Regesty zaginionych dokumentów Alberta, księcia strzeleckiego
Abstrakt
W artykule przedstawiono regesty 19 zaginionych dokumentów księcia strzeleckiego Alberta. Część z nich przechowywana była na zamku w Strzelcach, w dawnym archiwum Renardów. Były one znane Johannowi Josephowi Reichelowi, który je odnalazł, a także sporządził kronikę miasta, w której streszczał te dyplomy. Sama kronika podzieliła losy dokumentów i obecnie uważa się ją za zaginioną. Informacje o dokumentach, głównie ze wspomnianej kroniki, wynotował jednak baron Friedrich von Schirnding, a kilka regestów sporządzili również archiwiści wrocławscy. Pozostałe dokumenty znane są z kopiarzy oraz informacji dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych badaczy. Edycję źródeł przygotowano według zasad przyjętych przez wydawców Regestów dokumentów przechowywanych na Górnym Śląsku, starając się szerzej omówić, skąd znany jest dany dyplom oraz gdzie był przechowywany. W niniejszym artykule pokazano, jak wiele informacji o utraconych średniowiecznych dokumentach można odnaleźć w materiałach dawnych badaczy oraz w źródłach nowożytnych.
Słowa kluczowe
Albert, książę strzelecki; dyplomatyka; Jemielnica; archiwum Renardów; Johann Joseph Reichel; Friedrich Freiherr von Schirnding; Augustin Weltzel
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Diecezjalne w Opolu: J. Pientak, Beschreibung über die Entstehung des Cistercienser Stifts Himmelwitz und was mit dem am 24. November 1810 aufgehobenen Stifte weiterhin geschehen ist.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu: Rep. 4f, nr 53a; Rep. 85, nr 6, 7, 8, 9; Rep. 135, nr 4, 436.
Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu: sygn. V 26c, Liber Fundationis; sygn. II b 96, Liber archivialis seu Metrica totius Sedis Lublenecensis, Officiose legalizatus die 4 Martii anno 1728. Carolus Jesephus Baro de Stingelheim, archidiaconus et episcopalis Commissarius.
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu: sygn. R. 2983, Materialien für Chronik und Genealogie der Kreises Gross-Strelitz. Zusammengetragen aus Gerichts-und Kirchenbüchern von Friedrich Freiherrn von Schirnding, t. 4.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu: sygn. I-33 rkp.
Źródła drukowane
Böhme J.E., Diplomatische Beyträge zur Untersuchung der schlesischen Rechte und Geschichte, Bd. 1—2, Th. 1—6, Berlin 1770—1774.
Codex diplomaticus Silesiae, Bd. 2, 6, 7, 16, 18, 22, 29, 30, hrsg. W. Wattenbach, C. Grünhagen, K. Wutke, E. Randt, H. Bellée, E. Graber, Breslau 1865—1928.
Krause W., Piastenurkunden im Herrschaftsarchiv Turawa, Kreis Oppeln, „Oppelner Heimatblatt“ 1934/1935, 10, 1, s. 1—4.
Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter, hrsg. C. Grünhagen, H. Markgraf, Bd. 1, Leipzig 1881.
Regesty dokumentów przechowywanych na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, K. Müller, t. 1: (do 1400 roku), Wrocław—Opava 2004; t. 2: (1401—1450), Opava—Opole—Katowice 2011; t. 3: (1451—1475), Opava—Opole—Katowice 2017; t. 4: (1476—1500), Opava 2021.
Regesty śląskie (1343—1360), red. W. Korta, t. 1—5, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1975—1992.
Stelmach R., Katalog średniowiecznych dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, Racibórz 2014.
Urbarze dóbr zamkowych Górnego Śląska z lat 1571—1640, oprac. R. Heck, J. Leszczyński, J. Petráň, Wrocław—Warszawa—Kraków 1963 (Urbarze Śląskie, t. 3).
Woźny M., Zaginiony dokument Alberta, księcia strzeleckiego, dla cystersów jemielnickich z datą 30 V 1328 r. Uzupełnienie do Urkunden des Klosters Himmelwitz, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2019, 74, 4, s. 81—90.
Żerelik R., Najstarszy kopiarz książąt oleśnickich i kozielsko-bytomskich, Wrocław 2012 (Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3402, Historia, nr 185).
Opracowania
Fikus J., Lubliniec. Z dziejów miasta na Górnym Śląsku, Lubliniec 2003.
Gawelczyk H., Jucundinus Pientak (1774—1848). Der letzte Zisterzienser-Chronist des Stiftes Himmelwitz, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte“ 1985, 43, s. 147—164.
Grünhangen C., Über die beiden ältesten Urkunden der Strehlitzer Privilegienbestätigung, „Aus dem Chelmer Lande“ 1929, 5, 9, s. 4.
Horwat J., Księstwo opolskie i jego podziały do 1532 r. Książęta — miasta — Kościół — urzędy — własność prywatna, Rzeszów 2002.
Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, Kraków 2007.
Jonca K., Zarys dziejów Strzelec Opolskich (do roku 1945), w: Ziemia strzelecka. Szkice monograficzne, red. W. Dziewulski, J. Kroszel, Wrocław 1970, s. 51—85.
Klemenski M.A., Albert książę strzelecki (ok. 1300—1370/71), Kraków 2017.
Krawczynski E., Groß-Strehlitz vor hundert Jahren. Aus dem ungedruckten Chronik von J. J. Reichel, „Oberschlesien“ 1911, 9, 12, s. 585—594.
Królikowski M., Jeszcze o fundatorach i pierwotnym uposażeniu klasztoru cysterskiego w Jemielnicy (XIII—XIV w.), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2003, 23, s. 355—359.
Krusch G.P., Chronik des Zisterzienser Stiftes der Pfarrei und der Gemeinde Himmelwitz, Essen 1985.
Morawiec R., Strzelce Opolskie — dawniej i dziś, Opole 2011.
Musioł L., Lubliniec. Monografia historyczna parafii lublinieckiej, [b.m.w.] 1956 [maszynopis przechowywany w Archiwum Parafii św. Mikołaja w Lublińcu].
Nowack A., Die Reichsgrafen Colonna, Freiherrn von Fels, auf Gross-Strehlitz, Tost und Tworog in Oberschlesien, Gross-Strehlitz 1902.
Pilnaček J., Rody starého Slezska, díl. 1—5, Brno 1991.
Rajman J., Jemielnica. Wieś i klasztor cysterski na Górnym Śląsku, Katowice 1995.
Reichel J.J., Geschichte der Stadt und Herrschaft Gross — Strehlitz, bearb. E. Mücke, „Aus dem Chelmer Lande“ 1929, 5, 6, s. 1—4; 1932, 8, 1/2, s. 1—4.
Weltzel A., Das fürstliche Cisterzienserstift Himmelwitz, Breslau 1895.
Weltzel A., Das fürstliche Cisterzienserstift Himmelwitz, „Schlesiches Pastoralblatt“ 1892, 13, s. 45—47, 54—56, 67—69, 75—76, 84—85, 91—94, 101—103, 109—111, 117—119, 125—127, 132—135, 141—143, 149—151, 166—169, 174—176; 1893, 14, s. 41—43, 50—51, 56—58, 67—69, 75—77, 81—83, 114—116, 124—125, 131—133, 137—140, 145—147, 155—157, 162—164.
Weltzel A., Geschichte der Stadt, Herrschaft und Festung Cosel, Berlin 1866.
Weltzel A., Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag, Ratibor 1882.
Weltzel A., Quellen zur Geschichte und Beschreibung Oberschlesiens, „Schlesische Provinzialblätter“ 1871, 75 (10), 8, s. 390—392.
Weltzel A., Zwei Nekrologe: Eduard Cauer und Friedrich von Schirnding, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens“ 1882, 16, s. 301—304.
Wotzlaw H., Monographie Tarnau, Kossorowitz-Schulenburg: ein Beitrag zur Dorf- und Landesgeschichte Oberschlesiens aus Anlass des 700-jährigen Grüdungsjubiläums der Ortschaft Tarnau/Oberschlesien, Bd. 1: 1293—1945, Dülmen 1993.
Woźny M., Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku, Katowice 2020.
Wójcik M.L., Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobie przedhusyckiej, t. 1—2, Kraków— Wrocław 2018.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
