Narrar la ciudad: Neoliberalismo, consumismo, era digital y novelas de la crisis en la literatura española del siglo XXI
Abstrakt
Con la crisis de 2008, se produce un reajuste de las relaciones sociales. Esta reestructuración también se refleja en la ficción a través de una renovación discursiva alternativa a la canónica, a la vez que potencia la construcción ficcional de una nueva realidad como reflejo de la sociedad. Las novelas de la crisis ofrecen una amplia modalidad temática sobre la asimilación de la crisis por parte de los narradores más contemporáneos. En este artículo se analizará El Dorado, de Robert Juan-Cantavella, publicada el mismo año en el que comienza la crisis, presenta el triunfo del neoliberalismo y del consumismo en los años previos a través de la ciudad de vacaciones. Por su parte, La trabajadora, de Elvira Navarro y Cicatriz, de Sara Mesa ofrecen desde una perspectiva realista la repercusión de la crisis sobre las estructuras urbanas y la precariedad laboral derivada de la misma.
Bibliografia
Angulo Egea, M. (2022). De Las Vegas a Marina D’Or. O como llegar desde el New Journalism norteamericano de Hunter S. Tompson hasta la nueva narrativa española de Robert Juan-Cantavella. Olivar: revista de literatura y cultura españolas, 16, 109–135.
Antón Clavé, S. (1998). La urbanización turística: De la conquista del viaje a la reestructuración de la ciudad turística. Documents d’anàlisi geogràfica, 32, 17–43.
Augé, M. (1993). Los “no lugares”. Espacios del anonimato: Una antropología de la sobremodernidad. Gedisa.
Bachelard, G. (1975). La poética del espacio. Fondo de Cultura Económica.
Becerra Mayor, D. (2018). El relato de la pérdida y las representaciones del fin de la clase media en las novelas de la crisis. In J. Peris Blanes (Ed.), Cultura e imaginación política (pp. 45–62). RILMA 2; ADEHL.
Bezhanova, O. (2020). La novela de la crisis: La trayectoria del género. Estudios Culturales Hispánicos, 1, 205–219.
Bianchini, F. (1993). Remarking European cities: the role of cultural policies. In F. Bianchini & M. Parkinson (Eds.), Cultural Policy and Urban Regeneration: the West European Experience (pp. 1–19). Manchester University Press.
Bourriaud, N. (2002). Postproduction. Cultura as screenplay: How art reprograms the world. Lukas&Sterling.
Carrión, J. (2009, agosto 31). Bienvenidos a Marina d’Or, ciudad de vacaciones. Letras Libres. https://letraslibres.com/revista-espana/bienvenidos-a-marina-de-or-ciudad-de-vacaciones/
Chirbes, R. (2007). Crematorio. Anagrama.
Escandell Montiel, D. (2012). Narrativa digital hispana: el blog como espacio de la creación literaria a comienzos del siglo XXI. Universidad de Salamanca.
Escandell Montiel, D. (2015). Narrativizaciones del yo: los impostores y la construcción del personaje-yo deseado en la sociedad digital. Tempo e Argumento, 7(15), 71–102.
Escandell Montiel, D. (2019). Textovisualidades transatlánticas en la tuiteratura: hibridación, imagen y escritura no-creativa. In C. Morán Rodríguez & M. Martínez Deyros (Eds.), Pasado, presente y futuro del microrrelato hispánico (pp. 155–169). Peter Lang.
Goldsmith, K. (2011). Uncreative Writing. Columbia University Press.
Janoschka, M., & Sequera, J. (2014). Procesos de gentrificación y desplazamiento en América Latina - una perspectiva comparativista. In J. J. Michelini (Ed.), Desafíos metropolitanos: Un diálogo entre Europa y América Latina (pp. 82–104). Catarata.
Jenkins, H. (2008). Convergence Culture: La cultura de la convergencia de los medios de comunicación. Paidós.
Juan-Cantavella, R. (2008). El Dorado. Random House Mondadori.
Labrador Méndez, G. (2012). Las vidas subprime: la circulación de Historias de vida como tecnología de imaginación política en la crisis española (2007–2012). Hispanic Review, 80(4), 557–581. 10.1353/hir.2012.0041
Labrador Méndez, G. (2014). ¿Lo llamaban democracia? La crítica estética de la política en la Transición española y el imaginario de la historia en el 15-M. KAMCHATKA: Revista de análisis cultural, 4, 11–61. https://doi.org/10.7203/KAM.4.4296.
Lefebvre, H. (2013). La producción del espacio. Capitán Swing.
Lipovetsky, G. (2004). Les Temps hypermodernes (S. Charles, Ed.). Grasset.
Marcuse, P. (1985). Gentrification, abandonement and displacement: connections, causes and policy responses in New York City. Journal of Urban and Contemporary Law, 28, 195–240.
Marin, L. (1975). Utópicas: Juegos de espacios. Siglo XXI.
Méndez Rubio, A. (2012). La desaparición del exterior: Cultura, crisis y fascismo de baja intensidad. Eclipsados.
Mesa, S. (2015). Cicatriz. Anagrama.
Mora, V. L. (2014a). Globalización y literaturas hispánicas: de lo posnacional a la novela glocal. Pasavento: Revista de Estudios Hispánicos, 2(4), 319–343.
Mora, V. L. (2014b). Acercamiento al problema terminológico de la narratividad transmedia. Caracteres, 3(1), 11–42.
Navarro, E. (2014). La trabajadora. Random House.
Rodríguez, E., García, B., & Muñiz, O. (2013). Del Madrid global a la crisis urbana: Hacia la implosión social. In Observatorio Metropolitano (Ed.), Paisajes devastados: Después del ciclo inmobiliario: impactos regionales y urbanos de la crisis (pp. 123–179). Traficantes de sueños.
Rodríguez de la Flor, F. (2013). Contra (post)modernos: Tres lecturas intempestivas (disidencia, provincia, carencia). Miguel Espinosa. Claudio Rodríguez. Antonio Gamoneda. Periférica.
Rodríguez de las Heras, A. (2002, julio). El tercer espacio. Red digital: revista de tecnologías de la información, 2. http://reddigital.cnice.mec.es/2/firmas/firmas_rodrigez_ind.html
Rosendo, N., & Sánchez-Mesa Martínez, D. (2019). Adaptación y transmedialidad: crítica de una oposición agotada. Pasavento: Revista de Estudios Hispánicos, 7(2), 335–352.
Sanz Ruiz, C. (2019). Recuperación del testimonio crítico: La narrativa española en tiempos de crisis (1998-2018). Universidad Complutense.
Theodore, N., Peck, J., & Brenner, N. (2009). Urbanismo neoliberal: la ciudad y el imperio de los mercados. Temas sociales, 66, 1–11.
Valdivia, P. (2018). Narrando la crisis financiera de 2008 y sus repercusiones. 452ºF: Revista de Teoría de la Literatura y Literatura Comparada, 15, 18–36.
Université Libre de Bruxelles y Universidad de Oviedo, Bélgica y España Hiszpania
https://orcid.org/0000-0003-1203-1798
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
