Opublikowane: 2016-12-31

Cystersi na terenach, gdzie „bez rolników ziemia leżała lesista”. Uwagi o działalności zakonu na tzw. Pograniczach w Czechach, na Węgrzech i w Polsce (XII—XIII wiek)*

Jerzy Rajman

Abstrakt

Autor podejmuje zagadnienie relacji opactw cysterskich z pograniczem rozumianym jako ziemie położone wzdłuż granicy, na pograniczu różnych sfer osadniczych, np. ziem osiadłych i nieosiadłych, czy w pobliżu granic państwowych. Ponadto stara się odpowiedzieć na pytanie o silny nacisk na misję cywilizacyjną obecny w wierszu mnicha z Lubiąża. Omawiając proces fundacyjny zakonu cystersów na Węgrzech, w Czechach i w Polsce, autor dochodzi do wniosku, że istnieje spora ilość informacji na temat procesu pozyskiwania przez cystersów niezasiedlonych ziem. Wymienia następujące opactwa uważane za wyjątkowe centra ekspansji: Heiligenkreuz, Zirc, Szentgotthárd, Cârţa (Kerc), Spišský Štiavnik (Savnik), Plasy, Pomuk, Osek, Nížkov, Žďár, Vyšši Brod, Zlata Koruna, Velehrad, Vizovice, Lubiąż, Wąchock, Henryków, Kamieniec Ząbkowicki, Rudy, Doberlug, Zemsko, Ludźmierz. Ponadto podkreśla znaczenie lasów wśród wszystkich ziem nadanych Zakonowi. Las, jako miejsce odosobnienia i dzikości, odgrywa ważną rolę w cysterskich ideałach, jednak istnieją liczne przykłady energicznej kolonizacji lasów przez zakon. Jak zauważa autor, fakt, że opactwo w Lubiążu otrzymało i zaakceptowało rozległe obszary leśne w sześciu różnych lokalizacjach (łącznie siedem tysięcy lenn), nie był podyktowany koniecznością zapewnienia przetrwania opactwa. Wręcz przeciwnie, powodem była chęć dalszej ekspansji i budowy nowych klasztorów. Sukcesy te z kolei pomagały budować mit o znaczącej roli cystersów jako kolonizatorów pogranicza. W przypadku Lubiąża mit ten był dodatkowo wzmacniany przez istnienie słynnych opactw cysterskich założonych w XIII wieku.

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Rajman, J. (2016). Cystersi na terenach, gdzie „bez rolników ziemia leżała lesista”. Uwagi o działalności zakonu na tzw. Pograniczach w Czechach, na Węgrzech i w Polsce (XII—XIII wiek)*. Średniowiecze Polskie I Powszechne, 8, 167–195. https://doi.org/10.31261/SPiP.2016.12.09

Cited by / Share

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.


Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

SPP 2016 cover

Tom 8 (2016)
Opublikowane: 2016-12-31


ISSN: 2080-492X
eISSN: 2353-9720

Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.