik biograficzny. T. 9. Wrocław i in. 1960—1961.
Gloger Z.: Julian Bartoszewicz 1821—1870. W: Z. Gloger: Pisma rozproszone. T. 1: 1863—1876. Red. J. Ławski, J. Leończuk. Białystok 2014.
Hedemann O.: Historia powiatu brasławskiego. Wilno 1930.
Historia Kościoła w Polsce. T. 1. Cz. 1. Red. B. Kumor. Poznań 1974.
Hołubowicz R.: Kanoniczna forma zawarcia małżeństwa w świetle Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich. „Ius Matrimoniale. Ze studiów nad kościelnym prawem małżeńskim” 2013, T. 18 (24).
Jodkowski J.: Świątynia warowna na Kołoży w Grodnie w świetle badań archiwalnych i archeologicznych dokonanych w 1935 r. Grodno 1936.
Karamzin N.M.: Historya państwa rossyiskiego M. Karamzina. Tłum. G. Buczyński. T. 5—6. Warszawa 1825—1826.
Kempa T.: Wileńskie bractwo Św. Ducha jako centrum obrony prawosławia w Wielkim Księstwie Litewskim w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII w. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, T. 21.
Kijas A.: O. Antonio Possevino SJ o Rosji Iwana IV Groźnego. W: Antonio Possevino SJ (1533—1611). Życie i dzieło na tle epoki. Red. D. Quirini-Popławska. Kraków 2012.
Kolak W.: Klasztor Augustianów przy kościele św. Katarzyny w Krakowie do połowy XVI wieku — fundacja, rozwój uposażenia i rola kulturalna. Kraków 1982.
Koneczny F.: Litwa a Moskwa w latach 1449—1492. Wilno 1929.
Kordiukiewicz A.: Królowa Helena. „Biuletyn Informacyjny” 2012, nr 2 (56).
Kraszewski J.I.: Wilno od początków jego do roku 1750. T. 1. Wilno 1838; T. 3. Wilno 1841.
Krupska A.: Z dziejów tworzenia się nowego układu politycznego w Europie Wschodniej po upadku Złotej Ordy w XV wieku. „Roczniki Historyczne” 1976, T. 42.
Kuligowski J.: Kościół Wschodni na Ziemi Chełmskiej i południowym Podlasiu od chrystianizacji do końca XVI wieku. „Rocznik Mazowiecki” 2000, T. 12.
Limanowski M.: Szczątki Aleksandra Jagiellończyka w katedrze wileńskiej. „Ilustrowany Kurier Codzienny” z 26 listopada 1931 r.
Łatyszonek O.: Polityczne aspekty przedstawienia średniowiecznych dziejów ziem białoruskich w historiografii Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV—XVI w. „Białoruskie Zeszyty Historyczne. Беларускі гістарычны зборнік” 2006, T. 25.
Maciszewska M.: Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453—1530. Warszawa 2001.
Małaszewski D.: Niektóre aspekty życia monastycznego na terenie diecezji włodzimiersko--brzeskiej do końca XVI wieku. W: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik. Białystok 2001.
Manyś B.: Uroczystości rodzinne w Wilnie w czasach Augusta III (1733—1763). Poznań 2012.
Maroszek J.: Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią. Białystok 2000.
Mazuś M.: Koncepcje ideologiczne „Moskwa — III Rzym” oraz „Kijów — II Jerozolima” w ujęciu porównawczym. „Slavia Orientalis” 2015, T. 64, nr 3.
Mironowicz A.: Cerkiew prawosławna w dziejach Rosji. W: Wprowadzenie do studiów wschodnioeuropejskich. T. 3: Rosja. Red. A. Mironowicz. Lublin 2013.
Mironowicz A.: Helena Iwanowna fundatorka cudownej bielskiej ikony Matki Bożej. W: Wszechnica Kultury Prawosławnej. T. 6. Red. A. Kuźma, J. Smyk. Białystok 2009.
Mironowicz A.: Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej. Białystok 2001.
Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białystok 2006.
Mironowicz A.: Organizacja Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej do końca XVIII wieku. W: Europa orientalis. Polska i jej wschodni sąsiedzi od średniowiecza po współczesność. Studia i materiały ofiarowane profesorowi Stanisławowi Alexandrowiczowi w 65. rocznicę urodzin. Red. nauk. Z. Karpus, T. Kempa, D. Michaluk. Toruń 1996.
Narbutt T.: Dzieje narodu litewskiego. T. 8. Wilno 1840.
Papée F.: Aleksander Jagiellończyk. Kraków 1949.
Papée F., rec.: Cereteli E., Elena Joannowna, welikaja kniaginia litowskaja, russkaja, korolewa polskaja. Biograficzeskij oczerk w swiazi s istoriej togo wremeni, S.-Peterburg 1898. „Kwartalnik Historyczny” 1900, T. 14.
Paprocki H.: Antimension (gr. antiminsion, słow. antimins). W: Encyklopedia katolicka. T. 1. Red. F. Grygolewicz [i in.]. Lublin 1985.
Peltz W.: Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIV—XVI w.). Zielona Góra 1994.
Pietkiewicz K.: Dwór litewski wielkiego księcia Aleksandra Jagiellończyka 1492—1506. W: Lietuvos valstybė XII—XVIII w. Vilnius 1997.
Pietkiewicz K.: Itinerarium króla Aleksandra Jagiellończyka 1492—1506. Warszawa 2016.
Pietkiewicz K.: Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Poznań 1995.
Polechov S.: Wielkie Księstwo Litewskie i Królestwo Polskie za czasów Jagiełły i Witolda w latopisarstwie ruskim. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2014, T. 141, z. 2.
Ptaśnik J.: Obywatelstwo miejskie w dawnej Polsce. (Na tle stosunków Krakowa). „Przegląd Warszawski” 1921, R. 1, T. 1, nr 2.
Quirini-Popławska D., Borkiewicz Ł.: Itinerarium ojca Antonia Possevivo SJ (1533—1611). W: Antonio Possevino SJ (1533—1611). Życie i dzieło na tle epoki. Red. D. Quirini-Popławska. Kraków 2012.
Radziukiewicz A.: Bielsk Heleny. Prawosławna królowa. „Przegląd Prawosławny” 2007, nr 7 (265).
Rękopisy supraskie w zbiorach krajowych i obcych: katalog rękopisów supraskich. Oprac. A. Mironowicz [i in.]. Białystok 2014.
Rutkowska G.: Podróże polskich królowych z XV wieku. W: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i czasach nowożytnych. Red. M. Saczyńska, E. Wółkiewicz. Warszawa 2012.
Rutkowska G.: Status wdów po królach polskich z dynastii Jagiellonów. W: Kobiety i władza w czasach dawnych. Red. B. Czwojdrak, A.A. Kluczek. Katowice 2015.
Sawicki J.: Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne. T. 3. Warszawa 1948.
Siemaszko A.: O historii monasteru supraskiego i jego bibliotece: uwagi do książki: Rękopisy supraskie w zbiorach krajowych i obcych: katalog rękopisów supraskich, oprac. Antoni Mironowicz et al. wyd. Libra, Białystok 2014, ss. 392. „Studia Podlaskie” 2014, T. 22.
Skibniewska J.: Dwór królewski Aleksandra Jagiellończyka w latach 1501—1506. Lublin 2015.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. T. 6. Warszawa 1885; T. 13. Warszawa 1893.
Sosna G.: Cudowne ikony na Białostocczyźnie. „Elpis” 1999, T. 1, nr 1.
Sosna G.: Święte miejsca i cudowne ikony. Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie. Białystok 2001.
Spieralski Z.: Zofia Paleolog adresatką listu Kallimacha. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1978, T. 23.
Stankiewicz D.: Bielska ikona Bogurodzicy. „Над Бугом и Нарвою. Український часопис Підляшшя” 1994, № 5 (15).
Stasiak A.M., rec.: Z. Wojtkowiak, Aleksander Gwagnin i Maciej Stryjkowski dwaj autorzy jednego dzieła, Poznań 2015. „Roczniki Humanistyczne” 2016, T. 64, z. 2.
Surynowicz H.: Życie monastyczne na Grodzieńszczyźnie w XIX wieku. W: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik. Białystok 2001.
Taranowski T.: Historia prawa rosyjskiego. Cz. 1: Historia ustroju państwowego. Lwów 1928.
Tęgowski J.: Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów. Poznań—Wrocław 1999.
Tomalska J.: Ikona Matki Bożej Hodegetrii z Brańska. Rozważania ikonograficzne. „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego” 2012, z. 18.
Trajdos T.M.: Metropolici kijowscy Cyprian i Grzegorz Camblak a problem Cerkwi prawosławnej w państwie polsko-litewskim u schyłku XIV i w pierwszej ćwierci XV w. „Balcanica Posnaniensia” 1985, T. 3.
Troc-Sosna A.: Gródecka ikona Matki Bożej. „Przegląd Prawosławny” 2002, nr 2 (200).
Wałejko K. [i in.]: Praktyczny przewodnik po Wilnie. Suwałki 2003.
Winiarska A.: Rola Heleny Rurykowiczówny w świetle stosunków litewsko-moskiewskich na przełomie XV i XVI w. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Historyczne” 1968, T. 4.
Wojtkowiak Z.: Aleksander Gwagnin i Maciej Stryjkowski dwaj autorzy jednego dzieła. Poznań 2015.
Wojtkowiak Z.: Dyplomatyka a polityka litewska w końcu XV wieku. „Acta Baltico-Slavica” 1976, T. 9.
Wolff J.: Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku. Warszawa 1895.
Zielińska-Klimkiewicz Z.: Księgozbiór Bartoszewiczów — przeszłość i teraźniejszość. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 1998, T. 8.
Бережков М.Н.: Елена Ивановна, великая княгиня литовская и королева польская. В: Труды IX археологическaго съезда въ Вильнe 1893. T. 2. Москва 1897.
Гильтебрандт П.: Рукописное отделение Виленской публичной библиотеки, вып. 1: I — Церковно-славянские рукописи, II — Русские пергамены. Вильна 1871.
Елагин H.: Елена Иоанновна, великая княгиня Литовская и королева Польская. „Журнал Министерства народного просвещения” 1846, T. 50, № 4, отд. 2.
Забелин И.Е.: Домашний быт русского народа в XVI и XVII ст. T. 1: Домашний быт русских царей в XVI и XVII ст. Mocква 1895; T. 2: Домашний быт русских цариц в XVI и XVII ст. Mocква 1901.
Золтан А.: К предыстории русск. «государь». В: Из истории русской культуры. T. 2. Москва 2002.
История Русской православной Церкви в документах региональных архивов России. Ред. Архимандрит И. Просвирнин. Москва 1993.
Карамзин Н.М.: История государства Российского. T. 5—6. Москва 1818.
Карташев А.B.: Очерки по истории русской церкви. Париж 1959.
Клосс Б.М.: Никоновский свод и русские летописи ХVI—XVII веков. Москва 1989.
Контарини А.: Путешествие в Персию. Подгот. текста, пер. и коммент. Е.Ч. Скржинской. В: Барбаро и Контарини о России: К истории итало-российских связей в XV в. Ленинград 1971.
Кром М.М.: Меж Русью и Литвой. Пограничные земли в системе русско-литовских отношений конца XV — первой трети XVI в. Москва 2010.
Лурье Я.С.: Елена Ивановна, королева Польская и великая княгиня Литовская как писатель-публицист. „Canadian-American Slavic Studies” 1979, Vol. 13, no 1—2.
Петров А.С.: Шитый образ под иконой. Изображения на подвесных пеленах. В: Церковное шитьё в Древней Руси. Ред. Э.С. Смирнов. Москва 2010.
Сапунов A.: Древние иконы Богоматери в Полоцкой епархии. Витебск 1888.
Скрынников Р.Г.: Иван III. Москва 2006.
Хoрошкевич А.Л.: Жалованые грамоты Литовской метрики конца XV века и их классификация. В: Источниковедеческие проблемы истории народов Прибалтики. Ред. П. Крастынь. Рига 1970.
Хорошкевич A.Л.: Русское государство в системе международных отношений конца XV — начала XVI в. Москва 1980.
Церетели E.: Eлена Иоанновна великая княгиня литовская, русская, королева полская. С. Петербургъ 1898.
Шалина И.A.: Икона Богоматери Одигитрии — древняя икона Полоцкого Софийского собора. В: Сборник статей: K 60-летию со дня рождения Валентина Александровича Булкина. Санкт-Петерург 1999.
Polska Akademia Nauk Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
