„Herr Wirsibanth derselben Ilzen vater” — znowu o kręgu rodzinnym starosty generalnego Wielkopolski Wierzbięty z Palowic
Abstrakt
W 1367 roku generalny starosta wielkopolski Wierzbięta z Palowic poświadczony został na dworze księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II Małego. Cel jego wizyty nie jest znany, aczkolwiek podejrzewać można, że miał on charakter polityczny. Wierzbiętę łączyły z księstwem świdnicko-jaworskim również inne kontakty. W granicach księstwa, w okolicach Jawora, posiadał majątek, a także wydał tam za mąż swą córkę Elżbietę. Jej mężem został rycerz Mikołaj Bolz, kuchmistrz Bolka II Małego, następnie ochmistrz wdowy po nim, księżnej Agnieszki Habsburskiej. Mikołaj należał do elity politycznej i finansowej w księstwie świdnicko-jaworskim. Przypuszczalnie znajomość ze swym teściem nawiązać mógł podczas jego pobytu na dworze świdnickim. Obaj dostojnicy poznać mogli się jednak także za sprawą obracania się w kręgu wspólnych znajomych — Falkenhainów i Samborowiców.
Słowa kluczowe
Wierzbięta z Palowic; generalny starosta wielkopolski; Mikołaj Bolz; księstwo świdnicko-jaworskie
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Państwowe we Wrocławiu: Rep. 67, nr 342 (369).
Archiwum Państwowe w Jeleniej Górze: Dokumenty miasta Jeleniej Góry, nr 9 (11).
Źródła drukowane
Geschichte des Geschlechts von Czettritz und Neuhaus, Bd. 2 (Regesten), bearb. H. v. Czettritz und Neuhaus, Görlitz 1911.
Jurek T., Fragmenty zaginionej księgi sądu dworskiego w Świdnicy z lat 1372—1404, „Roczniki Historyczne” 1999, 65, s. 105—123.
Kobzdaj E., Recenzja z Regestów Śląskich: II — z t. II, „Archeion” 1984, 80, s. 239—256.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 6, wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz, Warszawa—Poznań 1982.
Landbuch księstw świdnickiego i jaworskiego, t. 1, wyd. T. Jurek, Poznań 2004.
Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter, hrsg. C. Grünhagen, H. Markgraf, t. 1, Leipzig 1881.
Regesten zur schlesischen Geschichte, hrsg. K. Wutke, E. Randt, Breslau 1925 (Codex diplomaticus Silesiae, Bd. 30).
Regesty śląskie, red. W. Korta, t. 1—5, Wrocław 1975—1992.
Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 2: Z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych, głównie zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1870.
Urkunden der Stadt Brieg, hrsg. C. Grünhagen, Breslau 1870 (Codex diplomaticus Silesiae, Bd. 9).
Opracowania
Adamska-Heś D., Burgrabiowie księstwa świdnicko-jaworskiego w drugiej połowie XIV w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2001, 56, s. 213—223.
Adamska-Heś D., Urzędnicy nadworni księżnej Agnieszki w latach 1368—1392, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2000, 55, s. 283—296.
Bogucki A., Termin „miles” w źródłach śląskich XIII i XIV wieku, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, red. S.K. Kuczyński, t. 1, Warszawa 1981, s. 222—263.
Cetwiński M., Rycerstwo śląskie do końca XIII w., cz. II: biogramy i rodowody, Wrocław 1982.
Gospos E., Die Politik Bolkos II. von Schweidnitz-Jauer (1326—1368), Halle a. S. 1910.
Jurek T., Dokument starosty wschowskiego z 1361 roku, „Roczniki Historyczne” 2003, 69, s. 99—104.
Jurek T., Elity Śląska w późnym średniowieczu, w: Kolory i struktury średniowiecza, red. W. Fałkowski, Warszawa 2004, s. 404—420.
Jurek T., Krąg rodzinny starosty wielkopolskiego Wierzbięty (1352—1369), czyli początki rodu Niesobiów, „Genealogia. Studia i Materiały” 1991, 1, s. 11—42.
Jurek T., Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, Poznań 1996.
Jurek T., Starostwo wschowskie w latach 1343—1422, w: Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów, Poznań 1997, s. 241—253.
Jurek T., U początków niemieckiej imigracji rycerskiej na Śląsk. Świadkowie układu Bolesława Rogatki z arcybiskupem magdeburskim Wilbrandem z 1249 r., w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, red. S.K. Kuczyński, t. 7, Warszawa 1996, s. 108—127.
Jurek T., Znowu o Wierzbięcie z Palowic, „Genealogia. Studia i Materiały” 1994, 4, s. 137—140.
Kozierowski S., Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII—XVI w., Poznań 1929.
Łojko J., Fryz heraldyczny z kaplicy św. Jakuba w Lądzie nad Wartą, „Studia Źródłoznawcze” 1997, 22, s. 125—150.
Łojko J., Wierzbięta z Paniewic h. Niesobia (zm. 1369), w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa—Poznań 1981, s. 815—816.
Możejko B., Jeszcze o staroście generalnym Wielkopolski Wierzbięcie, w: Ludzie, władza, posiadłości, red. J. Powierski, B. Śliwiński, Gdańsk 1994, s. 73—96.
Pfotenhauer P., Die Schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327, Breslau 1879.
Urzędnicy wielkopolscy XII—XV wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1985.
Wernicke E., Die Herren von Talkenberg in Schlesien und in der Oberlausitz, „Vierteljahrsschrift für Heraldik, Sphragistik und Genealogie“ 1908, 36, s. 242—321.
Wernicke E., Urkundliche Beiträge zur Geschichte der Adelsfamilien in den ehemals vereinigten Kreisen Bunzlau-Löwenberg, „Vierteljahrsschrift für Heraldik, Sphragistik und Genealogie“ 1886, 14, s. 411—567.
Wojciechowski L., Ród Wieruszów do początku XV wieku, w: Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin 1995, s. 35—53.
Wójcik M.L., Czternastowieczna nieznana pieczęć Wieruszowa. Przyczynek do badań nad najstarszą heraldyką miasta i jego właścicieli, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2020, 12 (16), s. 69—95.
Wójcik M.L., Pieczęcie rycerstwa śląskiego w dobie przedhusyckiej, t. 1, Kraków—Wrocław 2018.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-8663-5477
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
