“[Ne] com Unlaf mid scipum”. Podsumowanie aktualnego stanu badań nad domniemanym udziałem Olafa Tryggvasona w bitwie pod Maldon
Abstrakt
Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat kwestia ewentualnej obecności Olafa Tryggvasona w bitwie pod Maldon poruszana była niejednokrotnie, przede wszystkim przez badaczy brytyjskich oraz skandynawskich. Należy tu jednak zauważyć, iż zazwyczaj były to analizy dość powierzchowne, czy wręcz marginalne, będące jedynie mniej lub bardziej istotnym uzupełnieniem tematyki omawianej w danej publikacji. Wśród potencjalnych uczestników wydarzeń z sierpnia 991 roku, oprócz przyszłego władcy Norwegii, wymienia się jeszcze króla Danii Swena Widłobrodego oraz nieznanych skądinąd Jósteina i Guðmunda. Ponieważ obecność Swena pod Maldon jest przez zdecydowaną większość historyków słusznie kwestionowana, jedyną tak naprawdę historyczną postacią wśród potencjalnych przywódców skandynawskich najeźdźców pozostaje Olaf, co niestety powoduje, iż część historyków — a w ślad za nimi także piszących na temat średniowiecza twórców stricte literackich — właśnie w nim dość pochopnie upatruje głównodowodzącego wikingów. Niniejsza praca ma zatem na celu zestawienie dostępnych tekstów źródłowych (oprócz staroangielskiego poematu aliteracyjnego znanego jako Bitwa pod Maldon, są to przede wszystkim różne wersje Kroniki anglosaskiej, a także różnej maści utwory o charakterze historycznym czy nawet hagiograficznym) oraz ich krytyczną konfrontację z powyższą opinią.
Bibliografia
Primary sources
Adam of Bremen: Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum. Ed. and transl. by F.J. Tschan. New York 1959.
The Battle of Maldon. Ed. E.V. Gordon. London 1954.
The Battle of Maldon. Ed. D.G. Scragg. Manchester 1984.
Byrhtferth of Ramsey’s Vita S. Oswaldi. In: The Lives of St Oswald and St Ecgwine. Ed. M. Lapidge. Oxford 2009.
Chronicon Abbatiae Ramesiensis a Saec. X Usque Ad An. Circiter 1200. Ed. W.D. Macray, Cambridge 2012.
Florentii Wigorniensis Monachi Chronicon ex Chronicis. Part 1. Ed. B. Thorpe. London 1848.
Henrici Achidiaconi Huntendunensis Historia Anglorum. Ed. T. Arnold. London 1879.
Historia Norwegie. Eds. I. Ekrem, L.B. Mortensen. Transl. by P. Fisher. Copenhagen 2003.
Liber Eliensis, ad fidem codicum variorum. Vol. 1. London 1848.
Óláfs saga Tryggvasonar af Oddr Snorrason munk. Ed. Finnur Jónsson. Copenhagen 1932.
Sangen om Slaget ved Maldon. Ed. N. Lund. København 1991.
Snorri Sturluson: Óláfs saga ins Helga. Købehavn 1965.
Snorri Sturluson: Óláfs saga Tryggvasonar. In: Heimskringla. Vol. 1. Ed. Bjarni Aðalbjarnarson. Reykjavík 1941.
Symeonis monachi opera omnia. Vol. 2. Historia Regum. Ed. T. Arnold. Cambridge 2012.
Secondary sources
Bateley J.M.: The Anglo-Saxon Chronicle. In: The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford—Cambridge, MA 1991.
Deegan M., Rubin S.: Byrhtnoth’s Remains: A Reassessment of his Stature. In: The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford—Cambridge, MA 1991.
Durham K.: Viking Longship. Oxford—New York 2002.
Howard I.: Swein Forkbeard’s Invasions and the Danish Conquest of England, 991—1017. Woodbridge 2003.
Kennedy A.: Byrhtnoth’s Obits and Twelfth-Century Accounts of the Battle of Maldon. In: The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford—Cambridge, MA 1991.
Keynes S.: Apocalypse Then: England A.D. 1000. In: Europe around the Year 1000. Ed. P. Urbańczyk. Warszawa 2001.
Keynes S.: The Historical Context of the Battle of Maldon. In: The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford—Cambridge, MA 1991.
Laborde E.D.: Byrhtnoth and Maldon. London 1936.
Metcalf D.M., Lean W.: The Battle of Maldon and the Minting of Crux Pennies in Essex: Post Hoc Propter Hoc? In: The Battle of Maldon: Fiction and Fact. Ed. J. Cooper. London—Rio Grande 1993.
Morawiec J.: Niektóre sporne problemy dotyczące życia i działalności Olafa Tryggvasona. In: Świat Słowian wczesnego średniowiecza. Eds. M. Dworaczyk, A.B. Kowalska. S. Moździoch, M. Rębkowski. Warszawa 2006.
Neubauer Ł.: In loco […] capitis massam cere rotundam: The Need for a Replacement of Byrhtnoth’s Missing Head prior to the Ealdorman’s Burial in Ely Abbey. In: Motifs through the Ages. Vol. 2. Limbs, Bones and Reopened Graves in Past Societies. Eds. L. Gardeła, K. Kajkowski. Bytów 2015.
Plummer Ch.: Two of the Saxon Chronicles Parallel with Supplementary Extracts from the Others. Oxford 1892.
Pollington S.: The Warrior’s Way: England in the Viking Age. London 1989.
Scragg D.: The Battle of Maldon. In: The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford 1991.
Stenton F.: Anglo-Saxon England. Oxford 1988.
The Battle of Maldon AD 991. Ed. D. Scragg. Oxford—Cambridge, MA 1991.
Tolkien J.R.R.: The Homecoming of Beorhtnoth Beorhthelm’s Son. “Essays and Studies by Members of the English Association” 1953, Vol. 6.
Whitelock D. (ed. and transl.) with Douglas D.C. and Tucker S.I.: The Anglo-Saxon Chronicle. London 1961.
Faculty of Humanities, Koszalin University of Technology Polska
https://orcid.org/0000-0002-2320-0115
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
