Surrealna Zagłada. Wokół Egy halott álmaiból Stefánii Mándy. Perspektywa genderowa w węgierskiej poezji o Zagładzie
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony mało znanemu tekstowi Egy halott álmaiból („Ze snów umarłej”) Stefánii Mándy. Węgierska autorka zmierzyła się z doświadczeniem Zagłady, tworząc utwór zbudowany z fragmentów poetyckich i prozatorskich. Poszukując odpowiedniego języka do opowiedzenia/opisania własnych przeżyć, zdecydowała się przedstawić wspomnienia obozowe w estetyce surrealnej, a tym samym stworzyła unikatowe dzieło przełamujące ramy literackiego decorum.
Słowa kluczowe
literatura kobieca; poezja węgierska; Stefánia Mandy; surrealizm; Zagłada
Bibliografia
Aleksijewicz S.: Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. Przeł. J. Czech. Wołowiec 2010.
Cixous H.: Śmiech meduzy. Przeł. A. Nasiłowska. „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6, s. 147–166.
Juhász A.: „A csonka csönd szólni marasztal”. Mándy Stéfánia pályaképe. „Műhely” 2001, nr 6, s. 32–38.
Kacandes I.: “When Facts are Scarce”. Authenticating Strategies in Writing by Children of Survivors. In: After Testimony. The Ethics and Aeastethics of Holocaust Narrative for the Future. Eds. J. Lothe, S.R. Suleiman, J. Phelan. Ohio 2012, s. 162–197.
Katz N.: Konvergencia. In: Sós kávé. Női elmesélhetetlen történetek I. Szerk. K. Pécsi. Budapest 2007, s. 145–148.
Kőbányai J.: A holokauszt művészete. „Múlt és Jövő” 2004, nr 1–2, s. 81–84.
Kőbányai J.: A magyar-zsidó irodalom története. Kivirágzás és kiszantás. Budapest 2012.
Mándy S.: A kés, a kéz, a hal. Párizs 1970.
Mándy S.: A lélek lép, lebben suhán. Budapest 1941.
Mándy S.: Az ellopott történelem. Versek 1944–1992. Budapest 1992.
Mándy S.: Egy halott álmaiból. „Múlt és Jövő” 2000, nr 3–4, s. 253–261.
Mándy S.: Mozaikrészecskék egy Egészhez. Tábor Béláról. „Szombat” 1995, nr 7. Dostępne w Internecie: https://www.szombat.org/archivum/mozaikreszecskek-egy-egeszhez [data dostępu: 20.02.2019].
Mándy S.: Scintilla (versek). Budapest 1999.
Marczisovszky A.: „Az út többé fem fogy el”. Mándy Stefánia Auschwitz-prózája. In: Zsidó identitáképek a huszadik századi magyar irodalomban. Szerk. G. Schein,
T. Szűcs. Budapest 2013, s. 191–206.
Menyhért A.: A női irodalmi hagyomány. Erdős Renée, Nemes Nagy Ágnes, Czóbel Minka, Kosztolányi Harmos Ilona, Lesznai Anna. Budapest 2013.
Pécsi K.: Hallgatások és elhallgatások útvesztőjében. A szerkesztő előszava. In: Lányok és anyák. Elmeséletlen női történetek II. Szerk. K. Pécsi. Budapest 2013, s. 7–10.
Pető A., Hecht L., Krasuska K.: Introduction. In: Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges. Eds. A. Pető, L. Hecht, K. Krasuska. Warszawa 2015,
s. 9–24.
Pilinszky J.: Apokryf. Wybrał, przeł. oraz wstępem opatrzył J. Snopek. Sejny 1999.
Pilinszky J.: Harmadnapon. Versek. Budapest 1959.
Piotrowiak-Junkiert K.: Eksperyment socjograficzny w narracji kobiecej o Zagładzie: Teréz Rudnóy „Szabaduló asszonyok”. A szabadság első 24 órája. In: A hungarológia ma: nyelvészet, kultúra és oktatás – Hungarologia dzisiaj: językoznawstwo, kultura i dydaktyka. Szerk. I. Koutny, K. Piotrowiak-Junkiert, P. Kornatowski, Sz. Németh. Poznań 2017, s. 281–288.
Szegedy-Maszák M.: A bizony(talan)ság ábrándja: kánonképződés a posztmodern korban. In: M . S zegedy-Maszák: „Minta a szőnyegen”: a műértelmezés esélyei. Budapest 1995, s. 76–89.
Tábor B.: A zsidóság két útja. Budapest 1939.
Tábor B.: Szakzsidóság vagy zsidó világnézet. „Ararát” 1943. Dostępne w Internecie: http://lajosszabo.com/SZEL/szakzsidosag.pdf [data dostępu: 08.04.2019].
Tydor-Baumel J.: Gender and Family Studies of the Holocaust: the Development of a Historical Discipline. In: Life, Death, Sacrifice. Woman and Family in the Holocaust. Ed. E. Herzog. Jerusalem–New York 2008, s. 21–36.
Véri D.: A holokauszt és a zsidó identitás szimbolikus ábrázolásai (1939–1960). Bálint Endre, Martyn Ferenc, Major János és Maurer Dóra grafikái. In: Szigorúan ellenőrzött grafika 1945–1961 között. Szerk. G. Pataki. Miskolc 2018, s. 40–69.
Vöröss L.: „mert minden óra végső óra”. Mándy Stefánia válogatott és új versei, költői életműve. „Új Forrás” 2005, nr 5. Dostępne w Internecie: http://epa.oszk.hu/00000/00016/00055/000515.htm [data dostępu: 15.04.2019].
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0003-3682-4135
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
