Wpływ alienacji rodzicielskiej na kondycję psychiczną dzieci i młodzieży w Polsce w sytuacji rozpadu rodziny
Abstrakt
Autor przedstawił główne przyczyny alienacji rodzicielskiej w Polsce, do których zaliczył przyczynę osobową, związaną z dysfunkcją czy niedojrzałością rodzicielską jednego z rodziców. Taki rodzic-alienator, często przy pomocy swojej rodziny i innych osób, manipuluje całą strukturą psychiczną dziecka, głównie jego emocjami, uczuciami, potrzebami, lękami, by przedstawić drugiego rodzica jako swoiste „zagrożenie” dla dziecka, co zaburza świat psychiczny i emocjonalny młodego człowieka. Dodatkowo w tym celu, poza psychomanipulacją, która jest najczęściej stosowana, rodzic-alienator utrudnia bądź uniemożliwia dziecku wszelki kontakt z drugim rodzicem i całą jego rodziną, by w ten sposób uczynić siebie „głównym światem” w życiu dziecka, zapewniającym mu „najbezpieczniejsze i szczęśliwe życie”, co utrwala w młodym człowieku podporządkowanie i jego zależność od rodzica-alienatora. Skutkiem takiego oddziaływania są zaburzenia w rozwoju emocjonalnym oraz psychicznym dzieci i młodzieży w Polsce, nierzadko prowadzące do samookaleczania, zwłaszcza przez starsze dzieci, a w skrajnych przypadkach do prób samobójczych starszych dzieci i czasem drugiego, izolowanego rodzica. Również i polski system prawa rodzinnego wspomaga zjawisko alienacji rodzicielskiej, co potwierdziła zarówno analiza przepisów prawa, jak i sam sąd rodzinny.
Słowa kluczowe
alienacja rodzicielska; przemoc psychiczna i emocjonalna; dobro dziecka; samobójstwo
Bibliografia
Alienacja rodzicielska – forma przemocy, która niszczy psychikę dziecka, https://alienacjarodzicielska.pl/alienacja-rodzicielska-forma-przemocy-ktora-niszczy-psychikedziecka [dostęp: 6.06.2021].
Cabalski M., Przemoc stosowana przez kobiety, Impuls, Kraków 2017.
Courage K., New Study Finds Little Misuse of Parental Alienation Arguments in Child Custody Cases, https://natsci.source.colostate.edu/new-study-finds-little-misuse-ofparental-alienation-arguments-in-child-custody-cases [dostęp: 3.06.2021].
Cudak S., Znaczenie więzi emocjonalnych w rodzinie dla prawidłowego funkcjonowania dzieci, „Pedagogika Rodziny” 2012, nr 2 (4), s. 31–39.
Czabański A., Mariański J., Problematyka samobójstw w ujęciu Marii Jarosz, „Teologia i Moralność” 2018, vol. 13, nr 2 (24), s. 225–241, https://doi.org/10.14746/tim.2018.24.2.13.
Czerederecka A., Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
Domańska J.M., Teoretyczne aspekty zjawiska samobójstw, „Pedagogika” 2017, t. 26, nr 2, s. 187–201, dx.doi.org/10.16926/p.2017.26.36.
Fałszywe oskarżenia o molestowanie, 9.11.2011, https://kobieta.wp.pl/falszywe-oskarzenia-o-molestowanie-5982430628250753a [dostęp: 3.06.2021].
Gajewski R., Plaga samobójstw w Małopolsce. Życie odbierają sobie nawet dzieci, Sądeczanin info, 7.10.2021, https://sadeczanin.info/wiadomosci/plaga-samobojstw-wmalopolsce-zycie-odbieraja-sobie-nawet-dzieci?fbclid=IwAR0FsFT99vVaUyHxDL
rF_RUWyv1u00ojx5YBRxvASQf4Yl5kNCHSX1-pv14 [dostęp: 12.10.2021].
Grygiel B., Samobójstwa nieletnich: Polska na drugim miejscu w Europie, Focus, 8.05.2019, https://www.focus.pl/artykul/samobojstwa-nieletnich-polska-na-drugimmiejscu-w-europie [dostęp: 30.09.2021].
Grzelak K., W roku pandemii wzrosła liczba samobójstw wśród dzieci. Polska policja pokazuje tragiczne statystyki, Focus, 8.03.2021, https://www.focus.pl/artykul/wroku-pandemii-wzrosla-liczba-samobojstw-wsrod-dzieci-polska-policja-pokazujetragiczne-statystyki [dostęp: 6.06.2021].
Holewińska-Łapińska E., Sędziowska ocena efektywności stosowania przepisów dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem (art. 59815–59820 k.p.c.) w świetle wyników badania ankietowego, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2016.
https://education.parentalalienation.eu/pa-online-2020-parents [dostęp: 3.06.2021].
https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/iii-nsm-180-15-postanowienie-sadu-rejonowego-w-kepnie-522609986 [dostęp: 6.06.2021].
https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od-2017-roku.html [dostęp: 27.10.2021].
Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2013 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka, 2014, https://brpd.gov.pl/sites/default/files/informacja_rpd_2013.pdf [dostęp: 5.10.2021].
Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2015 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka, 2016, https://brpd.gov.pl/sites/default/files/informacja_za_rok_2015.pdf [dostęp: 5.10.2021].
Jantos M., Samobójstwa dzieci i młodzieży, https://www.krakow.pl/aktualnosci/243736,30,komunikat,samobojstwa_dzieci_i_mlodziezy.html?_ga=2.119528905.1334795245.1604434089-2141711462.1600248508 [dostęp: 30.09.2021].
Konieczna M., Od rozwodu rodziców miała myśli samobójcze. Po 18 latach zabiła własne dziecko, https://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/psychiczna-rana-zdziecinstwa-popchnela-matke-do-zabojstwa-dziecka?fbclid=IwAR1rnoi6E8gR1XN
R1KL7iH7S8xQzEvJOhApCQnfkpIHJG6yHqadLYBWN [dostęp: 5.05.2021].
Konstytucja RP, t. 1: Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, C.H. Beck, Warszawa 2016.
Michalik J., Popełnili samobójstwo, bo nie mieli za co żyć. Śmiertelne żniwo koronakryzysu, Sądeczanin info, 4.08.2021, https://sadeczanin.info/wiadomosci/popelnili-samobojstwo-bo-nie-mieli-za-co-zyc-smiertelne-zniwo-koronakryzysu [dostęp: 10.10.2021].
Pieńkowski M., Rozwód i piekło pomówień, Rzeczpospolita, 30.05.2014, https://www.rp.pl/artykul/1113868-Rozwod-i-pieklo-pomowien.html [dostęp: 3.06.2021].
Pomarańska-Bielecka M., Kryminalizacja zjawiska alienacji rodzicielskiej – aktualnie obowiązujący stan prawny i propozycje zmian, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2021, vol. 20, no. 1, s. 138–158, https://www.dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/793/644 [dostęp: 2.11.2021].
Sieroty sądowe, „PRIME” 2012, nr 12, s. 7–11.
Stojanowska W., Władza rodzicielska pozamałżeńskiego i rozwiedzionego rodzica. Studium socjologiczno-prawne, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 2000.
Szczepańska A., Klinger K., Dzieci w psychicznej rozsypce. Liczba najmłodszych z problemami psychicznymi rośnie w zastraszającym tempie, Gazeta Prawna, 5.03.2018, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1108730,liczba-dzieciz-problemami-psychicznymi.html [dostęp: 30.05.2021].
Szczęch D., Ochrona praw dziecka w konwencjach międzynarodowych, s. 42–49, https://docplayer.pl/4749013-Ochrona-praw-dziecka-w-konwencjach-miedzynarodowych.html [dostęp: 27.10.2021].
Szenkowski D., Pluralizm wartości a wola i racjonalność ustawodawcy – konflikt aksjologiczny w systemie i stosowaniu prawa, w: Przemoc w polityce. Polityk i jego emanacje, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, s. 181–201.
Szenkowski D., Władza rodzicielska na tle konfliktów aksjologicznych – niektóre uwagi de lege lata i de lege ferenda. Czy polskie prawo chroni dobro dziecka?, w: Władza rodzicielska. Wybrane zagadnienia regulacji i praktyki prawnej, red. P.A. Gryguć, K. Kuryłowicz, A. Pawełko, E. Szachniewicz, Temida 2, Białystok 2020, s. 231–255.
Szenkowski D., Zagubiony wymiar „dobra dziecka” w sądach rodzinnych. Prawne i pozaprawne przyczyny niskiej jakości prawa rodzinnego, w: Współczesne ojcostwo. Konteksty kulturowe, pedagogiczne i prawne, red. E. Ogrodzka-Mazur, G. Błahut, T.B. Chmiel, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016, s. 65–92.
Szenkowski D., Zasada fair trial w kontekście prawa do obrony i kontroli instancyjnej w postępowaniu przed sądem II instancji na przykładzie spraw rodzinnych i opiekuńczych w Polsce, w: Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Wolters Kluwer, Warszawa 2019, s. 387–411.
Szulc A., Fałszywe oskarżenia o pedofilię, Newsweek, 9.11.2015, https://www.newsweek.pl/polska/kobiety-wykorzystuja-oskarzenia-o-pedofilie-przeciwko-partnerom/ngjbvcg [dostęp: 3.06.2021].
Tański M., Sytuacja psychologiczna dziecka rozstających się rodziców, Centrum Mediacji Partners Polska, Warszawa 2016.
Wystąpienie generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 kwietnia 2017 r. (sygn. GAB.422.5.2017.BS), http://bip.brpd.gov.pl/sites/default/files/wyst_2017_04_21_alienacja.pdf [dostęp: 6.06.2021].
Zalewska S.L., Wartości we współczesnej rodzinie. Pomiędzy deklaracją a czynem, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2017, s. 183–198, https://doi.org/10.14746/sr.2017.1.1.15 [dostęp: 6.06.2021].
Żak P., Brysacz P., Rozwód z molestowaniem w tle, Charaktery, 27.07.2016, https://charaktery.eu/artykul/rozwod-z-molestowaniem-w-tle [dostęp: 3.06.2021].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).