Książę Bartłomiej ziębicki o konfliktach zbrojnych na Śląsku w latach 1509—1513
Abstrakt
Podstawą dla niniejszego artykulu jest opracowanie i edycja nieznanego dotąd źródła dotyczącego konfliktów na Śląsku w latach 1509–1513. Dzięki szczegółowej analizie zapisu udało się zidentyfikować nieznanego do tej pory autora źródła, którym okazał się książę Bartłomiej ziębicki, wnuk czeskiego króla Jerzego z Podiebradu i jeden z najważniejszych polityków czasów rządów Jagiellonów w Czechach. Wspomniane źródło jest zapisem publicznej obrony księcia Bartłomieja, ma zatem wydźwięk jednostronny, ale i tak znacznie wzbogaca naszą wiedzę na temat lat 1509–1513 na Śląsku i wydarzeń tego czasu. Wówczas toczyły się na Śląsku dwa konflikty – jednym był spór księcia Fryderyka II legnickiego z Wrocławiem z 1509 roku, a drugim spór książąt legnickich właśnie z księciem Bartłomiejem – w których widać wyraźnie animozje między książętami a mieszkańcami Wrocławia. Obydwóm sporom nie poświęcono dotychczas zbyt wiele miejsca w historiografii, pomimo że szybko owe konflikty przestały być sporami regionalnymi i interesowano się nimi nawet na dworze czesko-węgierskim. W celu ich rozwiązania zwołano w 1512 roku w Kłodzku zgromadzenie ogólne wszystkich ziem Korony Czeskiej, co było pierwszym tego typu zjazdem od pojednania się w Ołomuńcu Władysława Jagiellończyka z Maciejem Korwinem.
Słowa kluczowe
Bartłomiej ziębicki; Fryderyk II legnicki; Jagiellonowie; konflikt; Korona Czeska; Śląsk
Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Ziemskie w Opawie [czes. Zemský archiv v Opavě], zbiór: Hejtmanský úřad knížectví opavsko-krnovského, Opava.
Źródła drukowane
Cureus I.: Gentis Silesiae annales complectentes historiam de origine, propagatione et migrationibvs gentis & recitationem praecipuorum euentuum, qui in ecclesia & republica vsque ad necem Lvdovici Hungariae & Bohemiae regis acciderunt. Contexti ex antiqvitate sacra et ethnica et ex scriptis recentioribus a Ioachimo Cureo Freistadiensi, philosopho et medico in inclyta vrbe Glogouiensi. Witebergae 1571.
Historica Třeboň 1526—1547. Listy, listiny a jiné prameny k politickým dějinám období zrodu habsburské monarchie. Díl I. Písemnosti z let 1526—1535. Ed. T. Sterneck. Praha 2010 (Documenta res gestas Bohemicas saeculorum XVI.—XVIII. illustrantia, Series A, Volumen II—1).
Liber Vetustissimus Antiquae Civitatis Pragensis 1310—1518. Edice. Ed. H. Pátková. Praha 2011.
Moravský zemský sněm na prahu novověku. Edice památek sněmovních z let 1518—1570. 1. Památky sněmovní I. Ed. D. Janiš. Praha 2010 (Documenta res gestas Bohemicas saeculorum XVI.—XVIII. illustrantia, Series A, Volumen I—1).
Rätel H.: Newe cronica des hertzogthumbs Ober vnd Nieder Schlesien. Warhaffte vnd grüntliche beschreibung aus göttlicher schrifft, heidnischen vnd andern alten vnd newen historien von dem namen, vrsprung, ankunfft, vormerung vnd fortreysen, geschichten vnd tadten der alten Schlesien vnd was sich sonst in diesem landbeide in geistlichen vnd weltlichen sachen gedenckwirdiges zugetragen vnd erstlich in lateinischer sprach beschreiben durch D. Ioachimum Cureum etc. seligen hernacher aber dem vaterland zu gute trewlich verteutscher durch Heinrich Räteln. Leipzig 1601.
Šlechtické spory o čest na raně novověké Moravě. Edice rokové knihy zemského hejtmana Václava z Ludanic z let 1541—1556. Ed. J. Janišová. Brno 2007 (Prameny dějin moravských, 14).
Vladislavské zřízení zemské a navazující prameny (Svatováclavská smlouva a Zřízení o ručnicích). Edice. Edd. P. Kreuz, I. Martinovský. Dolní Břežany 2007.
Opracowania
Beran Z.: Landfrýdní hnutí v zemích České koruny. Snahy o zajištění veřejného pořádku a bezpečnosti ve středověké společnosti. České Budějovice—Hradec Králové 2014.
Choroś M., Jarczak Ł.: Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska. Polsko-niemiecki i niemiecko-polski. Opole 1995.
Choroś M., Jarczak Ł., Sochacka S.: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Polsko-niemiecki i niemiecko-polski. Opole—Kluczbork 1997.
Čornej P.: Český stát v době jagellonské. Praha 2012.
Čornej P., Bartlová M.: Velké dějiny zemí Koruny české. Svazek VI. 1437—1526. Praha—Litomyšl 2007.
Daňhelka J.: Směrnice pro vydávání starších českých textů. „Husitský Tábor“ 1985, 8.
Eysymontt R.: Zamek w Grodźcu — architektura „rezydencji turniejowej” przełomu epoki gotyku i renesansu. W: Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. Zamek. Red. K. Wachowski. Wrocław 1996.
Felcman O., Fukala R. i inni: Poděbradové. Rod českomoravských pánů, kladských hrabat a slezských knížat. Praha 2008.
Hádek K.: K transkripci česky psaných památek 16.—17. století. „Studia Comeniana et historica“ 1977, 17 (7).
Janczak J.: Z tamtej strony historii czyli wrocławskie i dolnośląskie legendy, podania, baśnie i niesamowite wydarzenia. Wrocƚaw 1993.
Jasiński K.: Rodowód Piastów śląskich. Piastowie wrocławscy, legnicko-brzescy, świdniccy, ziębiccy, głogowscy, żagańscy, oleśniccy, opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy. Kraków 2007.
Kopecký M.: Úvod do studia starých rukopisů a tisků. Praha 1978.
Kozák P.: Zrod stavovského Hlohovska. Mocenská uskupení ve slezském pozdním středověku. Opava 2008.
Kozák P.: Związki książąt śląskich z dynastii Piastów, Podiebradów i Przemyślidów z dworami Jagiellonów na przełomie XV i XVI wieku. W: Czeska historia Śląska. Ze szczególnym uwzględnieniem Oleśnicy i Księstwa Oleśnickiego. Red. W. Mrozowicz. Wrocław—Oleśnica 2017.
Macek J.: Tři ženy krále Vladislava. Praha 1991.
Marešová H.: Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru. Olomouc 2008.
Mońko K.: Rycerze-rabusie w XIV—XV wieku. Kraków 2009.
Müller K.A.: Vaterländische Bilder in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschlösser Preussens. Erster Theil. Die Burgfesten und Ritterschlösser Schlesiens (beider Antheile), so wie der Grafschaft Glatz. Glogau 1837.
Palacký F.: Dějiny národu českého w Čechách a w Morawě. Díl V. Wěk jagellonský. Částka II. Kralowání Wladislawa II a Ludwíka I. Od r. 1500 do 1526. Praha 1867.
Pátková H.: Česká středověká paleografie. České Budějovice 2008.
Piastowie. Leksykon biograficzny. Red. nauk. S. Szczur, K. Ożóg. Kraków 1999.
Pindur D.: Książę czasów przełomu. Kazimierz II Cieszyński (1452—1528) i jego władztwo. Wrocław 2010.
Roubík F.: Pravidla pro vydávání pramenů k novějším dějinám (16.—20. století). „Archivní časopis“ 1957, 2 (7).
Sedláček A.: Hrady, zámky a tvrze Království českého. Díl pátý, Podkrkonoší. Praha 1887.
Šťovíček I. i inni: Zásady vydávání novověkých historických pramenů z období od počátku 16. století do současnosti. Příprava vědeckých edic dokumentů ze 16.—20. století pro potřeby historiografie. Praha 2002.
Werl E.: Georg der Bärtige (oder der Reiche). In: Neue Deutsche Biographie. Bd. 6. Berlin 1964.
Zonta C.: Schlesische Studenten an italienischen Universitäten. Eine prosopographische Studie zur frühneuzitlichen Bildungswesen. Stuttgart 2004.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
