The Importance of the Principles of Social Coexistence for Divorce in the Context of Cultural and Social Changes. A Polish Perspective


Abstract

Cultural and social changes may affect the methodology adopted by the courts at a certain time in interpreting and applying the law, in particular provisions containing general clauses. These clauses make the law more flexible, enabling it to adapt to changing conditions. They are treated as a kind of “safety valve” to avoid solutions that are unjust, or ethically and morally unacceptable in society. From this perspective, this article will consider the significance of the general clause of the principles of social coexistence in adjudicating a divorce from the perspective of Polish law. The purpose of this article is to answer the question whether, and in what direction, the cultural and social changes that may be taken into account through the general clause of Article 56 of the Family and Guardianship Code affect the dissolution of a marriage by divorce, namely whether or not they hinder the pronouncement of a divorce where the other prerequisites for divorce are met.


Keywords

divorce; divorce rates; general clauses; principles of social coexistence; interpretation; family law; cultural and social context

Antokolskaia M.: “Family law and national culture — Arguing against the cultural constraints argument.” Utrecht Law Review 4/2 (2008), pp. 25—34.

Arystoteles: Etyka nikomachejska. Trans. D. Gromska. Warszawa 1956.

Beale H.: “General clauses and specific rules in the principles of European contract law: the ‘Good Faith’ clause.” In: General clauses and standards in European contract law: comparative law, EC law and contract law codification. Eds. S. Grundmann, G. Mazeaud. The Hague 2006, pp. 205—218.

Boele-Woelki K.: “The principles of European family law: its aims and prospects.” Utrecht Law Review 1/2 (2005), pp. 160—168.

Boguszewski R.: “Raport — Stosunek Polaków do rozwodów.” Komunikat z badań 7 (2019), 8 pp.

Boguszewski R.: “Religijność Polaków i ocena sytuacji Kościoła Katolickiego.” Komunikat z badań 147 (2018), 8 pp.

Boguszewski R. “Rozwody w osobistych doświadczeniach Polaków. Divorce in the personal experience of Poles.” Komunikat z badań 15 (2019), 8 pp.

Coelho C., Garoupa N.: “Do Divorce Law Reforms Matter for Divorce Rates? Evidence from Portugal.” Journal of Empirical Legal Studies 3/3 (2006), pp. 525—542.

Cretney S.: “Breaking the shackles of culture and religion in the field of divorce.” In: Common Core and Better Law in European Family Law. Ed. K. Boele-Woelki. Utrecht 2005, pp. 3—14.

Dajczak W.: “Problem ‘ponadczasowości’ zasad prawa rzymskiego. Uwagi w dyskusji o ‘nowej europejskiej kulturze prawnej’.” Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zeszyty Prawnicze 5 (2005), pp. 7—22.

Dajczak W.: Dobra wiara jako symbol europejskiej tożsamości prawa. Poznań 2006.

Descartes R.: A Discourse on the Method. Trans. I. Maclean. Oxford 2006.

Doliwa A.: Funkcje zasad współżycia społecznego w prawie cywilnym. Warszawa 2021.

Dubowski R.: Materialnoprawne przesłanki rozwodu — analiza krytyczna i postulaty de lege ferenda. Warszawa 2017.

Dybowski T.: “Zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa a prawo własności.” Nowe Prawo 6 (1967), pp. 721—736.

Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A.: Rozwód. Materialnoprawne podstawy rozwodu oraz postępowanie odrębne w sprawie o rozwód. Komentarz praktyczny wraz z wzorami pism procesowych. Warszawa 2021.

Focjusz: Bibioteka. Tom II “Kodeksy” 151—222, available: http://biblioteka.kijowski.pl/sredniowiecze/focjusz%20-%20kodeksy%20-2.pdf [accessed 10.03.2023].

Gajda J., in: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Ed. K. Pietrzykowski. Warszawa 2012.

Gizbert-Studnicki T.: “Zasady i reguły prawne.” Państwo i Prawo 3 (1988), pp. 16—26.

Gizbert-Studnicki T.: “Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielońskiego. Prace z Nauk Politycznych 26 (1986).

Główny Urząd Statystyczny: Rocznik Demograczny / Demographic Yearbook of Poland. Warszawa 2022 (data for 1980—2021), available online: https://stat.gov.pl/en/topics/statistical-yearbooks/statistical-yearbooks/demographicyearbook-of-poland-2022,3,16.html [accessed 3.03.2023].

Gromek K.: “Rozwód de lege lata i de lege ferenda.” Monitor Prawniczy 2 (2004), pp. 65—71.

Grundmann S.: “General standards and principles in European contract law: a survey.” In: General clauses and standards in European contract law: comparative law, EC law and contract law codification. Eds. S. Grundmann, G. Mazeaud. The Hague 2005, pp. 205—218.

Grzybowski S., in: System prawa cywilnego. T. I. Część ogólna. Ed. S. Grzybowski. Wrocław 1974.

Grzybowski S.: “Struktura i treść przepisów prawa cywilnego odsyłających do zasad współżycia społecznego.” Studia Cywilistyczne VI (1965), pp. 1—78.

Haberko J.: “Rozwiązanie małżeństwa w drodze ‘umowy’? Uwagi na tle projektu zmian Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz z ustawy — Prawo o aktach stanu cywilnego.” Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2 (2013), pp. 11—24.

Hiller V., Recoules M.: “Changes in divorce patterns: Culture and the law.” International Review of Law and Economics 34 (2013), pp. 77—87.

Holewińska-Łapińska E.: “Uwagi o poselskim projekcie nowelizacji prawa dotyczące rozwodów.” Przegląd Sądowy 5 (1996), pp. 17—28.

Janiszewska B.: “O potrzebie zmiany klauzuli zasad współżycia społecznego (głos w dyskusji).” Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 4 (2003), pp. 7—11.

Kalus S., Habdas M.: Family and Succession Law in Poland. Alphen aan den Rijn 2016.

Kamińska K.: “Zasada rekryminacji jako negatywna przesłanka rozwodu.” Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 1 (2019), pp. 89—120.

Kamiński I. C.: Słuszność i prawo. Szkic porównawczy. Kraków 2003.

Kasprzyk P.: Separacja prawna małżonków. Lublin 2003.

Korhonen M., Puhakka M.: “The Behaviour of Divorce Rates: A Smooth Transition Regression Approach.” Journal of Time Series Econometrics 13/1 (2021), pp. 1—19 [accessed 22.03.2023].

Kulbat W.: “Społeczno-kulturowe aspekty rozwodów.” Łódzkie Studia Teologiczne 13 (2004).

Kuryłowicz W.: Zasady ustawodawstwa cywilnego ZSRR i Republik Związkowych. Kodeks cywilny Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Ossolineum 1977.

Leszczyński L.: “Pojęcie klauzuli generalnej.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska XXXVIII (1991), pp. 157—172.

Leszczyński L.: “O aksjologii stosowania prawa.” In: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa. Ed. B. Czech. Katowice 1992, pp. 143—152.

Litewski W.: Jurysprudencja rzymska. Kraków 2000.

Litwin J.: “Zasady współżycia społecznego w orzecznictwie Sądu Najwyższego.” Nowe Prawo 12 (1953), pp. 4—28.

Łętowska E.: “‘Multicentryczność’ systemu prawa i wykładnia jej przyjazna.” In: Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana. Eds. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar. Kraków 2005, pp. 1127—1146.

Mammen K.: “Effects of Divorce Risk on Women’s Labour Supply and Human Capital Investment.” Psychology 6/11 (2015), pp. 1385—1393.

Müller-Freienfels W.: “The Unification of Family Law.” The American Journal of Comparative Law 16 (1968), pp. 175—218.

Nowacki J.: O przepisach zawierających klauzule generalne. Studia z teorii prawa. Kraków 2003.

Olejniczak A.: Materialnoprawne przesłanki udzielenia rozwodu. Poznań 1980.

Pawełczyk M.: “Uwagi o odsyłającym charakterze klauzul generalnych.” Studia Iuridica Silesiana 9 (1984), pp. 81—89.

Perelman C.: Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja. Trans. M. Chomicz. Warszawa 2004.

Pyziak-Szafnicka M.: “Prawo podmiotowe.” Studia Prawa Prywatnego 1 (2006).

Pyziak-Szafnicka M.: “Rozdział XI. Prawo podmiotowe.” In: Prawo cywilne — część ogólna. System Prawa Prywatnego. Tom 1. Ed. M. Safjan. Warszawa 2012, pp. 789—935.

Radwański Z.: Prawo cywilne — część ogólna. Warszawa 2003.

Radwański Z., Zieliński M.: “Rozdział VIII. Stosowanie i wykładnia prawa cywilnego.” In: Prawo cywilne — część ogólna. System Prawa Prywatnego. Tom 1. Ed. M. Safjan. Warszawa 2012, pp. 451—549.

Raschke H. J.: “Divorce.” In: Handbook of Marriage and the Family. Eds. M. B. Sussman, S. K. Steinmetz. Boston 1987, pp. 597—624.

Roth M.: “Future divorce law. Two types of divorce.” In: Common Core and Better Law in European Family Law. Ed. K. Boele-Woelki. Utrecht 2005, pp. 41—57.

Rott-Pietrzyk E.: Klauzula generalna rozsądku w prawie prywatnym. Warszawa 2007.

Snyder R. N.: “Natural Law and Equity.” In: Equity in the World’s Legal Systems. Ed. R. A. Newman. Brussels 1973, pp. 28—41.

Stein P.: “Equitable Principles in Roman Law.” In: Equity in the World’s Legal Systems. A Comparative Study. Ed. R. A. Newman. Brussels 1973, pp. 75—92.

Stojanowska W.: “Poselski projekt prawa rozwodowego a zasada trwałości małżeństwa i rodziny.” Jurysta 12 (1995), pp. 13—15.

Studnicki F.: “Znajomość i nieznajomość prawa.” Państwo i Prawo 4 (1962).

Szer S.: Prawo cywilne. Część ogólna. Warszawa 1955.

Szmyt-Biniaś D.: “Klauzula zasad współżycia społecznego.” Gdańskie Studia Prawnicze XIV (2005), pp. 867—881.

Tanajewska R.: “A ban on an ex-spouse’s contact with a minor child in the presence of third parties. Considerations from the perspective of family case-law.” Studia Prawnicze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 4 (2020), pp. 121—136.

The Principles of European Family Law Regarding Divorce and Maintenance Between Former Spouses, Chapter III: Divorce Without The Consent of One of The Spouses, http://ceflonline.net/wp-content/uploads/Principles-English.pdf [accessed 22.03.2023].

Viitanen T. K.: “The effect of divorce laws on divorce rates in Europe.” European Economic Review 53/2 (2009), pp. 127—138.

Wolfers J.: “Did Unilateral Divorce Laws Raise Divorce Rates? A Reconciliation and New Results.” American Economic Review 96/5 (2006), pp. 1802—1820.

Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K.: Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa 1996.

Wolter A.: Prawo cywilne. Część ogólna. Warszawa 1955.

Wolter W.: “Uwagi o znamionach wymagających ilościowej oceny.” Państwo i Prawo 6 (1976), pp. 25—33.

Wójcik K.: “Klauzule generalne a pojęcia prawne i prawnicze (zasady prawa i społeczne niebezpieczeństwo czynu).” Studia Prawno-Ekonomiczne XLV (1990), pp. 63—78.

Wójcik K.: “Teoretyczna konstrukcja klauzuli generalnej.” Studia Prawno-Ekonomiczne XLIV (1990), pp. 47—68.

Zhang J., Cheng M., Wei X., Gong X.: “Does Mobile Phone Penetration Affect Divorce Rate? Evidence from China.” Sustainability 10 (2018), pp. 1—19 [accessed 22.03.2023].

Zheng S., Duan Y., Ward M. R.: “The effect of broadband internet on divorce in China.” Technological Forecasting and Social Change 139 (2019), pp. 99—114.

Ziembiński Z.: “Teoria prawa a filozofia prawa i jurysprudencja ogólna.” In: Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa. Ed. B. Czech. Katowice 1992, pp. 83—92.

Download

Published : 2023-06-25



Ewa Rott-Pietrzyk  ewa.rott-pietrzyk@us.edu.pl
University of Silesia in Katowice  Poland
https://orcid.org/0000-0002-7057-9383




Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.

1. License

The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.

2. Author’s Warranties

The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.

If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".

ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).

3. User Rights

Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.

4. Co-Authorship

If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.

I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.