Szkolne relacje jako czynnik wpływający na decyzję o samobójstwie wśród dzieci
Abstrakt
Artykuł dotyczy społecznych i prawnych aspektów koncentrujących się wokół relacji szkolnych w kontekście pełnienia przez nie funkcji czynnika sprzyjającego zwiększaniu się liczby samobójstw wśród dzieci. Na wstępie zarysowano kształt unormowań prawnomiędzynarodowych, konstytucyjnych i ustawowych, dotyczących bezpieczeństwa uczniów oraz statuujących obowiązki dyrektorów i nauczycieli, jak też opisano wybrane badania na temat skali zjawiska bullyingu ze strony rówieśników w szkołach. Następnie sklasyfikowano i przeanalizowano następstwa niektórych czynów wymienionych osób pod względem powstającej odpowiedzialności na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, a także karnej i dyscyplinarnej. W dalszej części opracowania przedstawiono rozwiązania mogące zniwelować opisywany problem, jak również sformułowano postulaty de lege ferenda. We wnioskach podkreślono wielowymiarowość badanego zjawiska.
Słowa kluczowe
dzieci; samobójstwa; szkoła; prawo nieletnich; prawo karne
Bibliografia
Berguno G. et al., Children’s Experience of Loneliness at School and its Relation to Bullying and the Quality of Teacher Interventions, “The Qualitative Report” 2004, vol. 9, no. 3, s. 483–499.
Czarne statystyki. Coraz więcej prób samobójczych, https://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1414773,samobojstwa-w-szkole-mlodziez-nie-chce-zyc.html [dostęp: 24.03.2021].
Czekaj M., Ingerencja prokuratora w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe, „Prokuratura i Prawo” 1999, nr 7–8, s. 46–64.
Grzelak S., Żyro D., Jak wspierać uczniów po roku epidemii? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego, [b.w.], Warszawa 2021.
Hawton K. et al., Clustering of Suicides in Children and Adolescents, “The Lancet Child & Adolescent Health” 2020, no. 1, s. 58–67.
Hołyst B., Suicydologia, LexisNexis, Warszawa 2002.
Kielan A., Cieślak I., Suicydologiczny aspekt ciąż nieletnich, „Suicydologia” 2016, nr 1, s. 67–74.
Kochanowska K., Jak radzić sobie z bullyingiem i dyskryminacją w szkole?, Grupa KK, Radom 2016.
Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, KPP Monografie, Warszawa 2021.
Kołodziejek M., Depresja u dzieci i młodzieży: podstawy teoretyczne, psychoterapia poznawczo-behawioralna, „Psychoterapia” 2008, nr 2, s. 17–31.
Krajewska A., Bullying jako forma przemocy w środowisku szkolnym, w: Przestępczość nieletnich – teoria i praktyka, red. S. Ćmiel, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi, Józefów 2012, s. 259–274.
Mencel P., Problem społeczny zamachów samobójczych wśród dzieci i młodzieży, w: Problemy nauk społecznych, humanistycznych, ekonomicznych. Konteksty i wyzwania, red. K. Pujer, Exante, Wrocław 2017, s. 49–58.
Napieralska E., Epidemiologia zgonów dzieci i młodzieży z powodu samobójstw w Polsce w latach 1999–2006, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2010, nr 91, s. 92–98.
Ostaszewski K., Myśli samobójcze a sytuacja rodzinna oraz problemy inter- i eksternalizacyjne u młodzieży w wieku 14–16 lat, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2018, vol. 17, no. 3, s. 42–62.
Palma J., Problemy samobójstw a rozwiązania systemowe, „Suicydologia” 2016, nr 1, s. 27–34.
Pawełko A., Problemy samobójstw wśród polskich dzieci, „Małopolskie Pielęgniarki i Położne” 2019, nr 39, s. 12–14.
Szymańska J., Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oraz rodziców, Ośrodek Rozwoju Eukacji, Warszawa 2016.
Uczniowie siedzą od rana do wieczora w szkole. Ośmiolatki nie mają czasu na zabawę, https://parenting.pl/uczniowie-siedza-od-rana-do-wieczora-w-szkole-osmiolatkinie-maja-czasu-na-zabawe [dostęp: 27.03.2021].
Urbanek A., Zachowania samobójcze młodzieży w kontekście trudności adaptacyjnych, „Szkoła Specjalna” 2019, nr 5, s. 325–339.
Węgrzynowska J., Dzieci doświadczające przemocy rówieśniczej, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2016, vol. 15, no. 1, s. 9–26.
Wyrok SN – Izba Karna z dnia 3 czerwca 2004 r., sygn. akt: V KK 13/04, Legalis.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0003-2671-7563
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0003-4203-8130
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).