Gdy reporter szuka. O hybrydyzmie książki „Cień w cień. Za cieniem Zuzanny Ginczanki" Jarosława Mikołajewskiego
Abstrakt
W artykule omówiono dokumentarny utwór Jarosława Mikołajewskiego, zainspirowany postacią polsko-żydowskiej poetki Zuzanny Ginczanki. Analiza ma na celu rozpoznanie dwóch wymiarów procesu poszukiwań, będących głównym tematem opowieści. Pierwszy aspekt tworzą poszukiwania faktów i domysłów na temat Ginczanki, ze szczególnym naciskiem położonym na paralele zachodządze pomiędzy nią a wybranymi motywami z kultury włoskiej. Drugi wymiar oznacza sposób, w jaki Mikołajewski dekonstruuje formę literackiego reportażu i hybrydyzuje książkę, mieszając w niej zróżnicowane gatunki.
Słowa kluczowe
reportaż literacki; hybrydyzacja; faction; dekonstrukcja; Zuzanna Ginczanka
Bibliografia
Adamczewska-Baranowska Izabella (2020): Łże-reportaże i prawdziwe fikcje. Powieść dziennikarska i reportaż w czasie postprawdy i zwrotu performatywnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Balbus Stanisław (1999): „Zagłada gatunków”. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 25–39.
Bartoszyński Kazimierz (1998): O fragmencie. W: Problemy teorii literatury. Seria 4. Red. H. Markiewicz. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 71–94.
Glensk Urszula, Lesiak Milan (2021): Mozaikowanie prawdy. Narracje quasi-faktyczne w reportażu literackim. „Konteksty Kultury”, T. 18, z. 3, s. 314–325.
Jakubowski Piotr (2019): Reporter jako towarzysz i jako świadek – literatura non-fiction wobec tak zwanego kryzysu uchodźczego. W: Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie. Światowość reportażu. Red. K. Frukacz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 158–171.
Mikołajewski Jarosław (2004): Zły wygląd. Listy do przyjaciela o Zuzannie Ginczance. „Wysokie Obcasy”, nr 43 [dodatek do: „Gazeta Wyborcza”, 30.10.2004], s. 14–23.
Mikołajewski Jarosław (2005): Niebieskie, pomarańczowe, zielone. Postscriptum o Zuzannie Ginczance. „Wysokie Obcasy”, nr 2 [dodatek do: „Gazeta Wyborcza”, 15.01.2005], s. 26–31.
Mikołajewski Jarosław (2015a): Gwiazda Syjonu. „Tygodnik Powszechny”, nr 14, s. 68–71.
Mikołajewski Jarosław (2015b): Wielki przypływ. Dowody na Istnienie, Warszawa.
Mikołajewski Jarosław (2016a): Jej ślad. „Duży Format”, nr 21 [dodatek do: „Gazeta Wyborcza”, 25–26.05.2016], s. 12–13.
Mikołajewski Jarosław, wybór i oprac. (2016b): Notes Zuzanny Ginczanki. Austeria, Kraków–Budapeszt.
Mikołajewski Jarosław (2016c): Zuzanna tańczy w Adrii. „Duży Format”, nr 50 [dodatek do: „Gazeta Wyborcza”, 12.12.2016], s. 22.
Mikołajewski Jarosław (2017a): Kompozycja z kilku światów. „Tygodnik Powszechny”, nr 11, s. 62–65.
Mikołajewski Jarosław (2017b): Terremoto. Dowody na Istnienie, Warszawa.
Mikołajewski Jarosław (2018): Sto lat dla Zuzanny Ginczanki w wigilię jej setnych urodzin. W: Jak burgund pod światło… Szkice o Zuzannie Ginczance. Red. K. Koprowska,
S. Papier, R. Sendyka. Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 150.
Mikołajewski Jarosław (2019): Cień w cień. Za cieniem Zuzanny Ginczanki. Dowody na Istnienie, Warszawa.
Mikołajewski Jarosław, wybór i oprac. (2020): Zuzanna Ginczanka. Książka do pisania. Austeria, Kraków–Budapeszt–Syrakuzy.
Najgeburska Karolina (2021): Reportaż „z kraju, który tańczy” – „Terremoto” Jarosława Mikołajewskiego. W: Sperimentare ed esprimere l’italianità. Aspetti letterari e culturali / Doświadczanie i wyrażanie włoskości. Aspekty literackie i kulturowe. Red. T. Kaczmarek [i in.]. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 243–258.
Nycz Ryszard (1982): Współczesne sylwy wobec literackości. W: Studia o narracji. Red. J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 63–86.
Piechota Magdalena (2017): Kiedy poeta pisze reportaż – wywoływanie obrazu w „Wielkim przypływie” Jarosława Mikołajewskiego. W: Współczesne media. Gatunki w mediach. T. 1: Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak. Red. I. Hofman, D. Kępa-Figura. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 345–361.
Pomiankowska-Gabara Anna (2019): Dalekie i bliskie: polscy reporterzy o problemach współczesnego świata. W: Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie.
Światowość reportażu. Red. K. Frukacz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 172–183.
Pytel Ewelina (2017): Wśród gruzów. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, T. 17, s. 257–260.
Rybicka Elżbieta (2004): Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 40–55.
Sańczuk Anna (2019): Nieuchwytna. W pogoni za Ginczanką, https://www.vogue.pl/a/nieuchwytna-w-pogoni-za-ginczanka [dostęp: 25.08.2022].
Sendyka Roma (2006): Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Springer Filip (2019): Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Sztachelska Jolanta (2003): Czar i zaklęcie Sienkiewicza. Studia i szkice. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Śliwa Ewelina (2017): Migracje (nie)literackie. Poetyckość reportażu Jarosława Mikołajewskiego „Wielki przypływ” w nawiązaniu do wierszy autora o tematyce uchodźczej. „Eryda”, nr 2(6), s. 123–146.
Tabaszewska Justyna (2019): Na granicy faktu. Kategoria faction w badaniach nad współczesnymi biografiami. Teksty Drugie”, nr 1, s. 61–79.
Tuszyńska Agata (2015): Narzeczona Schulza. Apokryf. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Wańkowicz Melchior (1969): O poszerzenie konwencji reportażu. W: Idem: Od Stołpców po Kair. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 5–31.
Wiszniowska Monika (2017): Zobaczyć – opisać – zrozumieć. Polskie reportaże literackie o rosyjskim imperium. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zając Marta (2020): Zuzanna Ginczanka: krytyka, poezja, życie. O tym, jak otwierają się znaki. „Iudaica Russica”, nr 2(5), s. 112–125.
Zimnoch Mateusz (2012): Fikcja jako prawda. Referencyjność reportażu ponowoczesnego. „Naukowy Przegląd Dziennikarski”, nr 1, s. 44–66.
Żyrek-Horodyska Edyta (2017): Reportaż literacki wobec literatury. Korzenie i teorie. „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 119–131.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-2910-4554
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
