Zanim na Syberii nastąpi odwilż, jeszcze spadnie śnieg. Przed czy po imperium? Jędrzej Morawiecki: „Szuga. Krajobraz po imperium". „Czytelnik” Warszawa 2022, s. 280
Abstrakt
Through a critical analysis of J. Morawiecki’s Szuga. Krajobraz po imperium [Szuga. Landscape after the Empire], Paweł Rogalski ponders a number of questions: Does Russia still exist in the 21st century in the imperial discourse? Has the superpower paradigm, as a certain manifestation of anarchy and a fallen myth, not already been ruined or exhausted? Is the empire an episode necessary historically to balance forces in a global crisis? Is the war in Ukraine (2014 and 2022) perhaps the “new-old” founding murder of the Eastern civilization, incorporating the model of the Russian empire? Does ideology as a glue, instead of positively constructing the subjectivity of the community, contribute to building a new, dangerous phantasm of the empire? In this context, the travel narrative authenticates the message by reaching abandoned and blurry places, where the encountered human subject generates not only events and adventures, but is a record of ideological traces left on the body and the psyche. As Czesław Niedzielski wrote: “In all varieties of reportage prose, the identity of the speaking subject and the author (regardless of the form of the reporting) is one of the basic premises determining the documentary and, most of all, the authentic qualities of the genre”
Poprzez tekst krytyczny o „Szudze. Krajobraz po imperium” J. Morawieckiego staram się zastanowić i odpowiedzieć na pytania, czy Rosja nadal istnieje w XXI wieku w dyskursie imperialnym? i upadły mit, który nie jest już zrujnowany i wyczerpany? A może imperium jest epizodem niezbędnym w historii, aby zrównoważyć siły w globalnym kryzysie. A może wojna na Ukrainie (2014 i 2022) nie jest „nowym-starym” mordem założycielskim cywilizacja wschodnia, wcielająca się w model imperium rosyjskiego?Czy ideologia jako spoiwo, zamiast pozytywnie konstruować podmiotowość wspólnoty, przyczynia się do budowania nowego, niebezpiecznego fantazmatu imperium? docierając do miejsc opuszczonych i zatartych, gdzie napotkany podmiot ludzki generuje nie tylko zdarzenia i przygody, ale jest zapisem ideowych śladów pozostawionych na ciele i psychice.” Jak Czesław Niedzielsk napisałem: "We wszystkich odmianach prozy reportażowej tożsamość podmiotu mówiącego i autora (niezależnie od formy reportażu) jest jedną z podstawowych przesłanek określających dokument, ale przede wszystkim autentyczność gatunku." ( Niedzielski 1966: 172Słowa kluczowe
Rosja; postimperium; ideologia; duchowość; mord; narracja podróżnicza
Bibliografia
Arendt Hannah (2021): Korzenie totalitaryzmu. Przeł. D. Grinberg, M. Szawiel. Świat Książki, Warszawa.
Cichocki Marek A. (2018): Północ i Południe: teksty o polskiej kulturze i historii. Fundacja Świętego Mikołaja. Redakcja „Teologii Politycznej”, Warszawa.
Darska Bernadetta (2014): Pamięć codzienności, codzienność pamiętania. Szkice o reportażu polskim XXI wieku. Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, Gdańsk.
Eliade Mircea (1992): Próba labiryntu. Rozmowy z Claude-Henri Rocquetem. Przeł. K. Środa. Studio Sen, Warszawa.
Eliade Mircea (1993): Sacrum. Mit. Historia: wybór esejów. Przeł. A. Tatrakiewicz. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Eliade Mircea (2022): Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Miller Marek (1983): Reporterów sposób na życie. Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa.
Morawiecki Jędrzej (2022): Szuga. Krajobraz po imperium. Czytelnik, Warszawa.
Pucek Zbigniew (2003): Antropologia wobec wielości kultur. W: J. Skoczyński: Koneczny. Teoria cywilizacji. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, s. 187–209.
Skoczyński Jan (2003): Koneczny. Teoria cywilizacji. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Zalewski Cezary (2015): Źródło: René Girard i literatura. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Žižek Slavoj (2021): Hegel i mózg podłączony. Przeł. M. Kropiwnicki. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Žižek Slavoj, Santner Eric L., Reinhard Kenneth (2013): Bliźni. Przekł. E. Ulińska, posłowie A. Bielik-Robson. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska
https://orcid.org/0000-0002-7850-3279
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
