Paradoks dyskursywnej integracji. O łączeniu treści doświadczenia przez język

Witold Marzęda

doi:10.31261/fp.12308

Opublikowane: 2021-12-29

Tom 46 (2021)

Paradoks dyskursywnej integracji. O łączeniu treści doświadczenia przez język

Witold Marzęda

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31261/fp.12308

Abstrakt

Koncepcje integracji dyskursywnej to grupa teorii, które upatrują zasad łączenia danych doświadczenia (apercepcji) w praktykach i schematach dyskursu. Koncepcje te wskazują, że użycie języka jednoczy i porządkuje dane doświadczenia. Główną tezę tych koncepcji można wyrazić tak: powiązanie nie leży w przedmiotach i nie można go z nich zaczerpnąć, powiązania nie można więc wtórnie wyrazić w języku, lecz jest ono wyłącznie dziełem używania języka (dyskursu). W artykule omówiono koncepcje narratywistyczne, teorie skryptów, nawiązujące do psychologii ewolucyjnej modele Gazzanigi i Dennetta oraz koncepcje Lakoffa i Johnsona. Stanowią one reprezentacyjne teorie integracji dyskursywnej. Głównym zadaniem artykułu jest prezentacja paradoksu opartego na samoodniesieniu, w jaki popadają koncepcje integracji dyskursywnej. Ich paradoks polega na tym, że postulują pewne generalne własności dyskursu, które po pierwsze, nie muszą stać się również własnościami poszczególnych modeli, a po drugie, nie dają się falsyfikować.

Słowa kluczowe:

dyskurs , apercepcja , Dennett , Gazzaniga , kognitywna koncepcja metafory , narratywizm

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Marzęda, W. (2021). Paradoks dyskursywnej integracji. O łączeniu treści doświadczenia przez język. Folia Philosophica, 46, 1–20. https://doi.org/10.31261/fp.12308

Cited by / Share

Bibliografia

Barthes R.: Mit i znak. Eseje. Tłum. W. Błońska et al. PIW, Warszawa 1970.
Google Scholar

Bayne T., Pacherie E.: Narrators and Comparators: The Architecture of Agentive Self-Awareness. „Synthese” 2006, vol. 159, no. 3, s. 475–491. https://www.jstor.org/stable/27653635 [dostęp: 25.11.2021].
Google Scholar

Charniak E.: Toward A Model Of Children’s Story Comprehension. 1972. https://dspace.mit.edu/handle/1721.1/6892 [dostęp: 26.07.2021].
Google Scholar

Churchland P.S.: Dennett’s Instrumentalism: A Frog at the Bottom of the Mug. „The Behavioral and Brain Sciences” 1983, vol. 6, s. 358–359. https://doi.org/10.1017/S0140525X00016423.
Google Scholar

Darwin K.: O pochodzeniu człowieka. Tłum. M. Ilecki. Jirafa Roja, Warszawa 2009.
Google Scholar

Davidson D.: Eseje o prawdzie, języku i umyśle. Tłum. B. Stanosz. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Google Scholar

Dennett D.C.: Brainchildren. Essays on Designing Minds. The MIT Press, Cambridge 1998.
Google Scholar

Dennett D.C.: Intentional Systems in Cognitive Ethology: The „Panglossian Paradigm” Defended. „The Behavioral and Brain Sciences” 1983, vol. 6, s. 343–390. https://doi.org/10.1017/S0140525X00016393.
Google Scholar

Dennett D.C.: Od bakterii do Bacha. O ewolucji umysłów. Tłum. B. Bielecka, M. Miłkowski. Copernicus Center Press, Kraków 2018.
Google Scholar

Dennett D.C.: Realne wzorce. W: Analityczna metafizyka umysłu. Red. R. Poczobut, M. Miłkowski. IFIS PAN, Warszawa 2008, s. 299–325.
Google Scholar

Dennett D.C.: The Role of Language in Intelligence. In: What is Intelligence? The Darwin College Lectures. Ed. J. Khalfa. Cambridge University Press, Cambridge–Sydney 1994, s. 161–178.
Google Scholar

Dennett D.C.: The Self as a Center of Narrative Gravity. W: Self and Consciousness: Multiple Perspectives. Eds. F. Kessel, P. Cole, D. Johnson. Erlbaum, Hillsdale, NJ 1992, s. 103–115.
Google Scholar

Dennett D.C.: Świadomość. Tłum. E. Stokłosa. Copernicus Center Press, Kraków 2016.
Google Scholar

Dijk T. van: Badania nad dyskursem. W: Dyskurs jako struktura i proces. Red. T. van Dijk. Przeł. G. Grochowski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 9–44.
Google Scholar

Gazzaniga M.S.: Kto tu rządzi – ja czy mój mózg? Neuronauka a istnienie wolnej woli. Tłum. A. Nowak-Młynikowska. Smak Słowa, Sopot 1996.
Google Scholar

Gazzaniga M.S.: Mind’s Past. University of California Press, Berkeley 1998.
Google Scholar

Hardy B.: The Teaching of English: Life, Literature and Literary Criticism. „English in Education” 1968, vol. 2, s. 7–15. https://doi.org/10.1111/j.1754-8845.1968.tb01313.x.
Google Scholar

Hutto D.: The Narrative Practice Hypothesis: Clarifications and Implications. „Philosophical Explorations” 2008, vol. 11, no. 3, s. 175–192. https://doi.org/10.1080/13869790802245679.
Google Scholar

Jäkel O.: Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki. Tłum. M. Banaś, B. Drąg. Universitas, Kraków 2003.
Google Scholar

Jaynes J.: The Origins of Consciousness in a Breakdown of Bicameral Mind. Houghton Mifflin Company, Boston–New York 2000.
Google Scholar

Kant I.: Krytyka czystego rozumu. Tłum. R. Ingarden. Antyk, Kęty 2000.
Google Scholar

Lakoff G.: Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. Tłum. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska. Universitas, Kraków 2011.
Google Scholar

Lakoff G., Johnson M.: Philosophy in the Flesh. The Embodied Mind and its Challenge to Western Thought. Basic Books, New York 1999.
Google Scholar

Langacker R.: Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Tłum. E. Tabakowska et al. Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar

MacIntyre A.: Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności. Przeł., wstępem i przypisami opatrzył A. Chmielewski. Przekł. przejrz. J. Hołówka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Google Scholar

Mead G.H.: Umysł, osobowość, społeczeństwo. Przeł. Z. Wolińska. Wstępem opatrzyła A. Kłoskowska. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
Google Scholar

Miłkowski M.: Rzeczywiste wzorce intencjonalności. W: Formy reprezentacji umysłowych. Red. R. Poczobut, M. Walczak, S. Wróbel. IFIS PAN, Warszawa 2006, s. 133–151.
Google Scholar

Mink L.O.: History and Fiction as Modes of Comprehension. „New Literary History” 1970, vol. 1, no. 3, s. 541–558. http://www.jstor.org/stable/468271 [do¬stęp: 25.11.2021].
Google Scholar

Mueller E.: Story Understanding. W: Encyclopedia of Cognitive Science. Ed. L. Nadel. Vol. 3. Nature Publishing Group, London 2003, s. 238–254.
Google Scholar

Mulaik S.A.: The Metaphoric Origins of Objectivity, Subjectivity, and Consciousness in the Direct Perception of Reality. „Philosophy of Science” 1995, vol. 62, no. 2, s. 283–303. https://www.jstor.org/stable/188435 [dostęp: 25.11.2021].
Google Scholar

Nietzsche F.: Teoriopoznawcze wprowadzenie o prawdzie i kłamstwie w sensie pozamoralnym. Tłum. K. Wolicki. „Teksty. Teoria literatury, krytyka, inter¬pretacja” 1980, nr 3 (51), s. 165–184.
Google Scholar

Popper K.R.: Logika odkrycia naukowego. Tłum. U. Niklas. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Google Scholar

Propp W.: Morfologia bajki magicznej. Tłum. P. Rojek. Nomos, Kraków 2010.
Google Scholar

Reichenbach H.: Powstanie filozofii naukowej. Tłum. H. Krahelska. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1960.
Google Scholar

Roser M.E., Gazzaniga M.S.: The Interpreter in Human Psychology. „Evolution of Nervous Systems” 2007, vol. 4, s. 503–508. https://doi.org/10.1016/B0-12-370878-8/00030-6.
Google Scholar

Rosner K.: Narracja, tożsamość i czas. Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar

Schank R.C.: Using Knowledge to Understand. Theoretical Issues in Natural Language Processing. Association for Computational Linguistics, Stroudsburg, PA 1975. https://www.aclweb.org/anthology/T75-2023/ [dostęp: 28.07.2021].
Google Scholar

Searle R.: Umysły, mózgi, programy. Tłum. B. Chwedeńczuk. W: Filozofia umysłu. Red. B. Chwedeńczuk. Aletheia, Warszawa 1995, s. 301–324.
Google Scholar

Skinner B.F.: Science and Human Behavior. Free Press, New York 1953.
Google Scholar

Skinner B.F.: Verbal Behavior. Harvard University Press, Cambridge, MA 1948.
Google Scholar

Sperber D., Wilson D.: Relevance: Communication and Cognition. Harvard University Press, Cambridge, MA 1986.
Google Scholar

Taleb N.N.: Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem. Przeł. O. Siara. Zysk, Poznań 2020.
Google Scholar

Todorov T.: Ludzie – opowieści. Tłum. R. Zimand. „Pamiętnik Literacki” 1973, z. 1, s. 269–281.
Google Scholar

Turing A.M.: Maszyny liczące a inteligencja. Tłum. D. Gajkowicz. W: Maszyny matematyczne i myślenie. Red. E. Feigenbaum, J. Feldman. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972, s. 24–47.
Google Scholar

Turner M.: Literary Mind. Oxford University Press, New York–Oxford 1994.
Google Scholar

Vico G.: Nauka nowa. Tłum. J. Jakubowicz. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966.
Google Scholar

Whorf B.L.: Język, myśl, rzeczywistość. Tłum. T. Hołówka. PIW, Warszawa 1982.
Google Scholar

Witosz B.: Dyskurs i stylistyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009.
Google Scholar

Wittgenstein L.: Dociekania filozoficzne. Tłum. B. Wolniewicz. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958.
Google Scholar

Young K., Saver J.L.: The Neurology of Narrative. „SubStance” 2001, vol. 30, no. 1/2, issue 94/95, s. 72–84. https://doi.org/10.2307/3685505.
Google Scholar

Witold Marzęda

https://orcid.org/0000-0001-7516-3857

Afiliacja:

Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska

Biogram

Witold Marzęda – adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; studiował w Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych. Pracę doktorską zatytułowaną Ogólna teoria znaczenia w fenomenologii Husserla napisał pod kierunkiem profesora Arkadiusza Chrudzimskiego. Interesuje się kognitywistyką, szczególnie filozofią umysłu, przetwarzaniem mowy. Obecnie pracuje nad zagadnieniami poznania deiktycznego.

Tom 46 (2021)
Opublikowane: 2022-04-21

ISSN: 1231-0913

eISSN: 2353-9445

10.31261/fp

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst