Nouvelles sources de la peur dans le récit néofantastique de Jean-Pierre Andrevon
Abstrakt
The purpose of this article is to present new sources of fear in short fantastic stories of Jean-Pierre Andrevon. First, it is necessary to underscore the anxiogenic role of the Uncanny – the malaise born out of rupture in everyday life which was once reassuring. The paper discusses the discourses of space and body – both origins of the Uncanny penetrate each other, become in the indubitable report, follow the reciprocate, often regressive dynamic. The familiar space metamorphoses into the space of a scary and distended geometry; the healthy, normal body transforms into a strange and alien one; the fragmentation of the body designates the disintegration of the familiar space. In brief, short fantastic stories of JeanPierre Andrevon emphasize particularly the isotopic acuity of the fragmentation of the body and the fragmentation of the space. The topic is analyzed using psychoanalysis and, especially, psychoanalytic terms like the Uncanny, the return of the repressed and the mirror stage.
Key words: fear, Uncanny, psychoanalysis, space, body, fantastic literature, Jean-Pierre Andrevon
Bibliografia
Andrevon Jean-Pierre, 1980 : « Préface ». In : Jean-Pierre Andrevon, dir. : L’oreille contre les murs. Paris : Denoël.
Andrevon Jean-Pierre, 1982a : « Cette lumière qui vient des ténèbres ». In : idem : L’immeuble d’en face. Paris : Denoël.
Andrevon Jean-Pierre, 1982b : « L’Homme fragmenté ». In : idem : L’immeuble d’en face. Paris : Denoël.
Bachelard Gaston, 1957 : La poétique de l’espace. Paris : PUF.
Baronian Jean-Baptiste, 1977 : Un nouveau fantastique. Lausanne : L’âge d’homme.
Bozzetto Roger, 2005 : Passages des fantastiques. Des imaginaires à l’inimaginable. Aix-enProvence : PUP.
Brzostek Dariusz, 2009 : Literatura i nierozum. Antropologia fantastyki grozy. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Caillois Roger, 1958 : « Préface ». In : Roger Caillois, réd. : Fantastique. Soixante récits de terreur. Paris : Club français du livre.
Caillois Roger, 1965 : Au cœur du fantastique. Paris : Gallimard.
Dadoun Roger, 2015 : Sigmund Freud. Paris: L’Archipel.
Dupeyron-Lafay Françoise, 2006 : « Métaphores et métamorphoses végétales : les femmes-fleurs dans la littérature et la peinture du XIXe siècle ». In : Françoise Dupeyron-Lafay, dir. : Les représentations du corps dans les œuvres fantastiques et de science‑fiction. Figures et fantasmes. Paris : Michel Houdiard L’éditeur.
Finné Jacques, 1980 : La littérature fantastique. Essai sur l’organisation surnaturelle. Bruxelles : Éd. de L’université de Bruxelles.
Freud, Sigmund, 1988 [1919] : « L’inquiétante étrangeté ». In : idem : Essais de psychanalyse appliquée. Trad. M. BonaParte et E. marty. Paris : Gallimard.
GadomsKa Katarzyna, 2012 : La prose néofantastique d’expression française aux XXe et XXIe siècles. Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Goimard Jacques, 2003 : Critique du fantastique et de l’insolite. Paris : Agora pocket.
Greimas Algirdas-Julien, 1970 : Du sens – Essais sémiotiques. Paris : Seuil.
Hénault Anne, 1993 : Les enjeux de la sémiotique. Paris : PUF.
Jauss Robert, 1978 : Pour une esthétique de la réception. Paris : Gallimard.
Jentsch Ernst, 1906 : « Zur Psychologie das Unheimlichen ». Psychiatrisch‑Neurologische Wochenschrift, Nr. 25, August.
Jung Carl Gustav, 1964 : « Essai d’exploration de l’inconscient ». In : Carl Gustav Jung, éd. : L’homme et ses symboles. Paris : Laffont.
Lacan Jacques, 1949 [1936] : Le Stade du miroir comme formateur de la fonction du Je : telle qu’elle nous est révélée dans l’expérience psychanalytique. Paris : PUF.
Malrieu Joël, 1992 : Le fantastique. Paris : Hachette.
Mellier Denis, 2000 : La littérature fantastique. Paris : Seuil.
Millet Gilbert, Labbé Denis, 2005 : Le fantastique. Paris : Belin.
Morin Lisa, 1996 : La nouvelle fantastique québécoise de 1960 à 1985. Entre le hasard et la fatalité. Québec : Nuit blanche.
Prince Nathalie, 2008 : Le fantastique. Paris : Armand Colin.
Riout Denys, 2000 : Qu’est‑ce que l’art moderne ? Paris : Gallimard.
Roustang Francois, 1976 : « L’étrange familier ». Nouvelle revue de psychanalyse, no 14 [Paris : Gallimard].
Stirn François, 1993 : « Introduction, commentaires ». In : Sigmund Freud : L’inquiétante étrangeté. Paris : Hatier.
Todorov Tzvetan, 1970 : Introduction à la littérature fantastique. Paris : Seuil.
Tritter Valérie, 2001 : Le fantastique. Paris : Ellipses.
Vax Louis, 1965 : La séduction de l’étrange. Paris : PUF.
Wallon Henri, 1931 : « Comment se développe chez l’enfant la notion de corps propre ». Journal de Psychologie, novembre–décembre.
ŽižeK Slavoy, 1999 : “Surplus-Enjoyment Between the Sublime and the Trash”. Lacanian Ink, No 15.
Université de Silésie
Katarzyna Gadomska est maître de conférences, docteur habilitée à diriger des recherches (HDR) en littérature française à l’Université de Silésie en Pologne (Institut des langues romanes et de traduction). Son intérêt la porte vers le fantastique, le roman d’horreur, la science-fiction et la fantasy. Elle est l’auteure de deux monographies: Science‑fiction et fantasy comme merveilleux contemporain (Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2002), La prose néofantastique d’expression française aux XXe et XXIe siècles (Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2012). Elle a publié plusieurs articles consacrés au fantastique et à ses genres voisins dans les revues internationales répertoriées dans les bases suivantes : ERIH, Oxford, MLA, Index Copernicus. Elle est le membre du français CERLI (Centre d’Études et de Recherches sur les Littératures de l’Imaginaire) et la collaboratrice d’Otrante. Art et littérature fantastiques – la plus prestigieuse revue française consacrée au fantastique.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
