Wprowadzenie do problematyki wiedzy w rosyjskim transcendentalizmie – od neokantyzmu do postneokantyzmu

Barbara Czardybon

Published: 2016-01-23

Vol. 35 (2016)

Wprowadzenie do problematyki wiedzy w rosyjskim transcendentalizmie – od neokantyzmu do postneokantyzmu

Barbara Czardybon

Abstract

W artykule nakreślone zostaje zagadnienie wiedzy w rosyjskim neokantyzmie, rozumianym możliwie najszerzej. Syntetycznie przedstawione zostają poglądy odnośnie do tytułowej kwestii przynależne rosyjskim myślicielom uważanym za przedstawicieli tak zwanego akademickiego i nieakademickiego neokantyzmu. Autorka pracy przywołuje ponadto stanowisko „rosyjskiego marburczyka” Nicolaia Hartmanna, bliskie koncepcji Wasyla Sezemana. Okazuje się, że poglądy rosyjskich filozofów często wykazują interesujące podobieństwo do myśli neokantystów niemieckich. Tak jest w przypadku tezy o nierozerwalności związku nauki z wiedzą, głoszonej przez Borysa Jakowienkę i Bruna Baucha, teorii sądów Siemiona Franka i Heinricha Rickerta, a także poglądów Aleksandra Wwiedienskiego i Johanessa Volkelta, dotyczących możliwości metafizyki. Artykuł dowodzi, że wątki obecne w koncepcjach „późnych” niemieckich neokantystów wcześniej uobecniają się na gruncie filozofii rosyjskiej, w której wiodącym stanowiskiem jest ontologizm. Autorka śledzi ponadto znaczenie wpływu fenomenologii dla odrodzenia ontologii w neokantyzmie.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Czardybon, B. (2016). Wprowadzenie do problematyki wiedzy w rosyjskim transcendentalizmie – od neokantyzmu do postneokantyzmu. Folia Philosophica, 35. Retrieved from https://journals.us.edu.pl/index.php/FOLIA/article/view/4082

References

L. ANILIONYTE, A. LOZURAITIS: The Life of Vosylius Sezemanas and His Critical Realism. W: Lithuanian Philosophy: Persons and Ideas. Red. J. BARANOVA. Washington 2000.
Google Scholar

L. AUGUSTYN: Myślenie z wnętrza objawienia. Studium filozofii Siemiona L. Franka. Kraków 2003.
Google Scholar

L. AUGUSTYN: Zagadnienie etyczne w ewolucji „od marksizmu do idealizmu”. Siemion L. Frank – przykład nie tylko indywidualny. W: Między reformą a rewolucją. Rosyjska myśl filozoficzna, polityczna i społeczna na przełomie XIX i XX wieku. Red. W. RYDZEWSKI, A. OCHOTNICKA. Kraków 2004.
Google Scholar

D. BARCIK: Nicolaia Hartmanna i Karla Jaspersa podstawy metafizyki tego, co irracjonalne. „Ruch Filozoficzny” 2012, nr 3–4.
Google Scholar

M. BOHUN: Wwiedieński Aleksander. W: Идеи в России – Idee w Rosji – Ideas in Russia. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski. T. 7. Red. J. KURCZAK. Łódź 2009.
Google Scholar

TH. BOTZ-BORNSTEIN: Vasily Sesemann: Neo-Kantianism, Formalism and the Question of Being. „Slavic and East European Journal” 2002, nr 3 (46).
Google Scholar

M. BRODA: Pytać o Rosję, pytać o siebie... Uwagi badacza. W: Granice Europy – granice filozofii. Filozofia a tożsamość Rosji. Red. W. Rydzewski, L. Augustyn. Kraków 2007.
Google Scholar

M. BRODA: „Zrozumieć Rosję”? O rosyjskiej zagadce-tajemnicy. Łódź 2011.
Google Scholar

B. CZARDYBON: Realizm mistyczny Siemiona L. Franka. Będzin 2008.
Google Scholar

B. CZARDYBON: Primum esse, deinde cognoscere. Metafizyka poznania Nicolaia Hartmanna a ontologizm Siemiona L. Franka. „Ruch Filozoficzny” 2012, nr 3–4.
Google Scholar

B. CZARDYBON: Rosyjski wariant neokantyzmu i postneokantyzmu. W: Postneokantyzm – ontologizm. Red. EADEM, L. AUGUSTYN, M. BOHUN. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 26 (4).
Google Scholar

J. DOBIESZEWSKI: Rosyjskie warunki możliwości metafizyki. W: Rosyjska metafizyka religijna. Red. T. OBOLEVITCH, W. KOWALSKI. Tarnów 2009.
Google Scholar

S. FRANK: Istota i wiodące motywy filozofii rosyjskiej. Tłum. E. MATUSZCZYK. W: Niemarksistowska filozofia rosyjska. Antologia tekstów filozoficznych XIX i pierwszej połowy XX w. T. 1. Red. i wyb. L. KIEJZIK. Łódź 2002.
Google Scholar

W. GALEWICZ: N. Hartmann. Warszawa 1987.
Google Scholar

V. GONEC: Jakowienko Borys. Tłum. W. RADOLIŃSKA. W: Идеи в России – Idee w Rosji – Ideas in Russia. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski. T. 3. Red. A. DE LAZARI. Łódź 2000.
Google Scholar

K. HAMELA-DUDEK: Dwa filary Cassirerowskiej koncepcji kultury. W: Postneokantyzm – ontologizm. Red. B. CZARDYBON, L. AUGUSTYN, M. BOHUN. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 26 (4).
Google Scholar

N. HARTMANN: Nowe drogi ontologii. Tłum. L. KOPCIUCH, A. MORDKA. Toruń 1998.
Google Scholar

J. KRASICKI: Bierdiajew i inni. W kręgu myśli rosyjskiego renesansu religijno-filozoficznego. Warszawa 2012.
Google Scholar

J. KRASICKI: Człowiek i Bóg w tradycji rosyjskiej. Kraków 2012.
Google Scholar

T. KUBALICA: Johannes Volkelt a problem metafizyki. W: Postneokantyzm – ontologizm. Red. B. CZARDYBON, L. AUGUSTYN, M. BOHUN. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 26 (4).
Google Scholar

T. KUBALICA: Wiedza w neokantyzmie. W: „Studia Systematica” 2013, nr 3 (Wiedza). Red. D. LESZCZYŃSKI.
Google Scholar

S. MAZUREK: Rosyjski renesans religijno-filozoficzny. Próba syntezy. Warszawa 2008.
Google Scholar

S. MAZUREK: Rosyjski renesans religijno-filozoficzny wobec filozofii Kanta. W: Postneokantyzm – ontologizm. Red. B. CZARDYBON, L. AUGUSTYN, M. BOHUN. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 26 (4).
Google Scholar

A.J. NORAS: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice 2005. Wyd. 2 popr.
Google Scholar

A.J. NORAS: Historia neokantyzmu. Katowice 2012.
Google Scholar

A.J. NORAS: Szkoła marburska w filozofii Nicolaia Hartmanna. W: Studia nad filozofią Nicolaia Hartmanna (z bibliografią polskich przekładów i opracowań po roku 1945). Red. L. KOPCIUCH. Lublin 2013.
Google Scholar

T. OBOLEVITCH: Wiara jako locus philosophicus myśli rosyjskiej. W: Rosyjska metafizyka religijna. Red. EADEM, W. KOWALSKI. Tarnów 2009.
Google Scholar

T. OBOLEVITCH: W stronę ontologizmu. Ewolucja twórcza Siemiona Franka. W: Postneokantyzm – ontologizm. Red. B. CZARDYBON, L. AUGUSTYN, M. BOHUN. „Estetyka i Krytyka” 2012, nr 26 (4).
Google Scholar

J. PAWLAK: Intuicja i rzeczywistość. Poglądy gnoseologiczne Mikołaja Łosskiego. Toruń 1996.
Google Scholar

A. PIETRAS: Nicolaia Hartmanna projekt syntezy dyskursu i intuicji. „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 2013, nr 1 (85).
Google Scholar

L. STOŁOWICZ: Historia filozofii rosyjskiej. Podręcznik. Tłum. B. ŻYŁKO. Gdańsk 2008.
Google Scholar

T. ŠPIDLIK: Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka. Tłum. J. DEMBSKA. Warszawa 2000.
Google Scholar

M. SZYSZKOWSKA: Neokantyzm. Filozofia społeczna wraz z filozofią prawa natury o zmiennej treści. Warszawa 1970.
Google Scholar

A. TICHOŁAZ: Platonizm w Rosji. Tłum. H. RAROT. Kraków 2004.
Google Scholar

A. WALICKI: Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego. Kraków 2005.
Google Scholar

Z. WIECZOREK: Filozofia wszechjedności Sergiusza Hessena. Kraków 2005.
Google Scholar

A.I. WWIEDIENSKI: O rodzajach wiary w jej relacji do wiedzy. Cz. 2. Tłum. B. CZARDYBON. „Logos i Ethos” 2010, nr 1 (28).
Google Scholar

Z. ZWOLIŃSKI: Byt i wartość u Nicolaia Hartmanna. Warszawa 1974.
Google Scholar

Н.М. АКУЛИЧ: От критики отвлеченного знания к обоснованию интуитивизма: становление понятийного аппарата в концепции метафизического реализма С.Л. Франка. W: Н.С. Арсеньев и русская культура. Red. С.В. КОРНИЛОВ. Калининград 2005.
Google Scholar

Г.Е. АЛЯЕВ: О философском методе С. Франка (феноменология не по Гуссерлю). W: Идейное наследие С.Л. Франка в контексте современной культуры. Red. В. ПОРУС. Москва 2009.
Google Scholar

В.Н. БЕЛОВ: Учение Германа Когена в России: особенности рецепции. W: Неокантианство немецкое и русское: между теорией познания и критикой культуры. Red. И.Н. ГРИФЦОВА, Н.А. ДМИТРИЕВА. Москва 2010.
Google Scholar

В.Н. БЕЛОВ: Русское неокантианство: история и особенности развития. „Кантовский сборник” 2012, nr 1 (39).
Google Scholar

А.И. ВВЕДЕНСКИЙ: Логика, как часть теории познания. Петроград 1917. Wyd. 3.
Google Scholar

Н. ДМИТРИЕВА: Русское неокантианство. „Марбург” в России. Историко-философские очерки. Москва 2007.
Google Scholar

В.А. ДУДЫШКИН: Этические идеи А.И. Введенского. W: Этика и история философии. Материалы Международной научной конференции, посвященной 60-летию кафедры философии Тамбовского государственного университета им. Г.Р. Державина, 20 ноября 2010 года. Red. Н.В. МЕДВЕДЕВ, Н.М. АВЕРИН. Тамбов 2011.
Google Scholar

Л.В. ЗАК: Семен Людвигович Франк – мой брат. W: Сборник памяти С.Л. Франка. Red. В.В. ЗЕНЬКОВСКИЙ. Мюнхен 1954.
Google Scholar

И. КОЧУРОВ: Русский кантианец. Москва 2012.
Google Scholar

С.А. ЛЕВИЦКИЙ: Очерки по истории русской философии. T. 2: Двадцатый век. Москва 1996.
Google Scholar

Т.Ю. МАСЛОВА: Б.В. Яковенко о русской философской мысли. „Известия Саратовского университета” („Философия. Психология. Педагогика”) 2011, nr 4.
Google Scholar

К.В. МИКЛУШ: Основные черты теории познания В.Э. Сеземана. W: Неокантианство немецкое и русское: между теорией познания и критикой культуры. Red. И.Н. ГРИФЦОВА, Н.А. ДМИТРИЕВА. Москва 2010.
Google Scholar

Н.В. МОТРОШИЛОВА: Мыслители России и философия Запада (В. Соловьев, Н. Бердяев, С. Франк). Москва 2006.
Google Scholar

С.А. НИЖНИКОВ: Философия Канта в отечественной мысли. Москва 2005.
Google Scholar

О.В. НИКУЛИНА: Б.В. Яковенко о сущности и назначении философии. „Вестник Нижневартовского государственного гуманитарного университета” 2012, nr 3; dostęp online 17.05.2013: http://cyberleninka.ru/article/n/b-v-yakovenko-o-suschnosti-i-naznachenii-filosofii.
Google Scholar

В.И. ПОВИЛАЙТИС: Василий Сеземан: штрихи к портрету. „Балтийские исследования” 2004, nr 2.
Google Scholar

В.И. ПОВИЛАЙТИС: Послесловие к публикации. W: В.Э. СЕЗЕМАН: Теоретическая философия Марбургской школы. „Кантовский сборник” 2010, nr 4 (34).
Google Scholar

В.Э. СЕЗЕМАН: Рациональное и иррациональное в системе философии. „Логос” 1911, nr 1.
Google Scholar

В.Э. СЕЗЕМАН: Реальная установка и „чистое” (безустановочное) знание. Red. В.И. ПОВИЛАЙТИС. „Кантовский сборник” 2011, nr 1 (35).
Google Scholar

В.Э. СЕЗЕМАН: Проблема идеализма в философии. Tłum. В.Н. БЕЛОВ. „Вопросы философии” 2012, nr 4.
Google Scholar

В. СЕЗЕМАН-КОВНО: К проблеме чистого знания. Tłum. В.Н. БЕЛОВ. „Логос” 2006, nr 6 (57).
Google Scholar

Е.Н. ТРУБЕЦКОЙ: Метафизические предположения познания. Опыт преодоления Канта и кантианства. Москва 1917.
Google Scholar

С. ФРАНК: Кризис современной философии. „Русская мусль” 1916, nr IX.
Google Scholar

С.Л. ФРАНК: Предмет знания. Душа человека. Санкт-Петербург 1995.
Google Scholar

С.Л. ФРАНК: Русское мировоззрение. W: IDEM: Русское мировоззрение. Санкт-Петербург 1996.
Google Scholar

Б. ЯКОВЕНКО: Об имманентном трансцендентизме, трансцендентном имманентизме и дуализме вообще. Второе, большое специальное введение в трансцендентализм. „Логос” 1912–1913, nr 1–2.
Google Scholar

Б.В. ЯКОВЕНКО: История русской философии. Tłum. М.Ф. СОЛОДУХИНА. Москва 2003.
Google Scholar

Vol. 35 (2016)
Published: 2018-04-26

ISSN: 1231-0913

eISSN: 2353-9445

10.31261/fp

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit